Ka Alala

E hoolohe mai ia Dr. Keao Nesmith no ka hua olelo “aloha.” Akamai oia i ka walaau Hawaii ame kekahi mau olelo Polonekia. Eia kona ike, kona naauao me kona mau manao no na kumuhana o keia pule.

No ka olelo Tahitian mai ka hua olelo “hauki”. Puanaia “hauti” e kela lahui kanaka. O ka huaolo “paani” ka huaolelo like ma ka olelo Hawaii. No ke aha ka i lawe ia ai kela huaolelo tahiti? Aole kupono ka huaolelo “paani?” Eia kahi, aole like ka manao ana o ka poe Hawaii no ia mea he “sport.” Aole hookahi wale no hua olelo. He mau hua olelo no na hana hooikaika like ole. E hoolohe mai!

Olelo wau no ka huaolelo “weather,” ka poe influencer e hoohaumia nei i ka olelo Hawaii a me ka kakou mau mea e hana ai i pau keia ano hoolaha naaupo a ka poe influencer e hana nei i keia manawa.

Nui ino ka poe e hooio nei mamua o ka lehulehu me ko lakou hunahuna ike. Aka, aole lakou i hoomanawanui i ke ao ana ma ke ano he haumana. Loaa ka ike hou i keia la, a hoolaha wale aku i ka la apopo.

Ma loko o keia lola e kamailio ia ai na mea e pono ai ke ola o ka olelo Hawaii ma ka hale, oia hoi iloko o ka ohana. O na huaoleo kahiko ame na huaolelo hou kekahi manao i kamailio pu ia kekahi.

Noi mau ia mai au e kapa inoa Hawaii no kekahi mau makua. Loaa ka’u IG i keia ano mau makua, a noi mai ia’u i inoa no ke keiki e loaa mai ana. Kanalua au e kokua aku. Aole kamaaina. He aha la ka’u e hana ai? Koe aku ia.

Ua hui aku la au me ko’u hoa aloha (Keoki Faria) e kamailio ai no ka olelo waha, ka olelo kakau, ka olelo kula a me ka olelo makuahine. He akamai no hoi o Keoki i keia olelo kanaka. E ao mai mai ia ia mai.

Pehea mai nei oukou i keia makahiki hou? I keia mua iho au e noho pu ai me kekahi kumu a’u. E hui koke ana oukou me ia ma ka leo. He akamai oia ala i ka olelo kanaka. E hoolohe maikai ia ia!

Malama oukou i ka hooponopono? Ano e ka hui ana me ka ohana ke hihia a pilikia. Mai huna i keia mau mea ino. E hooponopono i ka hihia me ka pilikia.

E imi kakou i ka ike me ka naauao. Mai kalele a hilinai wale ia hai.

Maopopo ia oe ka hualelo no ka cigarette, cigarette pack, match, me ka match box? Loaa keia mau hua olelo ma keia lola.

Hana nui ka hoopili ana i ka poe olelo Hawaii, ina no oe he malihini no lakou. E hoopili aku no! Mai kali o pau na niho. Kakaikahi paha ka poe olelo Hawaii i keia manawa, aka ke nui ae nei no.

Lohe aku la au i keia mau hua olelo i like ma ka manao. He like, aka he okoa no. O ka wai ka huaolelo no ka mea maoli. O ke kai oe, o ka lepo oe, o ka niu oe, o ka ulu kekahi. O ka waihooluu ka mea e hoopuka ia no ka wai hooluu ia. Ina aole hooluuia ka wai, he wai wale no ia.

O ke kalo/poi ka ai nui o ka wa kahiko. A ai pu ia ka inai me ia. Okoa keia wa. Ua lilo ka poi i ano inai a ua lilo ka inai oia ka mea ai nui. E hoonui kakou i ka ai ana i ka poi. E kakoo kakou i ka poe mahi kalo!

Pehea kakou e hoopololei ai i ka mea hemahema ma ka walaau ana? He mau mano ko’u no keia ninau.

He mea nui na mea a kakou e ai ai. O ka hua ai oe, o ka lau ai oe, o ka io oe a pela aku. O ka mea ai e waiho loihi ana ma na hale kuai, aole kela he mau mea ai kupono. E ai kakou me ka noonoo a me ka naauao.

Mai poina kakou i ke kuauhau. He mea keia i ka Hawaii. Na kakou, na makua mea keiki e ao aku i na keiki no ke kuauhau o ka ohana. E minamina kakou i na lahui a pau o kakou.

Ina kakou mahalo i ka poe kupuna o kakou, e malama a hoomau i ko lakou olelo. E malama i na hua olelo kahiko, ka leo kupuna, a o ka noonoo o lakou kekahi.

Ua hoi maila makou mai Kauai mai. Maikai no hoi ka noho ana malaila. Hai ia kekahi mau moolelo no ko ko’u ohana noho ana ma Kauai. Hookahi pule ka loihi.

Pehea e ao ia ai ke keiki i ka pono a me ka hewa? Pehea ka hoopai ma ka olelo, ka pai, ka hili, ka huki pepeiao a pela aku? Na ka makua a makua hanai paha e ao aku. Na ka lehulehu kekahi. Pela au i ao ia mai ai.

Ke ulu ka hopohopo iloko o ka naau, he aha ka mea e hana ai? Hopohopo kakou a pau i kekahi manawa. Owau, ko’u ohana a me ko’u mau hoa aloha, kamaaina no i ka hopohopo. Aka, pehea kakou e holo mua ai me ka hopohopo? Oia ka mea e imi ai.

Ua hana ino ia oe? Ooe paha ka mea nana i hana ino ia hai? Hookae ia ka hana ino e ka poe pono ma ka naau, aka aole hiki ke hoopau loa i keia hana. Noonoo au ma ke ano he makua mea keiki. Ke hana ino ia ka’u mau keiki, oia ka wa e aoao aku ai no ka hana ino me na hana e koho ai. Hiki ke ae i ka hana ino ia mai a i ole hiki ke lanakila maluna o ka mea hana ino. Pehea ko oukou mau manao?

Hookae a hoowahawaha ka poe naaupo i na kupuna i huli i ka hoomana kalikiano. Hoahewaia hoi ka poe mikanele i lawe mai i ka euanelio i Hawaii nei, aka ua hooholo na kupuna, na alii e haalele i ka hoomana kahiko a e holo imua ma o keia hoomana hou, oia hoi ke kalikiano.

Imi mau ia ka hauoli e kanaka, aole paha kakou noonoo, aka pololei no hoi. O keia ka mea nui maluna o na a pau. O ke kala oe, o ka hanohano oe, o ka hooheno oe, o ke kaulana. Ke loaa ka hauoli, e malamaia i ka wa pau ole.

Pehea kakou e lanakila ai maluna o ke kaumaha? E luuluu ana kakou i ke kaumaha i kekahi manawa. Aole hiki ke alo ae. O ka kakou hana i ka wa e komo mai ai ke kaumaha ka mea nui. Mai ae i ke kaumaha e hoopuni a hooluuluu ia oe.

Ua komo anei oukou i ka moloa? Eia aku eia mai, komo kakou i ka moloa. I ko’u manao, he ano ia o kanaka. Hoowahawaha a hookae ia ka moloa. Pehea kakou e lanakila ai maluna o keia nawaliwali o kanaka?

Pii mau ke kumu kuai hale, aole lawa mau ka uku makahiki o ka poe kamaaina. Pehea la hoi e kuai ai i hale ma Hawaii nei? Mai haawi pio. E imi aku no i ala e ko ai keia makemake.

Oia mau no ka paa o keia mea he pale ihu ma ka waha o ka poe e noho nei ma Hawaii nei. 2 makahiki ke kau ana o na kanawai kuikawa no ka mai ahulau Covid-19. Pehea la kakou i keia manawa?

He kupa no Kaimuki keia kanaka a’u e hoolauna nei ia oukou. He mahi ai, he kumu ao, he kanaka makee olelo keia.

O Maeaea kona aina hanau. Malaila oia i ai ai i ka limu wawaeiole, o na kai o kona aina. Puka oia ma ke kula kiekie o Punahou. Hoonaauao ia oia i ke kula olelo Hawaii o Kawaihuelani.

Eia no o Kapela, ko’u hoa kamailio o keia pule. Ola ka olelo Hawaii ma kona hale ma waena ona me kana kane a me ka laua mau keiki 2. Hai moolelo oia no ka lanakila ana ma luna o ka mai aai.

Eia ka mea nui, hiki ke kamailio, kuka a hoopaapaa ma ka olelo Hawaii. Hiki ke hoopuka i na hua olelo haole i ka wa e kamailio ana i ka olelo Hawaii. Peia na lahui a pau e hana nei. He mea ole keia i ka poe olelo hanau. Oia ka poe no lakou ka olelo ma ke ano he olelo mua. Pela ma ka olelo haole, ka olelo kepani, ka olelo kelemania a pela aku.

No Kauai mai o Kawailehua. He haumana puka no Kawaikini me Manoa. He kumu ao olelo Hawaii oia no Kawaikini. Puni oia i ke kinipopo wawae. Ua komo pu au me ia i kekahi mau papa olelo Hawaii i ke kula o Manoa. E hoolohe mai ia ia

He kupa o Miki no Hana, Maui. Malaila oia i ao ia ai i ka hana paniolo, ke alualu puaa, ka lawaia a pela aku. I kona wa kanaka makua, komo oia i ka oihana puali koa. Ma hope aku, komo oia i ke kula nui i loaa ka naauao ia ia. Oia kona wa i ao ai i ka olelo, ke kalai laau a me ka ike o loko o na papa ike Hawaii. He mau lima akamai, mikioi hoi kana i ke kalai laau. Oia kana puni. Nui hoi kona ike ma keia mau oihana a ka Hawaii.

He kumu ao o Laiana no ke kula nui o Manoa. Noho oia i ke alo o na kupuna i kona wa e ao mua ana i ka olelo Hawaii. Ha makua oia i kona wa e ao ana. He kalai olelo hoi oia. Olelo oia no ka hoomaopopo ana okoa ka olelo Hawaii a oko ka olelo haole. Aole ma ka olelo wale no, aka ma ka noonoo.

No Kailua nei no keia kane me kana wahine. Na laua keia o “Kauluakalana”. He hui keia nana e hoopili hou i ka Hawai i kona aina. Nana hoi e hoohui i ka Hawaii ma ka aina e hoonui i kona ike me kona aloha i kona aina me na ike Hawaii o ka wa kahiko. E lauan mai me laua ma ka pepeiao.

O keia o Beau Makana Makamae Shishido. He kupa oia nei no Papakolea. He haumana puka kula no Kamehameha a me Manoa. He kumu olelo Hawaii oia ma ke kula o Kawaikini i keia manawa. He makee hoi o Beau i ka olelo o ka aina. E hoolohe mai i kona mau moolelo.

O keia ka lua o ko’u hui ana me Tuti no keia podcast. Olelo oia no ka hanai ana i kana mau kaikamahine ma ka olelo Hawaii, no kana ao hou ana i ka olelo Hawaii, no Na Hulu Kupuna a nui hou aku na mea ana e moolelo mai ana ma keia lola.

Okoa loa keia lola o keia pule! He keiki Niihau o Makana Garma. A kolekole no maua ma kona olelo makuahine, o ka olelo Niihau. He honehone, he nahenahe hoi kona leo. Nanea ko maua hui ana. E hoolohe mai i ka olelo Niihau a Makana i hanai ia ai ma Pakala, Kauai.

Nui ko’u olioli e hoolauna ia oukou, e ko’u poe hoolohe, ia Keao Nesmith. Liilii wale no ka poe akamai i ka olelo Hawaii e like me oia nei. Ua noho maoli oia i ke alo kupuna. Oia ke kumu o ka like o kona walaau ana me ka na kupuna i hala. E nanea mai ana no ko oukou pepeiao.

No ka moolelo ola keia o Hiilei, keia kupa no Kahaluu. He puukani, he hookani pila, he makee olelo Hawaii oia. Kamaaina paha oukou i ka ohana Kimokeo, he ohana hoomau mele Hawaii keia.

No Waimanalo o Pua Kama. 5 ana keiki. He poo kumu oia no ke kula kamalii o Hanaiaulu. He kula aha o Hanaiaulu? He kula olelo Hawaii ia no na haumana o ke kula nui o Hawaii. E nanea kou pepeiao i ka hoolohe ana mai ia ia.

Niele ia o Emily no kona ola, mai kona wa hanau a hiki i kana hookumu ana ia “Kaulumaika”, kana oihana kalepa. He ano kumu oia e nana ia ai ma ka hoolaha ana i na mea ulu no Hawaii nei. He mea hou ia e ike ia nei i ko ke ao nei.

Mau no ka ohumu ana o ka poe hoomaloka i ka poe e hoomau nei i ka olelo. Mai hoolohe. Mai no nana ia lakou. Aole o kana mai ka waiwai o ka olelo Hawaii.

E imi kakou i ka oiaio o kekahi hihia kalaima. Peia pue hoi ma na ano hihia a pau loa o ke ola. Mai kuhi hewa. He mau moolelo oiaio keia. I mua kakou me ke aloha o ka naau me ka malamalama o ka noonoo.

Kamaaina no paha i keia puke, aole paha. Aole laha keia puke e like me kekahi, wia nae, maikai loa no. Ua nana paha oe i keia puke ma mua?

Ua pau keia mau moolelo i ka hai ia. He mau mea hou no paha. E huli ia “Ka Alala” ma Youtube i loaa pu ai ke kii onioni o keia lola. Ke aloha!

Hoolaha ia kekahi mau nuhou kuwaho me ka nuhou kuloko nui. Oia ka pila 499. Aole kakou e ohumu wale no. E hana kakou! He aha ka kakou e hana ai ke hooholo ia keia pila? He manao ko’u. He manao paha ko oukou?

He olelo keia e pili ana i ka unuhi wale ana i na manao i ku i ka olelo haole. Oia ka olelo Hawaii ana ma o ka noonoo haole. Ua like no ka’u hana ana he mau makahiki aku nei. Oia mau no ma kekahi ano. E hooikaika kakou i ka kakou olelo ma na ano a pau loa.

No na nuhou kuloko a me na nuhou kuwaho. He pukana no na hua olelo hou i komo mai i ka olelo Hawaii i kela au aku nei. Hoike ia kekahi mau manao no na hua olelo i hookomoia mai i keia au nei.

He puiwa ae no paha kahi poe i ka ike ana i keia olelo no ka laha loa o ka huhewa no ia huaolelo. Aole no kulike o Pihoihoi i ka manao o “excited”. Ke loaa kahi huaolelo ma ka nupepa, e imi i kona mau manao a pau a paa loa ia mau manao. Oia ka manawa e hoohana ai i kahi huaolelo me ka manao paa a pihoihoi ole.

Hemahema kakou a pau loa. He mau kanaka wale no. Aole au mamake i ka poe hoowahawaha a hoohalahala wale aku i ka poe haumana olelo Hawaii. He wa e hoopololei ai i ka haumana. Eia nae, e hanaia me ke aloha a me ka ike ana i ke ano o ka haumana au e hoopololei ana. Aole hookahi ko kakou mau ano. Oolea kekahi a palupalu kekahi. Aole e hoopoina i keia.

Ka hui ana me Kahea Faria (kaohelaulii) me Ipo Wong (Kanahele). Ka huakai i Kauai me Niihau. Ke kulana kiekie o ka olelo a ka poe Niihau. Ke kulana kiekie o ka olelo a na kupuna. E like ka kakou olelo me ka lakou.

Heluhelu au i kekahi kolamu nupepa no “eha ano okoa” o ka olelo Hawaii. A hoike aku i ko’u mau manao no kela kolamu nupepa. Mamake loa ia keia kolamu.

Ka huakai i Ulupo. Ka huli ana i mau hoa walaau i mea e hooikaika a e hoomau ai i ka kakou olelo. Mai haawi pio. He mea nui ka olelo a kakou, ka poe Hawaii.

No ko’u ola mai ko’u hanau ia ana a nui. Ka hui ana me kuu wahine. Ka noho ana ma Ethiopia. Ke ao ana i ka olelo Hawaii. Ko’u mau manao no ka hahai ana i na kupuna me ka poe olelo mua o keia au.

Hookomo ia he manao hou i loko o na hua olelo kahiko. Puana ia na hua olelo haole ma ka olelo Hawaii. Pela i loaa ai na manao okoa o na hua olelo kahiko. Peia na kupuna i hana ai. Peia pu ka poe olelo mua e hana mai nei i keia au hou nei. E aho ke kaikai ana o ka poe olelo mua i ka poe olelo elua ma ka haku hua olelo ana.

Ke kakou hele i ka aina o ka lahui e, e makaala kakou i na loina o ua lahui e nei. Oia ko kakou kuleana ma ke ano malihini. Ina he mau kamaaina kakou no Hawaii, he mau kuleana e malama ai. Ina hemahema ka malama ana i keia pilina me ka malihini, a ina pela no hoi ka ka malihini, pilikia ka noho ana.

Ua kono ia maua e komo i ka papa hana o Aikole. He hoolauna, he hai moolelo, he kolekole a he akaaka ka mea e lohe ia ana ma keia lola nei. E hoeolohe mai oukou!

Hiki i na keiki, na opio, na makua me na kupuna ke ao i ka olelo Hawaii. O ko lakou hoomaloka ka mea nana e alalai i ka lakou ao ana. O kekahi kumu manao o keia lola, oia na hua olelo hou i haku ia e ka hui haku hua olelo a me na kumu o ka maua hooke ana i ia ano mau hua olelo hou. E hoolohe mai!

I loko o ka hana maikai o ka maua mau hana ma IG, Tiktok, FB a pela aku, mau no ka hoao mai a ka poe imi hana a hookiekie. Eia nae, aole maua kue i ia mea he hoopaapaa. Nune mau maua, “i mea aha ka ia ala hoopaapaa ana mai? I mea aha la!? I loko o na hoopaapaa ana ma waena o kakou, e holo like kakou no ka pono o keia olelo.

He poe koho paloka mau kakou? Maopopo ke koho paloka ana? I ko maua manao, he mea nui no ia. Eia nae, ma mua, he mea ole ia ia maua. Ma hope o ka loaa ana mai ia maua ka ike e pili ana ia koho paloka, ua loli ko maua manao. E koho paloka kakou!

O Lono Ikuwa, he kanaka no ia no Hawaii. Hai maila oia i ka moolelo no Kalaoa ai poeleele. Nui ka hoihoi o ia moolelo. Ua noho akula oia ka ke alo o kekahi mau kumpuna no Kona. Maikai kana olelo.

E huli ia Kauka Keanu Sai ma loko o YouTube no ka moolelo me ka ike o ke aupuni Hawaii me ke aupuni Amelika. Ua hoomanao ikaika ia kakou i ka noho luhi a noho hewa o ke aupuni Amelika ma luna o ke aupuni Hawaii i ka la 4 o Iulai. Ua hoomanao pu ia maila kakou i ka mea nui, oia ka imi naauao pakahi. I mua kakou i ke ala imi naauao ma na ano like ole.

Na ka inoa Hawaii wale no e hoike i kou lahui Hawaii? Aole paha. Eia nae, he mea ia e hoike ai i kou lahui Hawaii. Pehea na malihini i haawi ia ai na inoa Hawaii? Ia kakou, aole lakou he poʻe kanaka Hawaii. Pehea na kupuna i hala aku nei, aole inoa Hawaii o kekahi o lakou, aka ua maopopo ia lakou ka olelo kanaka me ka ike o ka wa kahiko. I ko’u manao, e aho ka noonoo ana, na ko kakou mau kupuna Hawaii e hoike he poe kanaka Hawaii kakou. He mea nui no hoi ka inoa kekahi. Eia ka, aole ka inoa wale no o ka mea nui.

Ua hoomau akula paha kakou pakahi i kekahi mau manao hookae ili me ka hoomaopopo ole. Ola ia mea he hookae ike me ka ike ole o ka lunaikehala. Na kakou e ao i ka hoomaopopo ana i ia mau manao hookae ili a laila koho e kapae aku. I lilo kakou he poe hookae ili ole, he poe hoopailua i ia mea he hookae ili o ola mau auanei na manao hookae ili i loko o na poopoo o ko kakou noonoo me ka ike ole.

Hahai ia mai he mau moolelo no kona ola ana ma Niihau, Kauai me Oahu. Hoakaka o Kahea i kona manao no ka olelo Niihau, ka olelo Hawaii a me ka olelo kanaka. A pane maila oia i ka ninau no keia lola.

Hoolauna o Tuti Kanahele ia ia iho. He maua ana i hahai maila no kona ola ponoi mai kona wa kamalii a kona wa makua. Kupaianaha a hoihoi kana mau olelo ma keia lola. E nanea ka pepeiao.

Ka lua o ka lola me Keoki Faria. Kamailio maua no ka olelo makuahine, ka olelo kanaka me ka olelo Hawaii. Hai maila o ia i na hua olelo e ola nei ma kona hale ma kahi o na hua olelo i haku wale ia.

O Keoki Faria, he hoa aloha a he hoa aoao no hoi no’u. O ia ala he kumu ao oelo Hawaii, he kane male, he makua kane, he aloha aina, he kanaka hoi oia makaukau i ka olelo. Pili no oia me na ohana Niihau, ma muli paha o kona male ana i kahi wahine Niihau, oia hoi o Kahea Faria. Olelo kanaka na lala a pau o kona ohana. Nui kona aloha i kona lahui a ke hoike ia nei keia aloha ma Windward Community College kahi ana e hana nei. E hoolohe mai ia ia!

Ua lalau aku no ko mau noonoo ma keia lola, eia nae he kia e noonoo ai. Ina hemahema ka haku, himeni, puana, a ku ka manao o kahi mele, i hewa ia wai? I hewa i ka mea nana i ka mele hemahema a i hewa no hoi i ka poe hoolohe i maopopo ole i ka olelo, a i hewa no ia kakou ka poe olelo. I hewa ia kakou. E hoonaauao kakou ia kakou iho a ma hope, haku a himeni i na mele a kakou me la hoomau ana i na mele o ka wa i hala.

Ua ninau ia mai au i keia ninau he mau manawa. No laila, ua hooholo wau e kukala aku i ka’u mau mea i hana ai me ka manao e pane ai i keia ninau ma ke akea. E lohe ia auanei ke kulana haahaa o ka’u olelo. He 2 makahiki aku nei a’u i hana ai i ia lola. A mau no ka hoololi ana i ka’u olelo.

O na kupuna ka poe e hoolohe ai. No lakou ka olelo makuahine a no ko lakou mau kupuna ia olelo makuahine. No kakou, ka poe olelo elua, e hoopili kakou i ka kakou olelo me ka na kupuna a me ka poe olelo kanaka o keia au e ola nei. E nana kakou i ke kumu, o ia hoi ka olelo o lakou.

Aole maua i manao e hoohalahala aku, he mau manao keia e noonoo ai. Pehea ka puana, ka noonoo me ke kani o ka olelo Hawaii? Aole na hua olelo wale no ka mea e ao ia ana ke ao kakou i kekahi olelo, ao pu ia no ka noonoo, ka puana me ke kani leo o ia olelo. E noonoo kakou i ke koikoi o keia mau mea nui i pili no i ka olelo Hawaii.

He mau manao e noonoo ai. I ko’u wahi manao, he mea maa ia kakou ka hoolauna maikaʻi ana i kau ka kakou mau ipo hou i ka ohana. Pela no ko’u ohana, a pela wau i hana ai mai kinohi mai, eia nae aole like ka hana a ka’u wahine. E lohe ia ana ka moolelo ma keia lola nei. Eia kahi, okoa ka launa ana o ka ko’u wa opio a okoa ke ano o keia mau la.

Kamailio maua no ko’u wa liilii. Hai moolelo wau e pili ana i ko’u mau la heu ole. Eia kahi, kamailio maua no ka loli ana o ka noonoo Hawaii, aloha aku aloha mai ma ke ano he ohana. Pehea kakou e malama ma ai i kela ano noonoo o ka au i hala?

He ninau keia e hooulu ai i na manao e pili ana i ka imi ana i pahu hopu hou loa. O ke ao ana aku i kekahi he mea ia e paa ae ai ka olelo me ka hoomau maoli ana aku i keia olelo a kakou. E noonoo no keia ninau no keia mua aku. He mau olelo paipai no e lohe ia ana ma keia lola. No ka olelo o ka lahui!

Ke ao oe i ka olelo, he aha ka mea a ka olelo e hana ai nou? Ina aole ka olelo e hooulu kala nou, poho ka olelo. He ano noonoo a ninau laha keia. Pili no i ke kala. Aole keia o ka ninau kupono. Na kakou pakahi e imi i ko kakou pono. Aole na ka olelo. He mea nui ke ao ana i ka olelo. Aole no pili na mea a pau i ke kala. No ko kakou pono ka olelo. E laha ka olelo!

Nui ino na Hawaii e noho la ma na aina e. Nui kakou e noho nei ma Hawaii i keia manawa. Paakiki ka noho ana ma anei ma muli o ke kumu kuai pipii o na hale a me na mea like ole. Pehea kakou e hoomau ai i ka hanai ana i na hanauna e hiki mai ana ma ko kakou aina?

Aloha e ka poe aloha aina. Ua hele kino makou i Maunakea i ka pule mua o ko kakou kue ana ia TMT. He ano hai moolelo keia a he kamailio o maua e pili ana i keia hihia nui o keia au. I mua kakou ma na ala like ole me ka lokahi o ka naau.

Aole e ola ana ka olelo ke hoomau ia ko kakou hoohalahala ino ana kekahi i kekahi. No maua a me ko maua hoa aloha olelo Hawaii, aole makou e hoohalahala wale ia oe. Paipai wale no makou ia oe me ke aloha. Eia nae, nau no e hooikaika i kau olelo.

Kamailio ia ka waiwai o ka olelo Hawaii ana ma Hawaii nei. Kekahi mau kumu o ka maua ana a me na pilikia o ke ao ana no hoi. I loko o na olelo hoaloalo a me na mea alalai paha e kupu mai ana, e hoohana kakou i ka olelo!

Hoopuka ia ko maua mau manao e pili ana i ka La kuokoa a me na la nui Amelika. O kekahi ninau nui i kupu maila, "Ina kakou, aole kakou he poe Amelika, no ke aha kakou e hoomau ai i ka hoolaulea ana i na la nui Amelika? He mea ia e noonoo ai.

Hoolauna maila o Emily ia ia iho a me ka moolelo ana mai e pili ana i kona huakai ma ke ao ana i ka olelo Hawaii. 3 wale no makahiki ka loihi o kona ao ana i ka olelo a ao o ia ma ka hale, aole ma kahi kula olelo Hawaʻi. Kupaianaha wale no!

Haʻi moʻolelo maila ʻo Maluhiahoʻomakaʻana States i kona aʻo ʻana i ka ʻōlelo Hawaiʻi no 3 makahiki. Hoʻomaka ʻo ia e aʻo ma waho o ke kula me kāna wahine no 2 makahiki paha a laila komo ʻo ia i ke kula nui o Mānoa e aʻo i ka ʻōlelo. Mau nō kona ʻimi naʻauao ʻana ma laila.