Vrij Nederland

Zolang we kleine stapjes blijven zetten blijft een duurzame samenleving ver weg. Journalist Tim de Jong sprak hoogleraar Heleen de Coninck, die pleit voor Grote Stappen. 'Sturing, innovatie, gedragsverandering: er zijn heel veel knoppen waar we aan kunnen draaien.' 💬 Op vn.nl lees je een uitvoerig interview met Heleen de Coninck: https://www.vn.nl/met-kleine-stapjes-verduurzamen/ 🎵 Muziek: Blue Dot Sessions via www.freemusicarchive.org. Een podcast van Tim de Jong. Audio door Hans Poel.

‘Het zal wel meevallen, joh, als Wilders aan de macht komt,’ zegt columnist Nicolaas Veul tegen zichzelf. Maar kijkend naar de foto van Wilders en Orbán lopen de rillingen over zijn lijf. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Journalisten waren euforisch en verbijsterd toen er opeens miljoenen euro’s aan publiek geld beschikbaar kwam voor onderzoeksjournalistiek. Maar komt dat geld wel terecht waar het het hardst nodig is? Een stukje onderzoeksjournalistiek over onderzoeksjournalistiek. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

AI is het nieuwste wapen in de strijd tegen klimaatverandering. Met AI kun je aardbevingen voorspellen en overtredingen als ontbossing detecteren. Toch zijn experts bezorgd, want AI vreet veel energie. Binnenkort zal het net zoveel energie verbruiken als heel Nederland. Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Vrouwen en literatuur. Maxim Februari twijfelde erover te schrijven, want dat kan nooit goed aflopen. Maar ja, de vrouwen schrijven hem inmiddels zo veel, dat hij aan niets anders meer kan denken. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Auto’s zijn steeds vaker elektrisch vanwege het klimaat, maar tegelijkertijd worden ze groter en zwaarder, waardoor ze meer brandstof verbruiken én meer beslag leggen op de publieke ruimte. Dat kan anders, denken voorstanders van de elektrische micro-auto: een soort geëvolueerde elektrische Canta. Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

In deze laatste aflevering van Katja Keuchenius' podcast over de circulaire economie: schiet het al een beetje op? Want leuk hoor, al die vooruitstrevende ondernemers die we in de afgelopen maanden hebben geportretteerd. Maar hoe breed worden hun ideeën eigenlijk opgepakt in Nederland? Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Als er een kloof ligt tussen hoeveel aanraking je krijgt en hoeveel je zou wíllen, leidt dat tot ‘tastdeprivatie’. En dat kan een probleem zijn, want aanraking verbetert ons mentale en fysieke welzijn. Hoe gaan singles daarmee om, nu die zo snel in aantal stijgen? Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

De fossiele industrie pakt flink uit met reclames vol groene-innovatieclaims (tot wel 72 procent), terwijl slechts 1 procent van hun investeringen naar koolstofarme energie gaat. Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Wereldwijd groeit de afvalberg nog steeds. Het weigeren van wegwerpproducten - rietjes, tasjes, flesjes - is dan ook een van de effectiefste manieren om bij te dragen aan een circulaire toekomst. Journalist Katja Keuchenius praat erover met haar kantoorgenoten Aldo Dikker en Cathelijn Schilder. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Terwijl in het Westen de energietransitie in volle gang is, draaien Inheemse volkeren op voor onze behoefte aan grondstoffen die groene energie mogelijk maken. In de Filipijnen bijvoorbeeld, waar grote mijnbouwprojecten zorgen voor enorme problemen. Journalist Ayla Lebbing haar verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.

Sociaal psychiatrisch verpleegkundige Stefan Bäcker werkt bij het interventieteam van de Nijmeegse GGD, dat gebeld wordt als iemand in crisis verkeert, overlast veroorzaakt of gewelddadig is. Jonah Falke liep met Stefan mee. 'Dit gaat escaleren, dat zie je aankomen.’ Jonah leest zelf voor. Audio door Hans Poel.

Veel duurzamer dan consuminderen wordt het niet, maar hoe doe je dat in een wereld vol bedrijven die willen dat je koopt, koopt, koopt? Journalist Katja Keuchenius praat erover met haar kantoorgenoten Aldo Dikker en Cathelijn Schilder. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Schrijfster Robin van den Maagdenberg verbleef drie maanden in een psychiatrische instelling, waar de grens tussen haar binnen- en buitenwereld vervaagde. 'Gaat dit ooit weer weg of leef ik voortaan met mijn zenuwen aan de buitenkant?' Voorgelezen door Denise Timmer. Audio door Hans Poel.

Geen goede leider hebben, maakt de groep eerst wantrouwend en daarna doodsbang, schrijft columnist Nicolaas Veul. Met alle gevolgen van dien. 'Rancune en woede zijn Wilders’ grootste troeven als leider. De afgrond komt zo nog een stapje dichterbij.' Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Vrij Nederland liep een dag mee met Marilyn A-Kum, de Arnhemse Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, die ongelijkheid en uitsluiting op lokaal niveau bestrijdt. ‘En als Arnhem nog meer ballen had, dan was dit meer dan alleen een pilot. Want we wéten dat hier discriminatie is.’ Audio door Hans Poel. Sam Peperkamp leest voor.

Ggz-instellingen omarmen de visie dat goede geestelijke gezondheidszorg vaak niet neerkomt op genezing, maar op het helpen leren leven mét angsten, wanen en stemmingswisselingen. En dat vergt ook wat van de maatschappij. 'Maak ruimte voor het ongemak.' Redactiechef Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

Deze keer in de Kringloop-podcast: reuse, oftewel hergebruik. Dat draait niet alleen om kleding doorgeven of meubels kopen bij de kringloop: je kunt bijvoorbeeld ook onderdelen van een product hergebruiken. Zoals beton uit een gebouw. Journalist Katja Keuchenius praat erover met haar kantoorgenoten Aldo Dikker en Cathelijn Schilder. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Maxim Februari vraagt zich af waarom we bij het duiden van de Nederlandse verkiezingen zo weinig aandacht besteden aan de invloed die het buitenland hierop had. Want dat China en Rusland invloed proberen uit te oefenen op de Nederlandse politiek en samenleving, dat is wel duidelijk. Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

Een kabinetsformatie is ontzettend complex, al is het alleen maar vanwege de verschillende strategieën die de partijen toe kunnen passen. Wil een partij meeregeren, liever haar partijprogramma zo letterlijk mogelijk uitvoeren of juist haar kiezers blijven paaien voor als het kabinet snel weer klapt? Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Nog nooit was het correctief referendum zó dichtbij. Maar is Nederland wel klaar voor een directere democratie? Journalist Ruben Wissing zocht het uit. 'Referenda kunnen populisme tegengaan.' Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Onrecht overkomt ons allemaal. We krijgen oneerlijke beoordelingen, worden afgerekend op iets dat we niet hebben gedaan, moeten onterechte kritiek incasseren. Vaak valt er dan niks beters te doen dan slikken en doorgaan, schrijft Maxim Februari. Redactiechef Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

We komen om in de spullen. En als die kapot gaan, gooien we ze net zo makkelijk weer weg. Zonde van de grondstoffen, zonde van de planeet. Hoe zorgen we ervoor dat repareren weer de norm wordt, in plaats van vervangen, vervangen, vervangen? In deze podcast zoekt Katja Keuchenius het uit. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Niet schelden, geen vlees eten, minder vliegen: links strijdt steeds tegen iets dat weer níet mag, schrijft Nicolaas Veul. En het lijkt erop dat mensen die strenge, moreel verheven juf beu zijn. ‘We zijn misschien gewoon niet zo leuk.’ Redactiechef Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

We komen om in de spullen. En als die kapot gaan, gooien we ze net zo makkelijk weer weg. Zonde van de grondstoffen, zonde van de planeet. Hoe zorgen we ervoor dat repareren weer de norm wordt, in plaats van vervangen, vervangen, vervangen? In deze podcast zoekt Katja Keuchenius het uit. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Of het nu over #MeToo, oorlogen of klimaatverandering gaat: voor complexe analyses is geen ruimte meer, ziet Roxane van Iperen. ‘De complexiteit wordt platgeslagen, individuen zijn eigenhandig schuldig aan een conflict, omstanders zijn ‘goed’ of ‘fout’.’ Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

Werk gaat over veel meer dan geld. Het gaat over bezig zijn, sociale contacten, het gevoel bij te dragen. Anna Lillioja ging langs bij Niemand aan de Zijlijn, een organisatie die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt helpt. ‘Hier proberen we ze waardering te geven, zodat ze zelfvertrouwen opbouwen.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Het is nooit de afwasser die de sterrenchef intimideert, of de stagiaire die de directeur aanrandt. Toch gaat het bij de aanpak van grensoverschrijdend gedrag bijna nooit over machtsongelijkheid. Dat moet anders, schrijft Stijn Klarenbeek. 'We moeten ons veel meer richten op het wegnemen van de oorzaken, in plaats van het achteraf proberen te corrigeren.' Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Het probleem van recycling is dat het veel energie kost en dat er veel verloren gaat, omdat er vaak een laagwaardiger product voor terugkomt. Toch speelt deze strategie een belangrijke rol in de ambities om Nederland in 2050 volledig circulair te laten zijn. In deze podcast bespreekt journalist Katja Keuchenius met haar kantoorgenoten hoe dat zit. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Eindmontage door Hans Poel.

In het Fries zijn er bijna geen woorden die psychisch lijden uitdrukken, behalve vage begrippen als ‘met het hoofd op de loop’ zijn. Antropologe Anne-Goaitske Breteler doet onderzoek naar de mentale problematiek op het platteland en in de provinciesteden. ‘De dorpsgek verdwijnt langzaamaan uit het straatbeeld.' Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Hoe maak je de kringloop van plastic, textiel of ons afvalwater circulair? Journalist Katja Keuchenius ging het afgelopen jaar langs bij allerlei ondernemers die daarmee bezig zijn. Hun heilige graal is de R-ladder: recycle, repair, reuse, reduce, refuse. In deze podcast bespreekt Katja haar bevindingen met haar kantoorgenoten. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Eindmontage door Hans Poel.

Wat moet en doet de politie met personen die ‘onbegrepen gedrag’ vertonen? Schrijver Jonah Falke liep mee met twee agenten in Amsterdam-Zuidoost. ‘Een GHB-gebruiker is wel een dingetje. Soms zijn ze zo verdoofd dat ze niks voelen en zich dood kunnen vechten.’ Jonah leest zijn reportage zelf voor.

Ze had al een jaar geen uniform meer gedragen, vierde voor eerst in jaren kerst alleen met haar man, toen er werd aangebeld door twee voormalige collega’s die ze vaag van gezicht kende. Ze keken bedrukt. Jonah Falke schreef een bloedstollende kerstdetective, over een onverwachte rit naar het politiebureau en een verleden dat zich niet laat vergeten. Hij leest zijn verhaal zelf voor.

In onze samenleving komt de ratio op de eerste plaats. Maar niet elk probleem is met een rekenmachientje op te lossen, schrijft Maxim Februari. Sterker nog: het rationele denken schiet tekort als respons op de echte wereld, die onvoorspelbaar en onzeker is. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Is online onverdraagzaamheid tegen lhbtqi+’ers zoiets als de kanarie in de kolenmijn? Wanneer val ik over de rand van wat we als maatschappij normaal vinden, vraagt Nicolaas Veul zich af. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Fysieke klachten van vrouwen worden vaak niet serieus genomen omdat de geneeskunde niet genoeg weet over hun lichamen. En de geneeskunde weet niet genoeg over hun lichamen omdat hun klachten niet serieus worden genomen. Dit verhaal van Gwen van der Zwan wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Tv-maker Nicolaas Veul liep stage als maatschappelijk werker in de wijk Laak in Den Haag, een wijk die de lijstjes aanvoert als het gaat over armoede, huisvesting en eenzaamheid. ‘Pas als je achter de voordeuren hebt gekeken, zie je je eigen privileges.’ Veuls verhaal wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

De agrochemie gebruikt de Wageningse landbouwuniversiteit om zelf de spelregels te bepalen voor toelating van pesticiden en gentechnologie. Via omstreden strategieën, zoals beïnvloeden van beslissers, verwarring zaaien met onderzoek en het versoepelen van risicotesten. Met het stempel van de wetenschap.  Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Marco van Kerkhoven voor. Audio door Hans Poel.

Wie mooi wil zijn moet pijn lijden, ook in de portemonnee, ziet Nnenna Belia. Ze bekeek de badkamerplankjes van haar vriendinnen en constateerde dat ze honderden euro’s uitgeven aan ‘skincare routine’. Waarom eigenlijk? Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Nederland wil in 2050 een circulaire economie hebben. Kan dat echt? En wat is daarvoor nodig? Vrij Nederland zoekt het uit per reststroom. Deze maand de laatste aflevering: afvalwater. Dit verhaal wordt voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

In de huidige ondergangsstemming is het niet zo gek dat iedereen opeens over ethiek en moraal begint. Over gedrag dat de mensheid naar de weg terug omhoog moet voeren. Goede bedoelingen zijn daarbij niet genoeg, zegt Maxim Februari. Hoofdredacteur Ward Wijndels leest voor. Audio door Hans Poel.

Het aantal mensen dat alleen woont neemt toe. Annemiek Leclaire onderzoekt wat deze groeiende ‘singlisation’ voor invloed heeft op de inrichting van ons persoonlijke en gezamenlijk leven. Deel 3: solo een huis vinden op een overspannen woningmarkt. ‘Ik heb genoeg kamers maar te weinig voordeuren.’ Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Omwonenden van fastfoodzaken hebben een grotere kans op hart- en vaatziekten. Ze ervaren bovendien geregeld stank- en geluidsoverlast. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de gezondheid van hun inwoners. Maar er wordt nauwelijks iets gedaan aan de opmars van fastfoodtenten. Verhaal geschreven door Mathilde de Jeu en Irene van den Berg Voorgelezen door Sam Peperkamp. Audio door Hans Poel

Als je jarenlang de bestaansonzekerheid voor je ogen ziet toenemen, dan moet woede haast een onvermijdelijk gevolg zijn. Toch bleef het opmerkelijk stil, schrijft politicoloog Tim 'S Jongers. Pas nu de middengroepen in het gedrang komen, wordt er gesproken over een crisis. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Discussies over de auto zouden niet moeten gaan over parkeertarieven, rekeningrijden of de economische kosten van files, maar over rechtvaardigheid en veiligheid. Dan worden er fundamenteel andere keuzes zichtbaar. ‘Dat auto’s en snelle mobiliteit zo vanzelfsprekend zijn, is marktfalen.’ Verhaal door Caspar van de Poel, voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Nederland wil in 2050 een circulaire economie hebben. Kan dat echt? En wat is ervoor nodig? Katja Keuchenius zoekt het uit, per materiaalsoort. Deze aflevering: textiel. ‘We moeten onze kleding beter gaan bewaren.’ Dit verhaal wordt voorgelezen door Samuel Peperkamp.

Als de Rijn hetzelfde lot als de Zuid-Europese rivieren te wachten staat, zou dat desastreus uitpakken. Kán 'Vater Rhein' droogvallen? ‘De Rijn verandert langzaam van een sneeuwgedreven rivier in een regengedreven rivier.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Je baan verliezen. Gedumpt worden. Kanker. In ons tijdperk van positief denken worden die dingen vooral gezien als kansen om van te groeien. We moeten er sterker uitkomen, en wijzer. Het gevolg is dat we alles binnen onszelf zoeken, en niets erbuiten – terwijl veel van onze misère wel degelijk in en door de maatschappij ontstaat. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Sinds 2019 belandt er iedere vier minuten een 65-plusser op de spoedeisende hulp na een valincident. Dat zijn er meer dan honderdduizend per jaar en gezien de vergrijzing zal het aantal valincidenten alleen maar toenemen. ‘Mensen leven langer, maar ze leven ook langer met gebreken.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Hoe ver klimaatontwrichting uit de klauwen gaat lopen, hangt grotendeels af van onze klimaatmoraal. Maar die wordt constant ondermijnd door de superrijken, die hun vervuilende gedrag gewoon kunnen afkopen, schrijft Sjors Roeters. Wat doet dit met de rest van ons, aardbewoners zonder privéjet? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Jongens halen al 25 jaar een lager schoolniveau dan meisjes. Ook worden jongens drie keer zo vaak geschorst en vier keer zo vaak van school gestuurd. Om deze 'jongenscrisis' te bestrijden worden er nu 'jongenscoaches' ingezet. 'Ik wil diegene zijn die ik zelf had willen hebben. Een luisterend oor, iemand die handvatten geeft.’ Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Een lang zittende topambtenaar is een lastige kwestie. Aan de ene kant zorgt het voor veel vakinhoudelijke kennis, aan de andere kant is er het gevaar van schaduwmacht. Is er een gulden middenweg? ‘Ons systeem gaat ervan uit dat topambtenaren hun rol anoniem en achter de schermen vervullen.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Het gaat niet goed met het Wad. Niet alleen heeft de Waddenzee veel oppervlak verloren door menselijke invloed, ook hebben flora en fauna het zwaar door klimaatverandering, toerisme en visserij. Unesco is dan ook kritisch. Van 10 tot 25 september komt het gebied aan bod bij de zitting van het Werelderfgoedcomité. In het uiterste geval verliest Nederland de erfgoedstatus. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Natuurlijk, het is fijn om geld te hebben om een comfortabel leven te leiden. Tot op zekere hoogte maakt geld zelfs gelukkig. Maar wat als je (ver) boven dat niveau komt? Journalist Sjors Roeters verdiepte zich in de psyche van de rijken de aarde. 'Hoe materialistischer mensen worden, hoe harder hun emotionele welzijn instort.' Sjors leest zijn essay zelf voor. Audio door Hans Poel.

Niet elk kind krijgt gelijke kansen in het onderwijs. Door de vroege leeftijd waarop we hier selecteren belanden veel leerlingen op een voor hen te laag niveau. Een paar scholen laten met een driejarige brede brugklas zien dat het ook anders kan. ‘Het doel is om leerlingen te laten ontdekken wie ze zijn, wat hen motiveert en wat ze kunnen leren van een ander.' Voorgelezen door Sam Peperkamp. Audio door Hans Poel.

Sinds de pandemie daalde het vertrouwen in de overheid tot een dieptepunt en werd complotdenken weer mainstream. Roxane van Iperen kijkt naar een onderliggende oorzaak daarvan: de door de politiek verwaarloosde fundamenten onder onze samenleving. 'Tel de crises bij elkaar op, en je begrijpt de woede en frustraties.' Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Maxim Februari vraagt zich af: kan kunst een rol spelen bij het herstel van de democratische verhoudingen, nu die onder druk staan door de vele crises van onze tijd? Want: een levendige democratie kan niet zonder verhalen, dromen en idealen, en dat is precies waar het aan ontbreekt. 'Er is behoefte aan een groot verhaal, een menselijk verhaal.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Stel, je wilt weten hoe er in 2018 in Nederland over gender werd gedacht. Of je wil de samenleving tijdens de coronapandemie bestuderen. Dat kan bijna niet meer zonder content op sociale media. Maar archivarissen staan voor grote uitdagingen. ‘De inhoud verandert zo snel dat er moeilijk tegenaan is te archiveren’. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Twee weken voor de val van het kabinet, op 28 juni 2023, stemde de Tweede Kamer in met het voorstel van minister Rob Jetten om een nationaal burgerforum klimaat- en energiebeleid te houden. Het grootste gevaar bij het organiseren van burgerberaden is schijninspraak, en die geur hangt rond dit burgerforum, schrijft Ewoud Kieft. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Nederlanders produceren per persoon meer e-waste dan de inwoners van de meeste andere landen. En ook in het inzamelen van elektronisch afval doet Nederland het slechter dan gemiddeld. Een deel van ons elektronisch afval komt, legaal of illegaal, terecht in landen waar er geen faciliteiten zijn om de elektronica goed te recyclen. Ayla Lebbing leest haar verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel

Het jaar is 2040. Onze spullen zijn goed en gaan lang mee, er zijn deeldepots, bedrijven leggen zich toe op groene verdienmodellen en we hebben veel meer vrije tijd. Bezoek het toekomstbeeld van econoom en postgroei-boegbeeld Paul Schenderling in deze nieuwe podcast van journalist Tim de Jong. 💬 Op vn.nl lees je een uitvoerig interview met Paul Schenderling: https://opvn.nl/postgroei 📖 Of bestel zijn boek 'Er is leven na de groei', waarin hij met concrete voorstellen voor de postgroei-samenleving komt: https://opvn.nl/botuitgevers 🎵 Muziek: Blue Dot Sessions via www.freemusicarchive.org.

Belgische makelaars zien steeds meer Nederlanders over de grens trekken, in een wanhopige poging een betaalbaar huis te vinden. Wat doet dat met het leven in de grensstreek? Onderzoekscollectieven Spit en Apache trokken naar het grensland. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel

Tilburg is drie jaar geleden begonnen met een project dat het hardnekkige patroon moet doorbreken van criminaliteit binnen gezinnen dat van de ene op de andere generatie wordt doorgegeven. Kansengelijkheid staat daarbij centraal: kinderen – vooral jongens – die opgroeien in zo’n gezin zijn eigenlijk bij voorbaat vrijwel kansloos om op een fatsoenlijke, legale manier hun plek te verwerven in de maatschappij. Lou-Anna Druyvesteyn leest dit verhaal van Tom Grosfeld voor.

Als we ons in het onderwijs blindstaren op cijfers zien we de verschillen niet meer, betoogt filosofe Doortje Lenders in een essay. Onderwijs wordt dan steeds minder als grote gelijkmaker gezien, en steeds meer als economische kans. Audio door Hans Poel.

Toen schrijfster Gwen van der Zwan de voorstelling All Men Must Die bezocht, vroeg ze zich af of mannenhaat acceptabel is. En of het effectief kan zijn. ‘Uit boosheid ontstaan mooie dingen: kunst en muziek, maar vooral verandering.’ Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn

Al jaren is de overheid op zoek naar de ‘menselijke maat’ in wet- en regelgeving. Daarbij blijft ze in het duister tasten, schrijft Kim van Keken. Ondertussen worden burgers aan hun lot overgelaten. ‘Als er niets verandert, liggen vervreemding en vernedering op de loer.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Nadat Jonah Falke een reportage schreef over een huis voor sekswerkers die uit de prostitutie willen stappen, kreeg hij een brief van Lucy. ‘Prima artikel, maar wat mij hindert is dat er maar één kant van het verhaal wordt belicht.’ Lucy liet hem de níét zielige kant zien. ‘Uiteindelijk valt het altijd wel mee.’ Jonah leest zijn verhaal zelf voor.

VN Voorgelezen: De economische mislukking van Rutte-IV by Vrij Nederland

In het streven naar een betere samenleving is kansengelijkheid de heilige koe. Maar de focus op gelijke kansen leidt niet vanzelf tot diversiteit of het opheffen van armoede, schrijft Maxim Februari, en kan ons onverschillig maken voor de ongelijkheid die later ontstaat. Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Emancipatie betekent in Nederland vooral ‘vrouwenemancipatie’. Die ‘vrouwenbril’ vertroebelt de blik op de problemen van mannen, schrijft Menno Sedee. Hoezeer staan die in Nederland op de kaart? Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Met het syndroom van Down naar de universiteit? Dat kan prima, bewijst de Ierse Fionn Angus. Als pionier hoopt hij de academische wereld open te breken en toegankelijk te maken voor andere mensen met een verstandelijke beperking.  Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Fréderike Geerdink voor. Audio door Hans Poel.

Superjachten bouwen midden in een klimaatcrisis, is dat nou nodig? Maar ze worden wél steeds duurzamer, zeggen de bouwers. Toch blijft het een paradox. ‘Uiteindelijk is het duurzaamste superjacht het superjacht dat niet wordt gebouwd.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Sjors Roeters voor. Audio door Hans Poel.

Rijk gekleed maar toch armoedig staat het personeel van de Bijenkorf in hun kwartiertje pauze buiten te roken. Ze weten heel goed dat de kloof die tussen hen en de klanten gaapt nooit zal worden overbrugd. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Haar- en baardmode drukken de obsessies en fantasieën van een tijd uit, schrijft Gideon Querido van Frank. ‘The history of men is literally written on their faces.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Joyce Aboagye werkt als kraamverzorgende in Amsterdam-Zuidoost. Ze ontmoet dagelijks ouders en kinderen die te maken hebben met armoede, instabiele huisvesting en stress. Goede kraamzorg kan zulke patronen doorbreken, maar dan moet een kraamverzorgende deze gezinnen wel bereiken. Verhaal door Brechtje Keulen. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Kapitaal en CO2-uitstoot gaan hand in hand. Dat vormt een vruchtbare voedingsbodem voor een ideologie die lange tijd is gereduceerd tot een stoffig aandenken uit de twintigste eeuw, schrijft Daniël Boomsma: het socialisme. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Er doen nogal wat verhalen de ronde over vastberaden eenlingen die eigenhandig onderzoek doen naar misstanden en zo complotten ontmaskeren. Is de werkelijkheid aan het ‘verthrilleren’? Historicus en schrijver Ewoud Kieft geeft antwoord. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

De nabestaanden van Seth Rich, partijmedewerker van de Democraten, werden na zijn dood doelwit van een gewetenloze nepnieuws-industrie. Tot ze Fox News, de machtigste nieuwszender van Amerika, op de knieën kregen. Dit verhaal geschreven door Eelco Bosch van Rosenthal wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Op 27 mei blokkeert Extinction Rebellion voor de zevende keer de A12 in Den Haag. Overal in het land volgen mensen actietrainingen om mee te protesteren tegen de fossiele subsidies van de overheid. ‘Ik kan dit niet niet doen, als je eenmaal het bizarre onrecht achter de klimaatcrisis begrijpt, heb je geen keuze meer.’ Tekst door Annerieke Goudappel Voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel

Sinds de mens op de aardkorst rondloopt denkt hij na over het einde der tijden, of het nou de zondvloed was, de Apocalyps, klimaatverandering of een kernramp. Hebben we daar iets aan, vraagt Anna Lillioja zich af. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Een rijke darmflora zorgt voor een lang en gezond leven. Maar hoe kom je daaraan? Door contact met een groene, biodiverse omgeving, zo blijkt. Het maakt voor onze gezondheid dus nogal uit hoe we onze huizen en steden inrichten en ons voedsel verbouwen. ‘Meer biodiversiteit betekent een meer weerbare gezondheid.’ Tekst door Michiel Bussink. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

In diverse landen in de Europese Unie begint de Green Deal gestalte te krijgen. Journalist Hans Wetzels onderzoekt voor Vrij Nederland met welke uitdagingen dat gepaard gaat. In deze eerste aflevering: Estland, waar de Europese plannen botsen op de geopolitieke realiteit. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Socioloog Cok Vrooman onderzocht voor het Sociaal en Cultureel Planbureau hoe onze samenleving in elkaar zit en kwam tot een klassificatie in zeven groepen. Hij legt Jonah Falke uit hoe het volgens hem zit. Jonah leest zijn verhaal zelf voor.

Een samenleving wordt vormgegeven door verschillende systemen: cultuur, religie, wetgeving, taal et cetera. Minder tastbaar maar minstens zo belangrijk is de invloed van het economische systeem, schrijft Roxane van Iperen. Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Programma’s als Project Rembrandt en De Nieuwe Vermeer worden geproduceerd voor de NPO door productiehuis Helder, in handen van Gerdie Hulsbergen. Zij is de partner van Remco van Westerloo, manager Lineair bij de NPO. Privé en zakelijk zijn zo moeilijk uit elkaar te houden, blijkt uit onderzoek van Onderzoekscollectief Spit. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Kim van Keken en Joost Ramaer voor. Audio door Hans Poel.

In de grote steden domineren de e-bikes van Cowboy, Bird en vooral VanMoof inmiddels het fietspad. Veel van deze fietsen belanden ook weer relatief snel op de vuilnisbelt. Wat moet er gebeuren om de e-bike niet te laten eindigen als e-waste? Samuel Peperkamp leest dit verhaal van Luuk van der Sterren voor. Audio door Hans Poel.

Deze maand verschijnt een nieuwe vertaling van Herbert Marcuses De eendimensionale mens uit 1964. Marcuse stelt dat de moderne mens in de kapitalistische samenleving van de jaren zestig eendimensionaal is geworden. Mensen dromen niet meer van een nieuwe wereld, maar van een nieuwe koelkast. Tom Grosfeld legt Marcuses moderne mens naast die van nu. Lou-Anna Druyvesteyn leest (een beetje hees) voor. Audio door Hans Poel.

De privéjet ligt onder vuur. Want waarom zou iemand met zijn vlieggedrag alleen net zo veel mogen uitstoten als 45.000 anderen met hun hele leven? Dit verhaal van Sjors Roeters wordt voorgelezen door Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Geen beter recept tegen onbehagen en onthechting dan Omroep MAX, zegt de omroep zelf. Maar dat werkelijk álle lijnen van de omroep beginnen en eindigen bij oprichter Jan Slagter is misschien toch een beetje onbehaaglijk. Hoofdredacteur Ward Wijndelts lees dit verhaal van Joost Ramaer en Kim van Keken voor. Audio door Hans Poell.

De opkomst van de elektrische auto is niet te stuiten. Tegelijkertijd worden auto’s steeds groter, hoger en zwaarder. Die trend doet de huidige milieuwinst van elektrisch rijden totaal teniet, schrijft Sjors Roeters. Als SUV-bestuurders samen een land waren, zou dat land de op vijf na grootste uitstoter ter wereld zijn. Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Jonge Chinese vapeproducenten, TikTok-influencers die voor een paar tientjes reclame maken en minderjarige ‘Snapchat-dealers’: de promotie en verkoop van e-sigaretten vindt al lang niet meer alleen in tabakswinkels en vapeshops plaats. De overheid en de platforms hebben geen enkele grip op de illegale handel die zich via de smartphone afspeelt. Dit verhaal is geschreven door Mathilde de Jeu en Olaf Geurts en wordt voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Johan Vollenbroek (73) strijdt al 25 jaar tegen vervuiling. Zijn milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) haalde via de rechter het falende stikstofbeleid van het kabinet onderuit, en ontelbare andere overheidsblunders. ‘Als je domme dingen doet, heb je een probleem met ons.’ Dit verhaal is geschreven door Astrid Theunissen en wordt voorgelezen door Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Huisdieren krijgen speciaal senior-voedsel. Volgens Zweedse onderzoekers zou dat ook voor mensen een goed idee zijn. Kunnen we (kwetsbare) ouderen met speciale voeding langer gezond houden? Dit verhaal geschreven door Eveline Rethmeier wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Nederland wil in 2050 een circulaire economie hebben. Kan dat echt? En wat is ervoor nodig? Katja Keuchenius zoekt het uit voor Vrij Nederland, per materiaalsoort. Deze maand: voedselresten. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Zo’n vijftien procent van de mbo-studenten stopt binnen een jaar met hun studie. Om hen binnenboord te houden, ontwikkelen scholen ‘doorlopende leerroutes’ waarbij leerlingen bijna ongemerkt in de collegezalen van hun vervolgopleiding belanden. Verhaal door Marieke Buijs. Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

In Zeist belanden asielzoekers en tiny-housebezitters in dezelfde fuik, waarin iedereen belandt voor wie in de procedures geen voorbestemde ruimte bestaat, ziet Michel Maas. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Als het over jeugdzorg gaat, gaat het meestal over jongeren. Maar de problemen beginnen vaak al eerder. Bij kinderen tussen nul en vijf. Logopediste Liesbeth Fabius is er voor die kinderen. ‘Als je niks doet, worden dit later de lastige mensen.’ Jonah Falke leest zijn verhaal zelf voor. Montage door Hans Poel.

Dat wat mensen niet kunnen, mogen of durven uitspreken, vindt alsnog zijn weg naar buiten via de woordeloze adem van muziekinstrumenten, ziet Roxane van Iperen. ‘Het is de stem van de ziel.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

De realiteit van sekswerk is dat overleven vaak belangrijker is dan verandering en vooruitgang. Het is moeilijk om ervan los te komen. Schrijver Jonah Falke ging langs bij het Meeting Point, een woonkamer voor sekswerkers in de Groningse binnenstad, en een ‘overweeghuis’ voor vrouwen die erover nadenken ermee te stoppen. Hij leest zijn verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.