Historia Jakiej Nie Znacie

Interwencja Amerykanów na Dalekim Wschodzie pozwoliła ocalić od komunizmu południe, ale stała się jednocześnie pierwszą militarną przygrywką do trwającej 40 lat epoki Zimnej Wojny. O tym czy już 5 lat po Hiroszimie Azji a może światu groziła nuklearna zagłada w dzisiejszym odcinku.

Ten materiał musiał powstać. Izrael za pomocą zaawansowanego narzędzia sztucznej inteligencji LAVENDER prowadzi atak bombowy na 37 tysięcy miejsc gdzie rzekomo mieszkają bojownicy Hamasu lub ich rodziny. Użycie niekierowanych tzw. dumb bombs prowadzi o anihilacji Gazy, jako miasta. Obszar o powierzchni Krakowa z 2.3 milionami ludzi będzie wkrótce przypominał Warszawę w roku 1944.

Bartłomiej Topa, Leszek Lichota, Michał Żurawski i Mateusz Banasiuk opowiadają o prawdziwych postaciach odtwarzanych przez nich w filmie "Czerwone maki". Polska wojenna produkcja, którą od kwietnia można oglądać w kinach opowiada o Bitwie pod Monte Cassino. Okazja nieprzypadkowa w tym roku obchodzimy 80. rocznicę czterech krwawych batalii nazywanych „Bitwą o Rzym”.

To, co jest w tym wszystkim niezwykłe, to może nie tyle to, że Aleksander Ładoś i jego koledzy to robili, ale że nie robił tego nikt inny - mów gość odcinek Roger Moorhouse. Było wielu innych dyplomatów mających takie możliwości, wydawania papierów aby ratować ludzi. Więcej ludzi na jego stanowisku, którzy mieliby możliwości, mieliby zdolność do tworzenia papierkowej roboty, aby ratować ludzi. Ale zdecydowana większość dyplomatów, neutralnych państw, a nawet państw sojuszniczych, zdecydowana większość nie zrobiła nic.https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

W maju 1921 roku w amerykańskim „The New York Times” pojawił się pierwszy artykuł o kanibalizmie. W 1921 roku wiadomo było, że rząd bolszewików nie da ludziom tego na czym budował swoją filozofię, czyli chleba. Do tego pracujący sierpem stali się ofiarami największego ataku totalitarnej dyktatury. W końcu w 1921 roku nawet Lenin zrozumiał, że wprowadzanie komunistycznej ekonomii skończy się tragedią. W marcu wprowadził w życie doktrynę Nowej Ekonomicznej Polityki, czyli słynnego NEP-u. Złagodzono przymusowe rekwizycje zbóż. Tylko, że ta zima miała być największym horrorem w dotychczasowej historii Rosji.

Przekroczmy próg domu, w którym żyje rodzina komendanta Auschwitz. Ile prawdy jest w filmie nominowanym aż do 5 Oscarów.

Zapraszam na mój Patronite: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie Życie Hoessów w Oświęcimiu zostało dość szczegółowo udokumentowane w powojennym śledztwie, gdzie korzystano z zeznań więźniów, zatem twórcy filmu mieli dość pokaźną bazę ciekawych historii codzienności oprawcy. Kilka aspektów życia rodziny Hoessów pojawia się w scenariuszu. Przede wszystkim żona Hedwig miała nie wzgardzać dobytkiem konfiskowanym więźniatkom w tym drogimi futrami, które zabierano Żydówkom i składowano w magazynie nazwanym przez więźniów Kanadą. Cała rodzina żyła i żywiła się na bazie zasobów magazynu dla załogi obozu. Nie wiadomo, jak duży udział w procederze przywłaszczania złota i kosztowności Żydów miał Hoess, ale twórcy filmu zaakcentowali jeden szokujący motyw z tym związany, gdy synkowie komendanta bawią się w pokoju złotymi zębami. Gdy przed nadejściem frontu pod koniec roku 1944 Hoessowie przenosili się na Zachód podobno ich majątek musiał być spakowany w aż cztery wagony kolejowe.

Wydarzenia z 24 lutego 2022 miały być zdaniem moskiewskich strategów rozdziałem ostatnim zamykającym plan opanowania Ukrainy. Wydaje się, że gdyby został zrealizowany, czyli Kijów został zdobyty, a prezydent Wołodymyr Zełenski albo porwany, zamordowany lub zmuszony do ucieczki, wojna mogłaby zostać rozstrzygnięta już wtedy. Rosjanie, którzy ustanowiliby marionetkowy rząd, prawdopodobnie z Janukowyczem, za chwilę ponownie zmanipulowaliby wybory powołując kogoś przychylnego na urząd prezydenta. Gdyby Zełenski zaczął działać jako prezydent na uchodźctwie i miał przy sobie swój rząd, Putin z pewnością znowu ogłupiłby świat. Nadałby nowej władzy w Kijowie pozory legalności a wszystkich jej przeciwników – także i tych nie składających broni - określił mianem terrorystów. Wydaje się, że w takim razie jakakolwiek szeroka światowa koalicja popierająca obronę Ukrainy, nie miała być racji bytu. Świat znowu miałby dylemat. Czy wspierać walkę partyzantów i ewentualny rząd na uchodźstwie czy nadal cieszyć się tanim gazem z Rosji, które przecież miał płynąć rurociągami Nord Stream przez Bałtyk do Niemiec.

Armia Czerwona zajęła w pierwszych dwóch latach II wojny światowej tyle samo państw co III Rzesza. Zakulisowymi zabiegami w dużej mierze inspirowała wielki światowy konflikt. Konflikt, którego ZSRR i Józef Stalin stali się jego największymi beneficjentami. W dzisiejszym odcinku porozmawiamy o tym dlaczego II wojna światowa była wojną Stalina. Gościem odcinka jest amerykański historyk Sean McMeekin, autor książki "Wojna Stalina".

Polska agentka brytyjskiego Special Operations Executive, która realizowała misje w okupowanej Francji, pierwowzór słynnej Vesper partnerki Jamesa Bonda bo przecież miała być przez pewien czas związana z autorem serii o Jamesie Bondzie, brytyjskim oficerem Ianem Flemingiem. Polka jak Bond pełniła służbę dla jej Królewskiej Mości, nie dla Polski. To tylko pierwsza z dużych kontrowersji związanych z tą postacią. Na prawdziwe fakty związane z tym czym naprawdę zajmowała się w czasie wojny nadal czekamy, gdyż dostęp do brytyjskich archiwów jest jeszcze utajniony. Część londyńskich dokumentów przeanalizowanych przez polskiego badacza Tomasza Muskusa mówi o wyjątkowej randze, którą miała Skarbek w służbach brytyjskich i co jest zupełną nowością planach wysłania jej do Polski. Nie wiadomo dlaczego jak ją później nazwano „ulubiona agentka Churchila” została po wojnie bez pracy, brytyjski wywiad nie chciał korzystać z jej usług, pomimo tego że w czasie wojny żołd za misję wypłacano jej w diamentach, już po wojnie miała problemy finansowe, musiała pracować jako pokojówka. Nie wiadomo czy jej śmierć była wynikiem kłótni kochanków czy robotą wywiadu, jeżeli tak to którego?

Margaret Thatcher, premier Wielkiej Brytanii miała w roku 1988 odwiedzić Polskę. W tej wizycie wszystko jednak poszło nie tak, jak chcieli komuniści. Byli wściekli, a najbardziej premier Mieczysław Rakowski i generał Wojciech Jaruzelski. Najpierw próbowano delikatnie wyperswadować premier Wielkiej Brytanii pomysł odwiedzenia także matecznika Solidarności, czyli Gdańska, odwiedzenia stoczni Lenina i innych gestów poparcia dla ruchów demokratycznych w Polsce.

Gościem odcinka jest sir Charles Moore, znany brytyjski dziennikarz, członek Izby Lordów i oficjalny biograf Margaret Thatcher. Książka właśnie ukazała się w Polsce nakładem Wydawnictwa Nieoczywiste. Tu możesz ją kupićhttps://ksiegarnia.pwn.pl/thatcher

Niesamowita historia kompanii straceńców. Jednostki Commando zostały stworzone na wyraźne zlecenie premiera Winstona Churchila – tak przynajmniej brzmi wersja oficjalna, choć bardziej można by w tym widzieć rolę hrabiego Louisa Mountbattena. Miały onena celu działania dywersyjne, z ukierunkowaniem na rajdy na drugą stronę kanały La Manche. Komandosi oczywiście zawsze kojarzą nam się z jednostkami elitarnymi i faktycznie przyjmowani do tych oddziałów ochotnicy nie dość, że musieli posiadać wyjątkowe predyspozycje to jeszcze przechodzili zaawansowane szkolenie przygotowujące fizyczne, mentalnie, przysposobienie do obcowania z wszelkiego rodzaju, także niemiecką bronią, stosowania szyfrów, działaniach z materiałami wybuchowymi, czy oczywiście walki wręcz. 

W odcinku gościmy prof. Leah Garrett, autorkę książki "Kompania X. Tajna jednostka żydowskich komandosów podczas II wojny światowej"

10. (Międzyalianckie) Commando składało się z przedstawicieli narodów okupowanych przez Niemców państw. Kolejno w skład Międzysojuszniczego Commando weszły oddziały: 1 – francuski, 2- holenderski 4 – belgijski, 5 – norweski, 6 – polski, 7 śródziemnomorski, składający się w większości ze Słoweńców i 8 – drugi odział francuski składający się z żołnierzy wcześniej internowanych w Libanie., który pominąłem był zupełnie inną grupą, nie związaną z żadnym okupowanym krajem. Jego żołnierzy wyróżniało to, że niemiecki…był ich ojczystym językiem.

Językami słowiańskimi dziś posługuje się ćwierć miliarda ludzi. To jedna trzecia mieszkańców Europy. To więcej Europejczyków mówiących w językach romańskich czy germańskich. Do tego języki słowiańskie, którymi mówi się w aż trzynastu państwach Europy są sobie nadal bliskie. Wiele słów jest podobnych, podobna jest także kultura, choć Słowianie dziś to wyznawcy aż czterech religii, nie tylko prawosławia i katolicyzmu, ale także ewangelicy oraz muzułmanie w Bośni i Hercegowinie. Słowianie w pewnym momencie w historii Europy byli plemionami aż czterech mórz bo żyli na terenach od Bałtyku do Morza Egejskiego i pomiędzy Adriatykiem a Morzem Czarnym. Czy stworzyli cywilizację, skoro nie posiadali pisma, nie budowali wielkich miast, a część ich pierwszych królestw powstała z udziałem obcych władców. 

Gościem audycji jest Kamil Janicki, autor książki „Cywilizacja Słowian. Prawdziwa historia największego ludu Europy” .

🎬 Playlista wszystkich odcinków z tej serii: https://youtube.com/playlist?list=PL39NJxrWDeAoyZM7FE3i8jfMc1nu_nHwv&si=zwTJxJ5pkJcK0npi ➡️ Mój PATRONITE: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie ➡️ Zapraszam do polubienia fanpage Franciszka Pałaca, autora sceanariusza: https://www.facebook.com/OkruchyHistorii2.0 Zrzucenie bomb atomowych nie na Hiroszimę i Nagasaki, tylko Nowy Jork, to oczywiście było bardzo dalekie od realizacji, choć trzeba przyznać, że desperacja Adolfa Hitlera pod koniec wojny nie zatrzymałaby go przed taką decyzją. Choć nie wiadomo czy nie wybrałby za cel Londynu lub Moskwy. Możecie powiedzieć, że cała historia z U-bootem holującym rampę do rakiet V-2 to bzdura, ale fakt jest taki, że w Szczecinie na przełomie 1944 i 1945 roku z powodzeniem testowano holowanie takiej 300-tonowej platformy. Potwierdzone jest także to że 6 U-Bootów wiosną 1945 roku wyruszyło w stronę Ameryki w ramach trzeciej grupy „Seewolf”. To rodzi się pytanie: Jak wielkie ziarnko ukrywa się w tej historii. Na to pytanie staramy się odpowiedzieć w tym odcinku. Bo najciekawsze w tym wszystkim jest to, że z grona największych mocarstwa lat 30. to właśnie Rzesza teoretycznie powinna być najbliżej rozwinięcia technologii produkcji broni atomowej. W tym odcinku opowiemy o tym, jakie czynniki sprawiły, że elita europejskich naukowców w tym kilku kluczowych o pochodzeniu żydowskim zamiast w laboratoriach Rzeszy pracowała w projekcie Manhattan i to Amerykanie byli w stanie wyprodukować pierwszą w historii broń jądrową.

Pierwsi Afrykanie zmuszeni do pracy w Nowym Świecie wyruszyli z Europy na początku XVI wieku, ale nie bezpośrednio z Afryki. Na początku handel przechodził przez północną Afrykę. Pierwszy statek przewożący zniewolonych ludzi bezpośrednio z Afryki do obu Ameryk wypłynął prawdopodobnie w 1526 roku. Szczyt handlu miał miejsce na początku XIX wieku. W latach 1821-1830 ponad 80 000 osób rocznie opuszczało Afrykę na statkach. Ponad milion kolejnych - jedna dziesiąta tych, których przewieziono w erze handlu niewolnikami - przybyło w ciągu następnych dwudziestu lat. Afrykanie przewiezieni do Brazylii pochodzili głównie z Angoli. Ci przewożeni do Ameryki Północnej, w tym na Karaiby, pochodzili głównie z Afryki Zachodniej. Na Karaibach, w Gujanie Holenderskiej i Brazylii wskaźnik zgonów niewolników był tak wysoki, a wskaźnik urodzeń tak niski, że nie można było utrzymać populacji bez importu z Afryki.

Ponad połowa zniewolonych afrykańskich w obu Amerykach była zatrudniona na plantacjach cukru. Jeden z najwcześniejszych dużych przemysłów produkcyjnych powstał w celu przekształcenia soku z trzciny cukrowej w cukier, melasę i ostatecznie rum, napój alkoholowy. Wcześniej w Europie cukier był bardzo mało dostępny. Taki którego używamy dziś  został wyprodukowany eksperymentalnie z buraków w Niemczech dopiero w 1747.

Gdy cena cukru była wysoka, koszt zakupu niewolnika i jego utrzymania zwracał się w ciągu dwóch lat. Ale cały ekonomiczny obieg niewolników nie polegał tylko na transporcie w dwie strony. To był trójkąt, z angielska Triangular trade. Niewolnicy z zachodniej Afryki byli transportowani przez Atlantyk, później statki płynęły z cukrem do Europy, a towary wytwarzane w manufakturach zachodniej Europy służyły do wymiany w zachodniej Afryce na niewolników. 

Gościem odcinka jest prof. Brendan Simms, autor najnowszej biografii Adolfa Hitlera [wydanej przez Rebis]. Zapraszam do dołączania do mojego PATRONITE.

Co znajdziesz w odcinku:

(03:12) Pięć najważniejszych założeń filozofii politycznej Hitlera

(08:14) Jak powstawała "Druga Książka"(14:00) W jakim celu autor napisał biografię Hitlera i jakie mity chciał obalić

(16:34) Prawda o antysemityzmie Hitlera

(19:07) Najważniejsze tezy "Drugiej Książki"

(25:25) Jaki był prawdziwy potencjał III Rzeszy wobec innych państw tuż przed wojną?

(28:34) Czy sojusz z Polską był możliwy?

(32:00) Dlaczego Niemcy do końca chcieli zniszczyć świat?

(35:17) Co było największym błędem Hitlera

UWAGA: Dla spostrzegawczych, bo na zdjęciu to nie jest oczywiście Adolf Hitler, ale aktor Bobby Watson odtwarzający go często w brytyjskich filmach w latach 40. Zobaczymy co na to algorytm.

Czy Bonaparte był geniuszem polityki i strategii wojskowej? Tak, zdecydowanie. Choć jego podboje zakończyły się klęską i hańbiącym uwięzieniem na oddalonej o blisko dwa tysiące kilometrów od Afryki wyspie świętej Heleny. Tak Anglicy zemścili się na człowieku, który swoi pomysłem na państwo i Europę burzył dotychczasowy porządek. A burzył z rozmachem. W ciągu swego krótkiego, ale intensywnego życia dowódcy dowodził w sześćdziesięciu bitwach i oblężeniach, z czego przegrał tylko siedem – pod Akką, Aspern-Essling, Lipskiem, La Rothière, Lâon, Arcis-sur-Aube i Waterloo. Wszędzie, gdzie się pojawiał wzbudzał nadzieję. Bo oczywiście Francja Napoleona nie była jakimś imperium dobra, ale dawała szansę wszystkim, którzy przez wieki byli zdominowani przez arystokratyczne elity. Dziś w odcinku najpierw w części pierwszej chciałbym przedstawić Wam tło historyczne związków Napoleona z Polską i to bardzo ogólnie, a następnie zaprosić na rozmowę z Sir Andrew Robertsem, uznanym brytyjskim historykiem autorem książek i filmów dokumentalnych, którego „Napoloeon” już w wydaniu II ukazuje się w Polsce.

Rozmowa z gościem od (10:52)

Jeden stworzył własną wersję stalinizmu i terror służby bezpieczeństwa, drugi był prawosławnym faszystowskim mesjaszem, którego szanowali nawet Niemcy z NSDAP. Dwóch ludzi ważnych dla XX-wiecznej historii Rumunii. Do tego jeszcze król utracjusz i generał Antonescu, który stał się najbardziej zaufanym sojusznikiem Hitlera. Rumunia wielu kojarzy się z Drakulą, co wzbudza słuszne oburzenie samych Rumunów, gdyż książka która została napisana przez brytyjskiego Brama Stokera ma niewiele wspólnego z jakąkolwiek rzeczywistością. Moim gościem w tym odcinku jest Paul Kenyon, autor książki „Dzieci nocy. Nadzwyczajna historia współczesnej Rumunii”: https://bowiem.wuj.pl/ksiazka/dzieci-nocy Zapraszam Was do subskrypcji kanału, a mających ochotę mnie wspierać także do przystąpienia do klubu Historii, jakiej nie znacie na Patronite: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie Rumunia choć tak odległa językowo czy kulturowo od Polski ma z nami paradoksalnie wiele wspólnego. I to nie tylko w XX wiecznej historii, gdy po pierwsze tak samo jak my stała się ofiarą paktu Ribbentrop Mołotow, później trafiła w orbitę wpływów Moskwy. Jest wiele innych podobieństw, historycznych motywów, choćby przedwojenne tendencje autorytarne, które u nas były niczym w porównaniu do Rumunii. Tam bowiem przybrały wymiar pełnoekranowego faszyzmu. Wcześnie Rumuni tak samo jako Polacy starali się walczyć o własną niezawisłość i państwowość. W 1877 roku ogłosili niepodległość, uniezależniając się od Imperium Osmańskiego. Tylko, że nowy król nie był Rumunem, bo pochodził z rodu Hohenzollern-Sigmaringen. Jego następca Ferdynand miał mieć z kolei żonę będącą wnuczką brytyjskiej królowej Wiktorii. Istne dynastyczne pomieszanie z poplątaniem, które już po I wojnie światowej musiało przynieść dość kuriozalne owoce.

Panowanie Ferdynanda I i charyzmatycznej królowej Marii było jedynym spokojnym okresem początku lat 20. Później nastąpiła cała plejada dziwacznych postaci takich jak seksoholiczny skorumpowany Karol II, rywalizujący z królem o względu ludu faszystowski mesjasz Corneliu Codreanu, z jego antysemicką Żelazną Gwardią i wreszcie generał Antonescu, który doprowadził do sojuszu z Hitlerem.

Część nieprzychylnych mu historyków tworzyło i do dziś tworzy legendę o hiperseksualności Bonapartego, trapiących go zaburzeniach seksualnych.

Jak wyglądały jego relacje z płcią przeciwną, jego najważniejsze i brzemienne w skutkach także politycznych związki? Co po dwóch wiekach wiemy o sekretach alkowy pałaców Malmaison, Fontainebleau, a także naszego mazurskiego Kamieńca?

Wszędzie tam gdzie Francuz podejmował liczne kochanki, płodził potomków, z których także i niektórzy, Ci o polskim rodowodzie żyją do dziś we Francji. No właśnie: ile dzieci w końcu miał Napoleon, czym była w istocie miłość i seksualność w czasach po wielkiej rewolucji i dlaczego pewien cenny fragment jego ciała bezpośrednio mający związek z tą historią został po śmierci odcięty i odnalazł się na aukcji pamiątek historycznych już w XX wieku.

Odkąd Habsburgowie nadali w 1773 r. nazwę swojemu nowemu krajowi koronnemu, Królestwo Galicji i Lodomerii różniło się od sąsiednich ziem. Jego osobowość była amalgamatem łączącym rządzący twardą ręką element austriacki z wielonarodową polsko-rusińsko-żydowską populacją. Zawdzięczała wiele poprzednim stuleciom królewskiego panowania w Polsce, którego tradycje pozostawiły widoczne ślady, mniej zaś odleglejszym rządom książąt ruskich. Różniła się od sąsiednich terytoriów Habsburgów. Skąd wzięła się ta nazwa i jak wyglądały pierwsza lata po rozbiorach, o tym w dzisiejszym odcinku, którego gościem będzie profesor Norman Davies.

Dlaczego Japonia w pewnym momencie zakazała używania tytułów samurajskich, noszenia przez nich mieczy i próbowała zaadaptować nowoczesność wysyłając młode dziewczęta w podróż edukacyjną do Stanów Zjednoczonych. Ile prawdy o "kaście" samurajskiej jest w popularnych filmach Akiro Kurosawy, serialu "Szogun" czy filmie "Ostatni samuraj". O tym rozmawiam z japonistą prof. Stanisławem Meyerem. Gościem odcinka jest także Janice Nimura, autorka książki "Córki samurajów w podróży życia".

Link do książki: https://bowiem.wuj.pl/ksiazka/corki-samurajow-w-podrozy-zycia

Chcesz być członkiem klubu "Historii, jakiej nie znacie"? Zapraszam na mój PATRONITE: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

Chcesz więcej materiałów? Wesprzyj moje produkcje: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

Co znajdziesz w odcinku:

Po latach mówi się o niej, że była kobietą, która wymyśliła piękno. Przy okazji stworzyła swoją markę i majątek o wartości 100 milionów dolarów w latach 60. XX wieku, co dziś stanowi równowartość blisko miliarda.

Pochodziła z krakowskiego Kazimierza i choć miała tylko 147 centymetrów wzrostu przewyższała konkurencję o głowę budując globalną sieć salonów i produkcji kosmetyków pod szyldem swojego nazwiska.

W 1928 roku sprzedała amerykańskie udziały w swym przedsiębiorstwie słynnym Lehman Brothers za 7,3 miliona dolarów (127 milionów dolarów w 2022 roku). Po nadejściu Wielkiego Kryzysu odkupiła prawie bezwartościowe akcje za mniej niż 1 milion dolarów i ostatecznie zwiększyła wartość firmy do 100 milionów, zakładając kolejne salony i punkty sprzedaży w prawie tuzinie amerykańskich miast. Zmarła w 1965 w wieku 93 lat roku jako najbogatsza kobieta świata.

Zapraszam na mój PATRONITE. Wsparcie pozwoli mi realizować więcej takich materiałów: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie O odcinku: Dlaczego mała, nic nie znacząca partia radykałów stworzona przez emigrantów przez lata przebywających poza Rosją zdołała przejąć władzę w listopadzie 1917, a później ją utrzymać? Co zadecydowało o zwycięstwie Armii Czerwonej nad Białymi, jakie błędy popełnili obrońcy starego porządku? Jak wyglądałby świat, gdyby Leninowi nie udało się wygrać dla komunizmu Rosji. W tym odcinku goszczę prof. Antony'ego Beevora, brytyjskiego historyka, autora książki "ROSJA. Rewolucja i wojna domowa 1917-1921" [Wyd. ZNAK Horyzont, 2023] https://www.znak.com.pl/ksiazka/rosja-rewolucja-i-wojna-domowa-1917-1921-beevor-antony-253676

Co znajdziesz w odcinku:

[01:46] Co dla świata w XX wieku oznaczała Euroazjatycka wojna domowa z lat 1917-1921

[06:20] Jaką rolę odegrali Czesi

[07:50] Tragiczny los Polaków na Syberii

[11:55] Dlaczego Rosjanie byli tak brutalni w prowadzeniu wojny

[16:51] Jak dużo ofiar przyniosła rewolucja październikowa i wojna domowa w Rosji

[19:07] Czy Lenin był... szczęściarzem

[24:50] "Gruziński gangster", czyli jaką rolę odgrywał Stalin [26:50] Co mogło zmienić bieg historii w Rosji?

[33:40] Czy Polska w 1920 roku faktycznie zatrzymała pochód komunizmu do Europy?

[35:55] Dlaczego historycy na zachodzie przez tyle lat fałszywie przedstawiali prawdę o Rosji?

[38:54] Do jakiej tradycji rewolucji odwołuje się dziś Władimir Putin?

Zapraszam na mój PATRONITE: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

Premierowe odcinki zawsze w czwartek na You Tube, zapraszam Cię do subskrypcji: https://www.youtube.com/@historiajakiejnieznacie/videos

Z jednej strony polska Dywizja Syberyjska walcząca z bolszewikami na wschodzie, z drugiej Polak Feliks Dzierżyński organizujący aparat terroru CZEKA, a do tego jeszcze pół-Polak generał Anton Denikin, który był jednym z najważniejszych dowódców Białych. Rewolucja i wojna domowa w Rosji należały do jednych z najbardziej krwawych epizodów w XX-wiecznej historii Europy, a do tego zmieniły historię świata.

Materiał zrealizowałem we współpracy z wydawnictwem ZNAK Horyzont, którego nakładem ukazała się książka Antony'ego Beevora „Rosja. Rewolucja i wojna domowa 1917-1921”. Autor jest jednym z najbardziej znanych współczesnych brytyjskich historyków wojskowości, specjalizuje się w historii II wojny światowej i historii Rosji.

Jeżeli chcesz słuchać większej ilości odcinków zapraszam na mój PATRONITE

Kiedy wybuchła II wojna światowa? To pytanie niczym ze szkolnej klasówki. Odpowiedź nie jest i nigdy nie była jednoznaczna. Mało kto dziś pamięta, że Hitler chciał zacząć wojnę 26 sierpnia. Jednak dzień wcześniej polska dy-plomacja podpisała umowy sojusznicze z Wielką Brytanią i Francją, na mocy których Paryż i Londyn zobowiązywały się do przyjścia nam z pomocą w razie ataku Niemiec. Planowana przez Hitlera szyb-ka wojna z izolowaną Polską mogła przerodzić się w konflikt europejski z mocarstwami na Zacho-dzie. Berlin musiał tę okoliczność przeanalizować, dlatego datę ataku przesunięto. 31 sierpnia około godziny 20.Sturmbannführer Alfred Naujocks rozpoczął inscenizowany atak na nadajnik w Gliwicach. Niemcy mieli także przygotowaną akcję uwiarygodniającą atak. Wcześniej porwano mającego polskie pochodzenie byłego powstańca śląskiego Franciszka Honioka, przywieziono odurzonego zastrzykiem, zastrzelono i pozostawiono jako dowód, że napastnikami byli polscy powstańcy. W tym samym czasie miały miejsce inne prowokacje na Śląsku. Niemcy wykorzystywali więźniów swoich obozów koncentracyjnych podrzucanych w polskich mundurach i rozstrzeliwanych na miejscu. Świat obudził się ze zdumiewającą wiadomością, że Polska rozpoczęła niesprowokowany atak na hitlerowskie Niemcy, a siły niemieckie "odpowiedziały ogniem". Napad na radiostację gliwicką stanowił tylko fragment znacznie szerzej zakrojonej akcji, koordynowanej przez SD przy wydatnej pomocy Abwehry (wojskowy wywiad i kontrwywiad), której dopiero później przypisano kryptonim „Tannenberg”.

Zegarek nakręcany kluczem i ukryty w nim mechanizm to historia starsza niż przełom XIX i XX wieku w Londynie, starsza niż wiek XIX czy czasy Oświecenie lub Renesansu. O ile nazwisko człowieka, który po raz pierwszy stworzył tego rodzaju urządzenie jest nieznane, a sam wynalazek pochodzi z czasów średniowiecza. Co znajdziesz w odcinku:

(02:08) Informacje dla oglądających (03:44) Jak powstały pierwsze zegary, a wcale nie były to... klepsydry (15:05) Antoni Patek. Polska historia pewnej marki (26:00) Jak historia zegarków związała się z historią świata (31:02) Czy czeka nas kolejny skok technologiczny? LINK do mojego PATRONITE: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie [w sprawie akcji książkowej możecie pisać bezpośrednio do mnie via FB lub tu] Partnerem odcinka było wydawnictwo Bo.wiem, którego nakładem ukazała się książka Davida Rooneya "O czasie. Historia cywilizacji w dwunastu zegarach" w przekładzie Aleksandry Czwojdrak https://wuj.pl/ksiazka/o-czasie

Fikcyjna opowieść, w którą wszyscy... uwierzyliśmy. Wraz z Andrzejem Matowskim z II wojny światowej w kolorze prześwietlamy najbardziej rozpowszechnione mity, które od jakiegoś czasu krążą po polskim internecie. ZAPRASZAM też do wsparcia mojego gościa pod adresami patronite.pl/wojnawkolorze lub buycoffee.pl/wojnawkolorze Co znajdziecie w odcinku:

(03:59) Jak TVN i inne polskie media wykreowały mit czarnoskórego powstańca

(10:20) Fragment materiału telewizyjnego o „Alim”

(17:14) Sat-Okh: prawdziwy partyzant, wymyślony Indianin?

(20:25) Kto był kierowcą generała Pattona

(23:55) Jak pisarz Jerzy Kosiński oczernił ludzi, którzy uratowali go przed Holocaustem

(29:49) Fikcyjne opowieści z getta

Przypominam o wyborze tematu naszego następnego odcinka. Typy do głosowania znajdziesz pod koniec materiału (36:10)

Temat tabu. Tak można określić blisko pięć dekad pamięci historycznej o armii czerwonej po wojnie. Przez lata przedstawiana jako siła sojusznicza, która miała uwolnić nas od hitlerowskiej okupacji, a później przynieść ustrój demokracji ludowej. Armia Czerwona i NKWD realizowały oczywiście polityczne wytyczne Moskwy związane z eliminacją przedstawicieli Polskiego Państwa Podziemnego, ale dziś to nie jest tematem naszej opowieści. Tematem jest to, co wojsko radzieckie w roku 1945 i 1946 robiło zwykłym bogu ducha winnym ludziom wyzwolonej Polski. Już w pierwszych miesiącach po wyparciu Niemców jej żołnierze dokonali na polskich ziemiach setek jeżeli nie tysięcy rozbojów, morderstw i gwałtów. Pokrzywdzonymi byli wyzwoleni Polacy, często całe rodziny. Samozwańcza władza spod znaku PKWN była bezradna, bo przecież przywieziona został na radzieckich czołgach. Polscy komuniści swoją władzę zawdzięczali właśnie Sowietom, więc nie kwapili się do interwencji. Nasilenie występków zdziczałych hord czerwonoarmistów miało miejsce w sumie w dwóch falach. Najpierw w czasie wkroczenia na polskie ziemie i wschodnie rubieże Rzeszy włączone później do Polski od jesieni 1944, a później już po zdobyciu Berlina i kapitulacji Niemiec. Latem 1945 roku setki tysięcy żołnierzy przemieszczało się przez polskie ziemie w drodze powrotnej na wschód. Odcinek powstał we współpracy z wydawnictwem ZNAK HORYZONT, którego nakładem ukazała się książka Ostróda '46. Jak Polacy Sowietów gromili Andrzeja Brzezieckiego. Dziś dzielimy materiał na dwie części. W pierwszej przybliżymy mało znane fakty z powojennego okresu historii Polski i postępowania wyzwolicieli. W drugiej autor książki „Ostróda ‘46” będzie moim gościem. Zapraszam do wsparcia kanału na moim PATRONITE: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

Zapraszam Cię także na kanał YouTube: https://www.youtube.com/channel/UC0OLY6O3Ycp-dw8QhqxdaUw

oraz na konto Patronite: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

(09:30) Czym było w istocie Imperium Osmańskie

(22:30) Jak była liczna i zorganizowana armia turecka w XVII wieku

(27:10) Czy wyprawę pod Wiedeń Sobieskiego można nazwać "krucjatą"

(31:30) Odsiecz i jej konsekwencje polityczne dla Rzeczypospolitej.

Był 12 września 1683 roku. Jan Sobieski najbardziej doświadczony w walkach z Turkami dowódca w Europie przybył pod Wiedeń, gdzie otrzymał laskę marszałkowską jako symbol władzy nad całością sił chrześcijańskich mających walczyć o stolicę cesarstwa. Dziś opowiemy o niuansach jednej z największych bitew polskiego oręża. Bitwie która niestety przyniosła dość opłakane skutki polityczne. Co najciekawsze gościem dzisiejszego odcinka będzie turecki historyk prof. Mesut Uyar, jeden z najwybitniejszych obecnie specjalistów w dziejach Imperium Otomańskiego, absolwent tureckiej akademii stuki wojennej Uniwersytetu w Stambule.

Odcinek specjalny i ze względu na rocznicę, ale także formułę w której stworzyliśmy megasłuchowisko z udziałem wybitnych polskich historyków. Dowiesz się wszystkiego o Bitwie Warszawskiej i wojnie polsko bolszewickiej. Gośćmi "Historii, jakiej nie znacie" są prof. Janusz Odziemkowski, prof. Andrzej Chwalba, prof. Marek Kornat dr Adam Buława.

Fragmenty tekstów historycznych czyta Maciej Jabłoński.

Mój kanał na youtube: https://www.youtube.com/@historiajakiejnieznacie/videos

Wspomniany patronite:

https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

Zasubskrybuj proszę także mój kanał na YouTube. Tam nie tylko podcasty, ale i dokumenty filmowe. https://www.youtube.com/@historiajakiejnieznacie/videos

Operacja Barbarossa zmieniła układ sił w Europie, a także co najważniejsze konfigurację mocarstw biorących udział w II wojnie światowej. To co działo się ze światem później w wymiarze wojskowym i politycznym było w znacznym stopniu konsekwencją decyzji Hitlera o przekroczeniu przez Niemców linii Bugu.

Strategiczny plan III Rzeszy nie został zrealizowany, a broniący się Sowieci pomimo początkowego pasma upokorzeń w końcu pozbierali się i przeszli do kontrofensywy. Zakończyli ją 3,5 roku później w Berlinie. Marzenie o panowaniu nad światem stało się początkiem końca projektu politycznego III Rzeszy i Adolfa Hitlera. Jak do tego doszło i jak wypowiedzenie wojny ZSRR zupełnie zmieniło układ sił w tym konflikcie. Gdzie byli najlepsi szpiedzy Stalina, których i tak nie chciał słuchać.

Teksty archiwalne z oryginalnych protokołów Adolfa Hitlera, Józefa Stalina i niemieckich radiostacji na podbitych terenach ZSRR czyta Maciej Jabłoński.

Specjalna seria Historia II wojny światowej jakiej nie znacie, to mało znane opowieści o bohaterach wojny, zupełnie nieprawdopodobnych wydarzeniach i kulisach największego konfliktu zbrojnego XX wieku. Zapraszam Cię do subskrypcji kanału na You Tube, gdzie podcast będzie dostępny jako materiał wideo. W opisie znajdziesz link do playlisty ze wszystkimi odcinkami.

W upalną, ale jednocześnie wietrzną noc 10 lipca 1943 roku pierwsi alianccy spadochroniarze lądowali na Sycylii. Tak otwarty został drugi front walki z Hitlerem. Desant na włoskiej wyspie w przeciwieństwie do późniejszego lądowania w Normandii nie przyniósł aż tak dużych strat, mało tego w pierwszych godzinach operacji większość wynikała z silnego wiatru, który spychał wojska desantowe na spadochronach na morze. Alianci ginęli też w wyniki problemów w komunikacji i ostrzału własnych samolotów przez baterie przeciwlotnicze. Przyczółek na Morzu Śródziemnym został jednak zdobyty i przez kolejne miesiące oznaczał systematyczny marsz w kierunku Rzymu. Miał także znaczenie polityczne, gdyż we wrześniu rozpadła się koalicja państ Osi. Najpierw miał miejsce przewrót wymierzony przeciwko Mussoliniemu, później akt kapitulacji podpisany w tajemnicy 3 września 1943 roku przez przedstawicieli Królestwa Włoch oraz aliantów. Zgodnie z nim Włochy zobowiązały się do wstrzymania działań wojennych po stronie państw Osi, a formalnie bezwarunkowo kapitulowały przed sprzymierzonymi.

Lądowanie na Sycylii było największą i najbardziej skuteczną skuteczną operacją amfibijną II wojny światowej, pod względem zaangażowanych sił, znacznie większą niż późniejsza operacja Overlord. Brytyjczycy zdobyli Syrakuzy praktycznie bez walki. Jedyną porażką sił inwazyjnych było umożliwienie Niemcom i Włochom ewakuowanie z wyspy ponad 100 tys. żołnierzy i ponad 10 tys. pojazdów. Strategiczne cele, jakimi było otwarcie Morza Śródziemnego i wyeliminowanie Włoch z wojny, zostały osiągnięte. Wszystko dzięki umiejętnemu wyborowi miejsca akcji. Miejsca którego nie spodziewali się Niemcy.  Hitler jeszcze dwa tygodnie po wylądowaniu Aliantów na Sycylii nadal uważał, że jest to jedynie ich zasłona dymna, a główny cios zaraz spadnie na Grecję.

ODCINEK to wersja AUDIO dokumentu, który możesz obejrzeć na moim kanale YT. Zapraszam Cię serdecznie do subskrypcji także i tam: https://www.youtube.com/@historiajakiejnieznacie/videos

***

Po wojnie rozpoczął się proces poszukiwania ludzi, którzy pomagali Żydom w czasie okupacji i pozwolili im przetrwać Holocaust. Polskich Sprawiedliwych jak dotąd zostało wyróżnionych aż 7232. To najliczniejsza grupa narodowościowa na 51 krajów świata.

Po wojnie zdarzały się jednak przypadki, gdy ocaleni albo nie chcieli potwierdzić faktu pomocy, albo zupełnie zapominali o ludziach, którzy im pomagali. O takich smutnych przypadkach pisała w swojej książce Barbara Stanisławczyk.

Czy wiesz że w średniowieczu templariusze stworzyli bezprecedensową organizację przypominającą dzisiejsze korporacje czy nawet banki, lub… firmy deweloperskie. Jeden z najpotężniejszych zakonów rycerskich istniał 200 lat, miał 23 mistrzów. Miał swoje komandorie w każdym zakątku Europy, a kilka także i na ziemiach polskich. Mimo tego pewnego dnia stał się wrogiem nr 1 papieża i króla Filipa Pięknego. Wielki Mistrz spłonął na stosie.

Ile prawdy było w zarzutach o herezję, bałwochwalstwo i bezeceństwa. Czy templariusze faktycznie pozostawili skarb ukryty w Polsce? O tym w najnowszym odcinku zrealizowanym we współpracy ze Znak Horyzont, wydawcą książki „Świt królestw”.

Zapraszam Was do subskrypcji kanału na You Tube, gdzie właśnie trafił odcinek filmu o nieco innej epoce, ale także ciekawej historii z tajemniczymi wątkami, czyli… nazistowskich korzeniach NASA. I są tam fakty, a nie żadne teorie spiskowe.

Przypominam, że zaczęło działać konto Historii, jakiej nie znacie na PATRONITE więc jeżeli chcesz mnie wesprzeć to możesz zajrzeć i tam. https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie

4 listopada 1944 roku był dniem, którego kapitan lotnictwa Joseph Bernard Herman, miał nie zapomnieć już do końca życia. Tej sobotniej nocy wydarzył się cud, inaczej nie można nazwać tego nieprawdopodobnego zdarzenia. Joe, pilot jednego z bombowców Royal Australian Air Force, na wysokości około 5.500 metrów wypada bez spadochronu z rozlatującej się maszyny. W tym momencie powinna się skończyć ta opowieść, jednak tym razem ma ona swój ciąg dalszy. Joe Herman przeżył swój "upadek", udało mu się również dożyć do końca wojny. Oto nieprawdopodobna historia 21-latka, który przeżył własną śmierć.

Cześć nazywam się Cezary Korycki i zapraszam na cykl podcastów, który przygotowaliśmy z Franciszkiem Pałacem z „Okruchów Historii”. Specjalna seria to 10 niesamowitych opowieści, w których przedstawimy nieznanych bohaterów i fakty, które miały wpływ na jej przebieg.

Już zanim Hitler doszedł do władzy wielu z niemieckich przemysłowców skrycie wspierało NSDAP, a później dzięki temu przejmowało konkurencyjne firmy od żydowskich właścicieli lub skupowało za bezcen udziały żydowskich wspólników. A już w czasie wojny, gdy Rzesza przestawiła gospodarkę na tryb wojennej machiny, ci sami ludzie zarządzali przedsiębiorstwami zaangażowanej niszczeniu kontynentu i eksterminację jego mieszkańców. II wojna światowa kosztowała Europę istnienia kilkudziesięciu milionów ludzi. Co najważniejsze, całość operacji gospodarczej Niemców realizowana była z udziałem niewolniczej pracy kolejnych milionów robotników przymusowych ze wszystkich podbitych krajów. Czy dziś niedobrze o tym mówić? Trzeba o tym mówić, zwłaszcza że w procesach norymberskich został oskarżony tylko jeden najważniejszy przedsiębiorca: Friedrich Flick, człowiek który najpierw dotował NSDAP, później był głównym zarządcą wojennej gospodarki Rzeszy, a w swoich zakładach zatrudniał około 50 tys. niewolników z podbitych krajów. Zorganizowano też pomniejsze procesy dla IG Farben i Kruppsa, ale były jednak farsą. Głównie ze względu na skalę wyroków za bestialstwo i późniejsze kariery sądzonych.

Przenosimy się do roku 1941 i 1942 opowiadając o jednej z najbardziej zaciętych kampanii militarnych II wojny światowej. W odcinku gościmy autora książki Tam gdzie rosną Żelazne Krzyże” podpułkownika Roberta Forczyka, którego fani historii II wojny światowej znają doskonale z „Fall Weiss. Najazd na Polskę”, czy „Fall Rot. Upadek Francji 1940”.

I to będzie jedna z pierwszych wizyt amerykańskiego autora w polskich mediach. Porozmawiamy nie tylko o jego najnowszej wydanej właśnie u nas pracy „ ale także o polsko brzmiącym nazwisku i jego związkami z naszym krajem.

Zapraszam Cię także do subskrybowania kanału na YT: https://www.youtube.com/channel/UC0OLY6O3Ycp-dw8QhqxdaUw

Subskrybuj także mój kanał na You Tube, tam coraz więcej filmów i wersje podcastów wideo: https://www.youtube.com/channel/UC0OLY6O3Ycp-dw8QhqxdaUw

W odcinku będzie o podzielonym Berlinie, o tym jak ludzie uciekali na zachód m.in kopiąc podziemne tunele pod murem, który przez 28 lat dzielił miasto. W odcinku gościmy autorkę książki “Tunel 29”, dziennikarkę BBC Helenę Merimann. Zresztą ów “Tunel 29” to nie tylko książka, ale nagrodzony wszystkimi możliwymi wyróżnieniami projekt podkastowy BBC, w którym autorka opowiedziała nie tylko historię powojennych Niemiec, ale także niezwykłych ludzi, którzy pomagali rodakom wydostawać się z Berlina, ryzykując przy tym życie.

W niedzielę o świcie 13 sierpnia 1961 roku nastąpiło coś co zaszokowało mieszkańców Berlina, choć po kilkunastu latach rządów komunistów mało co już mogło dziwić. W nocy po stronie NRD odcięto dopływ prądu do miejskiego oświetlenia i z zaangażowaniem wszystkich służb mundurowych pod światłami wojskowych reflektorów wzniesiono ogrodzenie, zasieki jak na polu bitwy. W ramach całkowicie utajnionej operacji władz przez środek miasta poprowadzono kilometry drutu kolczastego. Zamknięto wszystkie 68 przejść granicznych, rozłączono tory. Gdy pewna starsza Niemka zapytała rano kiedy będzie pociąg do Berlina Zachodniego bo jedzie odwiedzić wnuki, pogranicznik zaśmiał jej się w twarz “To koniec. Wszyscy siedzicie w pułapce na myszy".

(03:00) Jak powstał pomysł stworzenia Gross Rosen

(07:50) Wspomnienia więźnia, pana Stanisława Hanza

(13:27) Rozmowa z Tomaszem Bonkiem

W latach 1941–1942 KL Gross-Rosen był niewielkim obozem pracy, którego więźniowie byli wykorzystywani właśnie przy wydobywaniu granitu. Zarządzająca obozem firma DEST produkowała materiały budowlane m.in. do budynków Führera, realizując plany architektoniczne Alberta Speera. Z pracy więźniów korzystało także również kilka technologicznych firm niemieckich, wśród nich Siemens & Halske oraz Blaupunkt. O ile w wielu innych obozach wznoszono komory gazowe, to akurat w Gross-Rosen pomysł na eksterminację był inny. Hasłem SS było wyniszczenie przez pracę. 12 godzinnym dniówkom towarzyszyło znaczące ograniczenie racji żywnościowych, którymi najczęściej była zupa ze zgniłej brukwi. Jednocześnie tak odżywieni więźniowie byli zmuszani do wyjątkowo ciężkiej pracy fizycznej z kamieniem i przenoszeniem materiałów budowlanych czy elementów stalowych. Jest bardzo mało zachowanych wspomnień więźniów tego obozu, który w przeciwieństwie do Auschwitz nie ma tak bogatej i dość dokładnej dokumentacji.

Jak w XXI wieku zmieniła się definicja wojny i co na to wszystko powiedziałby Niccolò Machiavelli. Zastanowimy się czym jest w istocie wojna, jaka jest jej definicja, jak zmieniała się ona przez wieki i szczególnie w ostatnich latach. Czym jest właśnie wojna hybrydowa, czyli choćby wydarzenia z roku 2014. Bo niewątpliwie rosyjska aneksja Krymu była taką wojną hybrydową.

Naszym gościem będzie prof. Mark Galeotti, brytyjski specjalista do spraw bezpieczeństwa międzynarodowego, przestępczości zorganizowanej oraz współczesnej Rosji. Prawdziwy znawca tematów wschodnich, który pełnił funkcję szefa Centrum Bezpieczeństwa Europejskiego. Zajmował wiele ważnych stanowisk w organizacjach międzynarodowych oraz na najważniejszych światowych uniwersytetach, autor wydanej przez ZNAK HORYZONT książki „ Wszystko jest wojną. Jak mocarstwa zrobiły z ciebie broń”.

Fragmenty książki czyta w tym odcinku jeden z najlepszych polskich lektorów Maciej Jabłoński.

Zapraszam.

Przypominam o głosowaniu na mój podcast w tegorocznym plebiscycie BEST AUDIO EMPIK GO.

Kategoria PODCAST HISTORIE WAŻNE DLA ŚWIATA, a tu link: https://www.empik.com/bestaudio-historie-wazne-dla-swiata

Co znajdziesz w odcinku "Tajemnica Anne Frank. Kto ukrywał, a kto wydał nastolatkę z Amsterdamu?"

(00:00) Fall Gelb, czyli początek wojny w Holandii

(03:18) Informacja o Disney+, sponsorze odcinka #wspolpraca #reklama oraz serialu "Światełko"

(07:00) Historia Otto Franka, ojca Anne

(10:10) Jak wyglądał los Żydów w okupowanej Holandii

(14:22) Gdzie i jak rodzina Frank znalazła swoją kryjówkę

(17:27) Jak Miep Gies i jej mąż oraz przyjaciele pomagali uciekinierom

(19:50) Sierpień 1944. Kto zdradził kryjówkę rodziny Franków

(22:30) Jak wyglądały dalsze losy rodziny

(25:28) Dalsze losy Sprawiedliwych z Amsterdamu

Co roku Dom Anne Frank w Amsterdamie odwiedzają miliony turystów, a samo miejsce jest jednym z trzech najważniejszych muzeów miasta, obok Rijksmuseum i muzeum Van Gogha. Dom to autentycznie miejsce schronienia Anne w czasie okupacji. Został obiektem pamięci jeszcze w roku 1960. To miejsce w którym dziewczyna także pisała swój słynny pamiętnik. Dzieje jego powstawania są mało znane, podobnie jak powojenna historia procesu jego wydawania, gdyż nie zawsze to co czytamy jest tym samym co pisała nastolatka w czasie ukrywania się w Amsterdamie. W roku 1947 wiele jej zapisków zostało usuniętych, czy też przeredagowanych przez ojca, który został uznany za współautora dziennika.

Zapraszam Cię też do subskrypcji kanału na You Tube: https://www.youtube.com/channel/UC0OLY6O3Ycp-dw8QhqxdaUw

Link do głosowania na "Historię, jakiej nie znacie" w tegorocznym plebiscycie BEST AUDIO EMPIK GO: https://www.empik.com/bestaudio-historie-wazne-dla-swiata

Link do patronite'a Andrzeja Matowskiego z "II wojny światowej w kolorze": https://patronite.pl/WojnawKolorzealbo innego rodzaj wsparcia: https://buycoffee.to/wojnawkolorze

Co znajdziesz w odcinku:

(04:10) Dlaczego świat nadal nie uznaje rzezi wołyńskiej za ludobójstwo

(10:00) Kim byli pierwsi ukraińscy nacjonaliści i terroryści z czasów II RP

(17:47) Postawa Ukraińców od 17 września 1939

(24:51) Prawda o Stepanie Banderze w czasie okupacji

(30:00) UPA vs NKWD nieznana historia 16-letniej wojny domowej

(41:50) Walka z UPA w powojennej Polsce, kult Świerczewskiego i Akcja Wisła

Rok 2023 wyznacza ważną rocznicę. Już w lipcu będziemy obchodzić Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu 2023. Ale “ludobójstwo” to termin, który wymaga dookreślenia. Oczywiście straszna zbrodnia jest zbrodnią, ale co musi się stać, żeby świat uznał wydarzenia z 1943 oficjalnie za taki czyn, to nie jest takie proste?

UPA. Trzyliterowy skrót, który w Polsce przez dekady budził grozę. Ukraińska formacja militarna odpowiedzialna za bestialskie mordy Polaków na Wołyniu i Podolu, grasująca po zakończeniu wojny już jako bezlitosne dla każdego oddziały partyzanckie, atakująca wszystkich możliwych przedstawicieli władzy w mundurach, nieważne czy po polskiej czy radzieckiej stronie granicy wytyczonej po roku 1945. Ale też mająca na swoim koncie naprawdę bestialskie czyny.

Mamy NOMINACJĘ w plebiscycie BEST AUDIO Empik Go: tu można głosować na „Historię, jakiej nie znacie”: https://www.empik.com/bestaudio-historie-wazne-dla-swiata

Z GÓRY DZIĘKUJĘ!

A teraz o odcinku. W „Historii, jakie nie znacie” mam zaszczyt gościć autorki książki „Media dwudziestolecia” prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego Małgorzatę Bogunię-Borowską oraz doktor Joannę Rzońcę. Będziemy rozmawiać o kinie 20-lecia międzywojennego. Tuż przed rokiem 1939 nasza kinematografia zdążyła wejść na drogę i filmu kolorowego, a nawet telewizji. Niestety ta projekcja została brutalnie zerwana. Dziś opowiemy o tym, który film był prawdziwą superprodukcją II RP, które wielkie dzieła literatury udało się zaadaptować i jak kino stawało się biznesem. Dlaczego niektóre nazwiska reżyserów były na czołówkach tak często zmieniane i co na to wszystko mówiła sanacyjna cenzura.

Odcinek powstał we współpracy z Narodowym Centrum Kultury. Tu możecie znaleźć książkę „Media dwudziestolecia”: https://sklep.nck.pl/pl/p/Media-dwudziestolecia/937

Co znajdziesz w odcinku:

(06:10) Kiedy na ziemie polskie docierały najnowsze wynalazki związane z kinematografią

(10:30) Jaka była pierwsza polska superprodukcja lat 20.

(18:30) Gdzie było „polskie Hollywood” i kto wykreował największe nazwiska polskiego kina

(22:30) Fenomen kina w języku Jidysz, czyli produkcje globalne znad Wisły

(28:04) Jak działała sanacyjna cenzura

(39:50) Czy polskie kino przedwojenne nie poruszało spraw społecznych?

(46:30) Zerwana projekcie, czyli które dzieła zaginęły.

(48:30) Losy gwiazd kina w czasie II wojny światowej

Na zdjęciu Apollonia Chałupiec, Polka która jako pierwszy podbiła Hollywood.

Najmroczniejsze imperium w historii ludzkości, bo jak inaczej można nazwać niemiecką III Rzeszę, istniało raptem 12 lat. Można powiedzieć, że opanowało kontynent - na skalę ponad wcześniejsze strefy wpływów z czasów pruskich - na zaledwie dwa, może trzy lata. W sumie to dość krótko.  W dziejach naszej europejskiej cywilizacji to co zrobili Niemcy było jednak pewnego rodzaju przerażającym fenomenem. Dlaczego akurat tam, dlaczego z bezwzględnością aż na taką skalę i z marzeniem o stworzeniu świata tylko jednej rasy?

Zapraszamy na kolejny odcinek cyklu “Historii, jakiej nie znacie” “Książka bez fikcji”. Partnerem dzisiejszego jest Wydawnictwo Capital, którego nakładem ukazała się książka Stanisława Żuławskiego “Przed Hitlerem”.

Przede wszystkim dziękuję Ci za słuchanie kolejnych odcinków, gdyż "Historia, jakiej nie znacie" otrzymała właśnie nominację w konkursie BEST AUDIO EmpikGO. Tu możesz oddać głos na mój podcast: https://www.empik.com/bestaudio-mroczne-sprawy

Inna sprawa, że jedna nominacja to nie wszystko, gdyż poza "Historią zbrodni" dostałem też nominację w kategorii Historie ważne dla świata: https://www.empik.com/bestaudio-historie-wazne-dla-swiata

I teraz: co do dzisiejszego odcinka. Gościem jest Bruce Goldfarb, człowiek z prawdziwego Archiwum X, ale nie z serialu tylko autentycznego departamentu policji w Baltimore.

W tej audycji opowiemy i o pierwszych śledztwach w historii i o pierwszych sądowych pomyłkach. Przybliżymy także jak powstawała policja i instytucja tzw. koronera. Mój dzisiejszy gość, Bruce Goldfarb to człowiek od brudnej roboty, taki jakich często mamy okazję oglądać w serialach i filmach kryminalnych, specjalista od medycyny sądowej, który przez lata w praktyce czynił powinności na miejscu zbrodni. Później postanowił napisać książkę o tym jak rozwijała się ta nauka. Nauka, gdyż kryminalistyka to dziedzina korzystająca z całego spektrum ścisłych przedmiotów z pogranicza fizyki, chemii, medycyny, toksykologii, biologii, a ostatnio także i genetyki. Tu ważna uwaga, powinniśmy rozróżnić kryminalistykę od kryminologii. Często te dwa pojęcia są mylone. Za kryminalistykę możemy uznać techniki badania zbrodni już po jej popełnieniu i techniki wykrywania sprawców, choćby z użyciem badań DNA, daktyloskopii, czy balistyki . Kryminologia to z kolei aspekt szerszy badając zasadniczo tło społeczne przestępczości i przemocy, interesująca się także tym dlaczego w pewnym miejscach świata czy okresach w historii przestępczości było więcej. Bo skoro o przestępczości mowa, to nie wyobrażałem sobie pytania o jej pradzieje. Skoro była ofiara, to był i sprawca, a jak było przestępstwo to pewnie prędzej czy później musiało być pierwsze śledztwo.

Pierwsza ucieczka z założonego dla polskich więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz nastąpiła 6 lipca 1940 r., a więc na samym początku istnienia. Tadeusz Wiejowski uciekł w przebraniu roboczym, ale pięciu polskich robotników za udzieloną mu pomoc zostało osadzonych w obozie. Tylko jeden z nich przeżył. 20 czerwca 1942 r. zbiegło czterech Polaków, Kazimierz Piechowski, Stanisław Gustaw Jaster, Józef Lempart i Eugeniusz Bendera, którzy włamali się do magazynów SS, skąd skradli mundury i broń. Przebrani za esesmanów, wyjechali ukradzionym z garażów SS samochodem. 

W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. z obozu uciekł współtwórca obozowej konspiracji Witold Pilecki.

Zapraszam na odcinek z udziałem dr Adamy Cyry z Państwowego Muzeum Auschwitz Birnenau, autora książki "Rotmistrz Pilecki"

(00:00) Wprowadzenie

(02:20) Czy mundury SS faktycznie projektował Hugo Boss

(04:55) Skąd wzięło się umiłowanie NSDAP do brunatnego koloru?

(07:27) Czym był Wehrmacht i jakie były najważniejsze elementy jego wyposażenia.

(11:25) Skąd wzięła się idea słynnego niemieckiego Stahlhelmu

(17:33) Dygresja: polityka Facebooka wobec treści historycznych

(20:40) Mundur i jego rola w III Rzeszy

(30:00) Co stało się z wyposażeniem wojska i służb III Rzeszy po wojnie

Zapraszam na najnowszy odcinek "Książki bez fikcji" w którym gościem był Andrzej Matowski, administrator strony "II wojna światowa w kolorze".

Rozmawialiśmy o mundurach w III Rzeszy, rozwiewając przy okazji kilka mitów.

Partnerem odcinka jest Wydawnictwo RM, którego nakładem ukazała się książka "Niemieckie mundury"

Na początku lutego roku 1945 roku kwestia pokonania Niemiec w Europie była już przesądzona. Oczywiście przywódcy III Rzeszy mogli nie zdawać sobie sprawy z tego co zostało ustalone już dawno na konferencji w Teheranie. Już po lądowaniu aliantów w Sycylii w roku 1943 w grudniu uzgodniono, że walka z Niemcami będzie  toczona do końca bez zawierania z Niemcami pokoju. Wojna w Europie miała zakończyć się kapitulacją Rzeszy w Berlinie. Konferencja krymska była jednym z trzech spotkań Wielkiej Trójki, jak nazywamy przywódców trzech najważniejszych państw koalicji antyhitlerowskiej: prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla oraz Przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych ZSRR Józefa Stalina. Ci trzej przywódcy spotykali się ze sobą trzykrotnie, a za najważniejsze dla losów Polski spotkanie wręcz synonim zdrady aliantów zachodnich uznajemy właśnie Jałtę. Troszkę niesłusznie.  Sprawa utraty kresów wschodnich, a także tego że znajdziemy się w sowieckiej strefie wpływów zostały uzgodnione wcześniej, już w Teheranie.

W odcinku opowiem o istotnych sprawach związanych z polityką i historią końca II wojny światowej. Przybliżmy także mało znane kulisy krymskiej konferencji. Tak się dobrze składa, że dziś gościem „Książki bez fikcji” jest amerykańska autorka Catherine Grace Katz. W swojej książce „Córki Jałty” zaskakująco dużo miejsca poświęciła kwestii polskiej w trakcie obrad na Krymie, ale także przedstawia ciekawe kulisy tego jak wyglądało to spotkanie.

(00:00); 00:00 Wprowadzenie

(07:00); 07:00 Kim były córki najważniejszych uczestników konferencji krymskiej ze strony aliantów zachodnich i dlaczego Prezydent USA, Premier Wielkiej Brytanii i ambasador Stanów Zjednoczonych w Moskwie wzięli do Jałty swoje dzieci?

(12:50); 12:50 Jak wyglądały warunki pobytu w zespole pałacowym, który założony został w XIX wieku przez polskiego magnata.

(15:17); 15:17 Jak syn „radzieckiego Himmlera” podsłuchiwał każde słowo Brytyjczyków i Amerykanów 

(20:00); 20:00 Czy Kathy Harriman była osobą, która pomogła Sowietom okłamać świat w sprawie Katynia?

(23:20); 23:30 Czy głównym architektem sprzedaży Polski Sowietom był Franklin Delano Roosevelt? A jeżeli tak, to dlaczego poszedł na ustępstwa wobec sowietów.

W tym odcinku omówimy fenomen kobiet zafascynowanych ustrojem narodowego socjalizmu i tym jak przyłożyły rękę do eksterminacji podbitych narodów w czasie II wojny światowej.

Bohaterkami będą i anonimowe trybiki w maszynie stworzonej od lat 30. XX w. w Niemczech, ale także najważniejsze kobiece koła zamachowe tworzące ten system. 

Zaczynamy od historii oprawczyni z Majdanka Hermine Braunsteiner. Postaram się przybliżyć jak trafiono na jej ślad aż dwadzieścia lat po wojnie i to w USA, do tego próbując za zbrodnię rozliczać wtedy już obywatelkę amerykańską. Będą też inne historie, które opisał w swojej książce "Złe" Marek Łuszczyna, a autor jest moim gościem. Poznasz postać Gertrud Scholtz-Klink, którą bez ogródek można nazwać Himmlerem w spódnicy. Tylko, że Himmler czasów RFN już nie doczekał, a on wręcz przeciwnie. Niektóre z kobiet potworów nie dość że uniknęły kary, to jeszcze po latach coraz bardziej odważnie głosiły swoje poglądy.

W dzisiejszym odcinku nie będziemy mówić o sprawach związanych z życiem w Jerozolimie w czasach biblijnego króla Dawida, czy uczniów Jezusa, ani też o historii religii rodzących się w tym mieście. Mało będzie o czasach rozkwitu za panowania żydowskich królów, niewiele o rzymskiej okupacji. Choć trzeba przyznać, że Jerozolimę kojarzymy bardziej z tym rozdziałem w dziejach miasta, choć przecież samo ono powstało zanim w ogóle może być mowa Rzymianach, ale także i narodzie żydowskim. Co ważne, już w XX wieku to właśnie Żydzi w wyniku wojny sześciodniowej stali się ostatnimi zdobywcami Jerozolimy. A wcześniej dominowali tam i Arabowie, a rządzili Brytyjczycy. Przez chwilę nawet byli Niemcy z pruskiej armii. Jak widać Jerozolima zmieniała właściciela w całkiem niedalekiej historii.

Dlatego ten pomysł na odcinek jest inny. Przyjrzymy się, kiedy w dziejach miasta dochodziło do największych przełomów i podbojów. Dziś opowiem właśnie o zdobywaniu tego miasta i tragediach w historii Jerozolimy. Jak żadna inna stolica w historii wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk. Liczby, które wymieniłem we wstępie są prawdziwe. Walczyli o Jerozolimę nie tylko król Dawid, ale później i Dariusz, rzymscy zdobywcy, Ryszard Lwie Serce, Saladyn, rządził tu Konstantyn Wielki, Sulejman, a o mały włos miasta nie zdobył nawet Napoleon.

Dziś chciałem właśnie opowiedzieć o tym mało nam znanym rozdziale, czy rozdziałach w dziejach jak ją później nazwano Ziemi Świętej. Wydarzeniach, w których owa ziemia była zbrukana krwią, albo samo miasto było z tą ziemią zrównywane. Było takich momentów naprawdę wiele, a samo miasto doświadczyło już w starożytności jednych z największych okrucieństw najeżdżających je władców ze Wschodu i Zachodu. Zasadniczo, warto znać tę historię, choćby z tego powodu, że historia Polski i Europy poniekąd ukształtowana została w wyniku tego co działo się z Jerozolimą. Żydzi, którzy przez wieki byli uchodźcami z ziemi swoich ojców, rozpierzchli się stąd już w starożytności najpierw po Bliskim Wschodzie, a później całej Europie i świecie, co na historii świata także odbiło swoje piętno.

Dziś może nieco kontrowersyjnie. Bierzemy na warsztat tematy o jakich nie uczyliśmy się w szkole. 

Oczywiście z tą impotencją naszych władców, to nikt nikogo za rękę nie złapał, ale już kwestia rozplenienia się syfilisu, który prawdopodobnie zakończył dynastię Jagiellonów, to sprawa dość prawdopodobna. 

Są rzeczy w naszej historii o których rzadko pisze się w książkach i które z racji kontrowersji czasem są niewygodne, jako temat badań poważnych historyków. Są namiętności, które kierowały niejednym władcą, często sprowadzając jego rządy na manowce. Namiętności, wyuzdanie czy rozwiązłość stereotypowo kojarzymy ze starożytnością, tak jakby chrześcijańska średniowieczna Europa miała być w tej kwestii inna. A Polska? Czy w naszej historii byli władcy, którzy myśleli bardziej… przez pryzmat swoich pokus niż trzymali się sztywno ustalonych przez normy religijne reguł. Czy seks w naszej historii odgrywał rolę polityczną. Chyba tak, skoro impotencja w staraniach o potomka zakończyła dwie wielkie dynastie, a niezliczona ilość władców czy prymasów Polski cierpiała na - nie bójmy się o tym mówić - choroby weneryczne. Dziś będziemy bez skrępowania mówić o tym wszystkim, a gościem odcinka będzie historyk Jerzy Beskidzki, autor książki “Seks i władza. Dewianci. Erotomani. Seksoholicy”.

Wizjoner, wynalazca, filantrop i wielki Polak. Człowiek który nie tylko rozświetlił XIX wiek, ale stworzył technologię na zawsze zmieniającą świat. Zapraszam Cię na trzyodcinkową serię poświęconą biografii i osiągnięciom Ignacego Łukasiewicza.

W efekcie stłumionego powstania krakowskiego, które miało wybuchnąć we wszystkich miejscach zamieszkałej przez Polaków Galicji do austriackiego więzienia trafia niepozorny, małomówny aptekarz. Miał być członkiem organizacji kierowanej przez swojego rówieśnika Edwarda Dembowskiego. Miał rozprowadzać w aptece patriotyczne publikacje, tworzyć koło powstańców przygotowujących bunt w Rzeszowie. Do tego jednak w 1846 roku nie doszło, gdyż garnizon był zbyt silny i aresztował młodych patriotów. Łukasiewicz trafił do więzienia, w którym zupełnie do niczego się nie przyznawał. Wyszedł na wolność prawie po dwóch latach w grudniu roku 1847, miał zaledwie 25 lat i ponad osiem miesięcy zajęło mu zanim znowu znalazł pracę w zawodzie.

Wizjoner, wynalazca, filantrop i wielki Polak. Człowiek który nie tylko rozświetlił XIX wiek, ale stworzył technologię na zawsze zmieniającą świat. Zapraszam Cię na trzyodcinkową serię poświęconą biografii i osiągnięciom Ignacego Łukasiewicza.

Opowiadam o tym, jak genialny aptekarz ze Lwowa szybko skojarzył, że substancja używana przez chłopów na pobliskich terenach, a także kopana i wydobywana przez żydowskich kupców może po destylacji być użyta w zupełnie nowych lampach oświetlających mieszkania ludzi w XIX wieku.  W roku 1952 miał znaleźć studnię leżącą na jednym z włościańskich gruntów, którego zarządca był zadłużony i za niewielką kwotę odstąpił teren. To pozwalało farmaceucie na wydobywanie pierwszych litrów kopcącej mazi, która już niebawem miała pod nową postacią rozświetlić Lwów, a później całą Europę.

Wizjoner, wynalazca, filantrop i wielki Polak. Człowiek który nie tylko rozświetlił XIX wiek, ale stworzył technologię na zawsze zmieniającą świat. Zapraszam Cię na trzyodcinkową serię poświęconą biografii i osiągnięciom Ignacego Łukasiewicza.

W tym odcinku opowiemy o dokonaniach Polaka, które wyprzedzały prawdziwą gorączkę czarnego złota, jaka za chwilę miała wybuchnąć w Stanach Zjednoczonych zmieniając zupełnie historię gospodarczą świata, a później budując nowe gałęzie przemysłu.

Wojna. Jeden z najstarszych wynalazków w historii ludzkości. I jeden z najbardziej strasznych i okrutnych. Pole walki było miejscem odcinanych kończyn, niemożliwych do zatrzymania krwotoków i zakażeń, które w dziejach były przyczyną śmierci chyba największej liczby żołnierzy. Wojna była też okrutną rozrywką władców, lub egzaminem nieudolności dowódców. Mimo tego już od starożytności na placu boju pojawiali się nieustraszeni ludzie, którzy zamiast zabijać chcieli ratować, a od miecza czy granatów woleli skalpel i nić chirurgiczną. Chyba powinniśmy właśnie ich nieco bardziej docenić w naszym postrzeganiu historii. Medycyna, którą znamy dziś nie rozwinęłaby się niestety bez wojny. O tym jakie były jej dzieje na polach bitew i wojen posłuchasz w dzisiejszym odcinku.

Dr. Richard J. White chciał wprowadzić transplantologię na zupełnie inny poziom. Jeszcze w latach 60. choć to było zupełnie nieprawdopodobne zdołał wybrać się za żelazną kurtynę chcąc na tyle na ile to będzie możliwe poznać dorobek radzieckich naukowców w Moskwie, a później powtórzyć ich doświadczenie. Tam wykonano operację w wyniku której stworzono dwugłowego psa. Celem White’a miało być odtąd nie przeszczepienie narządu, ale przeszczepienie całego ciała. Czyli umieszczenie głowy ssaka w ciele innego przedstawiciela tego samego gatunku. Nie był to jedynie jakiś chory pomysł szalonego naukowca, ale konkretny plan pozwalający np. zmienić życie osób sparaliżowanych od szyi w dół. Dołączyć ich głowę do ciała innego człowieka, który zmarł w wyniku śmierci mózgowej. Brzmi dość przerażająco, ale właśnie taki plan miał późniejszy kandydat do nagrody Nobla.

White rozpoczął odważne eksperymenty na małpach. Najpierw doszedł do ważnego odkrycia, przekonując się, iż schładzając mózg małpy, zmniejszał zapotrzebowanie na tlen. To właśnie brak tlenu powoduje że śmierć mózgu następuje relatywnie szybko.

W 1970 roku po 18-godzinnej operacji będącej szczytem zaawansowania chirurgii naczyniowej i neurochirurgii dołączył obciętą głowę makaka do ciała innego makaka. White po prostu doszył głowę jednej małpy do ciała drugiej i utrzymał ją przez kilka dni przy życiu. Rezultaty były obiecujące, choć groteskowe: hybrydowe stworzenie, choć sparaliżowane od szyi w dół, żyło przez dziewięć dni, zanim nastąpiło odrzucenie.

Indianie i ci prawdziwi, tacy jak Siedzący Byk, Cochise, Geronimo, czy wykreowani przez literaturę i kino, z których najbardziej znany jest oczywiście Winnetou od lat rozbudzają naszą wyobraźnię. Często ich historie były wytworem amerykańskiej prasy, budowaniem mitów, nie tylko tych w których okrutni Indianie bezwzględnie mordują i skalpują osadników, ale także kreacją wodzów i ich plemion nie mających nic wspólnego z rzeczywistością. Dość powiedzieć, że największy kreator wizerunku Apaczów – w pewnym momencie wręcz będących synonimem określenia Indianin, niemiecki pisarz Karol May nigdy nie odwiedził miejsc gdzie działy opisywane przez niego historie Indian, a za Ocean dotarł długo po wydaniu słynnych książek.

Do dziś nie tylko samo określenie tego plemienia, będące nazwą adaptowaną przez Amerykanów od innych Indian, oznaczającą „wroga”, ale także całe spektrum akcesoriów takich jak nie używany nigdy na tym terenie tomahawk, czy rytuał skalpowania wymaga wyjaśnienia. Historia Indian z terenów pogranicza USA i Meksyku, tak zwanej Apaczerii rozciągającej się na terenie kilku stanów o powierzchni bliskiej powierzchni dzisiejszej Polski, to także opowieść o najdłużej trwającym marzeniu o wolności.

Uważam, że o ukraińskiej historii nadal wiemy jednak nadal za mało, często powierzchownie, czasem wyrywamy pewne jej fragmenty z kontekstu, a część wykorzystywanych jest do bieżących politycznych sporów. Dziś nie tylko nie będę mówił o ważnych wydarzeniach, które codziennie rozgrywają się za naszą wschodnią granicą. Zupełnie oddalimy się też od polsko-ukraińskiej historii z XX wieku. Sięgniemy w nią dalej, przyjrzymy się skąd wzięła się Ruś Kijowska, jak powstała kozaczyzna, oraz w jaki sposób kształtowała się tożsamość narodowa naszego sąsiada w XIX wieku.

Wszystko to z udziałem zacnego gościa, którym będzie profesor Serhij Płochij

ukraiński historyk z Uniwersytetu Harvarda, autora wielu książek o historii Europy Środkowej w tym najnowszej wydanej w Polsce „Wrota Europy”. Ja nazywam się Cezary Korycki i zapraszam cię na odcinek o tym jak powstała Ukraina i jak tworzył się naród ukraiński.

Można ją uznać za ikonę feminizmu, symbol polskiego himalaizmu i jedną z największych postaci naszego sportu w XX wieku. Sportu. Bo góry traktowała nie jako metafizyczną przygodę, a wyczyn w którym należy bezwzględnie walczyć o swoje. Nasza bohaterka miała swoje chwile triumfu, gdy jako pierwsza Europejka zdobywała Mount Everest w tym samym dniu w którym Karol Wojtyła zostawał papieżem. Gdy wchodziła na K2 była pierwszą kobietą w historii na szczycie tej góry.  Kres jej kariery i życia zakończyła wyprawa na Kanczendzongę, trzeci szczyt świata na który chciała wejść jako pierwsza w historii kobieta i to w wieku już 49 lat. 

To miał być tylko etap unikatowego w historii wspinania projektu tzw. “karawany marzeń”. Zdobywania ośmiotysięczników bez powrotu do Europy i tracenia aklimatyzacji. Chciała przejść od jednego himalajskiego szczytu do drugiego. Do dziś nie wiadomo czy w maju 1992 roku Kanczendzongę zdobyła. Do dziś nie odnaleziono jej ciała. Każda dotychczasowa opowieść, czy wspomnienia o niej pokazują fenomen tej postaci i wielowymiarowość. Czas triumfu, ale także smutku, radości i bólu, społecznego uwielbienia i niechęci środowiska polskich himalaistów. Dziś opowiem Wam o najważniejszych etapach kariery Wandy Rutkiewicz. Przejdziemy przez najważniejsze aż do szczytu, który okazał się jednym za daleko.

Francuzi pomimo promowanej historii ruchu oporu chyba nie mogą być dumni z czasów II wojny światowej i to nie tylko z powstania rządu Vichy, kolaboracji elit, czy nielicznych młodych rekrutów podążających do Waffen SS. Inną kwestią były postawy społeczeństwa, ale i społecznego marginesu w miastach takich jak Paryż.

Temat prostytucji Francuzek wraca jak bumerang, tak jakby ogólnie od przedstawicielek tego zawodu należało oczekiwać respektowania zasad moralnych, honorowych czy patriotycznych. Smutny temat jest wyśmiewany, jako tzw. colaboration horizontale. co oznaczało pracę 10 tys. dorabiających okazjonalnie niezarejestrowanych w domach publicznych prostytutek. Ponadto na terenie Francji mogło urodzić się do 100 tysięcy dzieci ze związków pozamałżeńskich kobiet z niemieckimi żołnierzami. Po wojnie kobiety miały być przez rodaków golone na łyso za zdradę swojego narodu, choć mówi się że najbardziej gorliwi w organizowaniu linczów latem 1945 byli mężczyźni będący byłymi kolaborantami.

Jeżeli chodzi o samą kolaborację marginesu społecznego to z pewnością najciekawszym wątkiem jest współpraca z Niemcami przedwojennych francuskich gangsterów. To oni stali się najbardziej skutecznymi przybocznymi gestapo.

Kino historyczne to nie tylko tytuły na których wychowały się pokolenia Polaków, to prawdziwy konik każdego kto jest zainteresowany historią. Dziś będą przedmiotem mojego spotkania z pisarzem, scenarzystą, autorem książek historycznych, ale takich bez fikcji. Razem ze Sławomirem Koprem porozmawiamy o postaciach najwybitniejszych polskich reżyserów kina historycznego, o ich wspaniałych, ale i mało chlubnych wręcz wstydliwych produkcjach.

Jaki był najlepszy, a jaki najgorszy polski film historyczny. Który artystycznie pokazywał prawdę o Polsce w dawnych wiekach, a który pomimo rekordów popularności i międzynarodowych nagród szedł w fantazję wykreowaną przez pierwowzór literacki. Jak reżyserzy, których do dziś uwielbiamy oczerniali w mało znanych filmach prawdziwych polskich bohaterów.

Razem ze Sławomirem Koprem porozmawiamy o postaciach najwybitniejszych polskich reżyserów kina historycznego, o ich wspaniałych, ale i mało chlubnych wręcz wstydliwych produkcjach. Partnerem odcinków jest Fronda, wydawca książek „Gwiazdy kina PRL”, „Ulubieńcy bogów umierają młodo” i „Alkohol i muzy”.

Zbigniew Cybulski, postać wyjątkowa, człowiek – co już w dzisiejszych jest w ogóle niespotykane - otwarty na zwykłych ludzi, pokorny wobec swoich fanów. Jest ze mną Sławomir Koper autor książki “Alkohol i muzy” w której możemy przeczytać o wielu nieznanych wątków biografii tego aktora. Zacznijmy od początku. Dlaczego został nazwany polskim Jamesem Deanem, przecież Zbigniew Cybulski nikogo nie kopiował?

Wspomnienia dotyczące jego osoby są pełne sprzeczności. Z jednej strony odpowiedzialny społecznie, z drugiej lekkoduch, kochający mąż i nadużywający alkoholu hulaka, artysta, który mógł być najwybitniejszym polskim aktorem na świecie i niezdyscyplinowany amator, który nawet nie chciał nauczyć się tekstu. Co jest prawdą?

Moim gościem w specjalnej serii „Historii, jakiej nie znacie” jest historyk Sławomir Koper. Partnerem naszego cyklu podcastów o historii polskiego kina jest Fronda, wydawca książek „Gwiazdy kina PRL”, „Ulubieńcy bogów umierają młodo” i „Alkohol i muzy”. 

Jako jedyny aktor zagrał we wszystkich częściach Trylogii, a już jako wiekowy i stateczny starszy pan porąbał swoją szablą zdjęcia na wystawie w Zachęcie broniąc dobrego imienia polskich aktorów. Zdania dotyczące talentu aktorskiego Daniela Olbrychskiego są tak samo podzielone, jak spór sprzed 50 lat który rozpalał Polskę, gdy część rodaków sprzeciwiała się żeby to on zagrał Kmicica.

Stoczył najbardziej spektakularny pojedynek w historii polskiego kina, stał się wręcz symbolem filmu historycznego wcielając się w największe postaci naszych dziejów. I prawdziwe i fikcyjne z ekranizacji najważniejszych polskich powieści.

Moim gościem jest historyk i znakomity gawędziarz Sławomir Koper. Partnerem specjalnego cyklu podcastów o historii polskiego kina jest Fronda, wydawca książek „Gwiazdy kina PRL”, „Ulubieńcy bogów umierają młodo” i „Alkohol i muzy”.

Wydarzenia z maja i czerwca roku 1940 są bezprecedensowe w historii militarnej świata. O ile przegrana Polski we wrześniu 1939 roku mogła być w jakiś sposób uzasadniona, nie tylko przez dużo gorszy potencjał siły i broni czy atak praktycznie ze wszystkich stron, ale upadek Francji do dziś zaskakuje. Ten kraj był najpotężniejszą siłą militarną międzywojennej Europy. Nawet na papierze tuż przed wybuchem wojny dysponował zasobami porównywalnymi z Wehrmachtem, a przecież atakując musisz mieć siły większe niż broniący.

Pamiętajmy o tym, że istnieje pewien stereotyp którym posługujemy się do dziś, a który został wykreowany przez późniejszy kolaboracyjny rząd Vichy i Niemców. Według niego armia francuska była źle wyposażona i nie zmotywowana do obrony swojego kraju. Nie chciała się po prostu bronić. To niesprawiedliwy osąd. W trakcie kampanii we Francji zginęło aż 92 tysiące zabitych i 250 tys. żołnierzy, to 1,5 razy więcej niż Polaków we wrześniu. Także straty Niemców były 3 razy większe niż w Polsce. Wydarzenia we Francji oznaczały pełnię panowania Niemców nad kontynentalną Europą. Wcześniej zajęli pół Skandynawii oraz Belgię i Holandię.

Kiedy zaczął się upadek Francji i czym był spowodowany: kwestią militarnego niedostosowania do nowej taktyki wojskowej jednej z najpotężniejszych armii świata, degeneracją klasy politycznej, a może po prostu mentalnym nieprzygotowaniem do prowadzenia wojny? Po latach można stwierdzić, w roku 1940 nastąpiła kumulacja tych czynników pozwalająca Hitlerowi na odniesienie relatywnie łatwego triumfu. Przecież gdyby front ustabilizował się w tym czasie w Ardenach czy na linii Maginota nie wiadomo jak potoczyłaby się historia Europy.

II wojna światowa napisała w tej historii naprawdę najmroczniejsze rozdziały, ale to co działo się w latach 1939-1940 miało swoją przyczynę dużo wcześniej. Pamiętajmy o tym, że choćby taka wojna jak obecna agresja Rosji na Ukrainie także nie wybuchła w lutym 2022, ale rozpoczęła się polityką ustępstw i przymykania oka na powolne ale konsekwentne przekraczanie pewnych granic ustępstw politycznych. Zupełnie tak samo rozpoczynała się właśnie II wojna światowa.

Zapraszam Cię na odcinek nowego cyklu "Książka bez fikcji" w którym gościem specjalnym jest prof. Craig Symonds profesor US Naval Academy, historyk wojskowości i autor książki "Bitwa o Midway". 

Do decydującej bitwy określanej często nie tylko, jako moment zwrotny w wojnie Amerykanów z Japonią na Dalekim Wschodzie, ale i ważnym z punktu widzenia całej historii konfliktu miało dojść na początku czerwca roku 1942. Na tym akurat etapie wojny Stany Zjednoczone pomimo znacznej przewagi przemysłowej i gospodarczej były jednak do walki na oceanie mniej przygotowane. Problemem Amerykanów były i samoloty i torpedy.

Zasadniczo japońskie Mitsubishi nazywane popularnie zera miały większy zasięg, były zwrotniejsze i stworzone do działań ofensywnych. Samoloty Amerykanów dysponowały mniejszym zasięgiem. To w tym miejscu świata był jeden z najważniejszych parametrów. Eskadry patrolowały np. obszar równy połowie Polski, albo latały na misję mając wyliczone co do galona zapasy paliwa. W przypadku błędu nie było gdzie lądować.

N Pacyfiku nie sztuką było bowiem znaleźć i zaatakować wroga, nie dając się zestrzelić, ale odnaleźć swój lotniskowiec i mieć na tyle paliwa aby wrócić.

Amerykanie mieli też poważny problem techniczny związany z torpedami. Po prostu nie chciały im wybuchać. Ponadto samolot Douglas TBD Devastator miał istotną wadę konstrukcyjną. Odpalał torpedę tylko wtedy, gdy leciał po całkowicie linii prostej ze zredukowaną prędkością. Zatem wtedy gdy akurat stawał się celem artylerii przeciwlotniczej.

Amerykanie niwelowali te niedociągnięcia na trzy sposoby. Po pierwsze, w skali zdolności produkcyjnych samolotów. One znacznie przewyższały potencjał Cesarstwa, a wtedy dopiero robiono przymiarkę do zaangażowania się w wojnę w Europie. Po drugie w skali systemu szkolenia. Amerykanie szkolili i posyłali do służby szybciej i większą liczbę pilotów. W Japonii piloci byli elitą, a ich szkolenie długotrwałe i wymagające. Znaczą część adeptów odrzucano w trakcie selekcji i edukacji. Japończycy wsadzali za stery mistrzów dysponujących czymś na modłę czarnego pasa w sztukach walki. Amerykanie masowo, często wsadzając na fotel strzelców nastolatków. Najważniejszy był jednak inny czynnik: nowoczesna technologia. Bo choć torpedy Amerykanów po prostu nie wybuchały, a samoloty były mniej zwrotnie niż japońskie tzw. to mieli coś czego nie było na pokładzie statków wroga. Radar.

Czy jeden z najważniejszych wynalazków II wojny światowej, który odegrał rolę choćby w Bitwie o Anglię stworzył bezprecedensową przewagę także na Pacyfiku.

Jaką rolę w historii służb specjalnych Rosji odegrał Polak Feliks Dzierżyński, dlaczego to partia komunistyczna zawsze była największym wrogiem Czeki, NKWD i KGB. Kiedy służby specjalne zdołały przejąć władzę w Rosji i jak tradycję czekistów kontynuuje Władimir Putin. 

Zapraszamy na nowy cykl podcastów “Historii, jakiej nie znacie” - “Książka bez fikcji” w którym przedstawiamy najciekawsze tytuły literatury faktu i historii. Partnerem tego odcinka jest Dom Wydawniczy Rebis, wydawca książki Jurija Felsztińskiego i Władimira Popowa “Od Dzierżyńskiego do Putina”.

Gościem odcinka jest autor książki, pochodzący z Rosji profesor historii od 1978 roku mieszkający w USA, który jest także współautorem książki napisanej wspólnie z byłym oficerem KGB Aleksandrem Litwinienką. Litwinienką, który został otruty w Wielkiej Brytanii za pomocą izotopu polonu podanego w herbacie. Był to nie pierwszy i nie ostatni mord polityczny dokonany przez służby na swoich przeciwnikach. Litwinienko tuż przed śmiercią odpowiedzialnością za swoje otrucie obarczył ówczesnego prezydenta Rosji Władimira Putina. I tu wcale nie ma przypadku, gdyż obecny prezydent Federacji Rosyjskiej i były szef Federalnej Służby Bezpieczeństwa jest wielkim kontynuatorem tradycji swoich poprzedników.

Gdy w czerwcu 1944 alianci lądowali na plaży Omaha, dokładnie po drugiej stronie Europy miało miejsce inne nieco mniej znane wydarzenia istotne z punktu widzenia walki z Niemcami. W tych dniach z terytorium Ukrainy rozpoczęły się misje bombowe Operacji Frantic, wahadłowych lotów amerykańskich eskadr niszczących niemieckie fabryki i rafinerie. Samoloty kursowały w wielkim trójkącie rozciągniętym pomiędzy Wielką Brytanią, Ukrainą i Włochami.

Operacja była w istocie genialnym planem militarnym. Ale jednocześnie przykładem naiwności amerykańskiego sztabu i prezydenta Roosevelta. Na fali zaangażowania swoich środków, pomocy dla sowieckiego sojusznika Amerykanie uwierzyli, że współpraca z ZSRR jest możliwa, a w przyszłości zdołają przekonać Stalina do przystąpienia do wojny na Dalekim Wschodzie i budowy baz w podobnym celu także na Syberii. Wkrótce jednak musieli się przekonać, że człowiek sowiecki myśli zupełnie inaczej, a Stalin umiejętnie rozgrywa ich realizując swoje plany związane z Europą Środkową i Polską.

Po rozpoczęciu Powstania Warszawskiego amerykańscy dyplomaci zabiegali o uzyskanie zgody na lądowanie w Połtawie samolotów, które udzielą pomocy powstańcom. Uzyskaną ją dopiero 11 września 1944, ale w wyniku złej pogody misja przesunęła się o tydzień i ruszyła dopiero 18 września.

Po 30 latach od zbrodni popełnianych w okupowanej Europie Niemiec Klaus Barbie został namierzony w Boliwii. Dopiero po kilkunastu latach usłyszał wyrok, który przyjmował z charakterystycznym dla siebie szyderczym uśmieszkiem. Kim był, jakich okrucieństw dokonywał we Francji i dlaczego przez 40 lat pozostawał na wolności będąc użyteczny zarówno dla CIA, jak i karteli narkotykowych. O tym posłuchasz w dzisiejszym odcinku. 

Na kanale „Historia jakiej nie znacie” rozpoczynamy nowy cykl podcastów: “Książka bez fikcji”, w którym przedstawiamy najciekawsze książki historyczne i rozmawiamy z ich autorami. Partnerem tego odcinka jest Grupa Wydawnicza FILIA, wydawca takich tytułów jak “Idealny tata” Johna Glatta czy “Dzieci nazistów” Jarosława Molendy. Gościem tego odcinka jest Marcel Woźniak autor książki "Rzeźnik z Lyonu". 

Elżbieta Zawacka odbyła niezliczoną liczbę podróży na trasie pomiędzy Berlinem a Katowicami i Warszawą. W podcaście zaczynamy od jednej z jej misji w trakcie której musiała wyskoczyć z pędzącego pociągu pod Żyrardowem. Wydział Łączności Zagranicznej Komendy Głównej AK był prawdziwym fenomenem II wojny światowej. Żaden kurier nie mógłby funkcjonować w tamtej rzeczywistości gdyby nie sprawnie sfałszowane dokumenty. Zajmowało się tym specjalne biuro legalizacji. O tym wszystkim opowiadamy w kolejnym odcinku, w którym ujawniamy także kulisy spotkania Jana Karskiego z generałem Władysławem Sikorskim. 

Wiedzieli, że współpracował z gestapowcem Erichem Mertenem, zeznania mogły pomóc uratować ludzi który systematycznie wyłapywała niemiecka służba bezpieczeństwa.  Przyznał się do wszystkiego wyjawiając najważniejszą tajemnicę, która zaskoczyła grupę egzekucyjną. To on miał przed rokiem przyczynić się do denuncjacji komendanta głównego AK „Grota”. Po tym wyznaniu próbował desperackiej ucieczki, ale przytrzymano go, założono sznur na szyję i powieszono. Zwłoki zostały zakopane pod podłogą piwnicy. Tak zginął zdrajca, ale losy pozostałych członków tej siatki agentów gestapo pozostały nieznane, w kilku przypadkach także przez wiele lat po wojnie.

Historia Armii Krajowej, jakiej nie znacie. Akcja „N” była bezprecedensowym przykładem działań dezinformujących niemieckiego okupanta, stosowała proste triki, które dziś nazwać by można wzorowym rozsiewaniem fake newsów. Nie zawsze wiązało się to jednak z kolportowaniem nieprawdy. Bardzo często, pod płaszczem gazet pisanych charakterystyczną czcionką gotycką, dostarczano rzetelnych informacji z frontu, informowano o bestialstwie jakie odbywało się w obozach koncentracyjnych czy w gettach. Była to część potężnego ruchu sabotażu jaki rozwinął się w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego, sabotażu, który nawet na chwilę nie dawał spokoju okupantom.

Latem 1943 roku nad Hamburg nadciągnęło 728 maszyn zrzucających na miasto ponad 2200 ton bomb. Nalot zniszczył fabryki i zabudowania stoczniowe. Łunę ognia nad Hamburgiem było widać ponoć z odległości 200 kilometrów. Zniszczeniu uległy też ratusz, centrala telefoniczna, siedziba policji oraz…lokalne ZOO. Przez kolejne dni miasto trawiła łuna pożarów, które wybuchły karmione nagromadzonymi zapasami węgla. Do kolejnych nalotów dochodziło przez następne 9 dni. Blisko 74% zabudowy miasta zamieniono w ruinę. Zniszczono też stocznię U-bootów oraz wytwórnię silników diesla.

Kilka miesięcy wcześniej miasto odwiedziła niepozorna dziewczyna z Litzmannstadt jak po wcieleniu i utworzeniu Kraju Warty oficjalnie nazywano Łódź. Dziewczęta z żeńskiej sekcji Hitlerjugend imponowały chłopakom, tym bardziej że owa nieznajoma była przykładem najpełniejszej niemieckiej urody. Chłopak pływający w porcie motorówką szybko wypatrzył dziewczynę i postanowił zaprosić ją na motorówkę. Ona delikatnie zakłopotana, przy asyście wsiadła niepewnie na łódkę. Mówiła ze wschodnim akcentem Niemców mieszkających przed wojną w Polsce, ale była urocza i piękna. Chłopak puszył się coraz bardziej, pokazywał jej kolejne zakamarki portu, zdradzając coś co na co wielokrotnie zwracano mu uwagę. Nie mów nikomu co jest produkowane w dokach. Tylko że każdy Niemiec dobrze wiedział, gdzie przez Łabę przeprawiają się pracownicy. W tej części portu w ukrytych przed atakiem z powietrza zakładach produkowano U-booty, najgroźniejszą z broni Kriegsmarine.  Chłopak z Hamburga pewnie nigdy nie dowiedział się, że tego pięknego dnia zafundował wycieczkę agentce aliantów. Halina Kłąb była jedną z najbardziej użytecznych szpiegów Armii Krajowej operujących w III Rzeszy.

Historia jest jedną z wielu historii bohaterstwa agentów polskiego wywiadu działającego w okresie II wojny światowej. Nasz wywiad  odegrał ogromną rolę w działaniach aliantów i pozwolił skutecznie sparaliżować niemiecki system obronny i ofensywny.

Przygotowania trwały 14 miesięcy. Priorytetem było zminimalizowanie ewentualnych strat i ryzyka wpadki, co pociągnąć mogło za sobą dekonspirację struktur Polski podziemnej. Celem był transport banknotów z warszawskiego Banku Emisyjnego. Z ulicy Bielańskiej – gdzie mieściła się siedziba banku – codziennie wyjeżdżał furgon wyładowany pieniędzmi wiezionymi na Dworzec Wschodni. Wzdłuż trasy ustawione były patrole, a w samym samochodzie majątku pilnowali specjalnie oddelegowani pracownicy banku. Akcja rozegrała się pewnego sierpniowego poranka. Transport jak zawsze szybkim tempem zbliżał się do celu mijając kolejne ulice. O godzinie 10:17 znalazł się w pobliżu Placu Zamkowego. Tam czekała na niego pułapka. Konspiratorzy wiedzieli, że czasem furgon zmieniał trasę i zamiast jechać w kierunku mostu Kierbedzia, skręcał w Krakowskie Przedmieście. Upozorowano więc roboty drogowe upewniając się, że ponad wszelką wątpliwość trafi w zasadzkę.

Gdy tylko samochód znalazł się w planowanym miejscu niespodziewanie jego drogę przeciął wózek wyładowany warzywami. Zaskoczony tym szofer z trudem z trudem wyhamował. Z okolicznych zaułków posypały się strzały. Padły pierwsze ofiary. Po krótkiej strzelaninie transport trafił w ręce żołnierzy podziemia. Akcja trwała zaledwie 2 i pół minuty. Pieniądze przewieziono na Wolę, na ulicę Sowińskiego 47 gdzie znajdował się ogród i niewielka szklarnia. Po dokładnym przeliczeniu okazało się, że w ręce Polaków trafiło 105 mln zł. Niemcy, pomimo starań, nigdy nie trafili na trop napastników. Do końca sądzili, że akcja miała motyw wyłącznie rabunkowy i nie wiązali jej z działalnością podziemia…

Pierwsza część naszego nowego cyklu poświęconego historii Armii Krajowej. 

Zgodnie z przewidywaniami 5 października 1939 roku na lotnisku Okęcie wylądował czterosilnikowy samolot Condor „Immelmann III” wiozący wodza nazistowskich Niemiec. Następnie Mercedesem W31 typu G4 Hitler udał się na Aleje Ujazdowskie gdzie czekała na niego trybuna honorowa. Całość uroczystości filmowała ekipa głównej propagandzistki Leni Riefenstahl. Po zakończeniu wielkiej defilady zwycięstwa wódz wyruszył aby obejrzeć podbite miasto. Kolumna nieuchronnie zmierzała w stronę Nowego Światu. Już tylko metry dzieliły ją od bezwzględnej pułapki zastawionej przez Polaków. Spiskowcy czekali już tylko na znak. Ten nie przychodził. Niemcy, przeczuwając, że może być przygotowywany zamach, wcześniej ograniczyli możliwość dostępu dla przypadkowych gapiów, co w zasadzie uniemożliwiło obserwację. Cała odpowiedzialność spoczęła na zamachowcach. Od ich decyzji zależało wszystko…

Druga Rzeczpospolita absolutnie bez pruderii i bez cenzury. 

Gdy wyobrażamy sobie epokę dwudziestolecia międzywojennego z pewnością nie brakuje w tym wyidealizowanej wizji Polski. Z mozołem odzyskana niepodległość miała swoje mity i swoich bohaterów. Oficerów w mundurach i eleganckie damy. Ale jak w tych czasach wyglądała polska obyczajowość? Okazuje się, że była w wielu aspektach bardziej progresywna niż ta dzisiejsza, a okres lat 20. i 30. oznaczał w naszym społeczeństwie prawdziwą seksualną rewolucję. W dzisiejszym odcinku zaglądamy pod kołdrę przedwojennych Polaków, porozmawiamy o największych skandalach z udziałem sanacyjnych elit, opowiemy o tym jak wyglądało zjawisko prostytucji, homoseksualizm i odpowiemy na pytanie czy w okresie międzywojennym został nakręcony nasz pierwszy film pornograficzny.

„Seks w IIRP. Przedwojenna epoka hipokryzji”. Zapraszam na wyjątkowy odcinek historii jakiej nie znacie. Gościem odcinka jest Kamil Janicki, autor książki "Epoka hipokryzji. Seks i erotyka w przedwojennej Polsce" [Wydawnictwo Poznańskie 2022\

Zapraszamy na najnowszy odcinek podcastu zrealizowany z okazji Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich w partnerstwie z Book Beat, aplikacją z audiobookami i ebookami. Dla Was mamy kod na 30-dniowy bezpłatny dostęp. Przy rejestracji należy wpisać hasło HJNZ. https://www.bookbeat.pl/hjnz?utm_source=spotify&utm_medium=podcast&utm_campaign=historia+jakiej+nie+znacie+30+days&utm_content=epi+description

Rosnące w Europie i dobrze znane także wśród Słowian, a później mieszkańców ziem Rzeczypospolitej konopie były szeroko używane w medycynie ludowej naszych przodków. Znachorzy używali wyciągu z rośliny jako środka przeciwbólowego (w przypadkach bólu głowy i zębów), a napój z siemienia podawano w przypadkach biegunki, gorączki, kaszlu czy kobietom w połogu. Siemię stosowano zewnętrznie także przy schorzeniach skóry i ranach. Co ciekawe, to wszystko ma swoją bogatą dokumentację w zapisach z epoki polskiego renesansu i pierwszych naszych medyków.

Nie inaczej było w amerykańskiej farmacji w XIX wieku, gdy preparaty z cannabis sativa uznano za mniej uzależniające od morfiny. Stosowanie związków haszyszu stało się powszechne w prawie wszystkich krajach europejskich i w USA. Naukowcy z Anglii, Francji, Niemiec, prekursorzy nowoczesnych koncernów farmaceutycznych wytrwale kontynuowali badania nad konopiami. Dużą rolę odegrała w tym znana dziś jedna z największych firm Merck z Darmstadt w Niemczech, która pod koniec XIX wieku produkowała dużą ilość medykamentów opartych na związkach konopi. W tym najpopularniejszy Cannabinum tannicum.

Tylko, że historia upraw konopi jest czymś co wykracza daleko poza obszar naszego kontynentu i należy do jednej z najstarszych i najważniejszych w dziejach ludzkości. Niektórzy archeolodzy twierdzą, że zbieranie konopnego włókna było pierwszą quasi rolniczą aktywnością człowieka, zanim zaczął na poważnie uprawiać zboże. Na stanowisku archeologicznym na Wyspach Oki w pobliżu Japonii znaleziono łupiny konopi pochodzące sprzed około 8000 lat p.n.e., co wskazuje, że roślina już wtedy była znana na Dalekim Wschodzie. Podobnie w Chinach. Na ceramice kultury Yangshao znaleziono odciski włókien konopi sprzed 5 tysiąclecia p.n.e.

Góry Pamiru na pograniczu dzisiejszych Chin, Tadżykistanu i Afganistanu skrywają w sobie tajemnicze znalezisko, które całkiem niedawno zaintrygowało archeologów. Położone na wysokości aż 3000 tysięcy metrów nad poziomem morza cmentarzysko sprzed 2,5 tysiąca lat skrywało w jednym z grobów tajemnicze naczynie. Analiza molekularna wykazała, że na jego ściankach jest duże stężenie THC. Drewniany kociołek do którego wkładano gorące kamienie i szczyty konopi jest najstarszym znaleziskiem archeologicznym będącym zestawem do palenia marihuany. Odkrycie jest przełomowe, gdyż potwierdza relacje Herodota, który jako pierwszy opisywał zwyczaj odurzania się konopiami przez mieszkańców krain na wschód od antycznej Europy. Daje nam także dowód, że ta używka towarzyszy człowiekowi od wieków. Ale konopie to przecież nie tylko używka.

Pod jakim zaborem był Górny Śląsk? Austriackim czy pruskim? To pytanie wydaje się świetnym sprawdzianem dla kandydatów na studia historyczne, a nawet na dalszym etapie popularnego teleturnieju. Z perspektywy tysiąca lat dziejów Polski fakt, że na Górnym Śląsku przetrwał jakiś słowiański dialekt można uznać za fenomen. Bo polski król i elity nie rządziły tam ani w XVIII ani nawet w XVII wieku. Mało tego, ten region nie ma nic wspólnego z całą historią Rzeczpospolitej Obojga Narodów, bo już w czasach Piastów miał stolicę w Pradze, a nie na Wawelu. Lekkomyślna utrata Śląska, jednej z kolebek polskiego państwa, to chyba najbardziej niefortunna decyzja samego Kazimierza Wielkiego.

Poszukując polsko-śląskiej historii przenosimy się do samych zainteresowanych. Odwiedzamy Bibliotekę Śląską i profesora Ryszarda Kaczmarka. Dlaczego tak naprawdę Śląsk został odłączony od królewskiego szczepu piastowskiego?

Kiedy i dlaczego część Ślązaków zrozumiała że bliżej im do zapomnianego państwa polskiego niż niemieckiego Cesarstwa? Dlaczego Śląsk nie stał się autonomicznym landem, tylko wbrew zdrowemu rozsądkowi kierował się w stronę czegoś tak niepewnego jak niepodległa Polska. O tym w nowym sześcioodcinkowym cyklu podcastów “Historii jakiej nie znacie”

W pierwszym odcinku o dziejach regionu. Jak powstawały kopalnie i fabryki oraz dlaczego przez wieki Ślązakom bliżej było do Czecha niż do Lecha.

Udział Ślązaków, Wielkopolan i Mazurów w Wielkiej Wojnie przez lata był przyćmiony i przez czyn legionowy i późniejszą II wojnę światową. Dopiero dziś historycy rzucają nieco więcej światła na losy Polaków w tej wojnie. Odnajdywane są wspomnienia żołnierzy górnośląskich pułków, którzy wraz z rodakami oddawali życie w okopach, czasem walcząc przeciwko Polakom. Pobór do armii kajzera od roku 1914 był traktowany jak wyrok śmierci. Niektóre oddziały traciły większość składu osobowego

Założenie pruskiego munduru miało jednak jeszcze jedną, zupełnie inną stronę. Wielu mieszkańców Królewskiej Huty, Katowic czy Bytomia właśnie w trakcie wojny miało okazję być też na froncie wschodnim, znaleźć się w miastach takich jak Kraków czy Warszawa. Usłyszeć język, który był inny od ich gwary, ale bliższy od niemieckiego. Zachwycić się polskimi kościołami, czy zabytkami z czasów świetności Rzeczpospolitej.

Później w okopach często stawali naprzeciw innych żołnierzy mówiących tym samym językiem. Do legendy przeszły także spotkania i umiejętne unikanie rozlewu krwi pod Tannenbergiem, dezercje i wreszcie dołączenie GórnoŚlązaków do błękitnej armii Hallera we Francji.

Szybko bowiem okazało się, że ta wojna nie była ich wojną. A gdy się skończyła, ich region stał się jedną z największych kości niezgody paryskiej konferencji pokojowej.

Do tego niemieccy koledzy czy dowódcy stawali się przeciwnikami w walce o przynależność państwową Górnego Śląska.

Gdy w połowie kwietnia 1919 roku zastrajkowała załoga kopalni w Gliwicach w trakcie zamieszek ulicznych żołnierz Freikorpsu rzucił w tłum granat. Von Aulock pozwolił także na użycie karabinu maszynowego i atakowanie cywili bagnetami. Do najbardziej dramatycznych wydarzeń doszło jednak w sierpniu 1919 roku w Mysłowicach i to z udziałem nie bojówek, a legalnych formacji niemieckiego Grenzschutzu. Gdy dyrekcja kopalni odmówiła wypłaty na czas tygodniówek zgromadzony 3-tysięczny tłum zaczął forsować bramę. Padły strzały.

17 sierpnia 1920 roku na ulicach Katowic trwała jedna z kolejnych manifestacji przeciwko stacjonowaniu sprzyjającym Polakom oddziałom francuskim. Tego dnia jednak Francuzom puściły nerwy. Gdy tłum sforsował zasieki posterunku na Friedrichstrasse, żołnierze w błękitnych mundurach nie mieli wyboru. Kilka serii z karabinu położyło na bruku 10 niemieckich bojówkarzy. Podobno ktoś rzucił granat. (dźwięki a b)

Pech chciał, że na Friedrichstrasse 6 mieszkał i miał swój gabinet dr Andrzej Mielęcki. Niemcy pobiegli pod adres znanego katowickiego lekarza. Polak nie Polak niech opatruje rannych. Gdy wracał po zapas opatrunków ktoś krzyknął że to przecież polski separatysta, że granat został rzucony z jego okna, ktoś pierwszy zadał cios nożem. Na ulicy doszło do linczu. Wezwano ambulans, ale ranny lekarz do szpitala nigdy nie dojechał. Pojazd został zatrzymany, rannego skatowano, a zmasakrowane ciało wrzucono do pobliskiej Rawy.

Następnego dnia bojówkarze zdemolowali siedzibę polskiego komitetu plebiscytowego w Katowicach w hotelu „Deutsches Haus”, napadano na siedziby redakcji polskich gazet i sklepy, planowano atak na Polski Komisariat Plebiscytowy w Hotelu „Lomnitz”.

W odpowiedzi na krwawe zajścia Dowództwo Główne Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, na czele którego stał Alfred Zgrzebniok ogłosiło wybuch II powstania śląskiego. Rozkaz do walki wydano 19 sierpnia.

Jest marzec 1921 roku, trwa jeden z najważniejszych tygodni w polskiej historii. W Warszawie uchwalana jest konstytucja niepodległego kraju, w Rydze trwają rokowania pokojowe z bolszewikami i kreślona wschodnia granica Polski. Na Górnym Śląsku odbywa się plebiscyt, który ma zadecydować o przyszłej państwowej przynależności regionu. Na wcześniejszy wniosek Romana Dmowskiego dopuszczone do niego mają być osoby, które się tu urodziły, a potem wyjechały. Tymczasem bardziej mobilni są Niemcy. Z ponad 190 tys. ludzi, którzy specjalnie przyjechali na plebiscyt tylko tylko 10 tys. oddaje głos na Polskę. Frekwencja jest wysoka, a zwycięstwo dotychczasowych gospodarzy regionu wyraźne. Podział Górnego Śląska o ile nastąpi, będzie niekorzystny dla Polski.

Warszawie, która właśnie zakończyła jedną wojnę na wschodzie nie wypada rozpętać kolejnej. Oficjalnie nie będzie ingerować w postanowienia komisji sojuszniczej. Ale na południe kierowane są pieniądze, elita polskich oficerów i broń. Konfrontacja zbrojna jest kwestią czasu. Wojciech Korfanty, wytrawny polityk z czasów Rzeszy odgrywa spektakl podając się do dymisji z funkcji komisarza plebiscytowego. Asekuruje tym władze Rzeczypospolitej. W maju wybucha powstanie, które dziś jest nazwane nigdy nie wypowiedziana wojną pomiędzy Polską a niemiecką Rzeszą.

Jednym z historyków, którzy konsekwentnie tak nazywają wydarzenia z wiosny roku 1921 jest wybitny badacz dziejów Śląska profesor Ryszard Kaczmarek.

Jedną tylko wypowiem prośbę gorącą do ludu śląskiego a mianowicie by został wierny swym zasadom chrześcijańskim i swemu przywiązaniu do Polski i by oddał swe głosy na kandydatów szczerze katolickich, polskich, mających zrozumienie dla interesów Górnego Śląska. - pisał w okresie II rzeczypospolitej do Ślązaków przywódca powstań Wojciech Korfanty. Dodawał: Nie okazała się Polska taką o jakiej marzyliśmy , ale nie ustajmy w pracy i poświęceniu, aby z niej zrobić Polskę godną naszych marzeń, Polskę wielką, mocarstwową, Polskę katolicką, praworządną i zawsze sprawiedliwą.

W dzisiejszym odcinku naszego specjalnego cyklu o Powstaniach Śląskich przybliżymy, jak wyglądało 17 lat istnienia Śląskiej autonomii i dlaczego byli powstańcy tak szybko rozczarowali się II Rzeczpospolitą. Na czym polegał konflikt Korfantego z sanacyjną władzą i kto tak naprawdę witał we wrześniu 1939 roku żołnierzy Wehrmachtu wkraczających na Górny Śląsk.

W specjalnym wydaniu podcastu poświęconym książce "Hiroszima 1945" razem z Łukaszem Sojką omawiamy najciekawsze aspekty jednego z najważniejszych wydarzeń w XX wiecznej historii świata. W podcaście zrealizowanym we współpracy z wydawnictwem ZNAK HORYZONT usłyszycie także fragmenty książki Chrisa Wallace'a i Mitcha Weiss'a, która niedawno miała swoją premierę na rynku polskim.

O tym w dzisiejszym odcinku! Zapraszamy.

Józef Stalin - jak się okazało - miał ogromny wkład w powstanie konstytucji PRL w roku 1952. Podobno jego osobiste poprawki pozwoliły zachować biało-czerwone barwy flagi i orła na godle narodowym. Reszta była kopią podobnych "konstytucji" krajów demokracji ludowej. 

Co ciekawe nowa władza socjalistyczna już od roku 1944 nawiązywała do rozwiązań prawnoustrojowych II Rzeczpospolitej i co najważniejsze nie inspirowała się mało demokratyczną konstytucją z roku 1935, co w sumie byłoby wygodne, ale bazowała na konstytucji marcowej z roku 1921.

23 kwietnia 1935 r. prezydent Ignacy Mościcki podpisał nowa ustawę zasadniczą zwaną konstytucją kwietniową. Kilka dni wcześniej swój podpis złożył marszałek Józef Piłsudski. Był to jego ostatni urzędowy podpis. Zmarł niespełna trzy tygodnie później.

Najbardziej istotną zmianą wprowadzoną było ustanowienie zwierzchniej roli prezydenta w stosunku do rządu oraz parlamentu. Konstytucja faktycznie likwidowała trójpodział władz w II Rzeczpospolitej. 

Obywatel miał zapewnioną równość wobec prawa, możliwość rozwoju wartości osobistych oraz wolność sumienia, słowa i zrzeszeń, ograniczone jednak przez dobro powszechne, ponieważ żadne działanie nie mogło stanąć w sprzeczności z celami państwa, wyrażonymi w jego prawach.

Znacznie wzrosły uprawnienia prezydenta. Był "odpowiedzialny przed Bogiem i historią". Sprawował władzę zwierzchnią względem parlamentu i rządu - jednolitą i niepodzielną. Mógł mianować premiera i ministrów, zwoływać i rozwiązywać Sejm i Senat, wyznaczać terminy ich sesji, powoływać 1/3 senatorów. Posiadał także prawo wskazania następcy na czas wojny, kandydata na prezydenta, mianowania lub odwołania Naczelnego Wodza. Dysponował prawem łaski, wydawania dekretów w czasie wojny, zarządzenia powszechnego głosowania.

Konstytucja uznawana dziś za akt prawny tworzący państwo autorytarne pozwoliła jednak na zachowanie ciągłości władzy państwowej w czasie II wojny światowej i była podstawą funkcjonowania władz RP na wychodźstwie aż do roku 1990.