دیوان غزلیات حافظ

دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما / چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما // ما مریدان روی سوی قبله چون آریم چون / روی سوی خانهٔ خمار دارد پیر ما // در خرابات طریقت ما به هم منزل شویم / کاین چنین رفته‌ست در عهد ازل تقدیر ما // عقل اگر داند که دل در بند زلفش چون خوش است / عاقلان دیوانه گردند از پی زنجیر ما // روی خوبت آیتی از لطف بر ما کشف کرد / زان زمان جز لطف و خوبی نیست در تفسیر ما // با دل سنگینت آیا هیچ درگیرد شبی / آه آتشناک و سوز سینهٔ شبگیر ما // تیر آه ما ز گردون بگذرد حافظ خموش / رحم کن بر جان خود پرهیز کن از تیر ما

رونق عهد شباب است دگر بستان را / می‌رسد مژده گل بلبل خوش الحان را // ای صبا گر به جوانان چمن بازرسی/ خدمت ما برسان سرو و گل و ریحان را // گر چنین جلوه کند مغبچه باده فروش / خاکروب در میخانه کنم مژگان را //ای که بر مه کشی از عنبر سارا چوگان/ مضطرب حال مگردان من سرگردان را // ترسم این قوم که بر دردکشان می‌خندند / در سر کار خرابات کنند ایمان را // یار مردان خدا باش که در کشتی نوح / هست خاکی که به آبی نخرد طوفان را // برو از خانه گردون به در و نان مطلب / کان سیه کاسه در آخر بکشد مهمان را // هر که را خوابگه آخر مشتی خاک است / گو چه حاجت که به افلاک کشی ایوان را // ماه کنعانی من مسند مصر آن تو شد / وقت آن است که بدرود کنی زندان را // حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی / دام تزویر مکن چون دگران قرآن را//

ساقیا برخیز و درده جام را _ خاک بر سر کن غم ایام را // ساغر می بر کفم نه تا ز بر _ برکشم این دلق ازرق فام را// گر چه بدنامیست نزد عاقلان _ ما نمی‌خواهیم ننگ و نام را // باده درده چند از این باد غرور _خاک بر سر نفس نافرجام را // دود آه سینهٔ نالان من _ سوخت این افسردگان خام را //محرم راز دل شیدای خود _کس نمی‌بینم ز خاص و عام را// با دلارامی مرا خاطر خوش است _ کز دلم یک باره برد آرام را // ننگرد دیگر به سرو اندر چمن_ هر که دید آن سرو سیم اندام را // صبر کن حافظ به سختی روز و شب_ عاقبت روزی بیابی کام را

صوفی بیا که آینه صافیست جام را_ تا بنگری صفای می لعل فام را // راز درون پرده ز رندان مست پرس_ کاین حال نیست زاهد عالی مقام را // عنقا شکار کس نشود دام بازچین_ کان جا همیشه باد به دست است دام را // در بزم دور یک دو قدح درکش و برو_ یعنی طمع مدار وصال دوام را //ای دل شباب رفت و نچیدی گلی ز عیش_ پیرانه سر مکن هنری ننگ و نام را //در عیش نقد کوش که چون آبخور نماند _آدم بهشت روضه دارالسلام را// ما را بر آستان تو بس حق خدمت است_ ای خواجه بازبین به ترحم غلام را// حافظ مرید جام می است ای صبا برو _ وز بنده بندگی برسان شیخ جام را

سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد_ وان چه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد// گوهری کز صدف کون و مکان بیرون است_ طلب از گمشدگان لب دریا می‌کرد// مشکل خویش بر پیر مغان بردم دوش_ کو به تأیید نظر حل معما می‌کرد// دیدمش خرم و خندان قدح باده به دست_ و اندر آن آینه صد گونه تماشا می‌کرد // گفتم این جام جهان بین به تو کی داد حکیم_ گفت آن روز که این گنبد مینا می‌کرد// بی دلی در همه احوال خدا با او بود_ او نمی‌دیدش و از دور خدا را می‌کرد// این همه شعبده خویش که می‌کرد این جا _سامری پیش عصا و ید بیضا می‌کرد// گفت آن یار کز او گشت سر دار بلند_ جرمش این بود که اسرار هویدا می‌کرد// فیض روح القدس ار باز مدد فرماید _ دیگران هم بکنند آن چه مسیحا می‌کرد // گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیست_ گفت حافظ گله‌ای از دل شیدا می‌کرد

به ملازمان سلطان که رساند این دعا را _ که به شکر پادشاهی ز نظر مران گدا را //ز رقیب دیوسیرت به خدای خود پناهم _ مگر آن شهاب ثاقب مددی دهد خدا را //مژه سیاهت ار کرد به خون ما اشارت _ ز فریب او بیندیش و غلط مکن نگارا// دل عالمی بسوزی چو عذار برفروزی _ تو از این چه سود داری که نمی‌کنی مدارا // همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی_ به پیام آشنایان بنوازد آشنا را// چه قیامت است جانا که به عاشقان نمودی _ دل و جان فدای رویت بنما عذار ما را //به خدا که جرعه‌ای ده تو به حافظ سحرخیز _که دعای صبحگاهی اثری کند شما را

دل می‌رود ز دستم صاحب دلان خدا را _دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا //کشتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز _ باشد که بازبینم دیدار آشنا را // ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون _ نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا //در حلقه گل و مل خوش خواند دوش بلبل_ هات الصبوح هبوا یا ایها السکارا // ای صاحب کرامت شکرانه سلامت _ روزی تفقدی کن درویش بی‌نوا را// آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است_ با دوستان مروت با دشمنان مدارا //در کوی نیک نامی ما را گذر ندادند _ گر تو نمی‌پسندی تغییر کن قضا را // آن تلخ وش که صوفی ام الخبائثش خواند _ اشهی لنا و احلی من قبله العذارا // هنگام تنگدستی در عیش کوش و مستی_ کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را// سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد _ دلبر که در کف او موم است سنگ خارا// آیینه سکندر جام می است بنگر _ تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا //خوبان پارسی گو بخشندگان عمرند _ساقی بده بشارت رندان پارسا را// حافظ به خود نپوشید این خرقه می آلود_ ای شیخ پاکدامن معذور دار ما را

صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را _که سر به کوه و بیابان تو داده‌ای ما را// شکرفروش که عمرش دراز باد چرا _ تفقدی نکند طوطی شکرخا را //غرور حسنت اجازت مگر نداد ای گل_ که پرسشی نکنی عندلیب شیدا را // به خلق و لطف توان کرد صید اهل نظر_ به بند و دام نگیرند مرغ دانا را // ندانم از چه سبب رنگ آشنایی نیست _ سهی قدان سیه چشم ماه سیما را // چو با حبیب نشینی و باده پیمایی _ به یاد دار محبان بادپیما را // جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب_ که وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را //در آسمان نه عجب گر به گفته حافظ _ سرود زهره به رقص آورد مسیحا را

هر آن که جانب اهل خدا نگه دارد _خداش در همه حال از بلا نگه دارد // حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست _ که آشنا سخن آشنا نگه دارد// دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای _فرشته‌ات به دو دست دعا نگه دارد //گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان _نگاه دار سر رشته تا نگه دارد //صبا بر آن سر زلف ار دل مرا بینی _ز روی لطف بگویش که جا نگه دارد// چو گفتمش که دلم را نگاه دار چه گفت _ ز دست بنده چه خیزد خدا نگه دارد // سر و زر و دل و جانم فدای آن یاری_ که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد// غبار راهگذارت کجاست تا حافظ_ به یادگار نسیم صبا نگه دارد

اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را_ به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را //بده ساقی می باقی که در جنت نخواهی یافت_ کنار آب رکن آباد و گلگشت مصلا را// فغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شهرآشوب _چنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغما را // ز عشق ناتمام ما جمال یار مستغنی است_ به آب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را // من از آن حسن روزافزون که یوسف داشت دانستم _ که عشق از پرده عصمت برون آرد زلیخا را// اگر دشنام فرمایی و گر نفرین دعا گویم_ جواب تلخ می‌زیبد لب لعل شکرخا را // نصیحت گوش کن جانا که از جان دوست‌تر دارند_ جوانان سعادتمند پند پیر دانا را // حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمتر جو _ که کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را // غزل گفتی و در سفتی بیا و خوش بخوان حافظ_ که بر نظم تو افشاند فلک عقد ثریا را

حالیا مصلحت وقت در آن می‌بینم _ که کشم رخت به میخانه و خوش بنشینم// جام می گیرم و از اهل ریا دور شوم _یعنی از اهل جهان پاکدلی بگزینم // جز صراحی و کتابم نبود یار و ندیم _ تا حریفان دغا را به جهان کم بینم // سر به آزادگی از خلق برآرم چون سرو _ گر دهد دست که دامن ز جهان درچینم// بس که در خرقه آلوده زدم لاف صلاح _ شرمسار از رخ ساقی و می رنگینم// سینه تنگ من و بار غم او هیهات _مرد این بار گران نیست دل مسکینم // من اگر رند خراباتم و گر زاهد شهر_ این متاعم که همی‌بینی و کمتر زینم// بنده آصف عهدم دلم از راه مبر _ که اگر دم زنم از چرخ بخواهد کینم // بر دلم گرد ستم‌هاست خدایا مپسند_ که مکدر شود آیینه مهرآیینم

صلاح کار کجا و من خراب کجا _ببین تفاوت ره کز کجاست تا به کجا //دلم ز صومعه بگرفت و خرقه سالوس_ کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا //چه نسبت است به رندی صلاح و تقوا را _ سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا //ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد_ چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا// چو کحل بینش ما خاک آستان شماست_ کجا رویم بفرما از این جناب کجا // مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است_ کجا همی‌روی ای دل بدین شتاب کجا// بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال_ خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا // قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست _ قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا

چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست سخن شناس نه‌ای جان من خطا این جاست/ سرم به دنیی و عقبی فرو نمی‌آید تبارک الله از این فتنه‌ها که در سر ماست /در اندرون من خسته دل ندانم کیست که من خموشم و او در فغان و در غوغاست/ دلم ز پرده برون شد کجایی ای مطرب بنال هان که از این پرده کار ما به نواست/ مرا به کار جهان هرگز التفات نبود رخ تو در نظر من چنین خوشش آراست/ نخفته‌ام ز خیالی که می‌پزد دل من خمار صدشبه دارم شرابخانه کجاست/ چنین که صومعه آلوده شد ز خون دلم گرم به باده بشویید حق به دست شماست/ از آن به دیر مغانم عزیز می‌دارند که آتشی که نمیرد همیشه در دل ماست /چه ساز بود که در پرده می‌زد آن مطرب که رفت عمر و هنوزم دماغ پر ز هواست/ ندای عشق تو دیشب در اندرون دادند فضای سینه حافظ هنوز پر ز صداست

الا یا ایها الساقی ادر کأسا و ناولها ، که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها. به بوی نافه‌ای کاخر صبا زان طره بگشاید، ز تاب جعد مشکینش چه خون افتاد در دل‌ها . مرا در منزل جانان چه امن عیش چون هر دم ، جرس فریاد می‌دارد که بربندید محمل‌ها . به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید، که سالک بی‌خبر نبود ز راه و رسم منزل‌ها. شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل، کجا دانند حال ما سبکباران ساحل‌ها. همه کارم ز خود کامی به بدنامی کشید آخر ، نهان کی ماند آن رازی کز او سازند محفل‌ها. حضوری گر همی‌خواهی از او غایب مشو حافظ، متی ما تلق من تهوی دع الدنیا و اهملها