Wetenschap Vandaag | BNR

Het leven van een rups zit vol bedreigingen. Ze worden door veel andere dieren als lekkernij gezien en planten hebben allerlei strategieën en stofjes om de altijd hongerige rupsen te weren.  

Als rups is het dus noodzaak om tijdens al dat eten, tegelijk ook de omgeving goed in de gaten te houden. Dat doen ze met behulp van hun antennes, die dienen als een soort neus. Op dit lichaamsdeel hebben wetenschappers uit Wageningen eens goed ingezoomd.  

Neem bijvoorbeeld de antenne van het Groot koolwitje. Deze bevat slechts 34 neuronen in de rups, maar 300.000 neuronen als het insect als volwassen vlinder door het leven gaat.  

Dat is nogal een verschil. Toch blijkt de werking van beide reukorganen even complex. Beiden maken gebruik van speciale eiwitten, die zich aan chemische stoffen binden in de omgeving. Wordt zo'n stofje opgemerkt, dan gaat er een elektrisch signaaltje naar het hersengebied dat berekent om welke geur het gaat.  

Snappen hoe dit in de rupsen werkt, kan ontzettend handig zijn voor het beschermen van gewassen. Dit specifieke diertje is bijvoorbeeld in staat om een hele kooloogst in gevaar te brengen.  

Voor je nu denkt aan giftige pesticiden: de onderzoekers denken dat dit juist een ingang biedt om het zonder schadelijke middelen te doen. Zo zou gedrag van rupsen bijvoorbeeld beïnvloed kunnen worden door tussen koolgewassen rupsen-afstotende planten te laten groeien. Door vervolgens op andere plekken juist aantrekkelijke planten te gebruiken, zou je rupsen dan weg kunnen lokken van de gewassen.  

Maar om zo'n chemicaliënvrije strategie te laten werken, moet je dus eerst heel goed hebben uitgezocht wat insecten nou precies kunnen ruiken.

Lees hier meer over het onderzoek: ‘Rupsenneuzen’ blijken verrassend geavanceerd

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het regenwoud van West-Afrika groeit een plant die op het eerste gezicht vrij onschuldig lijkt. Oké de stronk kan een indrukwekkende 60 meter de hoogte in groeien, maar daarboven doet de plant gewoon wat de gemiddelde andere plant ook doet. 

Behalve.. als er een tekort aan fosfaat is tijdens het droge seizoen. Dan ineens groeien er een paar killer bladeren bij. Die bladeren zijn gigantisch plakkerig en vormen een handige insectenval. Komt een ongelukkig beestje erop terecht, dan krijgt het ook nog te maken met verterende eiwitten die uit de klieren in het blad sijpelen, waardoor het binnen aanzienlijke tijd verorberd is.  

Het duurde wel even voordat wetenschappers deze truc doorhadden. De plant is moeilijk te bestuderen in het wild en nog moeilijker te kweken in het lab. Dat laatste is uiteindelijk toch gelukt en zo konden ze zien in welke omstandigheden de plant moordneigingen kreeg. 

Is er weer voldoende fosfaat in de bodem te vinden, dan groeien er weer gewone gezellige bladeren uit de plant.

Lees hier meer over het onderzoek: Plantwatch: why does a rainforest vine turn into a part-time carnivore?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een powernap zorgt voor meer creativiteit. Dat blijkt uit onderzoek van de Sorbonne Universiteit in Parijs. Wetenschappers lieten proefpersonen rijen met ingewikkelde cijferreeksen oplossen om hun creativiteit te meten.

Iedereen die het niet lukte om de hack gelijk te vinden mocht even slapen en het daarna opnieuw proberen. Van de mensen die een powernap deed vond 80 procent plotseling de creatieve oplossing.

Iedere woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Loes van Langen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Nederlandse onderzoeksinstituut voor radiosterrenkunde bestaat vandaag 75 jaar. Honderden ontdekkingen en wetenschappelijke publicaties kwamen in die jaren voorbij en nog steeds doen ze mee in de wereldtop. 

Maar wat is er in die tijd allemaal ontdekt? Hoofdastronoom bij ASTRON, Jason Hessels, neemt ons mee terug naar het begin, waar technieken uit de Tweede Wereldoorlog ineens een hele nieuwe toepassing vonden, en vertelt met welke spannende dingen ze op het moment bezig zijn. 

Lees hier meer: ASTRON celebrates its 75th birthday!

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als grote sterren sterven, dan doen ze dat vaak met nogal wat bombarie. De explosie die dan plaatsvindt kan onder andere zorgen voor een enorme verplaatsing van gas.  

Gas met daarin allerlei chemische elementen die een rol spelen bij de vorming van nieuwe sterren, maar die ook zorgen voor een soort vervuiling van de ruimte tussen stelsels in.  

Terwijl zo'n gaswolk tijdens een explosie naar buiten wordt geduwd, verdunt het gas steeds verder en neemt ook de hoeveelheid licht af. Daarmee zijn die uitdijende wolken moeilijk te detecteren. Met de Very Large Telescope in Chili is dat nu toch gelukt.  

Het zorgde voor een indrukwekkende hoge resolutie kaart van zo'n uitstromende wolk. En niet zomaar eentje. De wolk is zo groot dat het 20.000 jaar zou duren voor licht om van het ene uiteinde van de wolk naar het andere te reizen.  

De gaswolk, die onder andere vol zit met zuurstof, stikstof en zwavel, is dus gigantisch en qua massa vergelijkbaar met 50 miljoen keer de zon.  

De zeldzame kennis over de samenstelling en het gedrag van dit soort gaswolken vertelt onderzoekers meer over het ontstaan, maar ook het verdwijnen van sterrenstelsels. Ze hopen dan ook deze wolk met nog meer detail te bestuderen, maar gaan zeker ook achter andere gaswolken aan.

Lees hier meer over het onderzoek: A giant galactic explosion catches galaxy pollution in the act

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Microscopie wordt in een heleboel verschillende onderzoek gebruikt, om iets te kunnen zeggen over bijvoorbeeld het effect van medicijnen of ziektes. Maar er is eigenlijk al decennia lang een probleem met dit soort microscopische metingen.

Onder een lichtmicroscoop kan zo'n biologisch preparaat platter lijken dan het eigenlijk is. Daar is wel een correctiemethode voor ontwikkeld, al in de jaren 80, maar die houdt dan weer geen rekening met verschil in dikte van het plakje.

Onderzoekers van de TU Delft hebben nu uitgerekend hoe hiervoor wel goed gecorrigeerd kan worden. Een correctie van een correctie dus eigenlijk. 

Lees hier meer over het onderzoek: Probleem in de microscopie na decennia opgelost

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers uit Osaka hebben aangetoond dat het vermogen van de hersenen om actie te onderdrukken, en dus ook om juist niet te passen, heel belangrijk is in het voetbal. 

De wetenschappers lieten profs en niet-getrainde voetballers met foto’s een inschatting maken van of ze een bal tussen twee verdedigers door kunnen passen. De profs reageerden sneller, maar wat opvallend is, is dat uit hersenscans bleek dat de profs ook beter zijn in het onderdrukken van activiteit.

Lees hier meer over het onderzoek: Quick decisions in soccer enhanced by brain’s ability to suppress actions

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het magnetisch veld van de aarde is ontzettend belangrijk. Het beschermt ons tegen ruimtestraling en tegen de geladen deeltjes die van de zon komen. Maar het magnetisch veld, en dus ook de bescherming, is niet constant. 

Het magnetische noorden is bijvoorbeeld in beweging, waarbij het steeds verder afdwaalt van het geografische noorden. Soms draait het magnetisch veld om, noord wordt zuid en zuid wordt noord. Tijdens dat proces is de kracht van het magnetisch veld minder.  

Het komt zelfs voor dat het magnetisch veld zoals we dat kennen helemaal verandert. Tijdens zo'n geomagnetische excursie kunnen de twee polen verdwijnen en worden vervangen door meerdere nieuwe polen. Ook dan is de kracht van het magnetisch veld een stuk minder sterk. 

De bekendste van dit soort gebeurtenissen vond 41.000 jaar geleden plaats. Nu hebben wetenschappers beter dan al was gedaan onderzocht wat dat voor effect op de aarde had. 

Hoe doe je dat? Dat kan door monsters te nemen van ijs-of bodemsedimenten. Daarin zijn deeltjes te vinden die ontstaan door de interactie tussen ruimtestraling en de atmosfeer van de aarde. Een minder sterk magnetisch veld zou moeten samenhangen met meer van deze deeltjes.  

En dat is ook wat ze zagen voor de excursie van 41.000 jaar geleden. Een twee keer zo groot aantal van deze deeltjes dan vandaag de dag, wat suggereert dat een grote hoeveelheid straling toen de aarde bereikte.  

Hoe beter dit soort gebeurtenissen worden uitgezocht, hoe beter ruimteweer en de invloed daarvan op de aarde te voorspellen zijn.

Lees hier meer over het onderzoek: Cosmic rays streamed through Earth’s atmosphere 41,000 years ago

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als een slok water het verkeerde keelgat in schiet - richting je longen in plaats van je maag - dan beginnen de meeste mensen flink te hoesten.  

Dat komt doordat de bovenste luchtwegen detecteren dat er water binnenkomt, waardoor razendsnel een signaaltje naar het brein wordt gestuurd om hier iets aan te doen. Komt er maagzuur omhoog, dan gebeurt er iets vergelijkbaars.

Maar welke cellen deze reacties ingang zetten dat wisten we tot nu nog niet. Onderzoekers uit de VS hebben ze gevonden. Ze hebben de hele route nu in kaart gebracht: van het moment dat het water of zuur gedetecteerd wordt, tot aan de chemische stofjes die de zenuwen activeren die naar de hersenen lopen.

Harstikke interessant, maar ook belangrijk. Als we ouder worden neem de kracht van deze hoestreflex namelijk af. Bij sommige mensen vanwege ziekte, maar ook gewoon door ouderdom. Snappen waarom dit zo is, kan mensen die hier last van hebben mogelijk helpen. Hetzelfde geldt voor de link tussen deze reflex en longontsteking, of chronische hoest.  

De cellen die zijn bestudeerd zijn erg bijzonder. Ze voeren meerdere taken uit. Zo laten ze hormonen los, maar zenden ze ook elektrische signaaltjes uit. Deze cellen zijn ook te vinden in de longen, waar ze ook op druk reageren. De cellen in de bovenste luchtwegen reageren niet op druk, maar dus wel op de aanwezigheid van water of zuur.  

Hoe de werking van de cellen precies beïnvloed wordt door levensstijl, ziektes en ouderdom, dat willen ze in volgende onderzoeken verder bestuderen.

Lees hier meer over het onderzoek: Scientists identify airway cells that sense aspirated water and acid reflux 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers hebben de fossiele overblijfselen van een gigantisch kaakbot van meer dan twee meter gevonden op een strand in Somerset, Engeland.  

Volgens experts gaat het om een nieuw soort Ichthyosaurus, een enorm prehistorisch reptiel dat in zee leefde. Als de schattingen kloppen dan moet het dier meer dan 25 meter lang zijn geweest.

De botten zijn zo'n 202 miljoen jaar oud. Het reptiel deelde in die tijd een leefwereld met dinosauriërs, maar overleefde zelf een grote massauitsterving 201 miljoen jaar geleden niet.  

In 2016 was ook al eens een gigantisch kaakbot gevonden van dit dier, ook aan de Engelse kust. Nu er twee van dit soort botten gevonden zijn, kunnen de onderzoekers beter inschatten of eerdere berekeningen over bijvoorbeeld de lengte van het dier kloppen. 

Dit nieuwe kaakbot werd in delen gevonden. Het eerste stukje werd in 2020 ontdekt door een meisje van 11 genaamd Ruby. Samen met haar vader en de onderzoekers die ook betrokken waren bij de vondst van het andere bot, spoorden ze vervolgens nog meer onderdelen van het kaakbot op. 

De hoop is dat nog meer onderdelen van dit exemplaar worden gevonden, zodat er ooit een hele kop, of zelfs een heel skelet compleet gemaakt kan worden.  

Ruby (inmiddels 15) en haar vader mochten na hun ontdekking meewerken aan de publicatie. Je naam op die leeftijd al op een paper hebben staan, dat kunnen niet veel mensen zeggen.

Lees hier meer over de vondst: Paleontologists unearth what may be the largest known marine reptile

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je kan het gerust een pandemie noemen: de schimmel die op vrijwel alle continenten padden en kikkers doodt. Om te voorkomen dat hele soorten uitsterven, zoeken onderzoekers al een tijdje naar een oplossing. En die lijken ze nu te hebben gevonden. 

De schimmel, atrachochytrium dendrobatidis, valt eerst de huid van de amfibieën aan, om vervolgens te zorgen voor hartfalen in de dieren. Al zeker 500 verschillende soorten zijn hierdoor flink in aantal teruggelopen. Vermoed wordt dat het voor 90 soorten misschien al te laat is.  

Naast dat het verliezen van soorten voor een minder divers dierenrijk zorgt, heeft het ook meer tastbare gevolgen. Kikkers en padden eten insecten die voor onze gewassen, of in sommige gevallen onszelf schadelijk zijn.  

Ook zijn kikkers belangrijke kanaries in de kolenmijn. Dat wil zeggen: de effecten van bijvoorbeeld klimaatverandering zijn snel zichtbaar bij deze dieren. Ze dienen daarmee ook als belangrijke graadmeter voor ecosystemen.  

Gelukkig denken wetenschappers iets te hebben ontdekt dat de kikkers en padden kan helpen. Een virus dat van nature al in de schimmel voorkomt en dat met wat aanpassingen mogelijk ingezet kan worden om verspreiding van de schimmel tegen te gaan.  

Dan moeten ze wel eerst nog meer onderzoek doen naar hoe dit specifieke virus überhaupt de schimmel binnenkomt.  

Ondertussen is er de hoop dat de amfibieën zelf ook langzaam enige immuniteit tegen de schimmel opbouwen. Daar worden op sommige plekken al tekenen van gezien.

Lees hier meer over het onderzoek: Discovery could end global amphibian pandemic

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eliane Neuteboom van de Universiteit van Nederland vertelt dat wetenschappers uit Eindhoven werken aan een zoutbatterij. Met zo'n apparaat kun je energie opslaan en afgeven.

Volgens onderzoeker Joey Aarts is het een kwestie van tijd voordat iedereen straks zo’n ding in zijn of haar huis heeft staan. 

En zo’n oplossing is hard nodig. Ons energieprobleem groeit: het stroomnet raakt steeds voller. Daarnaast willen we in 2050 ook graag klimaatneutraal zijn en minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Dat lukt al voor een deel: we wekken steeds mee groene energie op, met zonnepanelen en windmolens. Maar nu gaat heel veel van die groen opgewekte stroom ook weer verloren, omdat we het niet goed kunnen opslaan. Een zoutbatterij kan die energie opslaan en op een later moment weer loslaten. 

Wat Aarts betreft heeft iedereen over 5 jaar zo'n zoutbatterij in huis!

Elke woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Eliane Neuteboom.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wij mensen willen altijd meer, meer, meer. En daar maken bedrijven dankbaar gebruik van. Maar uniek in het dierenrijk zijn we wat dit betreft niet.

In het boek Gewoontedieren van de Deense moleculair bioloog Nicklas Brendborg lees je hoe het een tijd terug bij vogels al werd gezien: leg een groter en feller gekleurd nep-ei in het nest en ze kijken niet meer om naar hun eigen eitjes. Ganzen gaan zelfs op volleyballen zitten, wanneer ze de kans krijgen. 

Ook wij zijn gevoelig voor dit soort superstimuli. In het geval van eten, zit dat hem in slimme trucjes van de voedingsindustrie. Bewerkt eten wordt zo ingenieus samengesteld dat in onze lichamen, of specifieker in ons brein, niet langer de stofjes worden aangemaakt om te kunnen stoppen. En laat de formule van dit soort snacks nou heel veel lijken op die van borstmelk. 

In het boek van Brendborg lees je hier meer over. Maar hij bespreekt ook hoe het ervoor staat met obesitas wereldwijd, geeft nog meer voorbeelden uit de natuur en bespreekt vergelijkbare mechanismen die zorgen voor binge watchen en social media-verslavingen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een Europees team van astronomen heeft het grootste stellaire zwarte gat van onze Melkweg ontdekt. Het is meer dan dertig keer zo zwaar als de zon en bevindt zich in het sterrenbeeld Arend.  

Het was een toevallige ontdekking die werd gedaan terwijl de vierde datarelease van ESA's ruimtetelescoop Gaia werd voorbereid. Tijdens de Gaia-missie worden de bewegingen van miljarden sterren in de Melkweg gevolgd. 

Zo zagen ze in de data bewijs voor een vreemde wiebelbeweging van een ster. Dat was een aanwijzing dat er een zwart gat in de buurt moest zijn. Dat het om een zwart gat met zoveel massa gaat bleek vervolgens uit gegevens van de Very Large Telescope in Chili. 

Eigenlijk zou de nieuwe data van de ruimtetelescoop pas eind 2025 vrijgegeven worden, maar deze vondst was te bijzonder om tot dan te bewaren. Onderzoekers wereldwijd kunnen nu aan de slag om het zwarte gat en de ster die eromheen draait nader te bestuderen. 

De groep sterren waartoe deze ster en het zwarte gat behoren is ooit opgenomen door onze Melkweg. Die sterstroom was eerder al eens ontdekt door de groep van Amina Helmi van de Rijksuniversiteit Groningen. Dat er ook een flink zwart gat in zo'n sterstroom kan zitten, dat is nooit eerder gezien. 

Waar de sterstroom met het zwarte gat precies vandaan is gekomen, voordat het door onze Melkweg werd opgenomen, daar hopen onderzoekers dankzij nieuwe waarnemingen snel meer over te kunnen zeggen.

Lees hier meer over het onderzoek: Wetenschappers ontdekken grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niemand heeft volledig de controle over hoe dingen in het leven bij elkaar komen. Over de enorme complexiteit van ons bestaan. Maar dat betekent niet dat we de chaos, of het toeval, niet in ons voordeel kunnen gebruiken, meent filosoof Jeroen Hopster van de Universiteit Utrecht. 

Hij is één van de sprekers tijdens de Utrechtse Nacht van de Filosofie en schreef onlangs een boek over het onderwerp: Toeval: een onvoorziene filosofie.

Hopster vertelt in deze aflevering op welke manieren we toeval volgens hem kunnen omarmen. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut hebben in kaart gebracht welke bacteriën er graag in uitzaaiingen leven. Ze analyseerden hiervoor 4000 tumoren van 26 kankersoorten en zagen hoe ontzettend divers deze groep bacteriële medebewoners is. 

Voor darmkanker was dit al grotendeels bekend, maar nu hebben ze het dus veel breder bekeken. Welke bacteriën er in een uitzaaiing zitten, bleek sterk samen te hangen met de plek in het lichaam, de omstandigheden daar en het type kanker. 

Wat ze ook bestudeerd hebben is de interactie tussen de bacteriën, de kankercellen en hun omgeving. Daaruit werd al duidelijk dat er een link is tussen sommige bacteriën en een minder goed effect van immuuntherapie. In dat geval gold: hoe bonter het bacteriële gezelschap, hoe actiever de tumorcellen. 

Maar misschien zijn er ook bacteriën die juist een positief effect op sommige behandelingen hebben. De onderzoekers hopen dit in de toekomst nog veel beter uit te zoeken, zodat we deze kennis in ons voordeel en in het nadeel van tumoren kunnen gebruiken.

Lees hier meer over het onderzoek: Bacteriën in kanker ontmaskerd

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De FSC-certificatie voor tropische bossen, heeft dat nou de gewenste effecten of niet? Na uitgebreid onderzoek in Afrika, uitgevoerd door Joeri Zwerts van de Universiteit Utrecht, is daar wat betreft het behoud van diersoorten goed nieuws over.

De dieren die zo ontzettend belangrijk zijn voor de tropische ecosystemen worden effectief beter beschermd in gecertificeerde bossen. Dat geldt onder andere voor de olifant. Dit dier is als enige in staat de grotere zaden in de tropen op te eten. Gaat het goed met de olifant, dan heeft dat invloed op belangrijke boomsoorten die op hun beurt weer enorm veel CO2 opslaan.

Zwerts vertelt uitgebreid over zijn onderzoek in de jungle en de meer dan een miljoen foto's die ze vervolgens in Utrecht moesten doorzoeken. Ook geeft hij uitleg over hoe het keurmerk werkt en welke maatregelen ermee samenhangen. 

Lees hier meer over het onderzoek dat werd geïnitieerd door Utrechtse onderzoeker Marijke van Kuijk en werd uitgevoerd met steun van het Wereld Natuur Fonds en de Wildlife Conservation Society: FSC-certificering tropische bossen pakt goed uit voor gorilla’s en olifanten

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ze zijn binnen: de eerste beelden van klimaatsatelliet PACE. First light, noem je dat officieel. Dat betekent dat alles het naar behoren doet en de onderzoeken kunnen beginnen.

Jeroen Rietjens, instrument scientist bij SRON vertelt wat de instrumenten aan boord van PACE ook alweer gaan bestuderen, wat er de afgelopen weken allemaal is getest en hoe het er nu voorstaat.

Lees hier meer: Eerste beelden klimaatsatelliet PACE vrijgegeven

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese onderzoeksraad heeft vandaag een aantal flinke subsidies uitgedeeld. Onder de ontvangers van de prestigieuze beurs zitten ook Nederlandse wetenschappers.

Waaronder Jos Malda van de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht. Hij kijkt in zijn onderzoek hoe we de geheimen van kraakbeen kunnen kraken. 

Kraakbeen is een ontzettend ingenieus weefsel, maar het herstelt niet uit zichzelf als het beschadigd raakt. En omdat we met z'n allen steeds ouder worden, is het van groot belang om kapot kraakbeen goed te kunnen repareren.

De groep van Malda probeert dit te doen door aan de ene kant het kraakbeen van zoveel mogelijk diersoorten te bestuderen en aan de andere kant te werken aan het namaken en bioprinten van kraakbeen. De subsidie gaat helpen om hierin de volgende stappen te zetten. 

Lees hier meer over het onderzoek: Kraakt Jos Malda het geheim van kraakbeen?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De EU kondigde in 2021 strengere richtlijnen aan voor het beperken van de illegale ivoorhandel, maar uit een nieuw rapport van het IFAW blijkt dat de nieuwe regelgeving nog niet het gewenste effect heeft.  

Ook in Nederland zet het probleem door. Sabine Zwiers van het IFAW vertelt meer over hoe het er nu voorstaat en wat er moet gebeuren om het probleem nu echt eens goed aan te pakken. 

Lees hier meer over het rapport: IFAW ontdekt 47 ivooradvertenties zonder bewijs legale verkoop

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de Tweede Wereldoorlog had de boerensector een heel andere crisis. Te veel jonge boeren en te weinig land. Het platteland raakte overbevolkt en er was te weinig werk.

Van de oplossing die toen gezocht werd, plukken we nu de wrange vruchten, zegt historicus Erik van der Vleuten verbonden aan de TU Eindhoven.

Iedere woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Vandaag met Tuur Verdonck.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In 1959 vond de laatste Nederlandse expeditie plaats. Een onderneming naar Het Sterrengebergte in wat toen Nederlands-, nu Papua Nieuw Guinea heette.

Nederland stond onder zware internationale druk om haar koloniën op te geven, men wilde met deze expeditie laten zien dat ze wel degelijk iets te zoeken en bij te dragen hadden in dit afgelegen deel van de wereld.

De expeditieleden waren wetenschappers en militairen. Er waren antropologen, biologen, geologen en preparateurs mee. Tot op de dag van vandaag wordt het tijdens de expeditie in 1959 verzamelde materiaal door wetenschappers bestudeerd.

Zo werd vorig jaar door bioloog Rob de Vos van Naturalis een nieuwe vlindersoort ontdekt in de collectie. Het vlindertje is destijds gevonden door 1 van de twee nu nog levende leden van de expeditie: John J. Staats. Het diertje heeft zijn naam gekregen: Blaviopelosia Staatsi.

Woensdag 10 april, precies 65 jaar na de start van de expeditie opent Museum Naturalis in Leiden een mini-expositie over de expeditie. Uiteraard is daar de vlinder Blavipelosia Staatsi te zien.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is weer tijd voor de Insect van het jaar-verkiezing! Net als vorige keer stellen we graag de opmerkelijke finalisten aan je voor. 

Jan Wieringa van Naturalis deelt met ons de bizarre en vaak uiterst efficiënte eigenschappen en trucjes van de vijf genomineerden en vertelt waarom de wedstrijd überhaupt in het leven geroepen is. 

Zelf stemmen? Het kan nog tot 12 april 12.00 uur. Ga snel naar: insectvanhetjaar.org

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De totale zonsverduistering die hopelijk later vandaag in Canada, de VS en Mexico te zien is, geeft wetenschappers een unieke kans om onderzoek te doen. 

In dierentuinen staan ze klaar om opmerkelijk dierengedrag te observeren, maar ook naar de zon zelf wordt gekeken. Of ten minste naar de corona: de hete atmosfeer rondom de zon, die wordt beïnvloed door het magnetisch veld van de zon. Want daar weten we nog een heleboel niet over.

Dit kan ook bestudeerd worden vanuit de ruimte, maar zo'n totale eclips is eigenlijk perfect voor een meting vanaf de aarde. Stukken goedkoper dan een telescoop met een satelliet mee de ruimte in sturen. 

Dan moet het alleen wel een heldere dag zijn. En dat is het niet. Onderzoeker Huw Morgan van de Aberystwyth University in Wales vertelt meer over de metingen die ze (als ze een gat in de wolken vinden) vandaag kunnen doen en welke vragen ze daarmee hopen te beantwoorden. 

Lees hier meer over de verschillende onderzoeken:

Total solar eclipse: The 4-minute window into the Sun's secrets
What do animals do during an eclipse? Observers in US zoos hope to find out
Waarom de zonsverduistering een unieke kans is voor de wetenschap

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Romeyka is een duizenden jaren oude versie van het Grieks. De taal wordt nog maar door weinig, vooral oude mensen gesproken in het noordoosten van Turkije en kent geen geschreven variant, wat ervoor zorgt dat de taal nu voor altijd dreigt te verdwijnen. 

Dat willen wetenschappers heel graag voorkomen. De taal wordt namelijk gezien als een schatkamer vol kennis over het verleden.  

Ze willen hierbij gebruik maken van speech crowdsourcing, een nieuw sport applicatie waarin iedereen spraakfragmenten van een zeldzame talen kan vastleggen.  

Niet alleen moet het hiermee mogelijk worden om deze talen te behouden, het zorgt uiteindelijk hopelijk ook voor een natuurlijke leeromgeving. Een cursus op basis van het dagelijks gebruik van de taal, in audiovorm, in plaats van op basis van een gestandaardiseerd boek. 

Om aandacht te krijgen voor deze nieuwe applicatie deelt de bedenker, een Harvard-onderzoeker, in een expositie ook de laatste ontdekkingen over het Romeyka. Zijn belangrijkste vondst is dat de taal geen dochter van het moderne Grieks is, maar een zus. Een tweede lijn, die een andere oorsprong kent.  

De onderzoeker, zelf spreker van het Aramees, heeft inmiddels zo'n 29 gigabite aan audio- en videodata verzameld. Allemaal in goede samenspraak met lokale bevolkingsgroepen. En hopelijk komt daar straks mede dankzij deze nieuwe applicatie nog een heleboel audio bij. 

Meer lezen over zijn werk en meest recente ontdekkingen over de Griekse taalgeschiedenis kan hier: Last chance to record archaic Greek language ‘heading for extinction’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Harvard onderzoekers hebben een vloeistof gemaakt die van veerkracht en vloeibaarheid kan veranderen, en die zelfs optische eigenschappen heeft.  

Dit wordt mogelijk dankzij een heleboel piepkleine met lucht gevulde balletjes van speciale polymeren in een silicone gel. Die balletjes zakken onder druk in, wat voor de verandering in eigenschappen van de vloeistof zorgt. Neemt de druk af, dan ploppen ze weer terug.   

Waar zou je zoiets dan voor kunnen gebruiken? Ze denken onder andere aan de hydraulische aansturing van robots, materiaal dat onder druk van melkig naar helder kan veranderen en slimme schokdemping die verschillend reageert afhankelijk van de kracht van impact.

Door te spelen met de hoeveelheid balletjes en hun stevigheid kan ook gevarieerd worden in sterkte van de reactie. Maar de gel zelf reageert sowieso op verschillen in druk.   

In een experiment met een robotische grijphand, lieten ze dat al zien. Normaal wordt zo'n grijper hydraulisch aangedreven met gewone vloeistof of lucht. Maar om dan zowel een ei, een bes, als een fles voorzichtig op te pakken, moet de grijper of sensoren hebben, of aangestuurd worden om te weten hoeveel kracht daarvoor nodig is.   

Met de nieuwe vloeistof hoefde dat niet, die reageerde zelf op de kleine verschillen in druk, waardoor de grijper zijn grip aanpaste.   

In de toekomst willen de onderzoekers bestuderen hoe de vloeistof reageert op geluid en temperatuur. Ook die invloeden lijken te zorgen voor nieuwe interessante eigenschappen van de vloeistof, waardoor waarschijnlijk nog veel meer toepassingen mogelijk worden.

Lees hier meer over het onderzoek: Researchers develop metafluid with programmable response

See omnystudio.com/listener for privacy information.

TNO heeft een flexibele pleister ontwikkeld waarmee organen te monitoren zijn. Deze pleister werkt doordat op een hele dunne plastic folie speciale structuren worden geprint die geluidsgolven kunnen uitzenden en ontvangen.  

Als je veel van deze structuren op een groot genoeg oppervlak print, iets wat met deze techniek mogelijk is, dan kan daarmee een heel scherp beeld worden gemaakt van wat er in het lichaam speelt. Zo kan bijvoorbeeld een bepaald orgaan in de gaten gehouden worden.  

Dat betekent weer dat het langer achter elkaar monitoren buiten het ziekenhuis in sommige gevallen een stuk makkelijker en betaalbaarder wordt. Denk bijvoorbeeld aan het continue monitoren van een kritische zwangerschap. Met deze pleister zou dat ook thuis mogelijk moeten zijn.

Lees hier meer over het onderzoek: Ultrasone pleister op de huid vervangt bezoek aan ziekenhuis De paper vind je hier: Flexible large-area ultrasound arrays for medical applications made using embossed polymer structures.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers uit Delft werken aan een belangrijke verbetering in het productieproces van chips. Het is namelijk zo dat de dunne schijven waarop die chips worden opgebouwd nu nog mechanisch verplaatst worden door de productiemachine. 

Het nadeel daarvan is dat bij dat contact beschadigingen ontstaan. Daarbij komen niet alleen deeltjes vrij, het kan er ook voor zorgen dat een deel van de chips de prullenbak in kunnen.

Onderzoeker Ron van Ostayen van de TU Delft kijkt daarom met andere wetenschappers of ze de schijven ook kunnen verplaatsen met luchtdruk, zodat ze contactloos door de machine kunnen zweven. Hij vertelt wat daarbij nu nog de grootste uitdagingen zijn. 

Lees hier meer over het onderzoek: TU Delft en VDL ETG T&D willen wafers contactloos verplaatsen voor betere chipproductie

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jongen die snel groot en sterk zijn, dat kan voor een hele soort voordelig zijn. Het idee is dan ook dat hetzelfde moet gelden voor dino's die 252 tot 66 miljoen jaar geleden leefden. Hun groeisnelheid moet hebben bijgedragen aan hun wereldwijde succes wordt gedacht. Maar is dat ook echt zo?  

Onderzoekers hebben het beter proberen uit te zoeken door onder andere botweefselanalyses te doen in fossielen van verschillende diersoorten die in het begin van die periode leefden. Daar zaten dino's bij, maar ook reptielachtigen en vroege voorouders van zoogdieren.  

Ze konden bevestigen dat ook vroege dinosauriërs al snel groeiden, maar zagen ook dat hetzelfde gold voor veel andere dieren uit die tijd.  

Dat ze deze eigenschap al vanaf het begin hadden en door te tijd heen hielden suggereert dat het van belang was voor het voortbestaan van de soort, maar aangezien het niet alleen voor de dino's gold denken de onderzoekers dat het maar deels voor het grote succes van het dier heeft gezorgd.

Lees hier meer over het onderzoek: Early dinosaurs grew up fast, but they weren’t the only ones

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat je waarneemt wordt voor het grootste deel ingevuld door je hersenen. Tot wel 90 procent. Gebaseerd op ervaringen uit het verleden. En gestuurd door suggesties.

Je zou zelfs kunnen zeggen dat je niet kijkt om te zien, maar om te controleren of het klopt wat je verwacht te zullen zien.

Iedere woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Loes van Langen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederlandse onderzoekers hebben een helemaal nieuw materiaal ontwikkeld waarmee sensoren in de toekomst weleens vele malen gevoeliger zouden kunnen worden. 

Stel je een nanochip voor met daarop piepkleine trilhaartjes. Die haartjes, of snaartjes kunnen van alles voelen: een molecuul die langskomt bijvoorbeeld, of een elektrische lading, of een geluidsgolfje.

Nou is het ze gelukt om het signaaltje dat één zo'n haartje detecteert, door te geven in een ketting van haartjes, zodat het gigantisch versterkt wordt. Wat je daarmee onder andere kunt maken zijn sensoren die veel gevoeliger zijn dan wat er nu bestaat. 

Onderzoeker Ewold Verhagen van AMOLF vertelt meer over hoe ze dit is gelukt en de mogelijke toepassingen, die variëren van hele kleine moleculen in bloed detecteren, tot mogelijk zelfs het vinden van donkere materie. 

Lees hier meer over het onderzoek: New topological metamaterial amplifies sound waves exponentially

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met een nieuwe techniek is het onderzoekers gelukt om het zuurstoftransport door de hersenen in beeld te brengen. En dat heeft nu al belangrijke implicaties voor onderzoek naar onder andere Alzheimer.  

Zuurstof is essentieel voor een functionerend brein, maar tijdens een hartaanval of een hersenbloeding kan die toevoer van zuurstof plotseling wegvallen. Wat er op zo'n moment precies gebeurt in de hersenen, dat weten we nog niet. 

Daarom is het veelbelovend dat onderzoekers nu een bio-luminescente beeldtechniek hebben ontwikkeld waarmee ze de beweging van zuurstof door het brein van muizen realtime in beeld kunnen brengen. 

De nieuwe methode gebruikt een variant van de lichtgevende eiwitten in vuurvliegjes. Deze eiwitten worden al in kankeronderzoek ingezet, waarbij ze oplichten als ze in aanraking komen met een andere vooraf bepaalde molecuul.  

Dankzij de techniek zagen de onderzoekers dat kleine delen van de hersenen soms minutenlang geen zuurstof ontvangen. Dat wordt veroorzaakt door witte bloedcellen die tijdelijk de toevoer in dunne vaatjes blokkeerden. De rode bloedcellen met zuurstof aan boord, kunnen er dan even niet langs. Wat ervoor zorgt dat een klein gedeelte van de hersenen even zonder zuurstof zit.  

In rust werd dit vaker gezien dan wanneer de muizen actief waren. Nou wordt er gedacht dat deze blokkades toenemen als we ouder worden. Ook worden ze gelinkt aan bijvoorbeeld Alzheimer, long COVID en te weinig bewegen.  

Met de techniek, die makkelijk kan worden opgepikt door andere labs, wordt het mogelijk om de invloed van ziektes of levensstijl op deze blokkades te bestuderen. De hoop is dat zo een nieuwe manier wordt gevonden om ziekteprocessen in ieder geval te vertragen.

Lees hier meer over het onderzoek: New imaging method illuminates oxygen's journey in the brain

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eerder zou uit onderzoek al blijken dat we met het oppompen van grondwater de kanteling van de aarde hebben beïnvloed, nu zouden we met klimaatverandering ook de rotatiesnelheid van onze planeet hebben veranderd.   

Door de stijgende temperaturen, zeggen onderzoekers in Nature, smelten meer ijsplaten, waardoor de watermassa op aarde zich moet herschikken. Die dikke lappen ijs hebben een trekkend zwaartekrachtseffect op de oceanen. Verdwijnen die platen en verplaatst het smeltwater, dan zorgt dat er volgens dit onderzoek voor dat de rotatiesnelheid van de aarde afneemt.   

Is dat dat erg? Nou het heeft in ieder geval op termijn een mogelijk effect op onze klokjes. In slechts een paar jaar zou het kunnen dat we er een schrikkelseconde af moeten halen om de tijd zoals wij hem bijhouden kloppend te houden.    

Nou is er wel al vaker een schrikkelseconde toegevoegd om te compenseren voor veranderingen in de rotatie van de aarde. Dan duurt de laatste minuut van die dag 61 seconde, geschreven als 23:59:60, maar in dit geval zou er dus juist een schrikkelseconde af moeten.   

In de afgelopen 50 jaar is de aarde eigenlijk sneller gaan draaien, maar de remming die door de smeltende ijsplaten wordt veroorzaakt zou dat al die tijd hebben verbloemd. Als er geen opwarming was geweest, stelt deze onderzoeker, dan hadden we al veel eerder een schrikkelseconde moeten aftrekken. Nu denkt hij dat dit in 2028 of 2029 het geval is.

Nou heeft dat allemaal niet super veel impact op huishoudklokken, misschien hoogstens op telecommunicatie of andere systemen die afhankelijk zijn van hele precieze tijdsbepaling. Er is al eens geopperd om helemaal te stoppen met de schrikkelsecondecorrectie, ook omdat de rotatie van de aarde constant wisselt.  

Misschien, reageert een Harvard wetenschapper op het onderzoek, moeten we ons afvragen of we zo hard moeten vasthouden aan de aarde als bewaker van de tijd. ‘Blijven we corrigeren, of accepteren we deze onregelmatigheden gewoon?’

Lees hier meer over het onderzoek: Melting ice solves leap-second problem - for now

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je jonger voelen dan je bent wordt in onderzoeken gelinkt aan een gezonder en langer leven. Zo zouden bijvoorbeeld de hersenen minder tekenen van veroudering vertonen bij mensen die zich een stuk jonger voelen dan hun biologische leeftijd.  

Nou waren onderzoekers van de universiteit van Stockholm benieuwd of slaapkwaliteit ook een link heeft met dat jeugdige gevoel dat blijkbaar zo goed voor ons is. Want wat natuurlijk al wel bekend is: slaap is heel belangrijk voor het brein en de rest van ons lichaam.  

Na één van de experimenten, waarin mensen twee nachten maar 4 uur sliepen, zagen ze dat deelnemers zich na die twee slechte nachten gemiddeld 4,4 jaar ouder voelden dan ze waren.

Dat oude gevoel kon weer gelinkt worden aan hoe slaperig deze mensen zich voelden. Waren ze super alert, dan voelden ze zich zo'n 4 jaar jonger dan ze eigenlijk waren. Waren ze supermoe, dan voelden ze zich wel 6 jaar ouder. Daar zit dus maar liefst 10 jaar tussen.  

Ook interessant: avondmensen voelden zich gemiddeld ouder dan ochtendmensen. Ook na genoeg slaap. Terwijl ochtendmensen dan gemiddeld weer meer last hadden van een slechte nacht slaap.  

Nou heeft zo'n studie altijd beperkingen. Het is een perceptiestudie, een momentopname en een beperkte groep. Maar als een jeugdig en alert gevoel inderdaad een positief effect heeft op ons lichaam, en we ons door slecht slapen ouder voelen, dan zou je in ieder geval kunnen zeggen: nog maar weer een reden om je slaapkwaliteit goed in de gaten te houden.

Lees hier meer over het onderzoek: Two nights of broken sleep can make people feel years older, finds study

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een aantal jaren geleden kregen wetenschappers het al voor elkaar om glow in the dark plantjes te maken die voor ons zichtbaar oplichten. Maar eigenlijk wordt hier al sinds de jaren 80 aan gewerkt. 

Oorspronkelijk vanuit de interesse voor genexpressie: wat gebeurt er als je een gen van een ander organisme, bijvoorbeeld van een vuurvliegje, tot expressie laat komen in een plant? Dit lukte ze in 1986 al. Ze kregen het voor elkaar om dat gen te laten oplichten zodra een ander gen actief werd in de plant.  

Ook toen al dachten er genoeg mensen: hier valt geld mee te verdienen. Verschillende bedrijfjes probeerden er een consumentenproduct van te maken, maar de hoeveelheid licht was erg beperkt en de plantjes hadden een speciaal soort voeding nodig om het gen actief te houden. Dat ging hem niet worden. 

Maar inmiddels is het gelukt. Niet met genen van vuurvliegjes, maar met genen van een lichtgevende paddenstoel. Het levert een bio-luminescente petunia op die geen speciaal licht of voedsel nodig heeft. Hoe gezonder de plant is, hoe feller hij schijnt.  

Verwacht dan overigens niet dat je er je hele huis mee kunt verlichten. Zelfs op volle kracht komt er slechts een groene gloed van de plant af, qua sterkte een beetje vergelijkbaar met wanneer de maan vol schijnt. Als sfeerverlichting in de tuin zou het prima werken.  

Inmiddels is het plantje in de VS goedgekeurd en mag het worden verkocht aan consumenten. Ondertussen zijn wetenschappers nog lang niet klaar met dit interessante trucje.  

Er wordt gekeken of ze deze plantjes nog feller kunnen krijgen, maar er wordt door andere groepen ook onderzocht of het mogelijk is om planten alleen te laten oplichten als ze ziek zijn, zodat het ook functioneel zou kunnen zijn voor in de landbouwsector.  

Lees hier meer over het onderzoek: This Genetically Engineered Petunia Glows in the Dark and Could Be Yours for $29

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Om kanker te bestrijden wordt meestal gezocht naar manieren om kankercellen tegen te werken en te remmen, maar onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek hebben nu juist het tegenovergestelde gedaan. 

Veel van de huidige geneesmiddelen zijn erop gericht om het delen van kankercellen tegen te gaan, om zo de ziekte af te remmen, of helemaal te stoppen. Maar kankercellen hebben allerlei trucjes om dit te omzeilen. Het gevolg: de cellen reageren niet meer op de behandeling.  

Wat nou, dachten onderzoekers, als we de kankercellen juist een zetje in de rug geven? Niet iedereen vond dat meteen een goed idee, maar toen ze het uiteindelijk toch probeerden - het extra stimuleren van kankercellen en ze daarna aanpakken - zagen ze verrassend goede resultaten. 

Ze maakten de kankercellen zo overactief dat ze er helemaal gestrest en uitgeput door raakten. Met een tweede medicijn sloegen ze vervolgens toe om de klus af te maken.  

Nou is deze methode nog niet in patiënten getest. Al lijken de eerste labresultaten goed en zijn de bijwerkingen in die experimenten te overzien, we weten nog niet of het in mensen werkt. Het vermoeden is van wel, maar dat moet nog worden getest, iets wat mogelijk eind dit jaar al gaat gebeuren.  

Het is in ieder geval een hele nieuwe aanvalsstrategie. De onderzoekers hopen dat meer labs er nu mee aan de slag gaan en dat het een sterke nieuwe behandeling oplevert.

Lees hier meer over het onderzoek: Neem oververhitte kankercellen hun rem af

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een groep onderzoekers gaat maar liefst tien jaar twee piepkleine eiwitjes bestuderen, met de hoop dat ze een aantal hardnekkige ziektes daarna beter kunnen behandelen.

De keuze voor juist deze twee eiwitten heeft een goede reden: ze spelen een belangrijke rol in de ziekte Cystic fibrosis (CF) en Parkinson.

Waar ze specifiek naar gaan kijken dat zijn de begeleiders van deze eiwitten: de zogeheten chaperonnes die de eiwitten in elkaar zetten. Want juist bij het vouwen en vormen van de eiwitten kan een heleboel misgaan. Snappen ze dit proces voor deze twee eiwitten, dan levert dat ook meteen belangrijke kennis op voor een heleboel andere aandoeningen. 

Onderzoeker Ineke Braakman van de Universiteit Utrecht vertelt dat het uiteindelijke doel is om van wieg tot graf te begrijpen wat deze eiwitten allemaal doormaken en door wie ze worden begeleid, om ze uiteindelijk beter te kunnen helpen of manipuleren. 

Lees hier meer over het onderzoek: Zwaartekrachtsubsidie voor FLOW: “Wij beschikken straks over het lot van eiwitten”

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een bezige bij, zo noemen we iemand die veel en hard werkt. Nou is het juist deze werkethiek die voor problemen zorgt onder de echte bezige bijen. Door langere periodes van gunstig weer, maken ze namelijk overuren, waar ze eigenlijk de energie niet voor hebben.  

Elke keer als een bij erop uittrekt om bloemen te vinden, verkort dat het leven van die bij. Is het vliegweer en de temperatuur goed, dat is al zo vanaf 10 graden, dan zal een werkbij erop uitgaan, ook als er al genoeg honing in de korf is. 

Nou zorgt klimaatverandering ervoor dat er, in het deel van de VS waar dit onderzoek is uitgevoerd, meer herfstdagen met gunstig vliegweer zijn. Daardoor gaan de bijen er vaker op uit en dat maakt de kans groter dat een kolonie het niet redt. Dit heeft te maken met de leeftijdsverdeling in de kolonie. De volwassen werkbijen sterven sneller dan dat er nieuwe werkbijen worden geboren. 

Het onderzoek werd uitgevoerd met behulp van klimaatmodellen en bijenpopulatiemodellen. Zelfs bij een beetje opwarming (en zonder bijkomende problemen als ziektes en vervuiling), ontstaat het probleem al.  

In de simulaties die werden uitgevoerd, zagen ze het effect zowel in gunstige als ongunstige klimaatscenario's. Of we nou onze uitstoot in de nabije toekomst verminderen of niet. Dit is dus niet een probleem waar de bijen over 100 jaar mee te maken krijgen. Dit speelt nu, waarschuwen de onderzoekers. 

Nou denken ze ook dat de bijen te helpen zijn. Door kolonies in opwarmende gebieden op het juiste moment te verplaatsen naar een soort gekoelde opslag. Dat zou er dan hopelijk voor zorgen dat de bijen zich terugtrekken in de korf, zoals ze normaal ook zouden doen als de temperatuur zakt in de herfst. Een techniek die door sommige bijenhouders al wordt gebruikt en mogelijk een verschil kan maken in de toekomst. 

Lees hier meer over het onderzoek: Honey bees at risk for colony collapse from longer, warmer fall seasons

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eén op de drie mensen heeft weleens een koortslip. En als jij er één van bent, dan weet je ook dat hij af en toe terugkomt. Dat kan na een paar maanden zijn, of na een paar jaar. Maar het komt terug. Dat heeft te maken met de bijzondere strategie van het herpesvirus: verstoppertje spelen.

Elke woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Eliane Neuteboom.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Plantencellen krijgen te maken met allerlei mechanische krachten. Er wordt continue getrokken, geduwd en binnengedrongen en de druk in zo'n cel is vergelijkbaar met die in een champagnefles. Toch is deze kant van de plantenbiologie lange tijd onderbelicht geweest.

Zouden we dit proces beter begrijpen, dan kunnen we mogelijk veel sterkere gewassen maken. Planten die harder terug kunnen vechten en beter beschermd zijn als een schimmel binnen probeert te komen bijvoorbeeld.

We spreken onderzoeker Dolf Weijers van Wageningen University & Research. Zijn groep heeft net een flinke subsidie ontvangen om dit proces de komende 10 jaar helemaal uit te zoeken. 

Lees hier meer over het onderzoek: Prestigieuze subsidie voor onderzoek naar tastzin van planten

Lees hier meer over de andere onderzoeksprojecten die deze week een subsidie kregen: Kabinet investeert in wetenschap op wereldtopniveau

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Nederland hebben we er al moeite mee om ons medemens netjes te laten uitstappen uit een trein voor we onszelf erin proppen. In sommige andere landen zijn ze daar een stuk beter in en wacht men keurig in de rij.  

Bijvoorbeeld in Japan. Nou blijkt dit niet alleen te gelden voor de menselijke inwoners. Onderzoekers van de universiteit van Tokio zeggen te hebben ontdekt dat een klein vogeltje, de Japanse koolmees, er ook keurige manieren op nahoudt.  

Als een paartje met eten terugkomt bij de nestkast, wachten ze eerst samen voor de ingang, tot één van hen een vleugelgebaar naar de ander maakt dat lijkt aan te geven: na jou, ga maar eerst.  

Deze conclusie trekken de onderzoekers na het bestuderen van 320 nestbezoeken van 8 vogelpaartjes. De vogel die het vleugelgebaar maakte, wat ze niet deden als ze alleen waren, liet vrijwel altijd de ander als eerste voor. En de vrouwtjes lieten de mannetjes vaker voorgaan dan andersom.  

Als dit inderdaad het geval is dan zou dat betekenen dat er meer diersoorten communiceren met dit soort gebaren dan gedacht.  

Er zijn, naast bij mensen en apen, ook eerder al weleens gebaren gezien bij onder andere raven en vissen. Maar in die gevallen ging het meestal om een soort aanwijzen. Zo van: dat ding daar, of die kant op. Maar symbolische gebaren, zoals ons handgebaar voor ‘na jou’, werden niet eerder op deze manier gezien.  

De onderzoekers zien het in ieder geval als aanleiding om nog veel meer vogelcommunicatie te bestuderen. En wie weet, misschien blijken ze ook een eigen gebaar te hebben voor ‘duimpje omhoog’, of één van onze andere veelgebruikte pareltjes. 

Lees hier meer over het onderzoek: Wild bird gestures “after you”

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Blindheid heeft een enorme impact op een mensenleven en er is maar zelden een behandeling voor. Een team van onderzoekers heeft nu een flinke subsidie gekregen om dat toch voor elkaar te krijgen: het behandelen van blindheid. 

Professor Caroline Klaver van het Radboudumc en het Erasmus MC vertelt hoe ze het willen aanpakken. Ze denken in drie richtingen: gentherapie in het oog, op eiwitniveau cellen beschermen en zelfs het bioprinten van een compleet nieuw netvlies. 

Lees hier meer over het onderzoeksproject: NWO Zwaartekracht subsidie voor ontwikkeling van therapieën bij blindheid

Het kabinet investeert in totaal 160,5 miljoen euro in 7 grote onderzoeksprojecten van 
Nederlandse universiteiten. Eén van de voordelen van deze subsidie is dat de wetenschappers 10 jaar - met een evaluatiemoment in het midden - de tijd krijgen om hun onderzoek te doen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zo'n 16 miljoen jaar geleden moet het dier hebben geleefd: een enorme rivierdolfijn, die wel 3,5 meter in lengte kon worden. Onderzoekers vonden een fossiel van de schedel van deze nieuwe soort, die Pebanista yacuruna is genoemd in Peru.  

Ze ontdekten het enorme dier tijdens een wandelingetje en zagen al snel dat het geen familie van de bekende roze Amazonedolfijn was. Sterker nog: het meest verwante familielid leeft 10.000 kilometer verderop, in Zuidoost-Azië.   

Het dier leefde oorspronkelijk waarschijnlijk in de oceaan, maar trok naar de rivieren in moeilijke tijden, op zoek naar eten, net als vele andere soorten hebben gedaan.  

Een echt toevluchtsoord zijn deze rivieren al lang niet meer. Alle nog levende rivierdolfijnen worden volgens de onderzoekers met uitsterven bedreigd in de komende 20 tot 40 jaar.  

Verlies van leefgebied, voedseltekort en vervuiling hebben er al voor gezorgd dat de Chinese vlagdolfijn, de enige zoetwatersoort in de langste rivier van het land, in 2007 uitgestorven werd verklaard.

Hopelijk is het nog niet te laat om de nog bestaande soorten in stand te houden en helpt het vinden van dit enorme oerdier om het lot van de rivierdolfijnen weer even wat extra aandacht te geven.

Lees hier meer over het onderzoek: Ancient giant dolphin discovered in the Amazon 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je zou verwachten dat er nogal wat nodig is om sporen van leven op andere planeten of manen te vinden. Een sample van de bodem bijvoorbeeld, of het uitgebreid scannen van het oppervlak van dichtbij. Nu denken onderzoekers dat zelfs een korreltje ijs in de lucht al genoeg informatie zou moeten geven. 

In eerdere missies werd al gezien dat uit scheuren bij de zuidpool van Enceladus, één van de manen van Saturnus, wolken van gas en ijsdeeltjes omhoogschieten. Dit najaar begint een nieuwe missie waarin Europa, één van de ijzige manen van Jupiter, uitvoerig wordt bestudeerd.  

Dan wil je natuurlijk zo goed mogelijk voorbereid zijn op wat je daar zou kunnen tegenkomen en dus zijn onderzoekers al druk bezig geweest met de vraag: wat kunnen we met die pluimen van gas en ijs? Wat nemen die mee uit de dieptes van de oceanen? 

Voor het eerst laten ze nu zien dat zelfs een minuscule hoeveelheid celmateriaal in één ijsdeeltje kan worden gedetecteerd door de nieuwe instrumenten aan boord van het ruimtevoertuig. Dat hebben ze getest in een lab met druppels met daarin een bacterie die veel voorkomt in de wateren van Alaska.  

Eentje die goed tegen kou kan, heel klein is en weinig voedsel nodig heeft. Een goede kandidaat voor de harde omstandigheden op een ijsmaan dus.  

Met de nieuwe instrumenten moet het zelfs mogelijk zijn om vetten of vetzuren te detecteren. Natuurlijk razen de ijsdeeltjes waar dit dan in zou zitten straks wel met zo'n 4 tot 6 kilometer per seconden voorbij, maar theoretisch zou het, met een beetje geluk, mogelijk moeten zijn om op deze toch wel vrij simpele manier leven te detecteren.  

Hoe groot is de kans dat ze dat ook echt gaan ontdekken? Dezelfde onderzoekers vonden in eerder onderzoek bewijs voor fosfaat op Enceladus. Combineer dat met eerder gevonden water, energie, zouten en organisch materiaal op basis van koolstof en het wordt steeds aannemelijker dat er iets vergelijkbaars als op aarde zou moeten kunnen ontstaan.  

Eerst maar eens gaan kijken. En dan hopen dat áls er iets leeft, dat het zich ook laat vangen in een ijskorreltje. En dat precies dat ijskorreltje dan landt op het juiste instrument.

Lees hier meer over het onderzoek: Signs of life detectable in single ice grain emitted from extraterrestrial moons

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De mens verplaatste zich vooral als er, door de juiste klimaatomstandigheden, zogeheten ‘groene snelwegen’ ontstonden, was lang het idee. Dat wil zeggen: wanneer er genoeg water en volop eten was en de populatie groeide en verspreide in gelijke stap met de bloeiende natuur.  

Nou zijn er meerdere migraties vanuit Afrika geweest, maar de grootste, die ene die moet hebben geleid tot het bevolken van vrijwel de hele wereld, die vond minder dan 100.000 jaar geleden plaats. In een nieuw onderzoek suggereren wetenschappers dat niet alleen ‘groene-’, maar ook ‘blauwe snelwegen’ voor deze massaverspreidingen hebben gezorgd. Ze volgden het water.  

Ze bestudeerden in dit onderzoek mensen die leefden in wat nu het noordwesten van Ethiopië is. Een groep die er nog steeds was na de superuitbarsting van Toba, zo'n 74.000 jaar geleden. 

Dit lukte ze onder andere door glasscherven te bestuderen die afkomstig zijn uit de vulkaan. Glasscherven dunner dan een mensenhaar. Dat kost enorm veel geduld en vraagt om heel precies werk. Niet veel labs lukt dan ook wat nu is gedaan: de aanwezigheid van minder dan 10 van die splinters detecteren in een gram materiaal.  

Daarmee kunnen ze nu plekken die wel 8000 kilometer uit elkaar liggen met elkaar verbinden op een schaal van weken, in plaats van jaren.  

Door ook te kijken naar gevonden tanden en eieren van dieren konden ze wat betreft de groep mensen in Ethiopië uiteindelijk concluderen dat ze na de uitbarsting leefden in een tijd van lange droogtes. In die periodes moeten mensen zich hebben aangepast door gebruik te maken van de weinige meertjes die overbleven. Eerst door op de dieren te jaren die ernaartoe kwamen om te drinken, daarna door de vissen die erin vast zaten te vangen.  

Was het meertje leeg of opgedroogd, dan trokken ze verder. Zo trokken ze van meer naar meer in een tijd van weinig, en volgden ze dus niet een groen pad van overvloed. Deze groep is waarschijnlijk niet ‘de groep’ die uit Afrika trok, maar het was mogelijk wel deze flexibiliteit die uiteindelijk voor het grote migratiesucces heeft gezorgd.

Lees hier meer over het onderzoek: Toba supereruption unveils new insights into early human migration

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Turbulentie is meestal niet iets waar je op zit te wachten, maar er zijn onderzoekers die er vrijwillig jarenlang in zijn gedoken. Waarom? Omdat we die wervelende stromen van lucht en vloeistof nog helemaal niet goed begrijpen.

Er waren miljoenen uren aan berekeningen op een supercomputer voor nodig, maar dan heb je ook wat. Het lukte de onderzoekers om vloeistofstromen zo te beïnvloeden dat er middenin de chaos een patroon ontstaat dat wel wat wegheeft van de tekening in een luipaardvacht.

Als het ook in experimenten kan worden herhaald (dit waren computersimulaties), dan zijn de mogelijkheden voor toepassingen eindeloos. Ook nu betekent de ontdekking al wat voor onderzoek naar sterren. Onderzoeker Xander de Wit van de TU Eindhoven geeft uitleg.

Lees hier meer over het onderzoek: 'Kattenvacht'-patronen in vloeistoffen maken door het beheersen van chaotische turbulentie

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat eet een ster? Vraag je je dat weleens af? Uit nieuw onderzoek zou blijken dat ten minste één op de 12 sterren het liefst een flinke hap uit een planeet neemt.  

Een internationaal team onderzoekers kwam hierachter toen ze met verschillende grote telescopen 91 ster-tweelingen bestudeerden. Ze keken naar ster-paren die zich samen verplaatsten en die uit dezelfde moleculaire wolken waren ontstaan.  

Dit zou moeten betekenen dat ze ook nu nog uit dezelfde materialen moeten bestaan, maar in 8 procent van de gevallen bleek dit tot de verbazing van de onderzoekers niet het geval te zijn.  

Het verschil in samenstelling bleek hem te zitten in de eetgewoontes van één van de twee sterren. Hoogstwaarschijnlijk leidde het verorberen van stukjes planeet tot de gevonden verandering.  

Waarom dat extra bijzonder is: het opslokken van planeten is iets wat wel is gezien bij sterren aan het einde van hun leven, maar deze sterren waren nog in de bloei van hun leven. Iets wat niet eerder bij deze sterren werd gezien en dus voor genoeg nieuwe onderzoeksvragen zorgt.   

Of de manier waarop de planeten worden gegeten keurig hapje voor hapje uit een planetaire schijf gebeurt, of dat ze ook in hun geheel kunnen worden opgeslokt is nog niet helemaal duidelijk.

Lees hier meer over het onderzoek: Twin stars reveal planet-eating habits

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sommige wilde dieren kunnen moeiteloos overleven in extreme weersomstandigheden waarin wij mensen geen kans maken. Nou ja, in ieder geval zonder kleren niet. Onderzoekers zijn nu diep in de vacht van wilde dieren gedoken om erachter te komen hoe ze dit precies voor elkaar krijgen. 

Je hebt het vast weleens gezien of er in ieder geval over gehoord: dieren die een wintervacht en een zomervacht kunnen hebben. Soms verschillen die zelfs van kleur. Een Amerikaanse haas is bijvoorbeeld bruin in de zomer en wit in de winter. Maar in dieren die van vacht wisselen blijkt niet alleen de kleur, of de dikte van de haren te veranderen, maar ook de microscopische details aan de binnenkant van de haren.  

Het onderzoek begon met de holle haar van een gaffelbok, maar al snel werden er ook haren van andere wilde dieren bijgehaald, zoals het muildierhert en de Rocky Mountain-eland. Van binnen zagen de haren er onder een elektronenmicroscoop uit als een soort rommelig honinggraad, met allemaal luchtzakjes.  

Die luchtzakjes waren zowel in winter- als zomervacht kleiner aan de buitenranden van de haar, dan in het midden, maar bij alle dieren waren de luchtzakjes in de wintervacht veel groter. Gemiddeld soms wel twee keer zo groot als in de haren van de zomervacht. Met een betere isolatie tegen de kou als gevolg.  

De volgende stap is het uitbreiden van de diersoorten. Er is al contact gelegd met dierentuinen voor haarsamples van beren, poema's en rode lynxen. Daarnaast willen ze het effect van leefgebied en klimaat op de haren bestuderen. Bij welk temperatuurverschil tussen zomer en winter is die wisseling van binnenstructuur bijvoorbeeld te zien? En verandert hier iets aan als het klimaat verandert? 

Hebben wij mensen hier dan ook nog wat aan? Mogelijk kan het uiteindelijk helpen bij het ontwerpen van betere isolatie voor huizen, of kampeermaterialen.

Lees hier meer over het onderzoek: Animal hair structure changes from summer to winter to fend off freezing weather

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland is een echt fietsland. Maar wat doe je nou eigenlijk als je fietst?

Elke woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Eliane Neuteboom.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Omalizumab blijkt na onderzoek ook allergische reacties bij kinderen met een voedselallergie te verminderen. Het medicijn wordt al langer gebruikt voor allergische astma. Maar nu blijkt ook dat het helpt bij mensen met allergieën voor pinda’s, eieren, melk, tarwe en andere noten.

Na behandeling met vier tot acht injecties kon tweederde van de patiënten met een pinda-allergie gemiddeld vier pinda’s eten zonder negatieve gezondheidseffecten te ervaren, schreven onderzoekers in New England Journal of Medicine.

Aan dit deel van het onderzoek deden 177 kinderen mee in de leeftijd van 1 tot 17 jaar met meerdere voedselallergieën. Ze hadden allemaal een allergie voor pinda’s, waarbij allergische reacties al optraden bij een hoeveelheid van 5 procent van een pinda, zeer heftig dus. Daarnaast waren ze allergisch voor minstens twee andere voedingsmiddelen (ei, melk, walnoten, hazelnoten of cashewnoten). De deelnemers werden verdeeld in twee groepen: De ene groep kreeg elke twee tot vier weken injecties met omalizumab, de andere placebo-injecties. Het hele proces duurde voor beide groepen vier maanden.

Van de mensen in de omalizumab-groep bleek 67 procent geen ernstige klachten te krijgen na het eten van pinda’s. In de placebo-groep was dit maar 7 procent. Het middel hielp ook tegen allergische reacties op melk, ei en cashewnoot. Een enorm verschil en een indrukwekkend resultaat .

De wetenschappers benadrukken dat zelfs met dit medicijn voedingsmiddelen waar men allergisch voor is, nog steeds moeten worden vermeden. Dus een handjevol pinda’s eten kan nog steeds niet!

Ongeveer drie procent van onze bevolking lijdt aan een voedselallergie, de meeste mensen zijn dan ook vaak allergisch voor meerdere voedingsmiddelen. Een pinda-allergie gaat vaak samen met allergieën voor melk, ei, tarwe of andere noten. Tot nu toe waren er nog geen medicijnen die allergische reacties op voedsel voorkomen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De handel in illegaal gekapte bomen is wereldwijd een groot probleem. Het vormt een bedreiging voor sommige van de belangrijkste ecosystemen ter wereld.  

Vandaar dat wetenschappers steeds betere manieren proberen te vinden om dit tegen te gaan. Een nieuwe manier van het analyseren van hout, moet het nu mogelijk maken om veel makkelijker aan te tonen waar een boom moet hebben gestaan voor hij werd gekapt.  

Het probleem met illegale kap werd nog groter dan het al was toen Rusland Oekraïne binnenviel. Ondanks sancties vindt Russisch hout nog steeds een weg naar de EU en VS. Dat lukt door het vervalsen van de certificaten, waarop komt te staan dat het hout heel ergens anders vandaan komt. 

Maar bomen dragen op allerlei manieren sporen van hun omgeving bij zich. Bijvoorbeeld van de bodem waarin ze groeiden, of van de lucht en het klimaat dat ze omringde. De chemische afdrukken die dit achterlaat kunnen worden afgelezen. Met behulp van algoritmes kan daarna worden bepaald of het genoemde land van afkomst ook klopt.  

Ze hebben het getest op 900 houtmonsters uit Oost-Europa van uiteenlopende en veelgebruikte boomsoorten. Daarmee lieten zien dat het ze lukt om op 200 kilometer nauwkeurig te bepalen waar een boom vandaan komt.  

Ja, dat kan nog nauwkeuriger, maar de database die ze hiermee hebben opgestart kan wereldwijd worden aangevuld en gebruikt. Hoe meer data daarin gaat, hoe nauwkeuriger de bepaling wordt. Hopelijk met als gevolg dat we belangrijke bossen en boomsoorten weer iets beter kunnen beschermen.

Lees hier meer over het onderzoek: Researchers can reveal illegal timber exports

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De komende maanden is het zover, een ster die nu nog niet zichtbaar is met het blote oog, schittert straks net zo helder aan de hemel als de Poolster. Het gaat om de T Coronae Borealis, een dubbelstersysteem dat zich op zo’n 3000 lichtjaar afstand van de aarde bevindt, ook wel afgekort naar T CrB.

De TCrB is normaliter niet te zien, maar zo heel af en toe komt daar verandering in. T CrB is namelijk niet zomaar een ster, het is een zogenoemde recurrente nova. Dat betekent dat er met enige regelmaat een uitbarsting plaatsvindt en daarbij neemt de helderheid van het systeem zo sterk toe dat het opeens wel zichtbaar wordt. 

De T CrB is een dubbelster is en bestaat, de naam geeft het al weg, uit twee sterren: een witte dwerg en een rode reus. De twee sterren draaien in een smalle baan om elkaar heen waarbij de witte dwerg voortdurend stof van de rode reus weg trekt. Die stof hoopt zich op in een roterende, platte schijf rond de witte dwerg.

Explosie

Na verloop van tijd neemt de druk en temperatuur in die schijf dusdanig toe, dat er een reactie ontstaat die vergelijkbaar is met die in een waterstofbom: waterstofkernen fuseren tot helium. Het leidt tot een enorme explosie, waarbij materie de ruimte in wordt geslingerd en de helderheid van T Coronae Borealis gedurende korte tijd enorm toeneemt.

Volgens de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa gaat dit binnenkort gebeuren. We weten namelijk dat T CrB ongeveer elke 80 jaar zo’n uitbarsting en dus heel helder wordt - en zichtbaar. En de laatste keer was bijna 80 jaar geleden, dus het zou binnenkort weer zo ver moeten zijn.  Nasa verwacht dat dat ergens tussen nu en september van dit jaar gaat gebeuren. 

Met het blote oog

Onderzoekers verwachten dat de T CrB tijdens de explosie ongeveer net zo helder wordt als de beroemde Poolster. En dat betekent dat het gemakkelijk met het blote oog te zien moet zijn. Maar zoals het met alle mooie dingen in het leven gaat, ook dit verschijnsel duurt niet heel lang, naar verwachting een paar dagen en heel misschien een paar weken.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In een gezond koraalrif is het allesbehalve stil, naar onderwater standaarden dan. Gekras van schaaldieren, geklik, geveeg en geknabbel: er is van alles te horen.  

Maar in een stervend of dood koraalrif is het ijzig stil. Uit eerder onderzoek was al bekend deze geluiden een effect hebben op de koraallarven die - als ze eenmaal hun plekje op de bodem hebben gekozen - uit kunnen groeien tot nieuw volwassen koraal. Het trekt de larven aan.  

Wat nou, dachten onderzoekers, als we het geluid van een gezond rif nabootsen met onderwaterspeakers? Ze ontdekten dat koraallarven zich veel vaker in een zwak koraalrif vestigden, wanneer het dankzij de speakers klonk als een gezond koraalrif. 

De onderzoekers hopen dat het, samen met andere maatregelen, kan bijdragen aan het herstel van riffen. En dat is heel hard nodig, sinds de jaren vijftig is de helft van alle koraalriffen verloren gegaan. 

Het is wel nodig om het onderzoek te herhalen onder andere soorten koraal en op een later moment te kijken of het rif ook gezond verder groeit. Want ze lokken is mooi, maar dan ben je er nog niet.

Lees hier meer over het onderzoek: Playing thriving reef sounds on underwater speakers ‘could save damaged corals’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

We kennen allemaal wel iemand die iets traumatisch heeft meegemaakt. Of misschien geldt dit wel voor jezelf. Sommige mensen herstellen makkelijker van de wond die dat achterlaat dan anderen.

Bij de meeste mensen nemen de klachten, waaronder slecht slapen, angstgevoelens en maar blijven denken aan de gebeurtenis, na een aantal maanden weer af. Maar hoe help je iemand die niet verder lijkt te kunnen? Iemand waarbij dat trauma maar pijn blijft doen?

Elisa van Ee, bijzonder hoogleraar psychotraumatologie aan de Radboud Universiteit en zelf klinisch psycholoog, heeft hier een nieuw boek aan gewijd. Hierin laat ze onder andere zien dat sociale steun een enorm belangrijke voorspeller is voor het wel of niet blijven bestaan van die klachten. Ze bespreekt ook hoe je die sociale steun het beste aan iemand anders kunt geven.

Benieuwd naar het boek? Dat vind je hier: Mag ik bij jou?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zodra een eitje bevrucht wordt door een zaadcel, sluit de wand van het eitje zich om te voorkomen dat meerdere zaadcellen binnen kunnen komen. Want zou dat gebeuren, dan is het einde oefening. 

Hoe dat proces precies in zijn werk gaat laten onderzoekers nu zien in nieuw onderzoek. En dat zou kunnen helpen bij onderzoek naar en de behandeling van onvruchtbaarheid. 

In zoogdieren begint de bevruchting wanneer de zaadcellen zich hechten aan de wand van het eitje. Ze moeten behoorlijk wat moeite doen om zich daar vervolgens doorheen te wurmen. En zodra één zaadcel dat lukt, sluit de wand zich. Maar over de structuur van de wand en de betrokken eiwitten in dat proces wisten we nog lang niet alles.  

Nu weten we met name over eiwit ZP2 een stuk meer. Dit eiwit speelt een belangrijke rol in de interactie tussen eitje en zaadcel. Zodra de eerste zaadcel het eitje binnenkomt, splijt dit eiwit zich. En dit is waardoor de wand verstevigt. Eerder werd gedacht dat ZP2 een receptor was voor de zaadcel, maar dat blijkt toch niet het geval. Welk eiwit die taak dan weer uitvoert, dat willen ze in vervolgonderzoek bekijken.  

Het splijten van ZP2 voorkomt niet alleen dat meerdere zaadcellen het eitje binnenkomen, wat het eitje niet overleeft, het is ook belangrijk voor het beschermen van het embryo dat zich vervolgens ontwikkelt.  

De nieuwe kennis kan gebruikt worden om sommige vormen van onvruchtbaarheid bij vrouwen te verklaren, waarbij afwijkingen in de genen die verantwoordelijk zijn voor de productie van dit soort eiwitten voor problemen zorgen.  

Ook zou het hiermee wellicht mogelijk worden een niet-hormonale pil te maken, die bijvoorbeeld voorkomt dat de wand van het eitje zich kan sluiten.

Lees hier meer over het onderzoek: New discovery reveals how the egg controls sperm entry

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is vandaag Pi-dag. Daar heb je vast weleens van gehoord. Maar wat misschien niet iedereen weet is dat er nog steeds heel veel wetenschappers onderzoek doen naar dit getal. 

We spraken Mike Daas, wiskundige aan de Universiteit Leiden, over de geschiedenis van het getal, wat we al wel en wat we nog niet weten over Pi en waarom het heus niet zo is dat dit soort wiskundig onderzoek overbodig is.

In een eerdere (zeer aan te raden) aflevering spraken we hem over een nieuwe ontdekking rondom het decimaalteken: Schokkende ontdekking: het decimaalteken is 150 jaar ouder dan we dachten

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het werd ontdekt in een rotsformatie vlakbij een zomerkamp in Somerset, Engeland: een gefossiliseerd woud dat mogelijk het oudste ter wereld is.  

De gefossiliseerde bomen komen uit de familie van Calamopython. Een palmachtige boomsoort die niet hoger werd dan een meter of vier, een dunne stam had en een soort sprietige twijgjes kroon droeg in plaats van bladeren.  

Naast deze bomen vonden ze ook planten, stammen en restanten van wortels. De leeftijd van het bos wordt geschat op 390 miljoen jaar. Daarmee is het ongeveer 4 miljoen jaar ouder dan de vorige recordhouder. Dat bos werd ontdekt in de Amerikaanse staat New York.  

De vondst geeft de onderzoekers een unieke kijk in hoe de bomen en planten groeiden en wat voor invloed ze daarmee hadden op elkaar en hun omgeving. Er was in deze tijd weinig lage groei en nog geen gras, maar de twijgjes die uit deze dicht op elkaar gepakte bomen vielen hadden toch een effect op het landschap. Zo zouden ze bijvoorbeeld riviertjes van richting hebben laten veranderen.  

Het bos moet onderdeel zijn geweest van een vlakte die toen nog vastzat aan delen van Duitsland en België. Ook daar werden vergelijkbare fossielen ontdekt, zelfs van hele bossen, maar die waren niet zo oud als deze laatste vondst.

Lees hier meer over de ontdekking: World's earliest fossilised forest discovered in Minehead, Somerset

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kunnen monsters ons inspireren om het goede te doen? Spoiler: ja, dat kan!

Iedere woensdag komt de Universiteit van Nederland langs, met het antwoord op een vraag waarvan je niet wist dat je hem had. Vandaag in de studio: Tuur Verdonck.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De gebarentaal kent een moeizaam verleden, waarvan de nasleep nog altijd te merken is voor de dovengemeenschap. Toch weten maar weinig (horende) mensen wat er allemaal is gebeurd. 

We bespreken het uitgebreid met Richard Cokart van het Nederlandse Gebarencentrum. Hij vertelt meer over het 100-jarige verbod dat er ooit was op gebarentaal in het onderwijs, het effect dat dit nog steeds heeft, onder andere op het huidige lexicon en de controversie rondom medische innovaties.

Hier vind je meer informatie over filmfestival InScience 2024, waar dit jaar twee films te zien zijn over de gebarentaal. Of kijk hier voor meer informatie over het Nederlands Gebarencentrum.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het InScience Film Festival in Nijmegen heeft dit jaar als thema 'taal'. Er is onder andere aandacht voor de geschiedenis van gebarentaal. Want hoeveel weten we daar als land nou écht over?

Richard Cokart van het Nederlandse Gebarencentrum vertelt meer over het 100-jarige verbod dat er ooit was op gebarentaal in het onderwijs, de nasleep daarvan, de uitdagingen van het moment en de controversie rondom medische innovaties.

Hier vind je meer informatie over het filmfestival: InScience 2024. Kijk hier voor meer informatie over het werk van het Nederlands Gebarencentrum.

Het volledige interview is ook als podcast terug te luisteren. Waarschijnlijk volgt er ook nog een video-verslag in gebarentaal, zodat het voor iedereen toegankelijk is. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In 2014 werden in Papua New Guinea geluidsgolven opgevangen die mogelijk afkomstig waren van een vurige meteoriet die op dat moment de atmosfeer in knalde. 

Met een hoop bombarie werd vorig jaar bekend gemaakt dat er stukjes van de meteoriet uit het water waren gevist. Niet zomaar stukjes ruimterots, nee, het zou gaan om buitenaardse tech. 

Maar Amerikaanse onderzoekers denken nu een hele andere verklaring te hebben voor het opgevangen signaal, waardoor de fragmenten uit zee ineens een stuk willekeuriger worden. Het was waarschijnlijk gewoon een vrachtwagen.  

Het signaal veranderde namelijk steeds van richting en deed dat keurig in overeenkomst met de weg die langs de seismograaf loopt waarmee het signaal in 2014 werd opgevangen.  

Ook konden de onderzoekers laten zien dat er vaker vergelijkbare signalen zijn gedetecteerd en dat deze toch echt duidelijk de eigenschappen hebben van een vrachtwagen en niet van een meteoriet.  

Ze denken ook dat de meteoriet ergens anders moet zijn neergekomen, zo'n 160 kilometer van waar vorig jaar die fragmenten werden gevonden in zee.  

Wat ze toen ook gevonden dachten te hebben, het had - volgens dit nieuwe onderzoek - niets te maken met de vuurbal uit 2014. Waarschijnlijk vonden ze op de bodem stukjes van andere meteorieten. En bijzondere samenstelling of niet, de wetenschappers achter dit laatste onderzoek hebben het sterke vermoeden dat aliens hier niets mee te maken hebben gehad.

Lees hier meer: Interstellar signal linked to aliens was actually just a truck

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bestaat 'goed opvoeden' eigenlijk wel? En als het al bestaat, hoe zou dat er dan uitzien? Volgens hoogleraar pedagogiek Micha de Winter van de Universiteit Utrecht kan het zeker en zit het hem niet zozeer in alle technieken en trucjes die we aan elkaar doorsturen, maar zouden we meer bezig moeten zijn met wat we willen bereiken met die opvoeding. 

Volgens De Winter moeten we toe naar meer medemenselijkheid. Zowel in wat we onze kinderen meegeven, als in hoe we opvoeden. Minder 'mijn kind, mijn opvoeding' en meer met een groep ouders een gezond pedagogisch klimaat creëren. In de straat bijvoorbeeld, of een schoolklas.

En ja, dat betekent ook dat je moet overleggen met ouders die misschien hele andere ideeën hebben over wat hoort en wat niet. Precies dat, wat we niet meer zo goed lijken te kunnen. 

Vanavond vertelt Micha De Winter meer tijdens Studium Generale in Utrecht: Opvoeden: kan je het ooit goed doen? (gratis te bezoeken, wel even aanmelden). Of lees verder in zijn nieuwe boek: Medemenselijk opvoeden.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het zou niet misstaan om ze een wereldwonder te noemen: de gigantische stervormige zandduinen die je tegen kunt komen in woestijnen op aarde, maar ook op Mars en Titan, de grootste maan van Saturnus. 

Bekijk je ze vanaf de grond dan hebben ze wat weg van een piramide, maar zou je van boven kijken dan zie je een piek en vanuit daar, drie of vier richels, of armen die verschillende richtingen opgaan. Vandaar de ster-associatie.  

Wat de duinen ook zijn is moeilijk om te onderzoeken. Toch is dat precies wat wetenschappers uit Wales en Londen nu hebben gedaan. Daarvoor reisden ze af naar Marokko. Naar een sterduin van 100 meter hoog en 700 meter wijd met de naam Lala Lallia, wat hoogste heilige punt betekent.  

Wat ze zagen, toen ze de zandkorrels in het lab bestudeerden, was dat delen van de sterduin jonger waren dan verwacht. De bodem vormde 13.000 jaar geleden al, maar het bovenste gedeelte maar zo'n 1000 jaar terug.  

De bodem groeide tot 9000 jaar geleden door en stabiliseerde toen. Waarschijnlijk dankzij vegetatie, gezien de sporen van oude plantenwortels. Zo moet hij een tijd gebleven zijn, tot het klimaat weer veranderde en de stervormige bovenkant erop groeide.  

Dit gebeurde doordat op deze plek de wind in twee tegengestelde richtingen blaast. Vanuit een derde richting komt de wind die ervoor zorgt dat de berg langzaam verplaatst. Richting het westen, met 50 centimeter per jaar. 

Niet onhandig om te weten als je van plan bent om in de buurt een weg of huis te bouwen. 

Lees hier meer over het onderzoek: Scientists unearth mysteries of giant, moving Moroccan star dune

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het in het lab kweken van mini-orgaantjes gemaakt van onze eigen cellen is niet nieuw, maar onderzoekers hebben er nu een paar laten groeien van cellen uit de baarmoeder die afkomstig zijn van de foetus.  

Daarmee kunnen ze straks hopelijk meer zeggen over problemen bij de ontwikkeling van baby's tijdens de zwangerschap. De longcellen, niercellen en darmcellen waarmee de mini-orgaantjes zijn gemaakt komen uit het vruchtwater van de moeder. Tijdens een routinecheck ontdekten onderzoekers dat daarin niet alleen dode afgestoten cellen van de foetus zaten, maar ook nog een paar levende. Tot hun verrassing lukte het ze om deze cellen op te kweken in het lab.  

Ongeveer 3 tot 6 procent van de baby's wereldwijd wordt geboren met misvormingen van of in het lichaam. En omdat de mini-orgaantjes al ver voor de geboorte in het lab gegroeid kunnen worden, hopen de onderzoekers dat dit een betere diagnose en behandeling mogelijk maakt.  

Om dit te testen maakten de onderzoekers van de cellen ook mini-longen met een aangeboren afwijking, namelijk een opening in het middenrif. Vervolgens konden ze met succes op de mini-orgaantjes testen wat een behandeling voor effect zou hebben. De hoop is dat dit voor veel meer afwijkingen mogelijk moet zijn.

Lees hier meer over het onderzoek: Scientists grow ‘mini-organs’ from cells shed by foetuses in womb

See omnystudio.com/listener for privacy information.

We weten dat het wereldwijd niet goed gaat met alle zeven soorten zeeschildpadden. Plastic in zee, minder geschikte broedstranden, visnetten en temperatuurtoename: het is nogal wat waar ze mee te maken krijgen.

Eén van de oplossingen waar naar wordt gekeken is het beter beschermen van bestaand broedgebied, of het vinden van geschikte alternatieven. Dan moet je wel eerst weten van welke omstandigheden schildpadden blij worden. Jakob Christiaanse van de TU Delft heeft dat aan de hand van een enorme stapel data bestudeerd.

Hij is met zijn onderzoek één van de finalisten van de Best Climate Action and Energy Paper, een wedstrijd die wordt georganiseerd door de TU Delft. Op 19 maart horen we wie er wint.

De bijbehorende paper vind je hier: Distribution of global sea turtle nesting explained from regional-scale coastal characteristics en meer over hoe het gaat met schildpadden wereldwijd: State of the World’s Sea Turtles

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wanneer we naar muziek luisteren lijkt ons brein een voorkeur te hebben voor ritmes waarin gelijke pauzes zitten tussen de beats. Maar muziek klinkt natuurlijk niet overal ter wereld hetzelfde. Zou dat ook betekenen dat de voorkeur voor die gelijke pauzes afhangt van de cultuur waarin je opgroeit? 

MIT-onderzoekers hebben het samen met het Max Planck Instituut uitgezocht in 15 verschillende landen. Er deden 39 groepen deelnemers mee, waarvan veel mensen uit gemeenschappen waarin traditionele muziek hele andere ritmepatronen heeft dan het gemiddelde nummer in de top 40. 

Het idee achter die voorkeur voor regelmaat in ritme is dat muziek ooit vooral werd gebruikt om informatie door te geven. Dan is het handig als iedereen hetzelfde muzikale verhaal vertelt, maar daarin werd natuurlijk weleens een foutje gemaakt. Waarschijnlijk is dat waarom ons brein afwijkingen probeert te corrigeren en we die voorkeur hebben voor voorspelbaarheid en regelmaat in muziek. 

Uit dit nieuwe onderzoek, waarin ze heel bewust niet alleen studenten of mensen met internet hebben gevraagd om mee te doen, maar ook naar afgelegen gebieden toe zijn gegaan, blijkt dat de voorkeur voor simpele voorspelbare patronen geldt voor deelnemers uit vrijwel alle gemeenschappen.  

Maar wat ze ook zagen is dat er in sommige groepen, bijvoorbeeld die uit Turkije, Bulgarije, Botswana en Mali, toch een verschil werd gezien in voorkeur van het soort interval. Ons brein-voorkeursritme lijkt dan dus niet iets waarmee we geboren worden, maar iets cultureels. En die voorkeur bepaalt weer hoe we ritme interpreteren.  

Hoe konden ze dat nou zien? In het experiment lieten ze deelnemers ritmes van vier tellen achter elkaar horen. Dat moest vervolgens nagetikt worden. Wat de deelnemers zelf natikten werd weer aan ze teruggespeeld. Dat moesten ze weer herhalen. Dat ging een tijdje zo door en uiteindelijk zorgt dat ervoor dat iemand vanzelf - is het idee - naar het eigen voorkeursritme beweegt.  

De onderzoekers willen nu het liefst nog veel meer aspecten van muziekperceptie op deze wereldschaal gaan onderzoeken.

Lees hier meer over het onderzoek: Exposure to different kinds of music influences how the brain interprets rhythm

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Smeltmeren op ijsplaten: dat klinkt misschien ver weg en vrij onschuldig, maar dat is zeker niet altijd het geval, weet onderzoeker Sophie de Roda Husman.

Ze is met haar onderzoek op basis van jaren aan satellietdata één van de finalisten van de Best Climate Action and Energy Paper, een wedstrijd die wordt georganiseerd door de TU Delft. 

Daarin heeft ze gekeken naar Antarctica: een gebied dat voor veel onzekerheid zorgt in klimaatmodellen. Aan de randen vormen door de warmere temperaturen steeds vaker smeltmeren op de ijsplaten. Als die weer bevriezen is er niet zoveel aan de hand, maar sijpelen ze de scheuren in, dan zet dat processen ingang met grote gevolgen. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zo'n vijf meter was het bizarre waterdier en het leefde ongeveer 240 miljoen jaar geleden. Wetenschappers hebben in kalksteen afzettingen in China een prachtig compleet fossiel gevonden van een Dinocephalosaurus orientalis. Van dit dier weten we sinds 2003 dat het heeft bestaan.  

Vanwege de extreem lange nek, met welgeteld 32 wervels, langer dan zijn lichaam en staart bij elkaar, heeft het dier nogal wat weg van hoe draken vaak worden afgebeeld.  

De nek moet ook erg flexibel zijn geweest, wat het dier onderwater wellicht voordelen opleverde. Met zo'n nek kun je natuurlijk zo om een hoekje of in een spleet of gaatje op zoek naar een snack.  

Volgens de onderzoekers laat de vondst uit het Trias maar weer eens zien hoe bizar de wereld er toen moet hebben uitgezien. Ze verwachten dat we nog lang vreemde ontdekkingen zullen doen in afzettingen uit die tijd.

Lees hier meer over het onderzoek: Fossil reveals 240 million year-old 'dragon'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

80 procent van de Nederlanders zegt gevoel voor ritme te hebben. En de andere 20 procent heeft het mis. Eigenlijk heeft iedereen ritmegevoel. Zelfs baby's van een paar dagen oud.

Iedere woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Loes van Langen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is nog veel onduidelijk over de manier waarop planeten in verschillende delen van ons sterrenstelsel ontstaan. Een deel van die ontbrekende kennis is nu gevonden, dankzij een groot en indrukwekkend onderzoek naar de kraamkamers van planeten.

In deze audio hoor je Per-Gunnar Valegård, promovendus aan de Universiteit van Amsterdam en één van de wetenschappers achter dit onderzoek. Hij vertelt meer over de verschillende vondsten die ze dankzij het onderzoek deden en de implicaties die dit heeft voor toekomstig onderzoek en de computermodellen die hier voorspellingen over doen. 

Lees hier meer over wat ze hebben gevonden: Baanbrekend onderzoek onthult geheimen van planeetgeboorte rond tientallen sterren

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er zijn problemen met de levering van choleravaccins. En dat op het moment dat de ziekte weer behoorlijk in het nieuws is: een verdachte uitbraak op een cruiseschip, een grote uitbraak in zuidelijk Afrika.

In 15 landen zijn op dit moment uitbraken van de besmettelijke ziekte, ruim 40.000 gevallen en bijna 800 doden zijn alleen al in de afgelopen maand januari geregistreerd. 

Cholera, veroorzaakt door de Vibrio Cholerae bacterie, leidt tot zeer ernstige diarree. Een liter vocht per uur verliezen is dan normaal. Onbehandeld leidt cholera binnen een dag tot de dood. Maar nu is dus het vaccin op, zeker tot midden maart, zegt de wereldgezondheidsorganisatie.

Dat tekort komt niet door de nieuwe uitbraken maar omdat we als wereldgemeenschap afhankelijk zijn van slechts één leverancier: EUbiologics in Zuid Korea. En daar is de productiecapaciteit nu op. 

Er is geen eenvoudige oplossing voor dit probleem, erkent ook UNICEF en Artsen Zonder Grenzen, al gaan twee nieuwe producenten het anti cholera vaccin ook maken: een zuid Afrikaans bedrijf en en medicijnfabrikant uit India.

Het internationaal vaccinatie instituut, het IVI, denkt wel dat het tekort gedurende 2024 zal afnemen en in 2025 vrijwel verdwenen zal zijn. 

De recente uitbraken in combinatie met het vaccintekort, leiden tot zorgen, bij de WHO en Artsen zonder grenzen, maar klimaatdeskundigen waarschuwen voor nieuwe problemen. Extreem weer in Pakistan, Malawi en Mozambique, heeft de riolering in die landen grotendeels verwoest. En kapotte riolering leidt op termijn tot cholera-uitbraken, zo leert ons de geschiedenis. 

Ook zijn er grote zorgen over landen waar de hygiënische infrastructuur aan diggelen ligt door langdurige conflicten zijn zoals Yemen, Congo en ook Gaza.

En zoals bekend: het krachtigste wapen tegen cholera is schoon water en een goed werkende riolering. Vaccins alleen zijn niet genoeg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In sommige families worden mensen veel ouder dan gemiddeld. Zeker wanneer dit voor meerdere generaties geldt, wordt het interessant. Want waar komt dat door? Dat is de vraag waar Nederlandse onderzoekers al tientallen jaren naar kijken. Ze begonnen ooit in Leiden, maar nu is het tijd voor de rest van het land.

We horen er meer over van onderzoeker Eline Slagboom van het LUMC. Ze vertelt dat ze zowel naar genen als sociale factoren kijken, en dat ze zo al interessante ontdekkingen hebben gedaan in de groep langlevende Leidenaren. 

Ken je nou een familie met veel langlevende mensen, of zit je er zelf in, dan kun je meewerken aan het onderzoek. Hier vind je alle informatie: 

LOFNL@lumc.nl of telefonisch op 071-526 8640 op werkdagen van 10.00 - 16.00. Kijk ook voor meer informatie op leidenlangleven.nl

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het was wetenschappers opgevallen dat giftige kikkers fanatieke tapdansers zijn. Alleen tikken ze dan alleen met hun middelste teen. Dat doen ze sneller dan de dubbele baspedalen in een metal nummer. Veel meer dan een veegje in de lucht zie je niet met het blote oog. 

Onderzoekers vonden dit zo opmerkelijk dat het nu in drie labs, elk in een ander land, wordt bestudeerd. Want waarom doen de kikkers dit? Er zijn nog meer soorten die een vorm van snel voetenwerk laten zien, dus als ze hier achter kunnen komen, dan kunnen ze dat mogelijk ook verklaren. 

In het laatste onderzoek, dat nog niet officieel is gepubliceerd, zeg ik er even bij, zagen onderzoekers giftige schilderskikkers wel 500 keer met hun teen tikken per minuut. Ter vergelijking: dat is drie keer zo snel als het nummer Shake it off, van Taylor Swift.  

Ze deden dit vooral als ze op bladeren zaten. Waarschijnlijk omdat die de vibraties goed doorsturen. Het vermoeden is dat de beweging gebruikt wordt om prooi te laten bewegen, of zelfs te lokken. Want kikkers doen het bijvoorbeeld niet in reactie op soortgenoten.   

Als de beestjes een snack zagen, maar er niet bij konden, dan tikten ze minder vaak. Merkwaardig genoeg vonden de onderzoekers geen link tussen het tapdansen en hoe succesvol de kikkers waren in het vangen van hun prooi.  

In een ander onderzoek werden de gemaakte vibraties nog eens goed onder de loep genomen. Daarin werd gezien dat sommige kikkers hun teen sneller bewegen vlak voordat ze hun tong uitsteken om iets te vangen.  

En dat werpt nóg een hypothese op: zou het kunnen dat ze door zelf vibratie te creëren informatie halen uit hoe dat signaal weer terugkomt? Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen of het zo is.

Lees hier meer over het onderzoek: Poison Frogs Have a Strange Behavior That Scientists Seek to Explain

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maanlandingen zijn erg in het nieuws deze dagen. De gekantelde Amerikaanse commerciële maanlander ligt nog vers in het geheugen, en er is weer nieuws, over een andere lander, namelijk die van Japan. 

Een maand geleden landde het op de evenaar van de maan en tegen alle verwachtingen in heeft het de lange donkere maannacht overleefd.

De SLIM, de Smart Lander for Investigating Moon, is ontworpen om alleen tijdens de eerste maan-dag te opereren. Op de maan duurt een dag ongeveer 2 weken, net als de nacht. 

Als het nacht wordt op de maan leveren de zonnepanelen geen stroom, en de temperatuur daalt tot min 130 Celsius. De SLIM zou na een lange dag aan het werk voor altijd gaan slapen.

Maar, zondagavond kwam er ineens een bericht binnen van de lander. JAXA, het Japanse ruimtevaart agentschap, spreekt van 'a nice surprise'. 'We hoopten natuurlijk dat dit zou gebeuren, we wisten dat we een kans hadden'. 

De verwachting is dat de sonde nieuwe foto's gaat versturen naar de aarde. SLIM kijkt met een breed spectrum camera naar de samensrtelling van maanrotsen. 

Dat SLIM nu weer werkt is het voorlopige sluitstuk van een ware achtbaanrit: na landing was er eerst geen contact, het voertuig lag op z'n kop, toen was er weer wel contact, toen weer twee weken niet en nu dus weer wel.

SLIM heeft nog een paar dagen om foto's te maken en te verzenden: dan gaat de zon weer onder en wordt het steenkoud en pikdonker op de landingsplek. Tot die tijd zal de lander geen last hebben van de kou, maar wel van hitte: 120 graden celcius wordt het, de vraag is of de elektronische apparatuur dat overleeft. Over ongeveer een week weten we het.

Lees hier meer: Japanese Moon-lander unexpectedly survives the lunar night

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oké, dit is natuurlijk een enorm luxeprobleem, maar in Frankrijk zorgde het voor een behoorlijke schok toen onderzoekers lieten weten dat twee van de bekendste Franse kazen misschien niet lang meer te leven hebben. 

Ophef rond Franse kaas is niet nieuw. Die was er eerder onder andere al rondom douanetoeslagen in de VS en Europese verpakkingsregels, maar nu ligt het probleem heel ergens anders: bij de micro-organismen die nodig zijn om de kazen te maken.  

Lang geleden zagen camembert en roquefort er heel anders uit dan hoe wij ze nu in de winkel zien liggen. Een stuk minder aantrekkelijk en ook niet altijd hetzelfde. Toen de kazen massaler geproduceerd werden om aan de vraag te voldoen selecteerden fabrikanten schimmelstammen die zorgden voor het uiterlijk dat we nu kennen. 

Je zou kunnen zeggen dat de micro-organismen door de kaasproducenten gedomesticeerd zijn. Ooit leverde dat voordelen op, maar nu zorgt het juist voor problemen. De selectiedruk die daardoor is ontstaan heeft geleid tot een afname van genetische diversiteit. De micro-organismen planten zich nauwelijks nog voort.  

Vooral voor camembert is dat slecht nieuws, deze kaas is al sinds 1902 afhankelijk van één enkele schimmel. Er wordt nu gekeken of er met een combinatie van schimmels gewerkt kan worden, maar dan gaat de kaas er mogelijk wel heel anders uitzien. En of ze dat een goed idee vinden in Frankrijk....  

Lees hier meer over het onderzoek: French cheese under threat

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waarschijnlijk sta je er zelden bij stil, maar ooit heeft iemand het decimaalteken uitgevonden. Dat is die komma (in het Engels een punt) die je gebruikt voor 2,75 euro, 6,5 kilo, of 3,65 meter. Voor die tijd werd er alleen met hele getallen gerekend. En misschien een breuk hier en daar.

Nou was het idee dat een Duitse wiskundige, Christopher Clavius, de bedenker was. Want het teken werd voor het eerst gezien in een astronomische tabel van zijn hand uit 1593.

Maar recent kwam een andere wiskundige tot een schokkende ontdekking terwijl hij een Latijnse tekst uit 1440 zat te vertalen op een schoolkamp. Daar stond hij gewoon: het decimaalteken!

Zou het kunnen dat de schrijver van deze tekst, Giovanni Bianchini, koopman van origine, 150 jaar eerder al rekende met getallen achter de komma? Heeft al die tijd de verkeerde persoon credits gekregen voor iets wat de wiskunde, wetenschap en techniek volledig heeft veranderd?

In deze audio hoor je ook Mike Daas, promovendus aan de Universiteit Leiden. Hij doet onderzoek binnen de getaltheorie. Lees hier meer over het onderzoek: The decimal point is 150 years older than historians thought

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij de één blijven negatieve gevoelens wat langer hanger dan bij de ander. Maar als je boosheid niet voedt, zou het binnen 90 seconden weg moeten trekken. Alleen is dat soms makkelijker gezegd dan gedaan. We horen meer over het onderzoek van Michael Vlerick, hij bestudeert geluksgevoel en hoe je weg kunt bewegen van negatieve gevoelens.

Elke woensdag komt de Universiteit van Nederland langs, met dit keer Tuur Verdonck. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eén van de kleinste vissen ter wereld, blijkt een geluid te kunnen produceren zo hard als een geweerschot. Het gaat om het mannetje van een karperachtige visje van maar 12 millimeter. Het diertje komt voor in de rivieren van Myanmar.  

Daarvan zou je niet direct verwachten dat het voor veel geluidsoverlast kan zorgen, maar het dier kan boven de 140 decibel uitkomen, vergelijkbaar met de sirene van een ambulance of een drilboor. 

Veel vissen gebruiken hun zwemblaas om geluid te maken. Een met gas gevuld orgaan, die ze laten vibreren door speciale ‘drum’-spieren samen te trekken, wat een trommelgeluid veroorzaakt.  

Dit visje, de Danionella cerebrum, met het kleinste brein van alle gewervelde dieren, pakt het anders aan. Het diertje heeft een unieke structuur waarmee het geluid maakt, onder andere bestaande uit speciaal kraakbeen, een rib en spiertjes met veel uithoudingsvermogen.  

Om het snelle en harde pulserende geluid te maken, plaatst de vis de rib met een speciale spier in een stukje kraakbeen. Als de rib wordt losgelaten, schiet het tegen de zwemblaas en maakt het een trommelgeluid. In mannetjes is de rib harder en daardoor het geluid dat ze maken ook. En dat klinkt dan ongeveer zo...

De ontdekking geeft wetenschappers belangrijke kennis over evolutionaire biologie en biomechanica. Waarom de vissen het doen laten ze met dit onderzoek nog niet zien. Mogelijk helpt het bij het navigeren of wordt het gebruikt om andere mannetjes te intimideren.

Lees hier meer over het onderzoek: One of world’s smallest fish found to make sound as loud as a gunshot

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat gebeurt er in onze hersenen als we sociale keuzes maken? Wetenschappers zijn er in geslaagd om hier meer over te kunnen zeggen door in realtime naar twee hersenstofjes tegelijk te kijken. Dit deden ze in mensen, terwijl ze bij waren en een spelletje speelden. 

Uiteindelijk hopen de onderzoekers niet alleen wat te kunnen zeggen over wat er in ons brein gebeurt op het moment dat we dit soort keuzes maken, maar ook wat er bij ziektes als Parkinson gebeurt als de neuronen die deze stofjes produceren afnemen. 

Lees hier meer over het onderzoek van Virginia Tech: First-in-humans discovery reveals brain chemicals at work influencing social behavior

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hier zeg ik meteen even bij: dit onderzoek heeft zo zijn beperkingen. Daar zo meer over, eerst even wat ze denken te hebben gevonden: mensen die lang achter elkaar televisiekijken, moeten er 's nachts vaker uit om te plassen. 

Dit onderzoek gedaan door Chinese wetenschappers kijkt naar data uit de National Health and Nutrition Examination Survey van de VS. Specifiek naar vragenlijsten die zijn ingevuld tussen 2011 en 2016, door iets meer dan 13.000 mensen boven de 20.  

Van die groep gaf 32 procent aan twee keer of meer uit bed te moeten tijdens de nacht om naar de wc te gaan. Nadat werd gecorrigeerd voor dingen als leeftijd, geslacht, afkomst, BMI en het wel of niet hebben van diabetes, zagen ze dat mensen die minstens vijf uur achter elkaar naar een scherm keken een bijna 50 procent grotere kans hadden om er 's nachts veel uit te moeten. Ten opzichte van mensen die minder dan een uur achter elkaar keken.  

Nou gaat het hier om vragenlijsten die mensen zelf hebben ingevuld, dus helemaal zeker weten dat de informatie klopt doe je niet. Ook kunnen ze hiermee nog geen oorzaak-gevolg aantonen. 

Toch hebben ze wel ideeën over hoe het één het ander zou kunnen beïnvloeden. Misschien drinken mensen meer tijdens het binge watchen, of heeft het lang naar een scherm kijken invloed op de kwaliteit van hun slaap, of leidt het vele zitten tot het vasthouden van meer vocht, of zelfs tot verstoorde signaleringen tussen hersenen en blaas. 

Zoals je hoort: een heleboel onzekerheden. Maar interessant om verder uit te zoeken is het wel.  

Lees hier meer: Binge watchers more likely to need multiple night-time loo breaks

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Baleinwalvissen - waar de grootste walvissen onder vallen die we kennen - blijken een uniek strottenhoofd te hebben ontwikkeld waarmee ze geluid produceren. Alleen kunnen ze daarmee één belangrijk probleem niet oplossen: zich verstaanbaar maken tussen onze luidruchtige scheepvaart.

Onderzoeker Coen Elemans van de universiteit van Southern Denmark vertelt hoeveel geluk ze hadden bij dit onderzoek, hoe anders deze structuur bij de dieren werkt en waarom die er ook voor zorgt dat ze niet aan ons lawaai kunnen ontsnappen. 

Lees hier meer over het onderzoek: Baleen whales evolved a unique larynx to communicate but cannot escape human noise

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Uit eerdere studies bleek al dat alleen sporten in het weekend even gezond is voor je hart als het verdelen over de week. Volgens nieuw onderzoek geldt hetzelfde voor afvallen.   

Als je traint voor een specifiek sportdoel, of je wilt je spieren op een bepaalde manier opbouwen, dan zou een ander schema mogelijk beter werken, maar al je sportactiviteit concentreren in een langere sessie op één of twee dagen is voor de gezondheid van je hart en het verliezen van gewicht geen probleem, zeggen onderzoekers.  

In dit nieuwe onderzoek is gekeken naar 9600 mensen tussen de 20 en 59 die in drie groepen waren verdeeld: niet actief, weekend sporter, of regelmatige sporter. Van deze mensen hadden ze ook meetgegevens over hun lichaamssamenstelling. 

De onderzoekers vonden een link tussen de twee actieve groepen en het hebben van minder vet, ten opzichte van de niet actieve groep. Of de sporters hun training nou concentreerden op één dag of het verdeelden over kortere sessies gedurende de week. Mits je in totaal maar in de buurt van de aanbevolen hoeveelheid beweging komt. Goed nieuws dus voor de weekend warriors onder ons.  

Er is meer onderzoek nodig om deze resultaten te bevestigen, maar de les die we volgens deze wetenschappers alvast kunnen onderstrepen is: iets is altijd beter dan niets. 

Lees hier meer over het onderzoek: Study: whether you exercise regularly or one-to-two days a week, weight loss is possible

En hier meer over het onderzoek naar sporten en hartgezondheid: Alleen sporten in het weekend is even gezond voor je hart, zeggen onderzoekers

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Al twee jaar is het oorlog in Oekraïne. Hulporganisaties doen hun uiterste best om de miljoenen vluchtelingen te helpen. Maar daarmee kunnen ze niet voorkomen dat er nog elke dag mensen sterven. Maar het zijn niet alleen de mensen die hulp nodig hebben.

Sommige reddingswerkers zijn juist die kant opgegaan om de dieren van Oekraïne te helpen. Annelyn Close bijvoorbeeld, van het IFAW. Ze vertelt meer over hoe de afgelopen twee jaar zijn geweest en wat de grootste zorgen op het moment zijn. 

Lees hier meer over wat er voor de dieren in Oekraïne wordt gedaan: IFAW biedt noodhulp aan dieren in Oekraïne

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese ruimtevaartorganisatie heeft Nederland groen licht gegeven voor de bouw van twee nieuwe satellieten die wereldwijd uitstoot in kaart gaan brengen.  

We zijn hier nogal goed in het bouwen van instrumenten voor klimaatmonitoring vanuit de ruimte. Zo spoort het Nederlandse satellietinstrument TROPOMI al sinds 2017 wereldwijd het broeikasgas methaan op. 

En terwijl TROPOMI rond de 5 procent van de uitstootbronnen in beeld kan brengen, kan dat met opvolger TANGO straks voor 75 procent van de bronnen. 

Ook kan TANGO straks inzoomen tot op de schaal van een huizenblok. En wordt in de missie naast naar methaan onder andere ook naar CO2 gekeken.  

Dit zal het mogelijk maken om straks de uitstoot van één enkele fabriek of centrale te kunnen controleren. Wat overheden, wetenschappers en bedrijven wereldwijd helpt om te checken of klimaat- en milieuregels wel worden nageleefd. Want wat op papier wordt opgegeven, klopt lang niet altijd met de praktijk.  

Het duurt nog wel even voor de twee satellieten gelanceerd worden, aangezien ze nog gebouwd en getest moeten worden. Naar verwachting kunnen ze 2027 aan de slag.

Lees hier meer over de missie: ESA kiest Nederlands satellietsysteem voor lokale emissiemonitoring

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met behulp van de Very Large Telescope in Chili hebben astronomen de helderste quasar in zijn soort waargenomen.  

Quasars zijn de heldere kernen van verre sterrenstelsels. Ze worden van energie voorzien door superzware zwarte gaten. In dit geval is dat een zwart gat dat per dag een zonsmassa aankomt, waarmee het ook het snelst groeiende zwarte gat is dat we kennen. 

De nu ontdekte quasar is zover van de aarde af, dat zijn licht er meer dan 12 miljard jaar over heeft gedaan ons te bereiken. De schijf aan materie die zich rondom zijn zwarte gat heeft opgehoopt is ongelooflijk helder. 500 biljoen keer zo fel als onze zon.  

In 1980 was deze heldere kern al eens vastgelegd, maar vervolgens afgedaan als iets anders, want: te fel om een quasar te kunnen zijn. Er waren nieuwe metingen met de VLT voor nodig om te bevestigen dat het er toch echt eentje was. En wat voor één.

Lees hier meer over de ontdekking: Astronomen (her)ontdekken recordbrekende quasar

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers zijn erin geslaagd om met een slim horloge en een nieuw algoritme betrouwbaar te meten of de bloedsomloop stilvalt bij een patiënt, zoals ook gebeurt bij een hartstilstand.

Technisch geneeskundige Roos Edgar en cardioloog Judith Bonnes van het Radboudumc vertellen in deze audio meer over het onderzoek en de vervolgstappen. 

Meer lezen over het onderzoek - dat door de Hartstichting werd geïnitieerd - kan hier: Mijlpaal: hartstilstand betrouwbaar vast te stellen met slim horloge

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Microdoseren is het regelmatig innemen van hele kleine hoeveelheden psychedelica, zoals LSD, truffels of mescaline wat je in cactussen vindt. Dat is niet om te trippen, maar om net een beetje creatiever of gefocust te worden. Maar werkt dat wel?

Elke woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Eliane Neuteboom.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De hartslag en de ademhaling van te vroeg geboren baby's worden nu nog in de gaten gehouden met elektroden die op de huid worden geplakt, maar daar heeft een startup iets beters voor bedacht: een draadloze band. 

Fabio Bambang Oetomo, CEO van Bambi Medical, vertelt meer over hoe de Bambi Belt werkt, waarom het nodig was om iets anders te ontwikkelen dan de bestaande middelen en hoe de reacties uit de praktijk zijn.

Technisch gezien is de band al goedgekeurd. Momenteel kijkt het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven hoe hij in de workflow van de afdeling past. Zowel de verloskundigen als de ouders hebben tot nu toe positief gereageerd. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het zou zomaar eens kunnen dat je er een wandelingetje overheen hebt gemaakt: de bijna 400 ongelooflijk goed bewaard gebleven fossielen van 470 miljoen jaar oud die recent zijn ontdekt in het zuiden van Frankrijk in een dal van de Montagne Noire.  

Ze werden gevonden door twee amateur paleontologen, die zelf ook meteen doorhadden dat ze op iets bijzonders waren gestuit. Het is namelijk één van de meest diverse en rijkste vondsten uit dat tijdperk. Dat maakt de ontdekking ontzettend belangrijk voor onderzoek naar ecosystemen uit die tijd.  

Tussen de fossielen zitten stukken schelp, maar ook zeldzame zachtere lichaamsdelen die niet vaak bewaard blijven zoals spijsverteringskanalen. De enorm diverse groep organismen, waar onder meer garnaalachtigen tussen zitten, algen, sponzen en kwallen, bevond zich ooit helemaal bij de zuidpool, maar is wellicht verder naar het noorden getrokken toen temperaturen opliepen. 

De fossielen zullen de komende tijd uitvoerig worden onderzocht. Daaruit zal moeten blijken hoe de organismes precies in elkaar zaten en hoe ze te linken zijn aan moderne verre familieleden. Wordt vervolgd dus. Maar voor nu: misschien toch net iets beter tussen je voeten kijken tijdens je volgende vakantiewandeling. Je weet het maar nooit.

Lees hier meer over het onderzoek: New fossil site of worldwide importance uncovered in southern France

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Streektalen, die hoor je weinig op nationale radiozenders. Ook in het dagelijks leven neemt het gebruik ervan steeds verder af en daarmee ook onze algemene kennis over dit cultureel erfgoed. Daar hopen drie taalonderzoekers wat aan te doen. Met een bordspel dat iedereen kan spelen. 

In deze audio hoor je taalwetenschapper Hedwig Sekeres van de Rijksuniversiteit Groningen. Meer informatie over het spel vind je hier: Streektaalstrijd.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Implantaten gemaakt van materiaal dat afbreekt, of dat zelfs bestaat uit levende cellen: onderzoekers van de TU Delft werken in verschillende labs aan de implantaten van de toekomst.

Daarvoor zoomen ze onder andere in op hoe cellen en de moleculen in cellen reageren op verschillende soorten materialen. Ook worden er - inmiddels met behulp van AI - nieuwe materialen ontworpen die we eerder niet voor mogelijk hielden. Materialen die vervolgens een deur verder uit de 3D-printer komen, om daarna weer naast levende cellen onder een microscoop te belanden. 

Onderzoekers Amir Zadpoor en Roderick Tas vertellen vanuit één van de labs meer over hun werk. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zelfs voor taal tot onze beschikking staat, halen we al plezier uit elkaar een beetje voor de gek houden, grapjes maken en plagen. Nu vroegen onderzoekers zich af of dat plaaggedrag - wat mensen al laten zien als ze nog piepjong zijn - ook voorkomt bij apen. 

Grappen maken lijkt makkelijk, maar er is flink wat sociale intelligentie voor nodig en de vaardigheid om vooruit te kunnen denken. Behoorlijk knap dus dat mensenbaby's zo jong als acht maanden al een beginnetje van dit gedrag laten zien.  En nu blijkt uit nieuw onderzoek dat dit ook voor apen geldt.  

Bij orang-oetangs, gorilla's, bonobo's en chimpansees wisten de wetenschappers gedrag vast te leggen en bestuderen dat lijkt op ons spelend plagen, met elementen van verrassing en uitdaging erin, net als bij ons.  

Omdat dit gedrag bij alle vier de grote aapsoorten werd gezien, vermoeden de onderzoekers dat deze voorloper van humor zich ten minste 13 miljoen jaar geleden al ontwikkelde in onze met apen gedeelde voorouders. 

De apen lieten het gedrag vooral zien als ze ontspannen waren. Vaak was het de plager die het werk verrichte. Duwen met een stokje, aanstaren, aan haren trekken, in het gezichtsveld van de ander bewegingen maken, iets afpakken: het leek allemaal behoorlijk op wat wij als kinderen doen.  

Onderzoekers als Jane Goodall hadden eerder al opgemerkt dat dit soort gedrag voorkwam onder chimpansees, maar dit was het eerste uitgebreide onderzoek onder meerdere soorten naar dit specifieke gedrag.

Lees hier meer over het onderzoek: Do apes have humor?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er wordt hard gewerkt aan eiwitrijke alternatieven voor dierlijk vlees. Denk aan producten gemaakt van insecten, of kweekvlees. Koreaanse onderzoekers komen nu met een wel heel bijzonder recept: rijstkorrels met kweekvlees erin.  

Volgens de onderzoekers heeft de poreuze binnenkant van een rijstkorrel de ideale structuur om dierlijke spier- en vetcellen in te laten groeien. Ook zijn er in rijstkorrels al stofjes aanwezig die deze groei stimuleren.  

Het proces werd nog wat extra geholpen door de rijstkorrels een coating van vis-gelatine te geven. Vervolgens werden de spiercellen en vetcellen van koeien in de rijstkorrels gezaaid en na zo'n 9 tot 11 dagen in het lab was de vlees-rijst klaar.  

Wat levert dat dan precies op? Rijst met 8 procent meer eiwit en 7 procent meer vet. Het idee is dat dit nog wel wat omhoog kan worden gebracht als aan de omstandigheden in de rijstkorrels gesleuteld wordt.  

De onderzoekers menen hiermee een veilig en betaalbaar eiwitrijk alternatief te hebben ontwikkeld met een veel kleinere fossiele voetafdruk dan echt dierlijk vlees. 

Of het ook smakelijk is, dat zal je zelf moeten beoordelen, mocht het ooit daadwerkelijk de weg naar de supermarkt vinden.

Lees hier meer over het onderzoek: By growing animal cells in rice grains, scientists dish up hybrid food

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel instrumenten die gebruikt worden om te opereren zijn ontzettend kostbaar, maar gaan toch na één keer gebruiken de prullenbak in. Dit moet anders als we de zorg willen verduurzamen en dat kan het ook, meent onderzoeker Tim Horeman van de TU Delft. 

Hij laat het ons zien in zijn lab, waar de duurzame ontwerpen gemaakt en getest worden. Hij hoopt met zijn ideeën voor een nieuwe beweging te zorgen in de medische wereld, hoe moeilijk het ook is om dat in gang te zetten.

Zelf mochten we ook even een operatie uitvoeren. Of dat een goed idee was hoor je aan het einde van deze aflevering. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als we met elkaar in gesprek zijn gebruiken we veel meer dan alleen woorden. Denk aan gezichtsuitdrukkingen, knikjes, het hoofd schudden, of handgebaren. Het help allemaal om de boodschap of onze reactie begrijpelijker te maken. 

Tijdens zo'n gesprek zijn onze hersenen constant bezig met het voorspellen van wat er gezegd gaat worden. Zouden we daarbij misschien die handgebaren gebruiken? Helpen die ons bij het vooruit denken?  

Dat zoekt Marlijn ter Bekke van het Donders Instituut en het Max Planck Instituut samen met haar collega's uit. Hun laatste publicatie vind je hier: Hand Gestures Have Predictive Potential During Conversation: An Investigation of the Timing of Gestures in Relation to Speech. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je samen iets spannends meemaakt, word je sneller verliefd. Die wijsheid komt uit onderzoek uit de jaren '70. Maar zou dat nog steeds zo werken?

Iedere woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Loes van Langen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

We hebben het allemaal wel eens voorbij zien komen in een misdaadserie of -film: aan de hand van de beestjes op een lichaam wordt door een forensisch expert bepaald hoe lang geleden iemand is overleden.  

Dankzij een nieuw onderzoek, waarbij wetenschappers voor het eerst een netwerk van zo'n 20 soorten microben in kaart hebben gebracht die verantwoordelijk zijn voor het afbreken van dierlijk materiaal, moet dit straks een stuk nauwkeuriger kunnen.   

Het proces achter de afbraak van plantenmateriaal, iets wat op grote schaal gebeurt in de natuur, begrepen we al een stuk beter. Dit onderzoek, dat jaren heeft geduurd, levert belangrijke kennis op over hoe buiten menselijk materiaal wordt afgebroken. 

Voor het onderzoek lieten ze 36 lichamen bij drie verschillende forensische instituten afbreken onder verschillende klimaat- en bodemomstandigheden en tijdens verschillende seizoenen. Tijdens dat proces werden huid- en bodemmonsters bestudeerd.  

Dit maakte het onder meer mogelijk om uit te zoeken welke microben er aanwezig waren, hoe die daar kwamen en hoe ze van invloed waren op het proces. Tot hun verrassing vonden ze steeds dezelfde soorten, ongeacht de omstandigheden.  

Het bleek niet te gaan om microben die al in de bodem of in ons lichaam zitten. Het lijkt erop dat ze allemaal door insecten worden gebracht.   

Omdat ook de timing waarop de verschillende soorten verschenen heel precies te voorspellen bleek, zeggen de onderzoekers hiermee een tool te hebben ontwikkeld waarmee veel accurater kan worden voorspeld hoe lang geleden iemand overleden is.

Lees hier meer over het onderzoek: Groundbreaking study on decomposing microbes could help transform forensic science

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij het ontwerpen van veel voorwerpen wordt nog onvoldoende rekening gehouden met kindveiligheid. Dat geldt zowel voor voorwerpen als fietshelmen, als voor bankjes in bushokjes en andere objecten in de openbare ruimte. 

In veel gevallen zijn de maten die hiervoor worden gebruikt (als ze al worden gebruikt) achterhaald of beperkt. Onderzoekers van de TU Delft hopen daar met nieuwe metingen iets aan te veranderen. Ze krijgen daarbij hulp van een heleboel kinderen en een 3D-scanner. 

In deze audio hoor je onderzoeker Toon Huysmans. Lees hier meer over het KidsCAN-project: Help ons een veiligere wereld te creëren voor kinderen De TU Delft doet ook mee aan De Slimme Zorg Estafette 2024, onder andere door het organiseren van hun eigen Health Maand.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds 2014 doen we in Nederland bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Dat heeft er al voor gezorgd dat de ziekte vaker in een vroeg stadium al wordt opgespoord. Maar nu denken onderzoekers dat de test die hiervoor wordt gebruikt ook nog verbeterd kan worden.

Zo'n 10 jaar werkten ze aan een nieuwe test en de laatste onderzoeken laten zien dat er inderdaad ruimte voor verbetering is. Onderzoeker Gerrit Meijer van het Nederlands Kanker Instituut vertelt er meer over. 

Meer lezen over het onderzoek kan hier: Nieuwe test kan darmkankerscreening verbeteren

See omnystudio.com/listener for privacy information.