De Wereld | BNR

Amerika en Israël willen de banden met Syrië verder aanhalen, onder meer door het land bij de Abrahamakkoorden te betrekken. Maar op hetzelfde moment komen er meer berichten over bruut geweld in het land. Volgens Isa Kahraman, buitenlandwoordvoerder van NSC in de Tweede Kamer, heeft Europa de sancties tegen Syrië veel te snel opgeheven. 'Het was te vroeg en naïef ook.

Luister ook | Ollongren over NAVO-top: 'Dit was eens, maar nooit weer'

Persbureau Reuters heeft uitgezocht dat bij grote geweldsuitbarstingen in maart maar liefst vijftienhonderd Alawitische sjiiten zijn omgekomen. De etnische groep waar ook oud-president Assad toe behoorde. Kahraman ziet ook dat christenen en druzen hier het slachtoffer van zijn. Vanwege zijn afkomst als Arameeër, een bevolkingsgroep uit het zuidoosten van Turkije en Syrië, kent hij veel mensen in de regio.

Europa blijft na de onthulling door Reuters oorverdovend stil. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn ziet dat Europa worstelt met de mensenrechtensituatie in Syrië in combinatie met het migratievraagstuk. Veel landen zien de Syrische vluchtelingen graag vertrekken uit Europa.

Lees ook | Liveblog Oekraïne

Oekraïne verder in het nauw

De Russische aanvallen op Oekraïne nemen in omvang toe. Het land wordt met honderden raketten en drones bestookt. Daarnaast heeft president Trump besloten om sommige wapenleveranties te pauzeren, en dat terwijl Oekraïne zoveel behoefte heeft aan luchtafweer. Rusland claimt ook meer terreinwinst. Al blijft dat volgens denkt Patrick Bolder van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) minimaal. ‘Het gaat met één voetbalveld per dag.’ Wat zorgwekkender is is de Russische oorlogsindustrie: ‘Rusland produceert nu verder en harder dan wat ze afschieten.’

Lees ook | Trumps One Big Beautiful Bill aan zijden draadje bij chaotische stemming in Huis van Afgevaardigden

Overuren door de One Big Beautiful Bill | Postma in Amerika

Het Amerikaanse Congres staat deze hele week in het teken van Trumps grote wet. De One Big Beautiful Bill, maar dat is ook buiten het Capitool te merken, ziet onze correspondent in Washington, Jan Postma.

Luister ook | Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump en Elon Musk zijn de Muppet-mopperkonten Statler en Waldorf van de Amerikaanse politiek aan het worden. Wacht even: was Elon niet Donalds favoriete maatje? De man met de kettingzaag en de Hitlergroet? De chef-massaontslag? De spectaculaire sponsor die een kwart miljard stak in Donalds verkiezingscampagne? De bromance is geëindigd in knallende ruzie.

Oorzaak is dat Musk als chef-massaontslag heeft gefaald. Hij beloofde de regering 2000 miljard dollar te besparen, moest dat zelf al snel corrigeren: het werd ‘maar’ 1000 miljard. Uiteindelijk kwam hij op 175 miljard uit, maar volgens de BBC is dat geflatteerd  en komen de Musk-bezuinigen niet verder dan 32,5 miljard. Dat is nog steeds een idioot hoog bedrag, maar zijn missie met het speciaal voor hem opgerichte DOGE ministerie was mislukt. Dus weg met hem, vond Trump. 

Musk liet het er niet bij zitten. Hij begon een spijkerharde campagne  tegen Trumps ‘Big Beautiful Bill’, de bijna duizend pagina’s tellende wet die alles tegelijkertijd moet regelen, van migratie tot permanente belastingverlaging. De wet waarover het Congres het langste debat uit zijn geschiedenis heeft gevoerd. De wet die volgens Musk de ondergang van de Verenigde Staten betekent, vanwege de dreigende apocalyptische staatsschuld. Musk wil zelfs een politieke partij opzetten. 

Eens even kijken, zei Trump. Tesla, SpaceX en Starlink profiteren enorm van belastingvoordelen en overheidssteun. Laten we daar eens mee stoppen. En trouwens, we gaan ook eens kijken of we Musk kunnen uitwijzen en terugsturen naar Zuid-Afrika. 

Dat laatste is nog best spannend, want Musk kwam naar de VS als student, maar begon in plaats daarvan zijn eerste bedrijven op te zetten. Door niet eens op college te verschijnen en betaalde arbeid te verrichten, beging hij een misdrijf, want een studentenvisum eist studie en verbiedt, behalve een bijbaantje, werk. Musk, genaturaliseerd Amerikaan, heeft dat alles trouwens nooit ontkend, maar volgens de regels die gelden voor de huidige klopjacht op illegale immigranten kan hij zonder meer worden opgepikt en uitgewezen. Sterker nog, de regels voorzien niet in verjaring. 

Onder druk van Musk begon Trump dit voorjaar een soort luchtbrug naar Amerika voor witte Afrikaner boeren, die volgens Musk dreigden het slachtoffer te worden van genocide door zwarte misdadigers – dit alles gesanctioneerd door de Zuid-Afrikaanse regering. Er zijn wel problemen, maar dit was een broodje aap verhaal. We horen het Trump al zeggen: Elon is geen Afrikaner boer, heeft de visumwet overtreden en verliest zijn Amerikaanse staatsburgerschap. Kan het? Ja, het kan. Gaat Trump het doen? Als-ie kwaad genoeg is, weet je het met hem maar nooit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO-top heeft zijn doel bereikt. De nieuwe norm van vijf procent is afgesproken, maar het draaide toch vooral om het gevlij van Rutte naar Trump. Volgens oud-minister van Defensie Kajsa Ollongren was dit nodig, maar moet een NAVO-top nooit meer op deze manier. 'Dit was een horde die genomen moest worden.'

Ollongren, die zelf als secretaris-generaal voor Rutte werkte op het ministerie van Algemene Zaken en minister in zijn kabinetten was, is niet verrast door de houding die Rutte aannam. 'Het was een vrij ver doorgevoerde vintage Rutte.' Wel stelt ze een kanttekening bij de houding van veel leiders. 'Je moet wel gelijkwaardig blijven, dat was nu niet het geval.'

Luister ook | De Alliantie: De NAVO-top - De bromance tussen Trump en Rutte

Oekraïne

Op de uitgeklede NAVO-top was geen ruimte voor een NAVO-Oekraïne-raad zoals die er in het verleden wel was. Toch is Ollongren optimistisch. 'Ik ben blij dat Oekraïne wel is gekomen. Ze gaan naar huis met een goed gesprek met Trump van vijftig minuten en Trump heeft toegezegd dat hij gaat kijken of er meer patriots (luchtafweer, red.) naar Oekraïne kunnen.'

Ook staat de steun aan Oekraïne expliciet in de slotverklaring. Al gaat het dan wel om het woordje 'bondgenoten' en niet 'alle bondgenoten', een nuance zo ziet Ollongren.

Vijf procent

Wat we nu met die vijf procent moeten gaan doen is met name allemaal dezelfde dingen aanschaffen denkt Ollongren. 'Wat we niet meer moeten doen is een helikopter kopen en dan allemaal net wat anders doen. Van alles moet er één versie komen', aldus Ollongren. Die vijf procent is uit de lucht gegrepen. 'Die is er alleen gekomen vanwege Trump'. Nu gaat het om de implementatie tot 2035. 'Alleen hebben we die 10 jaar niet. Het moet sneller.'

Gemor uit Europa, gelach in Amerika om 'daddy'

Vanuit Europa klinkt daags na de NAVO-top toch wat meer gemor op de houding richting Trump, zo ziet Europa-verslaggever Geert Jan Hahn op de Europese top in Brussel. Correspondent Jan Postma ziet vanuit Washington dan weer dat er in Amerikaanse media smakelijk wordt gelachen om de 'daddy'-uitspraak van Rutte richting Trump.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO krijgt een nieuwe norm. In 2035 moeten landen 5 procent van hun BBP aan defensie uitgeven, waarvan 3,5 direct aan defensie. Maar deze top stond toch vooral in het teken van de ‘bromance’ tussen president Trump en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte.

Maar wat gaan we eigenlijk doen met al dat geld en hoe ziet de toekomst van het NAVO-bondgenootschap eruit? Om die vragen te beantwoorden roepen we de geopolitieke kopstukken van BNR weer bij elkaar voor een Alliantie!

De geopolitieke kopstukken van BNR

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO krijgt een nieuwe norm. In 2035 moeten landen 5 procent van hun BBP aan defensie uitgeven, waarvan 3,5 direct aan defensie. Maar deze top stond toch vooral in het teken van de ‘bromance’ tussen president Trump en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte.

Maar wat gaan we eigenlijk doen met al dat geld en hoe ziet de toekomst van het NAVO-bondgenootschap eruit? Om die vragen te beantwoorden roepen we de geopolitieke kopstukken van BNR weer bij elkaar voor een Alliantie!

De geopolitieke kopstukken van BNR

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij wapenstilstanden vechten de vijanden nog wel eens even door. Dus dat Iran en Israël niet precies op de door Donald Trump gedecreteerde minuut de wapens lieten zwijgen was afschuwelijk voor de slachtoffers, maar het stilleggen van wapengeweld werkt niet altijd met een stopwatch. Trumps woede-uitval – they don’t know what the fuck they’re doing – was duidelijk een teken van onmacht. 

Dat Israël en Iran eigenlijk helemaal nog niet wilden stoppen is vanuit strategisch perspectief te begrijpen. Zij wisten beide allang dat operatie ‘Midnight Hammer’, het Amerikaanse bombardement met de beruchte ‘bunker buster’-bommen, niet, zoals Trump beweerde, het totale Iraanse nucleaire programma had ‘vergruisd’. Sterker nog, de bommen zijn niet diep genoeg doorgedrongen en hebben de productieruimtes niet of nauwelijks beschadigd, hooguit de toegang. Een geheim rapport  van de Amerikaanse inlichtingendiensten, waar de New York Times de hand op wist te leggen, bevestigt eerdere geruchten over het geringe succes. Het Iraanse atoomprogramma is hooguit enkele maanden teruggezet. 

Bovendien wordt het steeds duidelijker dat Iran nog andere locaties heeft, waar het verrijken van uranium doorgaat. En, veel belangrijker, dat de voorraad verrijkt uranium is opgeslagen op een geheime locatie. Dat is uiteindelijk waarover het gaat, want dat is het materiaal waarmee atoombommen gemaakt kunnen worden. 

Trump onderschat ook de impact van de geschiedenis en de overweldigende haat tegen de VS. Zo steunde Amerika, met Engeland, in 1953 een staatsgreep tegen de liberale, democratisch gekozen premier Mohammad Mossadeq, en hielp sjah Mohammed Reza Pahlavi, sergeant in het leger en symbolisch staatshoofd, in het zadel als nieuwe machthebber. Op dictatoriale wijze probeerde hij het land te verwestersen, waarbij hij oppositie negeerde, opsloot en martelde. Hij onderhield nauwe banden met de VS en Israël. 

Nadat hij begin 1979, inmiddels ernstig ziek, was verbannen, keerde in februari ayatollah Khomeini terug uit ballingschap en stichtte de Islamitische Republiek Iran. Na een zeer korte periode van schijn-liberalisme, ontstond een islamitisch schrikregime, dat tot de huidige dag aan de macht is. Amerika had aanvankelijk nog diplomatieke betrekkingen, totdat in november een door het regime geregisseerde bende studenten de Amerikaanse ambassade binnenviel en 52 diplomaten 444 dagen lang gijzelde . De haat tegen Amerika – en tegen Israël – is de afgelopen 46 jaar ononderbroken opgefokt. 

Die aloude haat bombardeer je niet weg met ‘bunker busters’. En je kunt van Israël en Iran niet verwachten dat ze plotseling in het gelid springen op een door Donald Trump gedecreteerde deadline. Als ‘Midnight Hammer’ echt was gelukt misschien wel, maar dat de ‘twaalfdaagse oorlog’, zoals Trump het al noemt, tot meer leidt dan hooguit een paar jaar rust is vooralsnog een illusie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Iran heeft een aanval uitgevoerd op een Amerikaanse militaire basis in Qatar. Het is een vergelding op de aanvallen die Amerika het afgelopen weekend heeft uitgevoerd op Iraanse nucleaire installaties. Iran zegt ook een Amerikaanse basis in Irak te hebben aangevallen, maar Irak spreekt dit tegen. Qatar meldt geen slachtoffers. Wel zegt het land het recht te hebben om te reageren.

In deze extra uitzending praat Liesbeth Staats over deze nieuwe situatie met:

- Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg
- Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten 
- Jan Postma, correspondent in Amerika

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Donald Trump meldt dat het Amerikaanse leger drie nucleaire installaties in Iran ‘succesvol’ heeft aangevallen. Het gaat om installaties in Fordo, Isfahan en Natanz. Daarmee hebben de Amerikanen zich expliciet gemengd in het conflict in het Midden-Oosten.

Wat betekent deze aanval voor de escalatie in de regio en is onderhandelen nog mogelijk? In deze extra uitzending praat Bas van Werven met:

- Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg
- Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten 
- Arabist Jan Jaap de Ruiter
- Europaverslaggever Geert Jan Hahn. 

In politiek Den Haag zijn de reacties verdeeld. In deze uitzending hoor je ook:

- Dilan Yesilgöz (VVD)
- Kati Piri (GL-PvdA)
- Jan Paternotte (D66)

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Israël en Iran blijven elkaar bestoken met raketten. In Iran zorgt het ervoor dat de woede richting de ayatollahs verder wordt aangewakkerd, maar desondanks ligt een regime change niet voor de hand, denkt Arabist Jan Jaap de Ruiter.

'Het gaat de Iraniërs natuurlijk ook te ver om blij te zijn met de Israëlische aanvallen', denkt De Ruiter. Ook is er geen krachtige oppositie. 'Wat er nog van de Iraanse oppositie over is zit voornamelijk in het buitenland. En de oppositie in eigen land is keihard neergeslagen.' Ook denkt De Ruiter dat de dood van Khamenei er niet toe zal leiden dat er iets gaat veranderen. 'Er staat wel een opvolger klaar.'

De grote vraag die boven de markt hangt is of Amerika zich gaat mengen in de oorlog. Trump hint erop dat hij dat nu niet van plan is. 'Maar het enige constante aan Trump is zijn grilligheid', aldus De Ruiter, die ook denkt dat de enige mogelijkheid voor Trump om geloofwaardig in te grijpen is om dat kort te doen, met direct daarna onderhandelingen.

Luister ook | Door Trump wil Canada wel bij de EU

Kan Rutte Trump paaien tijdens de NAVO-top?

De grote vraag die boven de NAVO-top hangt is of Trump te paaien zal zijn met een nieuwe norm en of hij überhaupt tot het einde blijft. Alleen al daarom heeft Rutte de top ingekort van drie naar één sessie en duurt de officiële top eigenlijk maar een halve dag. Henne Schuwer, oud-ambassadeur in de Verenigde Staten, denkt dat Amerika zich hoe dan ook zal gaan terugtrekken uit Europa. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn zet de uitdagingen van de top op een rij.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Door de Israëlisch-Iraanse oorlog worden Trump en Poetin een beetje in een hoek gedrukt die ze krampachtig hebben vermeden. Trump heeft het, door zijn steun aan Israël, voor het eerst aan de stok met de extreme MAGA-vleugel van zijn partij. Poetin is, na het verlies van Hezbollah en Syrië, ook het ernstig gehavende Iran kwijt als bondgenoot en steunpilaar. 

Trump zit in een spagaat. Het is inmiddels duidelijk dat hij niet alleen het Israëlische aanvalsplan heeft gefiatteerd, maar ook dat zijn krijgsmacht helpt met het neerhalen van Iraanse raketten. Een grote meerderheid van de Amerikanen steunt dat, en dat geldt ook voor Republikeinse Congresleden. Zo wordt hij aangemoedigd door de invloedrijke, conservatieve senator Lindsey Graham, die Trump oproept er met gestrekt been in te gaan. Maar belangrijke MAGA-roeptoeters  als TV-presentator Tucker Carlson en het altijd luidruchtige Congreslid Marjorie-Taylor Greene spreken van ‘verraad’, omdat hij de kiezers had beloofd Amerika voortaan buiten kostbare en eindeloze oorlogen te houden.

Laat hij zijn B2 bommenwerpers uitrukken, de enige toestellen die de beruchte ‘bunker buster’ kunnen afwerpen, en daarmee een genadeklap leveren aan het Iraanse nucleaire programma? Dat zou best kunnen. 

Door actieve deelname aan de Israëlische defensie, kannibaliseert Amerika enigszins de eigen voorraden, wat een ernstig probleem wordt voor Oekraïne. Trump, die toch al tegen wapensteun aan Oekraïne is, zal het schaarsteargument graag oppakken. Bovendien blijft Trump flirten met Poetin.   

Op de G7 in Canada, na zijn overhaaste vertrek gereduceerd tot G6, pleitte hij voor het herstel van de G8, de periode tot 2014, toen Rusland nog deel uitmaakte. En hij prees Poetin ook aan als een prima onderhandelaar tussen Iran, een Russische bondgenoot, en Israël, waarmee Rusland goed relaties heeft. 

Wat ons brengt op de zorgen die Poetin heeft. Als Iran omvalt, is hij zijn laatste bondgenoot  in het Midden-Oosten kwijt. Kennelijk is hij daar al zo van overtuigd dat hij geen gevechtsvliegtuigen of luchtafweer meer aan Iran levert. Dat is de reden waarom de Israëliërs nu heer en meester zijn in het Iraanse luchtruim. Het is ook een herhaling van wat er in Syrië is gebeurd: toen het regime-Assad viel was de Russische luchtmacht, die Assad jarenlang steunde, in geen velden of wegen te bekennen. 

Trump steunt de oorlog tegen Iran, Poetin laat bondgenoot Iran vallen. Al met al goed nieuws voor Israël.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet mag dan gevallen zijn, de veiligheidssituatie in de wereld blijft onveranderd. Rusland houdt geen rekening met wat er in Den Haag gebeurt, en de oorlog in Oekraïne gaat gewoon door. Trump wil dat Europese landen 5% van hun begroting gaan besteden aan defensie. Krijgt Nederland zijn defensiebegroting op orde zonder missionair bestuur? Daarover D66-Kamerlid Jan Paternotte. En de klappen die Trump aan alle kant uitdeelt hebben een wat onverwacht effect: Canada voelt zich volgens Paternotte meer verbonden met de Europese defensie. En dus ... informeert Canada naar hoe dat allemaal werkt, met zo'n EU-toetreding. Canada ligt nou niet bepaald in Europa, maar, zegt Paternotte: 'Canada zou kandidaat-lidstaat van de EU moeten kunnen zijn'.

Luister ook | Brekelmans wil hulp bedrijfsleven voor defensie-ambities: ‘Enorm veel kansen’

Juichend op de apenrots | Europa Update

Waarom stonden er deze week vier mannen te juichen op de apenrots van Gibraltar? Door de Brexit is er jarenlang gesteggeld over de status van het Britse stipje op de Europese kaart. Maar de oplossing is gevonden. Met dank aan een treinverbinding van de Eurostar. Gelukkig weet Europaverslaggever Geert Jan Hahn hoe het zit. 

Luister ook |'Oekraïne zet Rusland keer op keer voor joker’

De kou uit de lucht

Er is een kleine deal in de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Delegaties van beide landen spraken deze week in Londen over hoe de handel weer wat hervat kan worden. Econoom Stan Veuger, verbonden aan het American Enterprise Institute in Washington, duidt de actuele verhoudingen. Betekent een deal ook een goede relatie tussen de twee landen?

Luister ook | Wil de echte Elon Musk opstaan? 

Het leger is opeens politiek | Postma in Amerika

In de Verenigde Staten draaide deze week alles om Los Angeles en de inzet van militairen daar, maar president Trump zorgde ook op een andere plek voor ophef. Tijdens een toespraak in Fort Bragg uitte hij harde kritiek op de gouverneur van Californië, Gavin Newsom, met wie hij ruzie heeft. Opvallend: het publiek bestond vooral uit loyale Trump-aanhangers. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In haar boek ‘De Crisiskaravaan’ beschrijft Linda Polman hoe NGO’s, hulporganisaties, het Rode Kruis, de VN en allerhande regeringen elkaar bij oorlogen, rampen en hongersnoden verdringen om de grootste en meest gezaghebbende donateur te worden. Als noodhulp een industrie was, was het de op vier na grootste ter wereld. Het mag dus niemand verbazen dat de crisiskaravaan ook in Gaza bij de poort staat, gefrustreerd door de Israëliërs die hen niet binnenlaten.

Ze zijn dus heel boos dat Israël, met steun van Amerika en een evangelische groepering, een eigen hulporganisatie heeft opgezet, de Gaza Humanitarian Foundation, GHF . Die boosheid heeft verschillende redenen. Van de vier door GHF opgezette voedseldistributiepunten werden er prompt drie bestormd en geplunderd. Er gingen geruchten over steun van Amerikaanse huursoldaten ter bescherming, maar die waren er kennelijk niet. Het vermoeden bestaat dat de distributiepunten zo ver zijn dat de burgers die het erop wagen niet meer terug kunnen, wat past in de Israëlische strategie van de ontruiming van een deel van Gaza.

GHF zou dus een instrument zijn van Netanyahu, geen humanitaire actie. Maar wat ongetwijfeld evenzeer een rol speelt is de kinnesinne van de traditionele hulpkaravaan, vooral van de VN, omdat die het nakijken heeft. Een stelletje dubieuze amateurs met een pro-Netanyahu agenda hebben de show gestolen, vinden zij. Terwijl ze op zijn minst even zouden moeten afwachten of GHF toch wat monden kan voeden. 

Er is een verband met een even controversiële organisatie, het ‘Popular Front’, de ‘Volkskrijgsmacht’, een militie onder leiding van een Gazaanse bedoeïen, Yasser Abu Shabab, die verzet biedt tegen Hamas en de toegang van burgers tot de distributiepunten van voedsel en medische hulp zegt te bewaken. Het Front, dat volgens de leider bestaat uit vrijwilligers, ziet erop toe dat geleverde hulpgoederen niet meteen door Hamas worden geroofd en tegen woekerprijzen aan de burgers worden doorverkocht.

De Israëlische oud-minister Lieberman noemt het een potentiële IS-groep , die Israël onder geen beding aan wapens mag helpen. Dat pleit tegen het Front. Wat vóór het Front pleit is dat Hamas het ‘een groep gangsters’ noemt, vorig jaar Shababs broer heeft geliquideerd en het verhaal verspreidt dat iedereen hem het liefst dood ziet, inclusief zijn familie. Dan zou je zo’n man bijna aardig gaan vinden. Misschien zijn de Gaza Humanitarian Foundation en Shababs Volkskrijgsmacht instrumenten van Netanyahu. Maar misschien ook niet. Als burgers in Gaza hulp zoeken om zich aan de greep van Hamas te onttrekken, verdienen ze elke denkbare steun. En van de gebruikelijke hulpkaravaan gaat die niet komen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met ‘operatie Spinnenweb’ heeft Oekraïne Rusland een pijnlijke tik gegeven. Poetin gaat terugslaan, vertelde hij Donald Trump in een telefoongesprek. Te gast is onze Rusland-correspondent Joost Bosman. Hij vraagt zich af wat Poetin nog echt kan doen om wraak te nemen. Want hoeveel erger kan het nog worden voor Oekraïne?

Lees ook |Veldkamp: ‘Gesprek Trump en Poetin kan eerste stap zijn naar vrede, maar Poetin blijft tegenwerken’

Europaverslaggever Geert Jan Hahn sprak met Eurocommissaris van defensie Andrius Kubilius en Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim over 'operatie Spinnenweb'. Zij zijn vol bewondering over de Oekraïense aanval. Maar maken zich toch ook zorgen, want zijn Nederland en Europa wel voorbereid op dit soort droneaanvallen? 

Luister ook |Spinnenweb en de nitwits 

Zuid Korea heeft nu echt een nieuwe president

Na het uitroepen van de staat van beleg, het afzetten van president Yoon en benoeming van meerdere interim-presidenten heeft Zuid Korea nu eindelijk echt een nieuwe president. De centrum-linkse liberaal Lee Jae-myung moet nu de als president de politieke chaos gaan herstellen. Te gast is hoogleraar Koreastudies, Remco Breuker. Hij maakt zich zorgen over de plannen van Lee om de banden aan te halen met Noord-Korea. 

Van bromance tot botsing | Postma in Amerika

Elon Musk blijft zich kritisch uitlaten over de ‘Big Beautiful Bill’. Een reactie van president Donald Trump blijft voorlopig uit, maar de irritatie lijkt toe te nemen – Musk heeft immers een enorm bereik. Ook binnen de Republikeinse Partij groeit de onrust over het wetsvoorstel. Aan de ene kant wil men geen ruzie met Musk, aan de andere kant is botsen met de president misschien nog wel riskanter.

Luister ook | Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of het demissionaire kabinet de knoop mag doorhakken over de stationering van 17 F-35 gevechtsvliegtuigen op Lelystad Airport moet nog blijken, maar eigenlijk kan dat niet zonder dat er ook bom- en dronebestendige hangars komen. Dat geldt trouwens ook voor Leeuwarden en Volkel, waar al 32 toestellen staan. Sinds de Oekraïense aanval op de Russische luchtmacht, is duidelijk dat geparkeerde vliegtuigen een kwetsbaar doelwit zijn.

De New York Times maakte een aardig sommetje: de vernielde Russische vliegtuigen hebben 100 miljoen dollar per stuk gekost. De drones waarmee ze zijn vernietigd hadden een prijskaartje van 600 dollar per stuk. De prijs van een F-35 ligt ook rond 100 miljoen dollar, en ze staan er net zo onbeschermd bij als de Russische toestellen. Oekraïne heeft ook laten zien dat afstand geen belemmering hoeft te zijn. Voor ‘Operatie Spinnenweb’  werden de spotgoedkope drones gelanceerd vanuit schuurtjes die door handlangers met vrachtauto’s duizenden kilometer verderop waren neergezet. 

Sinds, ruim een eeuw geleden, gevechtsvliegtuigen worden ingezet, zijn er ook aanvallen op vliegvelden geweest, maar altijd met bommen en vooral raketten. Donald Trump heeft opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een ‘Gouden Koepel’, waarmee vanuit de ruimte vijandige projectielen kunnen worden uitgeschakeld. Fantastisch al je daarmee een geavanceerde hypersonische Russische kruisraket weg knalt, maar tegen een drone van 600 dollar kan de Gouden Koepel niet op.

Trump is woedend op Zelensky. Op 28 februari vernederden JD Vance en Trump Zelensky in het Oval Office nog als eigenwijze, kansloze nitwit. Die verzweeg dat hij toen al 14 maanden bezig met was met Operatie Spinnenweb, een briljant plan, waaraan ‘s wereld grootste, beste, technisch meest superieure krijgsmacht – namelijk de Amerikaanse – nooit had gedacht.

Daar komt, schrijft Axios, nog bij dat Trumps MAGA-team in deze oorlog eerder Oekraïne dan Rusland als agressor ziet. Als het niet zo ernstig was, zou dit de grap van de week zijn: MAGA suggereert dat Spinnenweb met medewerking van Joe Biden, toen nog president, zou zijn ontwikkeld en dat het een poging was van ‘deep state’ agenten om Amerika verder in het conflict te sleuren. Wie is hier de grootste nitwit?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe hard president Trump het ook probeert. Poetin is niet aan tafel te krijgen, sterker nog hij voert de aanvallen op Oekraïne alleen maar verder op. Het laat zien dat Poetin wil vrede wil, maar alleen op zijn voorwaarden. Dat stelt Hubert Smeets, medeoprichter van het platform Raam op Rusland en columnist voor NRC in deze speciale uitzending van BNR De Wereld.

Luister ook | Trump heeft nog geen enkele oorlog opgelost

Tijdens de NAVO-top in Den Haag zal er waarschijnlijk geen NAVO-Oekraïne-raad plaatsvinden. Dit was op voorgaande toppen wel het geval. 'Als Zelensky in het zijkamertje moet zitten is dat wel een nederlaag voor Europa', aldus Smeets.

Een nieuw marshallplan

Duidelijk is dat de situatie voor de Oekraïners steeds nijpender wordt. Om Oekraïne er weer echt bovenop te helpen moeten de Europese landen met een Marshallplan komen vindt Smeets, verwijzend naar het Amerikaanse plan voor Europa na de Tweede Wereldoorlog.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Twee dingen gaan de komende maanden gebeuren: een deel van de NAVO-landen haalt de 2 procentnorm niet (laat staan 3,5 procent), en Poetin stopt niet met het opvoeren van zijn strijd tegen Oekraïne. Poetin wil winnen, niet onderhandelen.

Eerst die NAVO-bijdrage. Daar doen we allemaal heel opgewonden over, zeker na de voorzet van secretaris-generaal Mark Rutte, die in de vorm van een geveinsde verspreking het streefgetal van 5 procent liet vallen. Maar we weten dat het een slag in de lucht is. België, bijvoorbeeld, zegt het geld simpelweg niet te hebben. Of dat ook geldt voor bijvoorbeeld Spanje, Slovenië, Italië, Portugal en Canada is de vraag, maar die zitten allemaal nog ver onder de 2 procent.

Maar ook als alle 33 NAVO-lidstaten aan de strengste norm willen voldoen, weten we dat ze daar nog tot ver na Trumps ambtstermijn mee bezig zijn, en vergeten we de vraag te stellen wat we dan precies hebben bereikt, zeker op de korte termijn. Bewapening is vooral bedoeld als afschrikking, en als het nog jaren duurt voordat we zover zijn, kan Poetin doen wat hij wil. Al zit een mogelijke aanval, bijvoorbeeld op de Baltische staten, meer in ons hoofd dan in het zijne. 

Poetin kijkt, net als wij allen, afwisselend met verbazing en verwondering naar Donald Trump. Het Kremlin ziet hem niet als de machtigste man ter wereld, maar als een stampvoetende, verwende kleuter die zijn zin niet krijgt. Zondag zei Trump, als reactie op de zware Russische bombardementen op Oekraïense burgerdoelen over Poetin: ‘Hij is knettergek’. Poetins woordvoerder Peskov reageerde als de leraar die orde houdt in de klas. Hij noemde Trumps uitval ‘emotionele overbelasting’  en dus een ‘emotionele reactie’. Elk signaal dat het Kremlin bereid is te matigen ontbrak. 

En het gaan ook niet komen. Poetin heeft met een arsenaal aan trucs Trump en de westerse wereld aan het lijntje gehouden. Boodschappen dat hij Trumps inspanningen zeer waardeert, een telefoongesprek van twee uur, dankbaarheid dat Amerika in de VN-Veiligheidsraad een paar keer de Russische kant koos – het zijn beleefdheidsfrasen. Sinds Trump met zijn Oekraïne-initiatief begon, is de oorlog alleen maar verhard, voert Rusland het offensief drastisch op en verschrompelt de kans van Oekraïne. Sinds de oorlog uitbrak, is de NAVO consequent met alle hulp te laat.

Dat geldt ook voor de komende NAVO-top in Den Haag: of de lidstaten nu 1 procent in hun defensie steken of ooit 5 procent, voor Oekraïne maakt het niet meer uit. Zonder onvoorwaardelijke, onmiddellijke en concrete extra hulp, ook van Trump, gaat Poetin onverstoorbaar en vastberaden op zijn doel af: winnen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De druk op Israël om de bombardementen op Gaza te stoppen en meer hulp toe te laten in het gebied neemt steeds verder toe. Toch lijkt Israël geen stap terug te willen nemen. Ondertussen beginnen steeds meer instanties, waaronder de VN, het woord genocide te gebruiken voor de situatie in Gaza. Te gast is Robert Serry, voormalig VN-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten.  ‘Er is geen twijfel over oorlogsmisdaden van Israël", stelt Serry. 'Wat we zien is disproportioneel geweld, maar of dit genocide is, staat voor mij niet vast'.
 
Luister ook | Debatterend Europa maakt geen indruk in Israël 

In de eerste persconferentie in vijf maanden zegt Netanyahu dat de gedwongen verplaatsing van Palestijnen uit de Gazastrook een voorwaarde voor het einde van de oorlog. Hij herhaalt daarmee het standpunt van Trump uit februari. Maar hoe essentieel is dit voor een oplossing? ‘Zonder het probleem Hamas op te lossen, komt er geen einde aan de oorlog', zegt Serry.  
 
Luister ook | 'Poetin is er niet op uit om meerdere landen aan te vallen' 
 
Teleurstelling in Oekraïne  

Volgens Trump gaan Poetin en Zelensky binnenkort onderhandelen, maar Poetin zegt dat dat nog helemaal niet het geval is. Een zoveelste misser van Trump in het veiligstellen van de Nobelprijs voor de Vrede. Oekraïners zijn zwaar teleurgesteld in Donald Trumps onvermogen om Poetin aan tafel te krijgen. Daarover Jeroen Ketting, ondernemer, maar bovenal hulpverlener voor de hulporganisatie Lifeline Ukraine. Europaverslaggever Geert Jan Hahn reisde eerder met hem mee naar Oekraïne, is nu schuift hij in de studio van BNR De Wereld.  

Lees ook | Zelensky tegen BNR: 'Gesprekken eerste stapjes naar vrede’ 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens zijn bezoek aan Qatar heeft Donald Trump een deal gesloten voor de verkoop van 160 Boeing 777 en 787 toestellen. Een order van 200 miljard dollar, de grootste uit de geschiedenis van de vliegtuigbouwer. Wat Qatar Airways, dat al een vloot van 250 vliegtuigen heeft, ermee wil nog een raadsel. Maar de mega-deal zet de gift van een Boeing-747-800 door de Emir aan Donald Trump, als nieuwe Air Force One, een beetje in de schaduw. 

Dat is jammer, want achter die gift schuilt een best grappig verhaal. Het gaat om een van twaalf superluxe privéjets van de koninklijke familie. Deze vliegende villa werd in 2012 gekocht, en staat sinds 2020 te koop, al heeft het twee jaar geregistreerd gestaan bij Global Jet Isle of Man, een verhuurbedrijf van ’s werelds aller-chicste vliegtuigen. De royals kunnen het toestel aan de straatstenen niet kwijt , want niemand wil nog een viermotorige benzineslurper van deze omvang, nu de markt wordt gedomineerd door veel zuiniger en stillere 2-motorige toestellen. In 2018 gaf de emir een kopie van dit toestel cadeau aan de Turkse president Erdogan.

Slag in de lucht

Ze liepen er dus mee te leuren. De prijs die voortdurend wordt genoemd, 400 miljoen dollar, is – excuus voor de pun – een slag in de lucht voor een 13 jaar oud, verouderd toestel, al heeft het maar 1069 vlieguren, ofwel twee uur per week. Bloomberg houdt de waarde op 75 tot 100 miljoen. 

Ook het verhaal over het aanbod van Qatar om de het toestel als Air Force One aan Trump aan te bieden klopt niet. Volgens CNN  en andere media heeft Trumps Midden-Oosten-onderhandelaar Steve Witkoff Qatar benaderd of ze een Boeing 747 hadden die door Trump als Air Force One gebruikt kon worden. Ze gingen dus bietsen, Dat was opmerkelijk, want Boeing, dat zelf werkt aan twee 747’s die als Air Force One dienst gaan doen, gaf de regering een lijst van landen die best tijdelijk een toestel konden afstaan. Heeft allemaal te maken met Trumps ongeduld. Hij is boos dat de bestelde toestellen pas in 2027 klaar zijn. 

Dat laatste is de crux. De Air Force One is een vliegend Witte Huis, unitrust met de meest geavanceerde elektronica, een compleet militair commandocentrum, anti-raket afweer, een compleet ingerichte eerste hulp post voor de altijd meereizende dokter, een ventiel op het dak om tijdens de vlucht te worden bijgetankt. Het toestel moet bij een atoomaanval dagenlang in de lucht kunnen blijven. Als ze het toestel uit Qatar zouden aannemen, dan moet dat allemaal ook worden ingebouwd. Kosten: paar honderd miljoen, assemblagetijd minimaal anderhalf jaar. Kortom: Qatar Farce One mag terug naar Marktplaats.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Verkiezingen in 3 landen die lid zijn van de EU en de NAVO, de grootste drone-aanval op Kyiv sinds het begin van de Russische oorlog en Donald Trump die vandaag belt met Vladimir Poetin - en daarna ook met Zelensky. Hoe Europa en de NAVO ervoor staan, bespreken Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn in De Ochtendspits bij Bas van Werven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Poetin blijft weg uit Istanbul en weigert dus in gesprek te gaan met president Zelensky. Een oplossing voor de oorlog is ver weg, maar dat vindt Poetin niet erg. ‘Zolang de oorlog loopt zit Poetin goed', zegt Gijs Kessler, senior onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en schrijver van het boek ‘Rusland - land dat anders wil zijn'.

Luister ook | 'Oorlogsdreiging tussen India en Pakistan is serieus'

Kessler plaatst wel een kanttekening, want hoewel de economie nog redelijk goed draait doemt er wel een probleem op. ‘De Russische overheidsuitgaven zijn enorm. Dat veroorzaakt een schuldenberg en dat is een probleem. De situatie is precair’. Mede daarom denkt Kessler dat Poetin geen andere oorlog wil beginnen. 'Poetin is er niet op uit om meerdere landen aan te vallen. Het gaat om invloedssfeer: achtertuinimperialisme.'

Lees ook | Zelensky naar Turkije, Poetin blijft thuis, 'Zelensky heeft gebluft, wist dat Poetin niet zou komen'

De Westerse liberale democratie onder druk

Rechters die onder vuur liggen, de wetenschap die niet meer vertrouwd wordt en media die worden beschuldigd van het brengen van nepnieuws. De Westerse liberale democratie is niet langer een vanzelfsprekendheid. Hoe komt het dat de democratie hier geen antwoord op heeft? Daarover schreef schrijver Roxane van Iperen het essay ‘Eigen Planeet Eerst’.

Luister ook | Handel met Trump, overleg zonder Poetin - 15 mei 2025

Kosovo houdt (nog) van Amerika

Europa mag dan een beetje zijn uitgekeken op Amerika. In Kosovo denken ze daar heel anders over, ziet Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Maar het stopzetten van Amerikaanse hulpgoederen van USAID zorgt wel voor gefronste wenkbrauwen in de Kosovaarse hoofdstad Pristina.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat bij het bezoek van Donald Trump aan het Midden-Oosten het meest opvalt is wat hij níet doet: hij slaat Israël over. Het is een bewuste keuze, die niet over het land of volk gaat, maar over Bibi Netanyahu, aan wie Trump opnieuw een keiharde linkse directe uitdeelt. Die kwam net zo hard aan als de met succes beloonde poging die Trump deed om de Amerikaans-Israëlische gijzelaar Edan Alexander te bevrijden. Door rechtstreekse onderhandelingen met Hamas. De rest van de gijzelaars zit nog vast.

Aan vreugde over de terugkeer van Alexander ontbrak het in Israël zeker niet. Maar de overgrote meerderheid van het Israëlische volk is razend op Bibi. Dat die het zo ver heeft laten komen dat Trump hem openlijk negeert en dat, buiten Bibi om, één gijzelaar werd bevrijd en de rest niet, is een genadeloze schoffering door Trump van de Israëlische premier. Dit ondanks de sussende commentaren van Trumps medewerkers. 

De hervatting van de oorlog tegen Hamas, het voornemen om Gaza weer te bezetten, de tragiek van geblokkeerde voedseltransporten – het zijn allemaal kwesties waarmee de meerderheid van de Israëliërs evenzeer worstelt als de buitenwereld. Al liggen de accenten iets anders. Team-Bibi zegt: winnen is belangrijker dan de gijzelaars. De meerderheid van het volk zegt: de gijzelaars zijn belangrijker dan winnen. 

Waarom delft de meerderheid dan toch het onderspit? Door een situatie die vergelijkbaar is met de Nederlandse. Het kabinet-Schoof leunt op een coalitie van vier partijen, waarvan er bij verkiezingen twee nagenoeg of geheel zouden verdwijnen. Het kabinet-Netanyahu heeft een meerderheid in de Knesset door de steun van enkele extreemrechtse, ultranationalistische partijen. Bij verkiezingen zou de coalitie naar alle waarschijnlijkheid die meerderheid verliezen. Eén probleem: de verkiezingen zijn pas eind oktober volgend jaar. Tenzij het kabinet valt, maar zoals in alle coalitiesystemen gebeurt dat alleen als een van de regeringsfracties de stekker eruit trekt – en die kijken wel uit. 

Bibi speelt een levensgevaarlijk spel, want ruzie met de Amerikaanse president kan leiden tot sancties. Het geitenpaadje waarvoor Bibi waarschijnlijk kiest is het herstel van voedseltransporten. Dat haalt de grootste druk van de ketel, maar lost niets op. En al zeker niet het lot van de gijzelaars.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het conflict tussen India en Pakistan in de regio Kashmir loopt verder op. Na een aanslag in het Indiase deel van Kashmir sloeg India terug en nu zijn er raketbeschietingen over en weer. Maar dit conflict bestaat al sinds de onafhankelijkheid van Brits-Indië. Te gast is Wilma van der Maten, correspondent vanuit Pakistan.

Luister ook | 'Oekraïense mineralendeal laat zien dat we de VS niet kwijt zijn'

Volgens Van der Maten wordt de dreiging op een nieuwe oorlog nu echt 'serieus'. Het heeft volgens haar ook te maken met de rol die president Modi in India speelt. Zijn Hindoenationalistische koers brengt moslims in het nauw. Toch blijft Modi een graag geziene gast in het Westen en doen we uit geopolitieke overwegingen flink zaken met India.

Luister ook | Mercron: Merz en Macron als Europa's nieuwste maatjes - 7 mei 2025

Friedrich Merz begint met een flinke deuk aan kanselierschap

Friedrich Merz is begonnen als bondskanselier van Duitsland. Maar meteen kreeg hij een flinke tik te verwerken. Merz werd in eerste instantie niet gekozen door de Bondsdag, maar later op de dag in een nieuwe stemming toch wel. En Merz wil het radicaal anders gaan doen dan zijn voorganger Scholz, ziet Duitsland-expert van Instituut Clingendael René Cuperus. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat Merz op zijn eerste volledige werkdag in Frankrijk en Polen wilde uitstralen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel de berichten en speculaties over een bestand in Oekraïne koppig standhouden, is er weinig reden tot optimisme. Het meest deprimerende bericht is een berekening van het enorme aantal doden aan Russische kant – niet alleen triest voor de gesneuvelde soldaten en hun nabestaanden, maar voor het uitzicht op een wapenstilstand. Als Vladimir Poetin, zelfs met zulke enorme verliezen, geen serieus signaal geeft te willen onderhandelen, is een spoedig einde van de oorlog een illusie.

De BBC zette wat getallen op een rijtje. In 2024, het bloedigste jaar sinds het begin van de oorlog, sneuvelden 45.287 Russen bij de verovering van 4.168 vierkante kilometer Oekraïens grondgebied – minder dan de provincie Gelderland. Omgerekend in territoriale winst kwam dat neer op 27 doden per veroverde kilometer . Van 107.000 Russische soldaten die sinds de invasie van februari 2022 omkwamen is de naam bekend. Het totale aantal is aanmerkelijk hoger: volgens de BBC tussen 172.000 en 237.000 man. 

De afgelopen dagen is het offensief van beide kanten opgevoerd. Maar Rusland, dat de oorlog begon, en waarvan wij elkaar en onszelf aanpraten dat het er erg slecht voorstaat, heeft een duidelijke boodschap: wij gaan niet alleen door, we hebben voldoende wapens en via mobilisaties voldoende manschappen. 

Op zichzelf is dat geen nieuws. Maar het staat haaks op de strategie van Donald Trump. Zijn verhaal was tot nu toe: ik heb een vredesplan, Poetin werkt daaraan mee, en die kan dus ook op mijn steun rekenen. Trump legt de schuld van de oorlog bij Zelensky, verdedigt Poetin, bijvoorbeeld in de VN-Veiligheidsraad en belooft de sancties op te heffen. Dat alles in de verwachting dat Poetin zijn vredesplan – wat neerkomt op een verdeling van Oekraïne in een Russisch en Oekraïens deel – enthousiast zou omarmen. Maar Poetin laat in woord en daad zien het Trump-plan feitelijk te negeren. 

Trump en zijn roeptoeters, JD Vance en Marco Rubio, zeggen nu dat de klok tikt, en dat Trump op het punt staat zijn bemiddeling op te geven, zeker nu hij met Oekraïne nog snel een lucratieve grondstoffendeal heeft gesloten. Dan zijn we terug bij af. Niet dat Europa niet in staat is Oekraïne overeind te houden, maar we krijgen nu al buikpijn over de pro-Russische Europese dwarsliggers, Hongarije, Slowakije en Roemenië. Dat worden weer heel veel Europese toppen, en heel veel Europees tobben. En een tevreden glimlachende Poetin.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De mineralendeal tussen Amerika en Oekraïne is na lang onderhandelen eindelijk ondertekend. Volgens Ron Keller, oud-ambassadeur in onder meer Oekraïne en Rusland laat dat zien dat wij in Europa de VS nog niet kwijt zijn.

Luister ook | 'Niet gerust op hoe oorlog in Oekraïne afloopt zonder Amerika'

Trump zegt dat er ook snel een deal moet komen over een bestand tussen Oekraïne en Rusland. Keller denkt dan ook dat Poetin 'knarsetandend' naar die grondstoffendeal heeft gekeken. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit wat Europa hier tegenover stelt. Volgens Keller moet Europa meer naar zichzelf kijken. 'Europa praat te weinig met Trump, en dat zal moeten want er gaan nog onderhandelingen komen over bijvoorbeeld de importheffingen.'

Lees ook | Israël hervat aanvallen in Libanon en Gaza: 'Staakt het vuren bestaat eigenlijk niet meer'

De impact van de situatie in Gaza op de regio

De situatie in Gaza wordt steeds schrijnender. Voedselvoorraden raken op en hulp is steeds moeilijker te verlenen. Dat heeft ook invloed op de omringende landen, ziet GroenLinks-PvdA-buitenlandwoordvoerder Kati Piri. Maar daar hebben die omringende landen zelf ook een aparte rol in.

Luister ook | Amerika Podcast

'Slechte economie komt door Biden' | Postma in Amerika

De economische cijfers uit Amerika vallen tegen. Maar dat ligt volgens Trump allemaal aan Biden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Precies 50 jaar geleden dropen de laatste Amerikanen, de ambassadeur en de mariniers die hem bewaakten, af uit Saigon. Binnen enkele uren was de stad, het laatste Amerikaanse bastion in Vietnam, in handen van het Noord-Vietnamese leger en de guerrillabeweging Viet Cong. Twaalf jaar lang hadden de Amerikanen er vergeefs gevochten om verspreiding van het communisme tegen te gaan, een hersenschim die zij de ‘dominotheorie’ noemden. 58.000 Amerikaanse soldaten, 3 miljoen Vietnamezen, en nog eens 600.000 Cambodjanen en Laotianen verloren het leven.

Journalisten, zoals ik, waren verbijsterd door de gruwelijke wreedheden waarvan wij getuige waren, in plaatsenals Da Nang en Tai Ninh, en langs de Mekongrivier. En uit de meedogenloze wijze waarop Amerikaanse soldaten massaal in de pan werden gehakt. Uit de ogen van de Vietnamezen straalde wilskracht, uit die van de Amerikanen ongeloof en angst. Thuis, in Amerika, groeide het protest. De meeste burgers begrepen dat dit een verkeerde en on-winbare oorlog was.

Uitgescholden veteranen

Het pijnlijkst was het lot van veteranen, meestal dienstplichtigen, die bij terugkeer niet met respect werden onthaald, maar werden uitgescholden voor collaborateur en massamoordenaar. De huidige opperbevelhebber wist dienstplicht in Vietnam trouwens te ontlopen door afkeuring wegens een verzonnen en door een specialist bevestigde zere hiel.

Trump herdenkt 30 april 1975 op Trumpiaanse wijze. Hij heeft zijn ambassadeur in Hanoi orders gegeven zich niet te laten zien bij officiële evenementen. Als onderdeel van de handelsoorlog heeft hij Vietnam getroffen met een extra zware heffing van 46 procent. Vietnam denkt ook deze oorlog te winnen.

Guerrillabeweging

Vietnam was een waarschuwing die door de wereld is genegeerd. Zelfs het machtigste leger kan niet winnen van een guerrillabeweging. Amerika verloor van de Viet Cong, Rusland verloor in Afghanistan van de mudjahidien, Amerika verloor in Afghanistan van de taliban en in Irak van sjiitische milities. In Colombia vecht de regering al 60 jaar tegen de linkse rebellen van ELN. Israël vecht al sinds 1987 tegen Hamas.

Daarmee hebben al die guerrillabewegingen geen gelijk. Maar ze zijn taaier, koppiger, stugger, behendiger en onzichtbaarder dan reguliere legers, en het enige oorlogsrecht dat ze kennen is het vermorzelen van hun vijand. De tragedie op een dag als deze is dat kennelijk niemand gelooft in dat oude mantra: de geschiedenis herhaalt zich.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een bestand in Oekraïne lijkt verder weg dan ooit nu Rusland Oekraïne weer met grote aanvallen bestookt en Amerika Zelensky verder onder druk zet. Robert Serry, voormalig ambassadeur in Oekraïne, is net terug uit het land en ziet hoe de mensen in het land moe worden van al het nieuws en zich terneergeslagen voelen. ‘Trump probeert Oekraïne onder de bus te duwen. Ik ben er niet gerust op hoe dit afloopt zonder Amerika.'

Luister ook | Wopke Hoekstra waarschuwt: naïef om Amerika links te laten liggen

Minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio besloot op het laatste moment niet op te komen dagen op een Westerse top in Londen met Oekraïne. Nu gaat Trumps gezant Witkoff wel naar Moskou, legt Europa-verslaggever Geert Jan Hahn uit.

Serry hoorde dat zijn schoonfamilie heeft moeten schuilen voor de grote luchtaanval in Kyiv. Zelf is hij net terug van een reis waarin hij al bezig was met de wederopbouw van het land. Hij wil meehelpen bij het bouwen van ruim driehonderdvijftigduizend huizen in het land.

Lees ook | 'Amerikanen zijn klaar met Oekraïne'

Het vergeten conflict in Soedan

waar wij in het Westen vooral naar Oekraïne en Gaza kijken vergeten we de bloedige burgeroorlog in Soedan. Onacceptabel, vindt VVD-buitenlandwoordvoerder Eric van der Burg. Hij is te gast over dit conflict, maar uiteraard praten we ook over het laatste nieuws uit Oekraïne.

Luister ook | #291 Trumps paasrapport

Ruzie met Musk | Postma in Amerika

Heel wat mensen in het Witte Huis zijn maar al te blij dat Elon Musk binnenkort een stapje terugdoet uit de omgeving van Trump. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Donald Trumps agenda van massadeportatie is een ‘aanslag op de waardigheid van vele mannen en vrouwen, en hele families’. En iemand ‘die alleen maar denkt aan het bouwen van muren, en niet van bruggen, is geen christen’. Een typerende uitspraak van paus Franciscus. Met een even typerend antwoord van Donald Trump: ‘Als het Vaticaan wordt aangevallen door IS, zou de paus wensen en bidden dat Donald Trump president was’. 

Deze kwalificaties dateren uit 2017, rondom de enige ontmoeting tussen Franciscus en Trump ooit, in het Vaticaan. Tot zijn dood zou de paus zich fel blijven verzetten tegen de jacht op migranten, die Trump in zijn eerste termijn begon en die de belangrijkste pijler is waarop zijn succes in eigen land steunt. Het is een fascinerende strijd. Trump blijft volhouden dat zijn land is overstroomd door miljoenen terroristen, verkrachters, bendeleden, drugshandelaren en prostituees. Ook de paus, die als Argentijn te midden van armoe, achterstand en discriminatie is opgegroeid, maakte van het onderwerp migratie een van zijn belangrijkste pijlers. Zijn eerste buitenlandse bezoek, in 2013, was aan Lampedusa, op dat moment de metafoor van het asielzoekersvraagstuk. 

Zijn pleidooi voor het opnemen van migranten stond diametraal tegenover de Trump-doctrine. Het scheiden van ouders en kinderen, een van de hoekstenen van de doctrine, noemde Franciscus ‘immoreel en in strijd met de katholieke beginselen’. Vlak voordat hij ziek werd, schreef de paus nog een brief aan de Amerikaanse bisschoppen, waarin hij Trumps uitzettingscampagne een schande noemde. ‘Ik spoor alle katholieken aan niet te zwichten voor het narratief van discriminatie tegen, en het onnodig verzwaren van het lot van onze vluchtelingen broeders en zusters’. 

Wat is nou zo fascinerend? Dat Amerika het op drie na hoogste aantal rooms-katholieke burgers ter wereld telt, zo’n 80 miljoen – een kwart van de bevolking. Je zou verwachten dat het woord van de paus dus behoorlijk invloed zou hebben op de publieke opinie over migratie. Maar ook op de evangelische beweging, die dezelfde opvatting over naastenliefde en het in de Bijbel opgelegde bieden van onderdak aan vreemden koestert. Onder katholieken blijkt die boodschap bij minder dan de helft aan te slaan. Onder evangelisten moet je liefde voor vreemdelingen met een loep zoeken. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Handelsoorlog of niet. We kunnen niet om Amerika heen zegt Wopke Hoekstra, Eurocommissaris voor Klimaat, Schone Groei en Fiscaliteit, in BNR De Wereld. Hij wijst er ook op dat we in tijden van (handels)oorlogen niet moeten vergeten om ook in de strijd tegen klimaatverandering te blijven investeren.

Luister ook | 'Als het niet met Amerika kan, dan maar zonder'

Waar president Trump weer vol inzet op fossiele energie, daar denkt Hoekstra dat er geen businessmodel meer in zit en dat Europa moet blijven investeren in duurzaamheid. 'Er gaat in toenemende mate helemaal geen businesscase meer zijn voor drill, baby, drill', aldus Hoekstra.

Lees ook | Meloni bezoekt Trump in Washington: balanceren op dun koord

Meloni de ideale 'realpoliticus'?

De Italiaanse premier Giorgia Meloni ziet zichzelf als de bruggenbouwer tussen Amerika en Europa. Maar de handelsoorlog brengt haar in een lastig parket, want Italië is erg afhankelijk van Amerika. Tegelijkertijd vinden Trump en Meloni elkaar in hun conservatieve denkbeelden, maar is Meloni wel weer vóór steun aan Oekraïne. Te gast is Arthur Weststeijn, historicus verbonden aan de Universiteit Utrecht en Italië-kenner.

Luister ook | Amerika Podcast

Trump gezonder dan ooit? | Postma in Amerika

Trump versterkt zijn grip op de journalisten in het Witte Huis. En dat is ook te horen aan de vragen die er nu tijdens de persconferenties worden gesteld, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat Donald Trump zijn heffingen heeft uitgesteld betekent niet dat de problemen voorbij zijn. 'Wat Trump aan het doen is is niet alleen de relaties met de EU aan het verslechteren. Hij is het hele multilaterale systeem aan het ontmantelen', daarvoor waarschuwt D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy. 'Als het niet met Amerika kan, dan maar zonder Amerika.'

Luister ook | Trump viert Liberation Day 'extreem ongenuanceerd'

Gerbrandy wijst op de relaties die Amerika heeft opgebouwd met de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie WTO en het Klimaatakkoord van Parijs. 'Hij gelooft niet in internationale afspraken. Hij wil altijd kunnen doen wat hij zelf wil', vervolgt Gerbrandy die juist gelooft dat de multilaterale wereld zoveel waard is. 'Die hebben we opgebouwd na de Tweede Wereldoorlog en heeft ons vrede, veiligheid en welvaart gebracht.'

EU schaakt op meerdere borden

De Europese Unie moet zich op andere markten richten. Ook in landen die niet dezelfde liberale waarden erop na houden. Bijvoorbeeld in Centraal-Azië en Afrika. Europaverslaggever Geert Jan Hahn legt uit hoe Europa daarmee omgaat en Gerbrandy legt uit dat daar realpolitik bij nodig is tot op zekere hoogte.

Lees ook | 'China kan op een hele nare manier terugslaan'

China en Amerika smijten met heffingen naar elkaar

Waar Amerika de heffingen voor 90 dagen pauzeert voor de rest voert het die voor China juist op. Trump heeft China 125 procent aan heffingen opgelegd nadat China kwam met heffingen ter waarde van 84 procent. Sinoloog Henk Schulte Nordholt legt uit welke strategie daar aan de Chinese zijde achter schuilt.

Luister ook | Amerika Podcast

'Trumps pauze was altijd al het plan!' | Postma in Amerika

Trump krabbelde terug met zijn wederkerige importheffingen. Maar het Witte Huis kraait victorie. Dit was namelijk altijd al het plan, zo legt het Witte Huis uit! Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat je in deze handelsoorlog en barrage van Trump-decreten niet zo gemakkelijk in cijfers kunt uitdrukken, zijn factoren als emotie, gevoel en angst. Amerikanen zien massaal af van een reis naar Europa. Europeanen kiezen andere bestemmingen dan de VS. Om nog maar niet te spreken van Canadezen, die spontaan een boycot zijn begonnen. 

Amerikanen vrezen niet meer welkom te zijn, omdat ze persoonlijk verantwoordelijk worden gehouden voor de strapatsen van Trump.  En ze hebben gelijk, cijfers van CNN bevestigen dat beeld. In Zweden, Duitsland, Frankrijk en het VK staat nog maar een derde van de bevolking positief tegenover Amerikaanse toeristen. In Denemarken, waar ze altijd erg populair waren, ziet nog maar 20 procent ze graag komen – uiteraard door de kwestie-Groenland. 

Voor Europeanen is het vooral de angst om bij aankomst in de boeien te worden geslagen , voor dagen of weken de cel in te gaan en te worden vernederd. Dat is inmiddels een hoop reizigers overkomen, om administratieve wissewasjes , of om helemaal niets. Of omdat ze op de sociale media op je tablet of telefoon iets vinden  dat ze staatsgevaarlijk vinden, zoals hevige kritiek op de Grote Leider. Transgenders moeten helemaal uitkijken.

Aangezien Amerika sinds 20 januari als geslacht alleen man of vrouw erkent, moeten zij op hun inreisformulier invullen wat ze bij hun geboorte waren. Aankomen in Amerika was vroeger al intimiderend, maar nu zijn de reizigers vaak doodnerveus. Ik kan ervan meepraten, want ik reis er vandaag heen – als ingezetene, op weg naar huis. Je weet maar nooit.

Echte clash

En zo komen we bij de echte tragedie van de clash met Trump. Toeristen en ondernemers waren altijd weg van de VS, ook tijdens omstreden presidenten als Johnson, Nixon en Bush 2. De uitdagende steden, de adembenemende natuur, country & western, Bruce Springsteen, Leonard Bernstein, de kunst, de wetenschap – het waren magneten.

En omgekeerd ook, steden als Kopenhagen, Londen, Rome, Parijs, Amsterdam – onze Amerikaanse vrienden stroomden erheen. Ze hadden ons in 1945 bevrijd, ze waren onze bondgenoten, onze beschermers. En dat is nu allemaal weg. Er heerst een gevoel van rouw. Bijna een vijfde van de expats in Amerika overweegt het land te verlaten. Tref ik vandaag een drukkere vertrekhal aan dan de aankomsthal? Het zou me niet verbazen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump heeft ‘Bevrijdingsdag’ gevierd nu zijn heffingen zijn ingegaan. Als het aan hem ligt is het het begin van een nieuwe periode van welvaart. Amerikanist Koen Petersen denkt dat Trump vooral op het sentiment in wil spelen dat Amerika jarenlang benadeeld is door andere landen.

Luister ook | 'EU heeft veel te veel te verliezen als het de deur naar Turkije dichtsmijt'

Economen waarschuwen voor de negatieve effecten die het op Amerika zelf kan hebben. 'We moeten ook nog maar zien of de beloofde welvaart er ook echt gaat komen', aldus Petersen. Volgens Amerika-correspondent Jan Postma geven Republikeinen Trump het voordeel van de twijfel, al klinken daar ook kritische geluiden.

Luister ook | Onrust in Gaza neemt verder toe nu Israël het offensief uitbreidt

Israël trekt verder Gaza in en Netanyahu ligt onder een vergrootglas

Israël breidt de militaire operatie in Gaza verder uit. Volgens minister van Defensie Katz wil Israël gebieden toevoegen aan veiligheidszones. Premier Netanyahu ligt ondertussen onder een vergrootglas door een corruptieschandaal waarvan hij wordt beschuldigd. Het heeft allemaal te maken met banden die hij met Qatar zou hebben. Qatar is weer de steun en toeverlaat van Hamas. Te gast is Jan van Benthem, buitenlandcommentator van het Nederlands Dagblad.

Luister ook | Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vandaag viert Amerika ‘Bevrijdingsdag’. Zou er vuurwerk komen? Waarschijnlijk niet, want dat komt uit China, en als één land is onder het juk waarvan dat arme Amerika decennialang niet uit wist te komen, dan is het de Volksrepubliek, met haar geniepige staatssteun aan bedrijven die die arme Yanks naar de bedelstaf concurreerden. Om nog maar niet te spreken van het elitaire Europa, dat met zijn champagne, BMW’s en kaas tegen afbraakprijzen nietsvermoedende burgers verleidde om het eigen product uit Californië, Wisconsin en Idaho te negeren. 

‘Bevrijdingsdag’ is het moment waarop de heffingen ingaan, de extra invoerrechten waarmee de Grote Roerganger het voor zijn onderdanen voordelig zegt te maken om producten uit eigen land te kopen. De Noord-Amerikaanse buurlanden Canada en Mexico, tot vandaag de grootste handelspartners, kruipen met gebogen hoofd terug in hun hok, het hooghartige Europa zoekt vergeefs geitenpaadjes om onder de toorn van de Grote Roerganger uit te komen. Denkt de Grote Roerganger, ten onrechte. 

Als prijzen, bijvoorbeeld door heffingen, omhooggaan – en we praten hier over 20 tot 50 procent, dan is er iemand die daarvoor betaalt: de fabrikant, de exporteur, de importeur of de eindgebruiker. In die keten zit geen enkele winnaar, want er zijn vrijwel geen producten waarin geen buitenlandse bestanddelen, onderdelen of grondstoffen zitten, van veevoer, tot kunstmest, tot bougies, tot batterijen, tot staal, tot lijm voor vliegtuigvleugels. Bevrijdingsdag wordt dus het begin van chaos, onder consumenten, ondernemers en beleggers. 

Het lastigst is dat eigenlijk niemand enig idee heeft met welke heffingen de Grote Roerganger komt. Vragen daarover heeft hij tot nu toe ontweken, voor zover bekend ook onder zijn naaste medewerkers. Verrassingen zijn er al wel. Dat de EU zou zeggen: kom maar op, wij staan klaar om terug te meppen – ongeveer wat Ursula von der Leyen zei. Wat niemand had verwacht, zeker de Grote Roerganger niet, was dat China, Japan en Zuid-Korea, bepaald niet elkaars boezemvrienden, gaan samenwerken. De Chinese boodschap is: als Amerika niet met eigen bondgenoten wil dealen, neemt China die rol met genoegen over. 

Aan ‘Bevrijdingsdag’ gaat een dag van herdenken en treurnis vooraf. Wij hebben vooral associaties met dat laatste. Want het wordt steeds duidelijker dat onze belangrijkste bondgenoot noch een bondgenoot is, noch een vriend. In elk geval voor de nabije toekomst.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Turken blijven de straat op gaan tegen het arresteren van de burgemeester van Istanbul Ekrem Imamoglu. Hij wordt gezien als de belangrijkste opponent van president Erdogan. Vanuit Europa zijn de reacties voorzichtig. Oud-correspondent Joost Lagendijk denkt dat Europa te veel te verliezen heeft omdat Turkije zo'n belangrijke NAVO-bondgenoot is.

Luister ook | 'Trump was niet voorbereid op Poetins manier van onderhandelen'

Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit dat er vanuit de Europese hoofdsteden wel reacties zijn gekomen, maar die roepen Erdogan vooral op om de demonstranten te beschermen. Ze legt uit hoe de relatie tussen Europa en Turkije er nu uitziet.

De protesten braken vorige week los nadat Imamoglu werd opgepakt. Volgens Lagendijk wil Erdogan voorkomen dat Imamoglu het tegen hem op kan nemen bij de volgende presidentsverkiezingen. Die moet Erdogan waarschijnlijk voor 2028 al houden, omdat hij anders volgens de grondwet niet meer mee mag doen.

Luister ook | China ziet niets in voorstel Trump verkoop TikTok

China hoopt op onze investeringen

De Chinese economie heeft het nog altijd moeilijk, maar president Xi hoopt te profiteren van de onrust tussen Amerika en Europa. Sinoloog Valérie Hoeks, oprichter van China Inroads, ziet dat het sentiment in China aan het veranderen is. En of er een deal tussen Trump en Xi komt? Daar zijn ze sceptisch over.

Lees ook | Signal-gate vergroot politieke twijfel over Amerikaanse steun

Geest van 'Signal-gate' nog niet in de fles | Postma in Amerika

President Trump steunde tot nu toe de maker van de beruchte Signal appgroep, Mike Waltz. Maar dat gaat niet altijd van harte. Meerdere Republikeinse senatoren eisen nu een onderzoek, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.

Luister ook | Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is zeer veel ophef over de plannenmakerij voor de recente Amerikaanse aanval op doelen van de Houthi’s in Jemen. Want de politieke hoofdrolspelers deelden hun discussie op Signal, wat in strijd is met de Spionagewet.

Maar spannender is dat nationaal veiligheidsadviseur Mike Waltz hoofdredacteur Jeffrey Goldberg  van het maandblad The Atlantic klaarblijkelijk aan de groep had toegevoegd. Schoolvoorbeeld van een lek, maar niet het gevolg van journalistiek graafwerk. Goldberg kon ongevraagd meekijken. De meest logische verklaring is dat Waltz naar buiten wilde brengen dat vicepresident JD Vance tegen de aanval was. Maar 3 procent van de Amerikaanse scheepvaart gaat door de Rode Zee en het Suezkanaal, maar voor Europa is dat 40 procent.

Regiefout

Vance had daarom zwaar de pest in dat Amerika Europa uit de brand hielp. Minister van defensie Hegseth noemde het ‘bietsende Europa armzalig’ . Dat was de politieke boodschap. Waltz had die boodschap beter anoniem kunnen lekken. We zijn dus vermoedelijk getuigen van een regiefout. 

Het heeft alles te maken met het mediabeleid van team-Trump. En daar is behoorlijk wat aan de hand. Zo zijn media als de New York Times, CBS News, NBC en CNN hun vaste plaatsen in de perskamer van het Witte Huis kwijt, want dat zijn ‘fake media’ .

Daarvoor in de plaats zitten nu bloggers en podcastmakers met de MAGA-signatuur. Associated Press, een van de beste en zorgvuldigste persbureaus, is eruit gegooid omdat het de Golf van Mexico nog steeds Golf van Mexico noemt, en niet Golf van Amerika, wat Trump eist. 

Zwijgen opgelegd

De geëxcommuniceerde media zijn behendig genoeg om toch aan hun nieuws te komen. Dat geldt niet meer voor de Voice of America, Radio Free Europe, Radio Liberty, Radio Free Asia en het Middle East Broadcasting Network, die Trump inmiddels het zwijgen heeft opgelegd.

Het zijn radiostations die sinds de Tweede Wereldoorlog nieuws brengen in landen die geen vrije pers kennen, zoals China, Iran, Venezuela, Cuba en Rusland. Ze doen dat in meer dan vijftig talen, zijn opmerkelijk onpartijdig en concentreren zich veelal op het nieuws in die landen zelf. Zoals de Deutsche Welle en de BBC World Service dat ook doen. Klinkt een beetje ouderwets, en dat is het ook, maar alleen al de Amerikaanse zenders trekken meer dan 400 miljoen luisteraars. Waarom wil Trump de knop omdraaien? Omdat het geld kost, en dat is waar. En omdat ze ‘fake’, dus anti-Trump nieuws verspreiden, wat pertinente onzin is. 

Ware klopjacht

Is dit alles een inbreuk op de persvrijheid?  Staat Amerika terecht op de 55ste plaats op de wereldranglijst ?

Beetje wel. De persvrijheid lekt weg. Je mag in de VS nog steeds schrijven en zeggen wat je wilt. Maar op de media die dat faciliteren wordt een ware klopjacht gehouden. Het is een landmijn waarop Jeffrey Goldberg toevallig trapte. Door een regiefout van team-Trump.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

het telefoontje tussen Trump en Poetin heeft één ding duidelijk gemaakt: 'The Donald' is niet opgewassen tegen 'Vladimir Vladimirovich'. Volgens Hella Rottenberg, Ruslandkenner verbonden aan Raam op Rusland, was Trump niet voorbereid op de manier waarop Poetin onderhandelingen ingaat.

De bedoeling is dat Rusland en Oekraïne elkaars energiecentrales en infrastructuur dertig dagen niet aan zullen vallen. De bedoeling was eigenlijk dat er een algeheel staakt-het-vuren zou komen.

Luister ook | 'We moeten met het zwartste scenario rekening houden zo lang Trump in het Witte Huis zit'

Hoe gevaarlijk is Iran?

Het geweld in het Midden-Oosten is weer ontbrand. Israël heeft het bestand met Hamas eenzijdig beëindigd en is een nieuw offensief gestart. Even daarvoor voerde Amerika nieuwe aanvallen uit op de Houthi-rebellen in Jemen. De grote boosdoener is en blijft volgens Amerika Iran.

Volgens hoogleraar irreguliere oorlogsvoering Martijn Kitzen is het gevaar van Iran afgenomen in de zin dat de proxy's van dat land zwakker zijn geworden. Maar we mogen volgens hem niet onderschatten hoe groot het Iraanse leger is en hoe geavanceerd de Iraanse wapens zijn.

Lees ook | 'Amerikaanse aanval op Houthi's is waarschuwing aan Iran'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds de moord op elf Joden in een synagoge in Pittsburgh, in 2018, de meest fatale antisemitische aanval in de Amerikaanse geschiedenis, gaat er een discussie rond op sociale media over het motief van de dader, vrachtautochauffeur Robert Bowers. Die zou hebben geloofd in de theorie van ‘blanke genocide’, zogenaamd een Joods complot dat niet-blanken aanmoedigt naar Amerika te emigreren met als doel het blanke ras te ‘elimineren’. 

Je zou zeggen dat ‘blanke genocide’ op de stapel kan van de vele andere antisemitische en racistische theorieën die zoal de ronde doen, ook in de Verenigde Staten. Maar wat de massamoord in Pittsburgh nog extra ernstig maakte was dat Elon Musk  in 2023, een jaar nadat hij het toenmalige Twitter had gekocht, op zijn eigen platform de theorie onderschreef. Hij noemde ‘blanke genocide’ simpelweg ‘de waarheid’.

Dat leidde tot een stevige rel en een felle reprimande van de toenmalige president Biden. ‘Wij veroordelen deze weerzinwekkende promotie van antisemitische en racistische haat in de sterkst denkbare termen’, zei Bidens woordvoerder. IBM en Apple trokken zich terug als adverteerder op X.

Een jaar geleden eiste Musk via de rechtbank in Californië dat het Centrum voor het Bestrijden van Digitale Haat zou stoppen met het publiceren van rapporten over het toenemende racisme, antisemitisme en extremistische op X  sinds hij eigenaar was. De rechter wees de eis af, tot vreugde van de directeur van het de organisatie, Imran Ahmed. Vorige week deelde Musk op X het bericht van een gebruiker die beweerde dat Josef Stalin, Adolf Hitler en Mao Zedong  niet de oorzaak waren van de dood van miljoenen mensen, maar werknemers in overheidsdienst.

Met andere woorden: het was de schuld van ambtenaren. Dat paste, dacht hij ongetwijfeld, naadloos in zijn onvermoeibare ijver bij het huidige massaontslag van ambtenaren dat hij voor en namens president Trump uitvoert. Ambtenaren zijn immers schurken.

Er ontstond een hoop stampij, waarop Musk zijn bericht verwijderde. Maar een deel van zijn 219 miljoen volgers heeft het ongetwijfeld gelezen. Hetzelfde geldt voor zijn enthousiaste steun voor ultrarechtse politici als Javier Milei in Argentinië, Jair Bolsonaro in Brazilië, Narendra Modi in India en Alice Weidel, leider van de Duitse AfD.

Elon Musk is een antisemiet en racist, daar kan geen twijfel over bestaan. En zijn baas, de president van de Verenigde Staten? In het Engels is daar een uitstekende term voor: guilty by association.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of Amerika nog onze bondgenoot is durft GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans niet te zeggen. 'Ik durf niet mijn veiligheid op het spel te zetten om te denken dat Amerika aan onze kant blijft staan.' Hij voegt eraan toe Rusland Europa gaat testen, bijvoorbeeld in de Baltische staten.

Luister ook | 'Onze veiligheidsoplossing ligt buiten de EU en de NAVO'

Europa wil zichzelf herbewapenen. Premier Schoof heeft de steun voor ReArm Europe toegezegd, maar de Tweede Kamer is in meerderheid tegen. 'Premier Schoof is door drie partijen onder de bus gegooid.' Timmermans stoort zich vooral aan NSC-leider Pieter Omtzigt. 'De redenering van Omtzigt is van een kortzichtigheid en een domheid die ik zelden ben tegengekomen.' Om die investeringen in defensie te financieren moet er geleend worden, maar ook ziet Timmermans dat investeringen in wapens door pensioenfondsen geen taboe meer mogen zijn.

Lees ook | Leden GL-PvdA stemmen eerder over nieuwe partij, Timmermans herhaalt leiderschapsambitie

Onzekerheid over het nieuwe Syrië

Het geweld in Syrië is weer opgelaaid afgelopen week. Interim-president Al-Sharaa spreekt van een onacceptabele daad en heeft onderzoek en maatregelen beloofd. Wat betreft Isa Kahraman, buitenlandwoordvoerder voor NSC in de Tweede Kamer moet Al-Sharaa het voordeel van de twijfel krijgen. Maar hij is wel 'extreem bezorgd'.

Luister ook | Amerika Podcast

Autoverkoper Trump | Postma in Amerika

President Trump ziet dat het slecht gaat met het aandeel Tesla van zijn kameraad Musk. En dus prijst Trump nu als een ware autoverkoper Tesla's aan. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een doorbraak in de vredesbesprekingen over een eind aan de Russische oorlog in Oekraïne. De Verenigde Staten en Oekraïne zijn met een gezamenlijk voorstel voor een staakt-het-vuren gekomen. De bal ligt nu in Moskou. Hoe zal Poetin reageren? Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn praten je in 13 minuten bij.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je tegen een Franse president zegt dat Europa in levensgevaar is en moet worden gered, wordt hij subiet een gereïncarneerde Napoleon. Nu, geruststellende woorden van minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken ten spijt, Donald Trump zich afwendt van de NAVO, gaat Emmanuel Macron maar al te graag in op de Duitse suggestie om zijn nucleaire arsenaal als een paraplu op te slaan, zodat wij Europeanen er, met onze oorlogsnoodpakketten, onder kunnen schuilen. 

De Britse premier Keith Starmer speelt zijn Churchill rol en doet mee. Daar heb je niet van terug, Vladimir., we zitten klaar, met onze onverzettelijkheid, onze wilskracht, onze noodpakketten en onze atoombommen. Onze Britten en Fransen zijn niet van de straat. Het is allemaal van een verbijsterende naïviteit. Rusland heeft, net als Amerika, ruim 5.000 atoomkoppen, zoals we atoombommen nu noemen. Die kunnen met een stuk of 10 tegelijk in zo’n hele grote intercontinentale raket, zodat je vanuit Omsk Los Angeles kunt platleggen en vanuit Kansas City Irkoetsk, of stuk voor stuk met kleinere raketten. Elk van die kernkoppen is minstens tien tot honderd keer zo vernietigend als de eerste, en gelukkig tot nu toe enige atoombommen, in augustus 1945 op Hiroshima en Nagasaki.

Frankrijk heeft zo’n 250 bommen, af te schieten vanaf schepen of onderzeeërs of vliegtuigen. Het VK heeft er ongeveer evenveel, ook vooral inzetbaar door de marine en luchtmacht, maar dat is een beetje een nepverhaal, want het zijn voornamelijk Amerikaanse wapens of coproducties, die volkomen afhankelijk zijn van Amerikaans onderhoud. Als de ruzie tussen Trump en Europa verder oploopt, dan staat Starmer, met Churchill-ambities en al, voor joker. 

De EU of de niet-Amerikaanse NAVO-partners – bijna hetzelfde – moeten dus onmiddellijk stoppen met snoeven over hun nucleaire capaciteit. Want dat nucleaire schimmenspel stelt niets voor vergeleken met wat Rusland in huis heeft, en reken maar dat Poetin, met het zinspelen op atoomwapens, wel beter weet. Hij kan Europa laten verdampen, maar met die minuscule Brits-Franse kernmacht kan Europa in Rusland ook een hoop Hiroshima’s en Nagasaki’s veroorzaken. De Russen winnen, en het wordt misschien een Pyrrusoverwinning, maar het doet er niet toe: wij kunnen het niet navertellen. Geen idee wat we dan aan die oorlogsnoodpakken hebben. Hooguit dat toekomstige archeologen zich wellicht afvragen wat daar de zin van was en waarom water in plastic flessen zat. 

Kortom: het is handiger om te onderhandelen over een bestand. Dat wordt pijnlijk, want Rusland is dan ontegenzeggelijk de winnaar, maar de rest van Europa gaat niet ten onder door fall-out of een nucleaire winter, en dat is ook wat waard.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oplossing voor ons veiligheidsprobleem in Europa ligt buiten de EU en de NAVO als het aan VVD-Europarlementariër Bart Groothuis ligt. Binnen de NAVO heb je te maken met een Amerikaanse commandant (SACEUR) en binnen de EU liggen landen als Hongarije en Slowakije dwars. De coalition of the willing waar zondag in Londen een aanzet voor is gegeven is kan volgens Groothuis historisch zijn.

Luister ook |Jaap de Hoop Scheffer: 'NAVO-norm moet in 2030 naar 3,5 procent'

De discussies over wat Europa moet doen om de eigen defensie te versterken wordt de komende tijd gevoerd en gaat van EU-top naar EU-top. De roep om snellere beslissingen neemt toe. Toch is Groothuis optimistisch. 'Europa beweegt nu met de lichtsnelheid'. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn duidt wat Oekraïne tekort komt door de beslissing van Amerika om steun op te schorten.

Luister ook |'Trump gebruikt importheffingen als straf'

Het gaat Trump enkel om China

Donald Trump wil graag kans maken op de Nobelprijs voor de Vrede. Dat gaat niet alleen over het oplossen van de crises in Oekraïne en Gaza, maar vooral over het inperken van de macht van China. Met die analyse komt oud-minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal. Hij is te gast.

Luister ook |Amerika Podcast

Trump blij met peiling over toespraak | Postma in Amerika

De reacties op de toespraak van Trump in het Congres waren gemengd. Maar het Witte Huis licht dolgraag één peiling uit. Maar wat willen de Amerikanen nou echt? Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zo erg zal het allemaal niet zijn, is de gedachte die velen hebben. Trump gaat Oekraïne toch niet écht uitleveren aan Rusland? Die knallende ruzie met Zelensky wordt toch wel weer bijgelegd? Hij zal de hulp aan Oekraïne toch wel hervatten? Europa is niet van de straat, en kan toch ook een vuist maken? Of veiligheidstroepen leveren? Of een nieuwe mega-investering doen in de Oekraïense verdediging? Wat zou het heerlijk zijn als dat allemaal waar was. Maar het zijn illusies. 

NAVO-baas Mark Rutte, die als geen ander de kunst van het lijmen verstaat, adviseerde na Zelensky’s openlijke ruzie met Trump en vicepresident J.D. Vance om het simpel te houden: biedt excuses aan en help daarmee de relatie met de VS te redden. Dat deed Zelensky niet, hij koos voor het betuigen van spijt voor die ruzie en bood opnieuw een deal aan over grondstoffen, in de veronderstelling dat hij dealmaker Trump daarmee kon kalmeren. Een misverstand, want hoewel Trump die grondstoffendeal aantrekkelijk vindt, heeft hij een uitgesproken hekel aan Zelensky en wil hij samen met Poetin een bestandsovereenkomst voor Oekraïne afdwingen. Hij wil Poetin uit zijn isolement halen door de sancties op te heffen en het handels- en betalingsverkeer voor Rusland te herstellen. 

Zo’n bestand zou niet alleen betekenen dat Poetin wint, maar ook dat er veiligheidstroepen moeten komen om Poetin ervan de weerhouden een nieuwe aanval op Oekraïne te doen. De Britse premier Starmer zegde 20.000 Britse soldaten toe, als Amerika rugdekking belooft. Dat leidde tot beledigend commentaar van Vance, die het had over ’20.000 soldaten uit een of ander willekeurig land dat in geen 30 of 40 jaar in oorlog is geweest’. Een spijkerharde leugen. Het VK is militair en politiek een trouwe bondgenoot, vocht twintig jaar met 150.000 man met de Amerikanen mee in Afghanistan, en met 46.000 man is het al even hopeloze avontuur in Irak. 

En dan de Europese illusie, bij monde van Ursula vonder der Leyen, president van de Europese Commissie. 800 miljard euro moet de Unie ophoesten, om in vier jaar tijd de defensie van de Unie op peil te brengen, 650 miljard euro uit de begrotingen van de lidstaten en 150 miljard euro in de vorm van leningen – de omstreden eurobonds. Het geld is bestemd voor investeringen in lucht- en raketafweer, artillerie, raketten, drones, munitie en cyberverdediging. Daar gaan de 27 lidstaten nooit mee akkoord, en wat heeft Oekraïne eraan, dat niet in jaren telt maar in weken en maanden. 

We kijken naar een schimmenspel, in de hoop invloed te hebben op het plan van Trump om een deal te maken met Poetin, zonder Zelensky en zonder Europa. De nachtmerries van 1001 nacht.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een coalition of the willing van Europese landen moet de veiligheid van Oekraïne garanderen. Samen zullen zij een plan maken wat ze voor zullen leggen aan de VS. Dit volgt allemaal na de ongekende clash tussen Donald Trump, JD Vance en Volodimir Zelensky in de Oval Office.

Kan Europa Oekraïne en de relatie met de VS nog redden? Om die vraag te beantwoorden roepen we de geopolitieke alliantie van BNR weer bij elkaar voor een extra aflevering van 3 jaar oorlog in Oekraïne.

De geopolitieke kopstukken van BNR

Luister ook | De Alliantie: Drie jaar oorlog in Oekraïne (deel 1 t/m 4)

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense president Zelensky is voor het oog van de wereld uit het Witte Huis gegooid. Dat gebeurde na een knetterende ruzie met Donald Trump en vicepresident J.D. Vance in het Oval Office. De relatie tussen Trump en Zelensky staat extreem onder druk. Trump zegt geen zin meer te hebben in een grondstoffendeal met Zelensky en binnen de Republikeinse Partij wordt er zelfs hardop over nagedacht over het einde Zelensky als president van Oekraïne. 

Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Amerika-correspondent Jan Postma nemen je mee in het Oval Office, met extra uitgebreide fragmenten. Ze leiden je door die spanningen en wat ze betekenen. Ook hoor je de laatste reacties uit Den Haag en de rest van de wereld.

Bijlezen? Dat kan hier

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu Amerika de druk op de Europese landen bevindt de NAVO zich in 'code geel', aldus voormalig secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer. En dus moet er in de komende vijf jaar veel meer geld naar defensie. 'We moeten aan het einde van dit decennium in 2030 evenveel aan defensie uitgeven als de VS. Wat mij betreft moet de norm dan op 3,5 procent uitkomen.'

Wat net zo belangrijk is volgens De Hoop Scheffer is dat we onze apparatuur op elkaar aansluiten. Dus niet meer verschillende soorten tanks en munitie. Al blijft het volgens hem ondenkbaar dat Europa alleen garant kan staan voor Oekraïne. ‘We kunnen Oekraïne niet alleen redden, maar we zullen wel in staat moeten zijn om dat te kunnen.’

Luister ook |Defensieminister Brekelmans: 'NAVO is voor de VS relevanter dan ooit'

'Discussie over vredesmacht volstrekt prematuur'

Dat er nu al over een eventuele Europese vredesmacht wordt gesproken in Oekraïne gaat De Hoop Scheffer te ver. Wat hem betreft moeten Europese landen in 'coalitions of the willing' besluiten wat ze gaan doen. Hier horen ook de Britten bij aan tafel te zitten. Nog belangrijker is misschien wel om 'niet als vazallen op de knieën naar Washington te gaan'.

Luister ook | Nederlanders willen Europees leger, maar zelf vechten gaat te ver - 26 februari 2025

Paternotte: Europees leger is nu nodig

Door de Amerikaanse koerswijziging moeten we wat D66 betreft nu weer gaan nadenken aan een Europees leger. Dit is een gevoelig onderwerp, want wie beslist dan over militairen van een ander land? Volgens D66-buitenlandwoordvoerder Jan Paternotte moet je SACEUR van de NAVO als voorbeeld nemen. De Supreme Allied Commander Europe is de Amerikaanse militair die de NAVO-troepen aanstuurt. Zo'n soort instrument moet er wat hem betreft ook in Europa komen.

Luister ook |Amerika Podcast

Trump beledigt zichzelf | Postma in Amerika

Trump zet zijn handelsoorlog tegen Canada en Mexico voort. Dat is volgens hem nodig vanwege de slechte handelsdeal die er ligt. Wie zou die nou ondertekenen? Dat blijkt Trump zelf te hebben gedaan in zijn eerste termijn. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Al voordat hij tot president werd gekozen was het duidelijk dat Donald Trump de relatie met Vladimir Poetin wilde normaliseren en Oekraïne wilde dwingen tot enorme concessies. Met de politieke soapopera van de afgelopen dagen in de Verenigde Naties heeft hij laten zien dat het hem menens is. Het is nu een openlijk bonje met de bondgenoten. Alleen moeten we niet net doen of dat voor het eerst is, en een beetje historisch perspectief kan geen kwaad.

Zomaar een paar voorbeelden. In 1956 nationaliseerde Egypte het Suezkanaal, dat toen werd geëxploiteerd door een Brits-Frans bedrijf. Israël, het VK en Frankrijk begonnen een oorlog tegen Egypte, tot woede van de Amerikaanse president Eisenhower. Het leidde tot een enorme crisis binnen de NAVO. Frankrijk ergerde zich zo aan de ‘Amerikaanse arrogantie’ dat president De Gaulle in 1966 zelfs uit het militaire pakt stapte. De NAVO moest ook opkrassen uit Parijs, en verhuisde naar Brussel. Pas in 2009 werd het land, onder Sarkozy, weer volledig lid. 

Eind jaren 70 ontstond er knallende ruzie over de plaatsing van Pershings en kruisraketten, onder meer in Nederland, waar in 1981 het anti-Amerikaanse verzet zo overweldigend was dat journalist en commentator Walter Laqueur het een ziekte noemde: Hollanditis.  Koningin Beatrix werd naar Washington gestuurd om het Congres sussend toe te spreken. Tegelijkertijd was er knallende ruzie tussen de VS en de Europese NAVO-leden over de aanleg van een gaspijplijn van Siberië naar Duitsland. De regering-Reagan legde sancties op aan alle Europese bedrijven die aan het project meewerkten. Toen hadden we nog nooit van Nordstream gehoord. 

In 2003 ontstond een diepe crisis binnen de NAVO, toen Amerika Irak  binnenviel. Frankrijk en Duitsland keerden zich tegen president Bush. Minister Rumsfeld van Defensie vergeleek de dwarsliggers met Libië en Cuba. Met Frankrijk liep de spanning zo hoog op dat Franse frietjes geen ‘French fries’ meer werden genoemd maar ‘freedom fries’. Over en weer heerste een stemming van haat en minachting. De afkeer van de oorlog in Irak spreidde zich uit over de hele NAVO, toen duidelijk werd dat de aanleiding voor de invasie – Iraks bezit van massavernietigingswapens – een verzinsel was. 

Kortom: het beeld van de NAVO als blok van nederige volgelingen van het oppermachtige Amerika is historische apekool. Voor Nederland is het extra navrant vanwege de open wond van MH17, maar dat Trump vindt dat het tijd is om de oorlog in Oekraïne te beëindigen en Poetin uit zijn isolement te halen is geen oprisping, maar een doctrine. Wij kunnen stoer toppen blijven beleggen over onderlinge samenwerking en leven zonder Amerika, maar tegen de tijd dat de EU is uitgepraat is Oekraïne allang opgedeeld en is Trump met pensioen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense president Zelensky is bereid om het presidentschap op te geven in ruil voor vrede. Dat zei hij in een speciale persconferentie in aanloop naar vandaag: de derde verjaardag van de oorlog. Zelensky voegde er ook aan toe om op te willen stappen in ruil voor het NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne. Ook wil hij snel een ontmoeting met Trump. Bas van Werven en Iwan Verrips praten erover met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europaverslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met deze laatste aflevering aandacht voor de nieuwe Amerikaanse koers onder president Trump.

De geopolitieke kopstukken van BNR

'Dictator' Zelensky

President Trump keert zich steeds verder af van Oekraïne en Zelensky. Hij noemt zijn Oekraïense collega nu zelfs een dictator. Die uitspraak vond plaats na de opname van deze Alliantie en dus zijn Bernard, Geert Jan en Rob nog eens de studio in gedoken. Dat en de eerdere opname onder leiding met Liesbeth Staats hoor je in deze aflevering. Wat betekent het Amerikaanse beleid voor Oekraïne en voor ons?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Friedrich Merz heeft zijn CDU/CSU aan de verkiezingszege in Duitsland geholpen. Met bijna dertig procent is de partij de helft groter dan die andere grote winnaar, de AfD. Die haalt twintig procent. Voor bondskanselier Scholz zijn de verkiezingen uitgedraaid op een deceptie. De SPD leidt een recordverlies met 16 procent.

Waar de Groenen van Robert Habeck zich handhaven met dertien procent bungelt de liberale FDP rond de kiesdrempel van vijf procent. Dat geldt ook voor Sahra Wagenknecht met haar partij BSW. Opvallende winnaar zijn de socialisten van Die Linke. Zij behalen 8,5 procent ruim drie procentpunt meer dan in 2021.

In dit uur van Studio Duitsland praat Hugo Reitsma, presentator van Boekestijn & De Wijk met:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de derde aflevering aandacht voor de positie van Europa.

De geopolitieke kopstukken van BNR

Europa staat er alleen voor

In deze aflevering bespreken we de positie van Europa. Het waarborgen van de veiligheid in Oekraïne wordt als het aan Amerika ligt primair een taak van Europa. Maar kan Europa dat wel zonder de steun van Amerika? En wat kunnen we doen om samen sterker te staan?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Minister van Defensie Ruben Brekelmans maakt zich geen zorgen over het eventueel niet doorgaan van de NAVO-top in Den Haag van deze zomer. Dat zegt hij in BNR De Wereld. Verschillende defensie- en veiligheidsdeskundigen lieten aan BNR weten grote twijfels te hebben over het lot van de top. Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn spreken Brekelmans in BNR De Wereld.

Lees ook | Groeiende vrees voor annulering NAVO-top in Den Haag

Brekelmans ziet juist dat de NAVO voor Amerika 'belangrijker is dan ooit'. Opvallend, gezien de recente uitspraken van president Trump. Tegelijkertijd maakt Brekelmans zich wel zorgen over de retoriek van Trump. 'De uitspraken van Trump over Zelensky zijn zorgelijk.' Hij benadrukt nog maar eens dat niet Oekraïne maar Rusland de oorlog is gestart.

Luister ook | De Alliantie: Drie jaar oorlog in Oekraïne

Tot nu toe zit Europa niet aan tafel bij de onderhandelingen tussen Amerika en Rusland. 'Als er concreter wordt gesproken over hoe de veiligheidsgaranties in Oekraïne eruit zien dat wij dan meepraten.' Bij die steun voor Oekraïne is betrokkenheid van Amerika 'altijd nodig', aldus Brekelmans.

Luister ook | 'Europa is niet klaar om de veiligheid van Oekraïne te waarborgen'

Komt de volgende oorlog er al aan?

Als de oorlog in Oekraïne voorbij is staat de volgende Europese oorlog ons misschien al te wachten. In het noorden van Kosovo roeren de Kosovaren en etnische Serviërs zich steeds meer. Journalist Bram Vermeulen, maker van de VPRO-documentaireserie Frontlinie zag hoe gespannen de situatie is, en dat er een link is met de oorlog in Oekraïne.

Luister ook |#282 Gedumpt door Trump

'Ontspannen' spotjes tegen migranten | Postma in Amerika

Trump heeft een spotje gelanceerd gericht tegen immigranten. Hij beweert dat dit een spotje is met 'Autonomous sensory meridian response' (ASMR), geluid waar je van ontspant. Maar of dat ook echt zo is? Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Trump zoekt steeds meer toenadering tot Poetin. Zijn belediging aan het adres van de Oekraïense president Zelensky is daar een perfect voorbeeld van. Hij noemde hem een dictator die niemand meer achter zich heeft staan en geeft Oekraïne ook nog eens de schuld van de oorlog. Europaverslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg leggen uit wat daar achter schuilt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de tweede aflevering aandacht voor Rusland. Wat wil Poetin?

De geopolitieke kopstukken van BNR

Wat wil Poetin?

Inmiddels hebben Amerika en Rusland met elkaar gesproken in Saoedi-Arabië. Trump is er alles aan gelegen om de oorlog te beëindigen. Maar wil Poetin dat nu ook al? En hoe gaat het met Rusland? Die vragen worden in deze aflevering beantwoord.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nog 1.432 nachtjes slapen en dan is Donald Trump geen president meer van de Verenigde Staten. Dat staat vast. Wat niet zeker is, maar wel waarschijnlijk, is dat de EU dan nog steeds bezig is met het beleggen van de ene na de andere top. Dat daar ooit iets uit komt over gezamenlijke defensie of een buitenlandbeleid is zo goed als uitgesloten. Als er ooit reden is geweest om dat als de wiedeweerga te doen, was het vanaf het moment waarop Donald Trump Republikeins presidentskandidaat werd.

Trump heeft exact gezegd wat hij van plan was: de steun aan Oekraïne opzeggen, een deal sluiten met Vladimir Poetin, en het hele probleem dumpen waar het volgens hem hoort: bij Europa. Vanaf de zijlijn heeft hij de afgelopen jaren de Republikeinen in het Congres zwaar onder druk gezet om zich te distantiëren van Oekraïne. Het is naïef maar nog wel begrijpelijk dat Europa zo lang heeft gedacht dat Kamala Harris de verkiezingen zou winnen, maar vanaf 6 november wist iedereen dat Amerika had gekozen voor het isolationismel. Big brother is misschien nog steeds big, maar geen brother meer.

Hetzelfde geldt voor de NAVO. Trump zegt het lidmaatschap niet op, maar hij ziet het meer als een vereniging waaraan hij wat contributie betaalt dan het machtige blok dat Amerika-als-hoeder-van-de-vrije-wereld bestiert. Het bondgenootschap dat Emmanuel Macron in 2019 ‘hersendood’ noemde, en dat bij de tweede Russische invasie in Oekraïne, op 24 februari 2022, weer even opleefde, is een soort scoutingtroep, ondanks het bewonderenswaardige optimisme van hopman Mark Rutte. 

Macron riep in Parijs een Europese top bijeen – jawel, alweer een top. Drie dingen vielen op: het VK was even terug van weggeweest, er kwam geen gezamenlijk standpunt over de Europese rol en het leveren van vredestroepen, en het was niet de hele EU, maar slechts een handjevol landen. Waar was de rest? Er komt ongetwijfeld een top om daarover uitgebreid te discussiëren. 

In Saoedi-Arabië is het eerste contact tussen de Russische en Amerikaanse ministers van buitenlandse zaken redelijk verlopen. Onderhandelaars van beide landen gaan nu serieus aan de slag. Opnieuw werd duidelijk dat Europa daarbij geen rol speelt, hooguit bij het leveren van vredestroepen na een staakt-het-vuren. Eigen schuld. Er is geen gezamenlijk standpunt en geen gezamenlijk beleid. Met welke Europeaan zouden Amerika en Rusland trouwens moeten praten, en waarover? Daarover gaan we vast weer… over de top.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de eerste aflevering aandacht voor het Oekraïense perspectief.

De geopolitieke kopstukken van BNR

Wat wil Oekraïne?

In deze aflevering leggen we de focus op Oekraïne. Hoe staat dat land ervoor aan het front? Wat kan het met de Westerse wapens? Of is Oekraïne in de steek gelaten door de beslissing van Trump om in Saoedi-Arabië te gaan praten met Rusland? Je hoort het in deze aflevering.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een groepje Europese leiders, waaronder premier Dick Schoof, kwamen maandag bijeen in Parijs voor spoedberaad over Oekraïne. Maar of er nou echt iets uit is gekomen valt te bezien. Europa is het vooral eens dat wij zelf nodig zijn om de veiligheid in Oekraïne te garanderen. Maar hoe dat dan moet en met welke toezeggingen? Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn praten er met Bas van Werven en Iwan Verrips over in De Ochtendspits.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De uitspraken van Trump en zijn defensieminister Hegseth over onderhandelingen met Poetin zijn een klap in het gezicht van Oekraïne en Europa, vindt voormalig ambassadeur in Rusland en Oekraïne Ron Keller. Amerika vindt dat er voor Oekraïne geen plaats is binnen de NAVO, dat de grenzen van voor 2014 niet reëel zijn, en dat Europa moet zorgen voor de veiligheidsgaranties. 'Europa is niet klaar om de veiligheid van Oekraïne te waarborgen', aldus Keller.

Luister ook |'Door Trump is Hamas weer een serieuze gesprekspartner'

Dat komt omdat wij daar geen instrumentarium voor hebben, beschrijft Keller. Bij de opzet van de EU hebben we gekozen voor een monetaire unie en niet voor een gezamenlijk buitenlands- en veiligheidsbeleid. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn beaamt dat Europa er alleen voor staat nu. Keller vreest dat Poetin het nu niet meer bij Oekraïne alleen zal laten. En dat terwijl Oekraïne en de NAVO juist al decennialang samen werken, zo zag Keller al begin jaren 90.

Luister ook |Onderhandelingen over Oekraïne beginnen: 'dit is een soort Jalta'

Poetin juicht

Voor Poetin zijn de uitspraken van Trump een geschenk uit de hemel. 'Dit wordt echt gezien als een overwinning voor Rusland', zegt correspondent Joost Bosman. Hij denkt dat Poetin ook echt wel vrede wil omdat het met de economie in het land steeds moeilijker gaat. Al gaat het ook weer niet zo slecht dat Rusland de oorlog niet meer vol kan houden, integendeel zelfs.

Luister ook |Amerika Podcast

President Musk? | Postma in Amerika

Elon Musk is de Amerikaanse overheid flink aan het saneren. In de Oval Office beantwoorde hij daar van de week allerlei vragen over, terwijl Trump vooral toekeek. TIME Magazine beeldde Musk zelfs af als de president. En zo denken meer Amerikaanse media erover, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Trump en Poetin hebben afgesproken dat de onderhandelingen over het einde van de oorlog in Oekraïne onmiddellijk beginnen. Dat heeft Trump na een telefoongesprek bekend gemaakt op Truth Social. Daarbij geldt dat het niet realistisch is om terug te gaan naar de grenzen van voor 2014, dat zei de Amerikaanse minister van Defensie Hegseth. Volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg is dit een nieuwe conferentie van Jalta van 1945, wat ironisch genoeg op De Krim ligt. Je hoort hem en Europaverslaggever Geert Jan Hahn bij Bas van Werven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Uitgangspunt van de extra invoerrechten op staal en aluminium is een middel waarmee de Amerikaanse president de sukkelende metaalindustrie in eigen land uit het slob wil trekken. In maart gaan de maatregelen in, voorlopig voor een periode van drie jaar. Canada, Mexico, Brazilië, Zuid-Korea en Europa worden er zwaar door geraakt en komen met tegenmaatregelen. Het begin van de draaikolk die we een handelsoorlog noemen. 

Het jaar is 2002, de president is George W. Bush . Zijn adviseurs hebben hem gewaarschuwd, met het bekende argument: een handelsoorlog kent alleen verliezers. Michigan, Pennsylvania, Ohio, West Virginia en Minnesota, belangrijke staalstaten, staan allerminst als één man achter Bush, hoewel hij daar wel op had gerekend. Voorzitter Prodivan de Europese Commissie, toevallig een expert op het gebied van de staalindustrie, verdedigt het principe en de voordelen van de open markt. Maar als Amerika niet luistert, gaan we er met gestrekt been in, zegt hij. Het effect op de Amerikaanse industrie is zo groot, dat Bush de staalsancties na 21 maanden opheft, 15 maanden vroeger dan gepland. 

Zestien jaar later, in 2018, stelt president Donald Trump vrijwel identieke sancties in tegen dezelfde landen, met als argument dat goedkoop buitenlands staal een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. EU-Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker laat zich niet intimideren en geeft Trump tijdens een bezoek lik op stuk. ‘Prima zakenman, die Juncker’, zal Trump later bewonderend zeggen. Net als in 2002, begint de industrie te mopperen en dwingt Trump de ziel uit zijn sanctiepakket te halen, door Mexico en Canada, de belangrijkste staalleveranciers, uit het sanctiebesluit te schrappen. Trump moppert voortdurend over de import van Duitse auto’s, waarop Sigmar Gabriel, de nummer twee onder Angela Merkel, tegen de Amerikanen zegt: ‘dan moeten jullie betere auto’s bouwen’.

In 2025 kun je zeggen dat alleen Tesla het in Europa goed doet. De huidige staal- en aluminiumoorlog is, evenals die van 2002 en 2018, gedoemd te mislukken. Het is niet in de eerste plaats de prijs waarom de Amerikaanse industrie staal en aluminium in het buitenland koopt, het gaat ook om de soort, kwaliteit en bewerking. Aan die specificaties kunnen de Amerikanen zelf niet voldoen, dus worden de producten tegen een hogere prijs geïmporteerd. Wat leidt tot onvermijdelijke omzetdaling en prijsverhoging. Make Amerika Great Again? Dat moet nog maar blijken. Iedereen hoopt op een wapenstilstand. Tegen de verbetenheid van Trump is het lastig vechten, maar wie de intimidatie weet weg te wuiven, maakt een redelijke kans. Het is triest, maar strijdvaardigheid is het enige middel. Wat we nodig hebben zijn stalen zenuwen. Of Amerika de grootste bondgenoot blijft, moet nog maar blijken.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Internationaal is er met grote verbazing gereageerd op het plan van Amerikaanse president Donald Trump om de controle over de Gaza-strook over te nemen en er een rivièra van te maken. Volgens Jan van Benthem, buitenlandcommentator voor het Nederlands Dagblad, is dit een oud staaltje imperialisme van de Amerikaanse president. Toch moeten we goed blijven opletten, want dit idee past - in tegenstelling tot wat wij denken - niet helemaal in het rijtje van Groenland en het Panama-kanaal.

Luister ook | Biden en Trump komen samen tot Gaza-deal: 'Dit moest gezamenlijk gebeuren'

Dit plan om Gaza om te toveren tot een luxueus vakantieoord ligt namelijk al jaren op tafel. De vraag is wel wat dit betekent voor de onderhandelingen en de tweestatenoplossing. Wat wel zeker is, aldus van Benthem, is dat Hamas weer een stem heeft gekregen als gelijkwaardige partner in gesprek over de toekomst van Gaza.  

Luister ook | De EU bijt écht terug 

De 'hete fase' van Duitsland 
De parlementsverkiezingen in Duitsland zijn in de 'hete fase' beland - zoals dat bij onze oosterburen heet. Politiek-verslaggever Geert Jan Hahn is de afgelopen dagen deze temperatuur in Duitsland gaan meten. Eén iemand vindt deze fase té heet en dat is oud-bondskanselier Angela Merkel. De oud-bondskanselier is niet uit het debat weg te slaan en krijgt veel kritiek. 

Lees ook | Trump zet Oekraïne onder druk: levering zeldzame aardmetalen in ruil voor steun 

Zelensky in het nauw
De Russische aanvallen op Pokrovsk brengen het Oekraïense leger in het nauw, met drone-aanvallen en infanterietekorten als extra dreiging. Poetin maakt haast – wil hij nog terrein winnen voordat hij mogelijk met Trump moet onderhandelen? Zelensky gooit als onderhandelingsmiddel zijn bodemschatten in de strijd. Toch ziet Christ Klep, militair historicus, de zaak nog niet helemaal verloren voor Oekraïne. 

Luister ook |Amerika Podcast

Trump heeft de pers schaakmat | Postma in Amerika

Met Trump in het Witte Huis zijn er ook flinke veranderingen doorgevoerd in de persruimte. De nieuwe perschef, Karoline, Leavitt heeft duidelijk laten weten dat de traditionele media niet meer te vertrouwen zijn. Daarom gaat vanaf nu de eerste vraag niet meer naar AP maar naar de nieuwe media, zoals bijvoorbeeld de Ruthless podcast.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vier landen hebben laten zien dat ze voorbereid waren op frontale aanvallen van Donald Trump: Canada, Mexico, China en Oekraïne. Canada en China hadden de lijsten producten al klaarliggen waarmee ze zou terug meppen zodra Trump met extra invoerrechten kwam, Mexico zegde toe een grote legermacht naar de grens te sturen die daar grotendeels allang zit, en Oekraïne wil kostbare grondstoffen ruilen tegen voortzetting van Amerikaanse steun. En wat doet Europa? Europa overlegt.

In Amerika zeggen ze vaak: de EU is heel goed in het beleggen van toppen, die zich bezighouden met het opstellen van de agenda voor de volgende toppen. Als één ding duidelijk is, dan is het dat Donald Trump zegt wat hij doet en doet wat hij zegt. De EU staat prominent op zijn lijst van strafmaatregelen in de vorm van hogere invoerrechten. Die straf hebben we te wijten aan een ietwat misleidende rekensom over de negatieve handelsbalans die Amerika met de EU heeft. We moeten meer Amerikaanse goederen kopen en onze export moet omlaag. Als Nederland zich even kon loswurmen uit de EU-cocon zouden wij aan de toorn van de Grote Leider in het Witte Huis ontsnappen, want wij voeren uit de VS meer in dan we exporteren en we zijn de derde investeerder in de VS. Maar wij zijn een uitzondering.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zegt dat we klaar zijn voor een offensief uit Washington, maar hoe is niet duidelijk. De raad van regeringsleiders is, zoals gebruikelijk, vaag. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken zegt dat er een tegenreactie komt, maar noemt geen details. Pieter Omtzigt gelooft dat er lijsten klaarliggen, maar heeft ook geen details. Het lijkt allemaal verdacht veel op grootspraak, niet op de emotie die hoort bij een gezamenlijk front. Bij de Brexit konden we dat wél, nu onze grootste bondgenoot ons bedreigt, is kennelijk het beleid pas aan de slag te gaan als de eerste salvo’s in Brussel zijn neergekomen.

Als voorbeeld van het Europese falen noemt Trump de hulp aan Oekraïne. Amerika geeft daar meer aan uit dan de 27 EU-lidstaten, en het zou op z’n minst 50-50 moeten zijn. Er is wel een lichtpuntje, want Trump is bereid de steun voort te zetten in ruil voor Oekraïense bodemschatten. Zelensky heeft dat aanbod gedaan om Trumps voornemen om zich uit dat conflict terug te trekken te blokkeren. Van de landen die zich op het Trump-scenario hebben voorbereid, zoals Canada, China en Mexico, is Oekraïne de winnaar, met nieuwe hoop op het behoud van westerse steun. Aan Zelensky’s transactionele behendigheid kunnen ze in Brussel nog een puntje zuigen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Unie dreigt de concurrentieslag met Amerika en China te verliezen. En dan wil president Trump ook nog eens met heffingen komen. Om concurrerender te worden heeft de Europese Commissie het kompas van het concurrentievermogen gelanceerd. Volgens NSC Europarlementariër Dirk Gotink is dit hard nodig. Het probleem ligt volgens hem bij het feit dat Europa vast blijft houden aan oude industrie.

Luister ook |Trump ondertekent haastig, waarom?

'Als je in Amerika kijkt. Daar is tegenwoordig de techsector de belangrijkste industrie. In Europa is dat al decennialang dezelfde: namelijk de auto-industrie. Door de interne markt te vereenvoudigen en regelgeving te schrappen moet het makkelijker worden om als Europees bedrijf concurrerend te zijn.

Luister ook |Nederland wil niet samen lenen voor defensie

Geen Eurobonds

Mario Draghi pleit in zijn rapport voor Eurobonds om te kunnen investeren in de economie. Europa-verslaggever legt dat aan Gotink voor. Hij sluit zich aan bij minister van Defensie Brekelmans die ook geen Eurobonds wil voor de Europese defensieindustrie. Gotink: 'Uit het coronaherstelfonds krijgt Nederland ook veel minder dan het heeft ingelegd. Dat is dus een slechte deal.'

Lees ook |Nederlandse ambassade Congo aangevallen door demonstranten

Onrust in Congo

Rebellen veroorzaken onrust in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Het draait allemaal om grondstoffen die ook voor ons van cruciaal belang zijn. Maar deze onrust gaat al terug tot aan de genocide in buurland Rwanda in 1994. Dat legt historicus David van Reybrouck uit, schrijver van het boek Congo.

Luister ook |Amerika Podcast

Trump op Mount Rushmore? | Postma in Amerika

Als het aan sommige Republikeinen ligt komt het hoofd van president Trump op Mount Rushmore te staan. Al kan niet iedereen zich daarin vinden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Denemarken, Mexico, Panama, Canada en de Europese Unie moeten een coalitie vormen tegen de tarieven die Donald Trump wil instellen. Hij tarieven, wij tarieven. Hij met militaire dreigementen. Wij met militaire dreigementen. Met dat plan is Chrystia Freeland, de Canadese oud-minister van financiën die Justin Trudeau wil opvolgen, op verkiezingscampagne. Bijt Trump in de staart met 135 miljard euro aan extra tarieven, zegt ze.

Of dat lukt is de vraag, maar Freeland heeft absoluut een punt. Teveel politieke leiders hopen dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Dat is wensdenken. Uit de barrage aan decreten die Trump inmiddels heeft ondertekend is één ding duidelijk: hij zegt wat hij doet en doet wat hij zegt. En opgeven is er niet bij.

Paar voorbeelden. Hij vroeg Jordanië en Egypte om samen de gehele bevolking van Gaza op te nemen, omdat de strook volledig in puin ligt. Trump moet hebben geweten dat Palestijnen naar een buurland jagen ongeveer het laatste is waarmee je moet aankomen, en de Jordaanse koning en Egyptische president wilden er niet van horen. Maar gisteren kwam Trump gewoon weer terug met dezelfde eis, en koning Abdullah en president al-Sissi maken zich terecht zorgen over de toorn van Trump, die zal worden uitgedrukt in sancties.

Tweede voorbeeld: Groenland. Ondanks de Deense woede over Trumps dreigement om het eiland desnoods met geweld in te lijven, laat hij het thema niet rusten. Tot genoegen van Vladimir Poetin, want die denkt terecht: als Trump uit nationaal militair belang vindt dat hij recht heeft op Groenland, heb ik met hetzelfde argument recht op de Krim.

Derde voorbeeld: Oekraïne. Trump heeft Zelensky nog niet helemaal laten vallen, maar hij zoekt duidelijk toenadering tot Poetin, om te gaan onderhandelen over een bestand. Daarbij valt op dat het onderhandelingen worden óver Oekraïne, maar niet mét Oekraïne. Onderhandelen betekent territoriale concessies, en het kan bijna niet anders dan dat de geraffineerde strateeg Poetin en de geroutineerde dealmaker Trump beide denken aan de Krim en een stukje Dombas. Waarover westerse politici tot nu te steeds hebben gezegd: daar gaan wij niet over, dat is aan Oekraïne. Kennelijk is dat volgens Trump onzin.

Europa doet er goed aan de lijn van de Canadese Chrystia Freeland te volgen. Zorg als de wiedeweerga voor een lijst tarieven en sancties. Vergeet al die deskundigen die voorspellen dat Trumps tarieven suïcidaal zijn. Hij zegt wat hij doet en hij doet wat hij zegt. Er komt oorlog – een handelsoorlog.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De eerste dagen van Trumps presidentschap kenmerken zich door het ene na het andere ondertekende decreet. Maar hoeveel kan Trump er daarvan echt uitvoeren? Te gast is Amerikanist Koen Petersen.

Luister ook |Biden en Trump komen samen tot Gaza-deal: 'Dit moest gezamenlijk gebeuren'

Waarom heeft Trump eigenlijk zo'n haast met al die decreten, meer dan andere presidenten? Koen Petersen denkt: vanwege de tussentijdse verkiezingen, die zijn al over een jaar en 10 maanden. 

Drama in het Witte Huis | Postma in Amerika 

Trump heeft pas net zijn intrek genomen in het Witte Huis, en hoewel er nog niet zoveel ruzie is als de vorige keer, is de aanstichter van de meeste drama Elon Musk. En, huh? Zat er nou een brief van Biden in het laatje? Dat en meer vertelt Jan Postma, onze correspondent in Washington 

Luister ook |Extra: Inauguratie president Donald Trump

De laatste dictatuur van Europa, Belarus, gaat zondag naar de stembus. De uitslag daarvan staat vast, maar met de vorige verkiezingen in het achterhoofd is dat best bijzonder. Waarom zijn deze verkiezingen voor ons belangrijk?  Daarover Oost-Europa-expert Bob Deen van Instituut Clingendael. En ook Europaverslaggever Geert Jan Hahn schuift aan. 

Luister ook |#253: Live met minister Veldkamp: Trump, vrede, Russische schaduwvloot, steun aan Oekraïne

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Kamala Harris nou zou hebben gewonnen, wat zou het dan een saaie boel zijn geworden. Dan was Amerika niet uit het Parijse klimaatakkoord gestapt, en uit de Wereld Gezondheidsorganisatie, dan waren Panama en Groenland niet bedreigd met invasies, dan betekende ‘make America great again’ niet een handelsoorlog met bondgenoten, geen klopjacht op migranten en geen vernedering van seksueel anders geaarden in binnen- en buitenland.

En ook geen Elon Musk, die hoofd wordt van een schijnbaar uit de wereld van Harry Potter weggerukt nepministerie dat toezicht houdt op de regeldruk. En die het fatsoenlijke deel van Amerika en de wereld de stuipen op het lijf joeg door tijdens een danktoespraakje voor de Grote Roerganger eerst naar het publiek links, en toen naar het publiek rechts een onvervalste Hitlergroet  te brengen. Rechterhand eerst op het hart en dan de gestrekte arm naar voren. Uit oppositiekring in Amerika, maar ook uit Duitsland, Italië en Spanje, landen met een extra antenne voor fascistische symboliek, klonken meteen protesten. 

Er zit in de aanpak van Trump ook een stevige dosis grootspraak. Hij kan, onder de noemer ‘drill, baby, drill’, wel beweren dat heel Amerika weer overstapt op fossiele brandstof, alleen zijn het de staten die daarover gaan, niet de federale regering. Hij kan wel roepen dat kinderen van migranten die in de VS geboren worden geen Amerikaans staatsburger meer zijn, maar dat ligt verankerd in het 14de Amendement op de Grondwet, en dat kan zelfs de Grote Roerganger niet per decreet veranderen. 

Als Kamala Harris had gewonnen, had het land een vrolijke, goedlachse president gehad, in plaats van deze sombere brombeer, van wie de woede afdruipt. Een man die de wederopstanding en de gouden dagen van zijn land aankondigt met kwaadaardige blik in de ogen en de mondhoeken omlaag. 

Er staat ook iets tegenover. Wij journalisten hadden ons waarschijnlijk rot verveeld met een vrolijke, positieve Amerikaanse president. Deze Grote Roerganger garandeert vier jaar lang een journalistieke achtbaan. Misschien is voor ons journalisten hier een woord van dank op zijn plaats. Elk nadeel heeft zijn voordeel, ook voor onze uitgevers en aandeelhouders. Dus Donnie Boy – houd ons maar lekker bezig. Wij zijn er klaar voor.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na lang onderhandelen is er eindelijk een deal tussen Israël en Hamas. Die deal moet zondag ingaan, als de partijen zich er daadwerkelijk aan houden. GroenLinks-PvdA buitenlandwoordvoerder Kati Piri reageert opgelucht op de deal en wijst daarvoor ook naar de rol van Trump. 'De druk op beide partijen heeft tot dit bestand geleid.'

Luister ook |'Elon Musk heeft een commercieel belang bij een zwak Europa'

Piri wijst ook naar de positie waar president Biden zich in begeeft. 'Laten we eerlijk zijn. Biden had niets meer kunnen doen zonder de steun van Trump. Dus dit moest gezamenlijk gebeuren.'

Ook vanuit Europa klinken opgeluchte geluiden. Al wordt vandaag vooral de druk op Israël opgevoerd om zich aan het akkoord te houden, nu blijkt dat Israël de stemming over de deal heeft uitgesteld. Europaverslaggever Geert Jan Hahn maakt een rondje langs de Europese velden. Ook over de laatste ontwikkelingen rond Oekraïne.

Lees ook |Israël en Hamas akkoord over staakt-het-vuren in Gaza: tientallen gijzelaars komen vrij

NAVO-norm

Zeg je Oekraïne dan zeg je ook NAVO. Trump roept op om vijf procent van het BBP aan defensie te besteden. Kati Piri vindt dat er ook meer geld naar defensie moet, maar is het niet eens met Trump. 'Meer geld naar defensie is nodig. Maar je krijgt het niet makkelijk uitgegeven.' Als gevolg daarvan geeft minister van Defensie Brekelmans nu geld aan Israël om daar wapens in te kopen. Daar is Piri geen voorstander van. 'Daar heb ik moreel bezwaar tegen. Geef het geld bijvoorbeeld aan Oekraïne voor hun dronefabrieken. Je kunt ook geld leveren. Maar meer investeren in defensie is nodig omdat we minder op de Amerikanen kunnen vertrouwen.'

Politieke spanningen in Israël

Dat Israël vooralsnog weigert om over een staakt-het-vuren te stemmen heeft volgend Jan van Benthem, buitenlandcommentator bij het Nederlands Dagblad, vooral te maken met de binnenlandse politieke spanningen. De ministers Ben Gvir en Smotrich overwegen zelfs uit de regering te stappen, ook al heeft Netanyahu hun steun niet per se nodig. Ook Van Benthem wijst dat deze deal er alleen kon komen door de samenwerking tussen Trump en Biden.

Luister ook |#277 Brandende kwesties

Elon Musk niet in het Witte Huis | Postma in Amerika

Elon Musk krijgt een kantoortje bij het Witte Huis, maar niet in het Witte Huis. Al eerder beschreef Maggie Haberman van de New York Times dat er spanningen ontstaan tussen Trump en Musk. Steve Bannon heeft ondertussen zelfs de oorlog aan Musk verklaard. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als een overeenkomst tussen Israël en Hamas werkelijk leidt tot een houdbaar staakt-het-vuren en de uitwisseling van gijzelaars tegen Palestijnse gevangenen, is dat het gevolg van een politieke primeur. De Midden-Oosten-onderhandelaars van Joe Biden  en Donald Trump sloegen gezamenlijk de leiders van Israël en Hamas met de koppen tegen elkaar, en die begrepen dat ze de vertrekkende en komende president niet tegen elkaar konden uitspelen.

‘Als de gijzelaars niet vrij zijn voor mijn inauguratie, breekt de hel uit’, had Trump gezegd. Wat hij daarmee precies bedoelde was niet duidelijk, maar Bibi Netanyahu zag het vermoedelijk als een steuntje in de rug, misschien wel als een carte blanche om de strijd tegen Hamas nog verder op te voeren. Hij moet verbijsterd zijn geweest toen hij Steve Witkoff, Trumps Midden-Oosten-onderhandelaar ontving, die in plaats van met een steunbetuiging met een donderspeechkwam.

Het was, zeiden medewerkers, een ‘gespannen’ gesprek, en het kwam erop neer dat Bibi het nieuwste voorstel voor een wapenstilstand simpelweg móest aanvaarden. Tekenen bij het kruisje, was Witkoffs boodschap. Bidens onderhandelaar Brett McGurk, zette samen met Witkoff Hamas onder druk, met de boodschap dat verdere uitvluchten zinloos waren. Na de nederlaag van Hezbollah en Iran, en de vlucht van de Syrische leider Assad, was Hamas immers volledig geïsoleerd.

In Qatarkwamen de zwaargewichten bijeen: Witkoff, McGurk, Mossad-chef David Barnea, Ronen Bar, baas van de Israëlische veiligheidsdienst en een Egyptische toponderhandelaar. Biden overlegde telefonisch met Netanyahu, de emir van Qatar, al-Thani, en president al-Sissi van Egypte.

Het nieuwe voorstel voor een wapenstilstand is helemaal niet nieuw, het is al acht maanden geleden door Biden op tafel gelegd en sindsdien steeds gerecycled. In fases worden gijzelaars geruild tegen Palestijnse gevangenen en trekken Israëlische troepen weg uit Gaza. Wie nou precies geruild wordt tegen wie, en hoeveel militaire controle toch nog houdt zijn steeds de struikelblokken geweest, ten koste van duizenden doden en ten koste van de gijzelaars. Als het allemaal lukt, is het de verdienste van de kemphanen Biden en Trump, die voor één keer kozen voor de Verenigde Krachten van Amerika. Hadden ze ook voor Oekraïne moeten doen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elon Musk bemoeit zich steeds meer met Europese politieke aangelegenheden. Zo steunt hij (extreem)rechtse partijen in het VK en Duitsland en wil hij een deal sluiten met Italië voor het Starlink-systeem. Volgens VVD-Europarlementariër Bart Groothuis denkt Musk belang te hebben bij een verzwakt Europa. 'Het zijn allemaal nationalistische partijen die hij steunt, om zijn bedrijven er beter uit te laten komen.'

Luister ook |'Meer betalen voor wapens aan Oekraïne is bespreekbaar'

Groothuis verhuist daarmee ook naar aankomend president Trump. 'Het belang van Musk komt overeen met dat van Trump.' Daar zit voor Groothuis ook het bezwaar tegen de invloed van Elon Musk. 'Vanaf 20 januari is hij onderdeel van de Trump-administratie.'

Europaverslaggever Geert Jan Hahn wijst erop dat Starlink op dit moment meer kan dan het Europese alternatief Iris2. Bart Groothuis vindt Starlink an sich ook geen probleem, maar wijst naar de gevoeligheid als Musk en eventueel Trump mee kunnen lezen. Volgens Groothuis ondermijnt Italië Iris2.

Luister ook |Duitsland in verkiezingsstand

Jetzt geht's los in Duitsland

De verkiezingscampagne in Duitsland is losgebarsten. Op 23 februari mogen de Duitsers stemmen. Vrijwel zeker is dat Friedrich Merz de nieuwe bondskanselier wordt, omdat zijn CDU/CSU ruim aan kop gaat in de peilingen. Voor de huidige bondskanselier, Olaf Scholz, dreigt een grote nederlaag na zijn mislukte 'stoplichtcoalitie'. De extreemrechtse AfD staat stabiel op plek twee. Die partij scoort vooral goed in de voormalige DDR. 'Maar de Brandmauer, zoals ze dat in Duitsland noemen, het cordon sanitair, blijft gehandhaafd, denkt Duitslandexpert en historicus René Cuperus van Instituut Clingendael.

Luister ook |Amerika Podcast

Canada kleur blauw in de VS | Postma in Amerika

Donald Trump wil Canada als 51e staat van de Verenigde Staten. Maar Politico heeft uitgerekend dat het vooral een Democratische staat wordt met maar liefst 47 kiesmannen. 'Trump moet dus twee keer nadenken of hij dit echt wel wil', aldus Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hij heeft geen officiële functie, maar hij jaagt in binnen- en buitenland prominente leiders en ondernemers op de kast. Zijn invloed groeit met de dag. Elon Raspoetin sleurt zijn gelegenheidsvriend, Donald Trump, steeds meer het pad op dat hij met zijn Musk-etiers heeft uitgestippeld. 

Het zijn collega-miljardairs , evenals hijzelf vaak uit de tech-sector, voor wie de tweecomponentenlijm die de wereld bindt bestaat uit geld en macht. Gelegenheidsvriend Trump heeft evenmin een officiële functie, daarvoor moet hij nog twaalf nachtjes slapen. Tot die tijd is hij, in elk geval staatsrechtelijk, gewoon burger. Maar hij gedraagt zich wel vast als tsaar en houdt hof in wat nu al het ‘zuidelijke Witte Huis’  wordt genoemd, Mar a Lago. Politici uit binnen- en buitenland vragen belet en hopen op een audiëntie. Zijn persconferentie, gisteravond, was een warrige opeenstapeling van onzinsprookjes, zoals de verovering van Groenland en het Panamakanaal  en het dwingen van NAVO-leden om 5 procent van hun BNP aan defensie uit te geven. Amerika zelf zit op 3,6 procent. 

Wat Musk doet is eigenlijk vileiner. Hij ontwikkelt een buitenlands beleid dat gericht is op radicaalrechts, met zijn lofzang op de Duitse AfD met haar neofascistische ideeën, de Britse Reform beweging, een aanval op premier Starmer wegens een onbewezen rol in een kinderseksschandaal en een commercieel-politieke flirt met de Italiaanse premier Meloni. Als een ware Raspoetin stuurt hij de wereld in zijn eigen richting, en die van zijn Musk-etiers, zoals Mark Zuckerberg en Jeff Bezos. 

De vraag is hoe lang deze gelegenheidsvriendschap nog standhoudt. Maggie Haberman, Witte Huis verslaggever van de New York Times, zegt dat relatie stevig onder druk staat. Musk huurt voor 2000 dollar per nacht een huisje op het terrein van Mar a Lago, als een goede Raspoetin dichtbij zijn tsaar. Maar volgens Haberman begint Trump zich te ergeren , door de nabijheid en de opdringerigheid. Met regelmaat hoort het personeel de mannen tegen elkaar snauwen.

Over twaalf dagen betrekt Trump het Witte Huis. Naaste medewerkers krijgen dan kantoren in de nabijheid van de president. ‘Reken er maar niet op dat Musk een kantoor in de West Wing of een toegangspasje krijgt’, zegt Haberman. Hoe Musk wordt gecanceld weet niemand, maar dat hij op weg is naar de poort staat vast. Waarschijnlijk in een Tesla.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de komst van president Trump rijst de vraag of en hoe hij de steun aan Oekraïne voort wil zetten. Als blijkt dat Oekraïne meer wapens nodig heeft of Amerika meer geld wil zien voor hun wapens, dan is dat volgens VVD-buitenlandwoordvoerder Eric van der Burg bespreekbaar. 'Wij hebben een groot belang om ervoor te zorgen dat Oekraïne sterk in positie blijft.' Hij is te gast bij Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn.

Luister ook |'Poetin wil geen vrede, maar een bestand is niet uitgesloten'

Komende week reist Van der Burg met de vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken af naar Amerika. Hij hoopt hier vooral informatie in te winnen over hoe Amerika naar verschillende geopolitieke zaken kijkt. Toch denkt Van der Burg dat ook Amerika belang heeft bij een sterk Oekraïne. 'Poetin stopt niet bij Oekraïne. Ook Trump heeft er belang bij dat Rusland niet als winnaar uit de strijd komt.'

De oproep om Oekraïense vluchtelingen terug te sturen naar veilige delen in Oekraïne zoemt ook rond. Volgens Van der Burg is dat iets wat we gezamenlijk in Europa moeten regelen.

Lees ook |Na staatsgreep verkeert Zuid-Korea in steeds diepere politieke crisis

Politieke chaos in Zuid-Korea compleet

Justitie in Zuid-Korea heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen voormalig president Yoon. Die werd afgezet nadat hij de staat van beleg had afgekondigd. Waar men dacht dat het na zijn afzetting rustig zou worden is dat allerminst het geval. Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker schetst de grote crisis en legt uit waarom dit ook voor Europa grote gevolgen kan hebben, nu de Zuid-Koreaanse economie in zwaar weer verkeert.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Russische president Vladimir Poetin sprak op zijn jaarlijkse persconferentie over de mogelijkheden voor vredesonderhandelingen met Oekraïne. Maar Ruslandexpert Hubert Smeets gelooft niet dat Poetin dat echt wil. 'Hij zegt dat hij wil onderhandelen zonder voorwaarden vooraf, maar wel op basis van de sindsdien gerealiseerde realiteit op de grond en de Istanbul-akkoorden'. Toch sluit Smeets een bestand niet uit. Hij is te gast bij Bernard Hammelburg in BNR De Wereld.

Poetin verwijst ook naar de Istanbul-akkoorden van april 2022. 'Die zijn nooit afgerond omdat Rusland zich schuldig had gemaakt aan oorlogsmisdaden in Boetsja', aldus Smeets, medeoprichter van Raam op Rusland en columnist voor NRC. Toch probeert het Westen Oekraïne naar de onderhandelingstafel te begeleiden, zeker sinds de herverkiezing van Donald Trump.

In Oekraïne kijkt men vooral naar de situatie zoals die in de Koude Oorlog was tussen West- en Oost-Duitsland. 'In Kiev leeft het idee om beide delen van Oekraïne los van elkaar te ontwikkelen. En dan is het wachten op een situatie zoals de val van de Muur in 1989.' Smeets denkt, net als voormalig Oekraïens-ambassadeur Robert Serry, dat Trump misschien wel een betere president kan worden voor Oekraïne dan Biden.

Luister ook | 'Trump kan een betere president worden voor Oekraïne dan Biden'

Situatie in Rusland zelf

In Rusland gaat het ondertussen niet voor de wind. Hoewel de IMF-ramingen nog altijd gunstig zijn merken de Russen, met name buiten de steden, de economische gevolgen van de oorlog, legt Smeets uit. Denk daarbij aan de inflatie op boodschappen en brandstof. Ook hebben bedrijven er last van. Zo heeft de Russische luchtvaartmaatschappij Aeroflot oude afgekeurde Boeing 737's gekocht, puur en alleen voor de onderdelen. Verschillende toestellen staan namelijk gedwongen aan de grond.

Hoewel de Russen flink wat te lijden kunnen hebben denkt Smeets dat het voor Poetin zaak is om de oorlog vooral buiten Moskou en Sint-Petersburg te houden. 'De mensen daar lijken erg op ons.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Door de herverkiezing van Trump denkt Europa steeds meer na over eventuele vredesbesprekingen tussen Oekraïne en Rusland. Volgens Robert Serry, voormalig ambassadeur in Oekraïne, kan Trump een betere president worden dan Biden. 'Biden heeft zich veel te druk gemaakt om escalatie en daarom kwamen de wapens te laat. Nu moet die oorlog wel eindigen.' Bernard Hammelburg praat erover met Serry en met Europa-verslaggever en maker van de BNR Perestrojkast Geert Jan Hahn.

Luister ook |'Syrië heeft de ruimte nodig om een eigen regime op te bouwen'

Trump Casino

'Trump kan dreigen om Oekraïne vol te stoppen met wapens als Rusland niet stopt, en aan de andere kant kan hij Oekraïne een paar veiligheidsgaranties geven, maar die oorlog moet dan wel ophouden', aldus Serry. Wel is Trump onberekenbaar en dus leven we volgens Serry wel in het 'Trump-casino'.

Werken aan onze weerbaarheid

Oekraïne claimt de aanslag in Moskou op de Russische generaal Kirillov, die daarbij om het leven kwam. Zulk soort acties hebben we Israël ook zien uitvoeren op de top van Hezbollah en Hamas. Weerbaarheid van deze landen is wel degelijk een afschrikwekkend middel tegen de vijand. Daarom vindt voormalig MIVD-baas Pieter Cobelens dat we de woorden van NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte serieus moeten nemen en serieus werk moeten maken van voorbereidingen op een eventueel conflict.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je ziet hoezeer Donald Trump de wereld in de houdgreep heeft, zou je waarachtig denken dat hij al president is. Terwijl we tot zijn beëdiging nog 33 nachtjes moeten slapen. Het is veel sidderen en beven. 

Een aantal topuniversiteiten heeft buitenlandse studenten geadviseerd ruim op tijd terug te zijn van hun wintervakantie. De boodschap luidt: zorg dat je vóór 20 januari op je campus bent, want daarna kom je er misschien niet meer in. Trump is naar verluidt van plan opnieuw een inreisverbod in te voeren voor een aantal landen. Aan het begin van zijn eerste termijn deed hij dat ook, en het werd toen alom een ‘moslimverbod’ genoemd, al ging het ook om bezoekers uit niet-moslimlanden. Het rijtje Kirgizië, Nigeria, Myanmar, Soedan, Tanzania, Iran, Libië, Noord-Korea, Syrië, Venezuela, Jemen en Somalië wil hij uitbreiden met India en China. Ruim de helft van de meer dan een miljoen buitenlandse studenten zijn Indiaas en Chinees. Het heeft iets surrealistisch.

Misschien bijna zo bizar is dat de komst van Trump aanleiding is voor een ernstige regeringscrisis in buurland Canada. Want hij komt met 25 procent extra invoerheffing op goederen uit Canada, als straf voor de illegale immigranten en drugs die vanuit Canada de VS binnenkomen. Minister Chrystia Freeland van financiën trad af omdat premier Trudeau tijdens de feestdagen de belasting op voedsel, snoep, kinderkleding en cadeaus wil afschaffen. En bijna 19 miljoen burgers krijgen als cadeautje een cheque van 250 Canadese dollars. Freeland heeft in haar begroting juist een buffer opgenomen om de Trump-tarieven te kunnen opvangen, dus die ziet Trudeau’s beleid als geldsmijterij. Er speelt natuurlijk meer: Trudeaus populariteit  staat op nog geen 30 procent, dus hij was al op weg naar de uitgang. Maar toch. 

Wat ons in Europa meer raakt zijn de voortdurende tekenen die Trump geeft over de zijn inziens onzinnige steun voor Oekraïne. Hij noemt het besluit van Joe Biden om de Oekraïners toestemming te geven met Amerikaanse wapens doelen in Rusland te bereiken ‘stom’. Dat leidt opnieuw tot zorgen onder NAVO-leden en tevredenheid bij Poetin. 

Trumps presidentschap avant la lettre kan ook tot nuttige doorbraken leiden. Voor het eerst in maanden heerst er weer optimisme bij de onderhandelaars over een Gaza-bestand – niet alleen bij de bemiddelaars uit Qatar en Egypte, maar ook Israël en Hamas. De plotselinge vaart heeft veel te maken met Trumps barse dreigement  dat het met die oorlog afgelopen moet zijn voordat hij aantreedt. Iets waar Joe Biden het trouwens mee eens is, want die hoopt nog steeds op één succesje voordat hij roemloos de einder tegemoet gaat. 

Trump schijnt voor zijn inauguratie veertig buitenlandse staatshoofden en regeringsleiders te hebben uitgenodigd. Of die komen is de vraag, want ze willen geen figuranten zijn in het spel dat Trump neerzet als geopolitieke opperbaas. Maar hij is hard aan de slag om dat weldegelijk te worden.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De snelle val van president Assad in Syrië doet de wereld verbazen. In het machtsvacuüm willen verschillende partijen de macht grijpen. Volgens oud-diplomaat Ron Keller moeten wij Syrië de ruimte geven om een eigen regime op te bouwen, met steun van de internationale gemeenschap.

Luister ook | 'Politieke chaos Zuid-Korea is slecht nieuws voor Oekraïne'

Keller, voormalig ambassadeur in Rusland, Oekraïne, China en Turkije, noemt als oorzaak voor de val van Assad de oorlogen waar Hamas en Hezbollah in zitten samen met de terugtrekkende bewegingen van Amerika en Rusland. Europaverslaggever Geert Jan Hahn legt uit hoe dit de oorlog in Oekraïne beïnvloedt doordat Rusland zich nu nog meer alleen op Oekraïne hoeft te focussen. Voor de BNR Perestrojkast sprak hij met de Oekraïense ambassadeur in Nederland die binnenkort staatssecretaris van Buitenlandse Zaken in Oekraïne wordt.

Lees ook |Onzekerheid rond nieuwe leiding Syrië, 'Landen willen weten met wie ze zaken kunnen doen'

Zorgen om minderheden

Toch is het niet alleen maar hosanna in Syrië. Minderheden maken zich zorgen om hun positie. Eén van die groepen zijn de Koerden. Joël Voordewind was Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie. In die hoedanigheid maakte hij zich altijd hard voor de positie van de prowesterse christelijke Koerden. Voordewind hoort nu al berichten van Koerden die hun christelijke uitingen weg moeten halen.

Luister ook |Amerika Podcast

Bezoek Gabbard aan Assad wordt opgerakeld | Postma in Amerika

Tulsi Gabbard is Trumps beoogd hoofd van de inlichtingendiensten. Zij ging ooit op de koffie bij Assad in Damascus en dat bezoek wordt nu opgerakeld. En schoondochters spelen een opvallende rol in Washington deze week. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Antony Blinken, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, vatte de combinatie van hoop en twijfel na de staatsgreep in Syrië uitstekend samen. Wij willen de nieuwe machthebbers best erkennen, maar dan moeten ze zich aan de fatsoensregels houden: niet sektarisch, geloofwaardig, transparant en bereid om verantwoording af te leggen. Waar hij niet over repte – in elk geval nóg niet – was de opheffing van de sancties tegen Syrië. Kortom, de nieuwe junta die de rebellen hebben gevormd, heeft nog een hoop aan te tonen.

New York Times-commentator Thomas Friedman schreef: ‘Wat willen de rebellen eigenlijk? Een pluralistische democratie of een islamitische staat? De geschiedenis leert ons dat hardline islamisten doorgaans winnen’. De Israëliërs namen het zekere voor het onzekere, voerden de afgelopen dagen in Syrië 350 bombardementen uit op militaire bases, lanceerinrichtingen, opslagplaatsen voor chemische wapens, en brachten een groot deel van de Syrische oorlogsvloot tot zinken. Ze bezetten ook het niemandsland aan de Syrische kant van de grens, de eerste keer sinds de Jom Kipoeroorlog van 1973 dat ze de bestandsovereenkomst schonden. De Arabische wereld reageerde woedend, maar de Amerikanen en Russen bleven opmerkelijk stil – de Amerikanen omdat die zelf op Syrisch grondgebied dertig bombardementen uitvoerden, en de Russen omdat die, na hun afgang als bondgenoot van Assad, alleen nog oog hebben voor het behoud van hun marine- en luchtmachtbases in Syrië. 

Hoezeer Israël de nieuwe machthebbers ook wantrouwt, het staat buiten kijf dat de machtsovername nooit was gelukt als Israël Hezbollah in Syrië en Libanon, maar vooral Iran niet had verpletterd. Alle geopolitieke ogen zijn dan ook gericht op Teheran. Overleven de feitelijke machthebber, Khamenei, en zijn zwaargehavende Revolutionaire Garde deze blamage, of ziet de gematigde flank, met kopstukken als vicepresident en oud-buitenlandminister Zariv, een kans?

De andere grote winnaar is Turkije, belangrijkste steunpilaar van de rebellen, dat zijn doelstelling bereikt door de macht in het Koerdische gebied in Syrië geheel over te nemen, en ongehinderd jacht kan maken op de prowesterse Koerden in die regio. Veelzeggend was het commentaar van de aantredende nieuwe president van hun vroegere bondgenoot Amerika: ‘Syrië is een bende, maar het is niet onze vriend. De VS moet er niets mee te maken willen hebben. Dit is niet ons gevecht. Laat ze hun gang gaan, blijf erbuiten’. Geen idee wat Trump van plan is met de negenhonderd Amerikaanse soldaten die tot de huidige dag in Syrië IS blokkeren.

Het klinkt allemaal erg cynisch, en dat zou het niet moeten zijn. Het schrikregime van Assad is verdreven, in Turkije staan vluchtelingen te trappelen om terug te keren, in Nederland komt dat ook op gang. Goed voor de vluchtelingen, en goed voor onze eigen politieke verhoudingen. Want hadden wij niet een klein probleempje met migratie?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Yoon van Zuid-Korea heeft gegokt en verloren door de staat van beleg uit te roepen. Inmiddels hangt zijn lot aan een zijden draadje. Volgens hoogleraar Koreastudies Remco Breuker is dit een overwinning voor de Zuid-Koreaanse democratie, maar heel slecht nieuws voor het Westen, en dan met name voor Oekraïne.

Luister ook |NAVO-bondgenoot Amerika is niet verloren met Trump

Breuker wijst erop dat Yoon internationaal gezien erg succesvol is, maar in het binnenland wordt hij uitgekotst. Yoon haalde de banden met Amerika en Europa verder aan en steunt Oekraïne fanatiek, nu Noord-Koreaanse militairen aan Russische zijde vechten. De oppositie ziet hier echter niets in en wil juist meer toenadering zoeken tot China. 'Het is zeer slecht nieuws voor Oekraïne.'

Lees ook |Zuid-Koreaanse president mag van regeringspartij aanblijven na geflopte coup

China heeft liever Trump dan Harris

China bereidt zich voor op de terugkeer van Donald Trump. Ondanks de dreigingen met nieuwe heffingen door Trump zijn de Chinezen helemaal niet bang. 'Met Trump weten ze waar ze aan toe zijn', zegt sinoloog en strategisch adviseur bij China Inroads Valérie Hoeks. Biden zette Trumps anti-Chinabeleid eigenlijk voort en Trump gaat er nu zelf weer een schepje bovenop doen.

Lees ook |Geen handelsoorlog tussen EU en VS onder Trump

Oekraïne is de oorlog aan het verliezen: wat heeft het land nu nodig?

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn was deze week op de NAVO-top in Brussel met de ministers van Buitenlandse Zaken. Er heerst enig pessimisme over de kansen voor Oekraïne. Minister Brekelmans van Defensie zegt zelfs dat Oekraïne aan het verliezen is.

Luister ook |Amerika Podcast

Biden wekt ook binnen eigen partij ergernis met gratieverlening | Postma in Amerika

Ook Democraten uiten zich kritisch over de gratieverlening van Hunter Biden door zijn vader, president Joe Biden. Toch volgen er mogelijk nog meer gratieverleningen. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het voorjaar van 1982 liet Hafez al-Assad, vader en voorganger van de huidige Syrische president Bashar al-Assad, de stad Hama met de grond gelijk maken. Zo’n 20.000 burgers werd neergemaaid en in massagraven gegooid, die vervolgens met bulldozers werden geëgaliseerd. Een groot deel van de stad leek op een aantal voetbalvelden, waar hier en daar nog een hand of knie uitstak. Wat hadden de slachtoffers misdreven? Zij waren opstandige soennieten, gelieerd aan de Egyptische Moslimbroederschap.

New York Times commentator Thomas Friedman ging er destijds, toen nog als correspondent, kijken en bedacht de term ‘Hama-regels’ voor leiders in de Arabische wereld: ‘regeer door middel van angst, plant angst in de harten van je mensen door duidelijk te maken dat je volgens geen enkele regel speelt, zodat ze er nooit, nooit, nooit over peinzen om tegen je te rebelleren’. Assad jr. houdt zich al dertien jaar aan de ‘Hama-regels’, sinds hij demonstraties tegen zijn regime keihard neersloeg. De demonstranten, veelal soennieten, maar ook Koerden, Yazidi’s, Druzen, Assyriërs en talrijke andere minderheden, voelden zich geïnspireerd door wat toen de Arabische Lente heette. Assad, zelf Aleviet – een liberale sjiitische stroming – die een broze coalitie vormde met de christenen, voelde zich bedreigd en startte een burgeroorlog waarin hij geen middel schuwde, inclusief chemische wapens, en die inmiddels 600.000 mensen het leven heeft gekost. Zijn krijgsmacht stelde niet veel voor, maar bondgenoot Iran stuurde eenheden van de Revolutionaire Gardes en Hezbollah, en bondgenoot Rusland stuurde zijn luchtmacht. 

De Russisch-Iraanse actie leidde tot verpulvering van delen van het land, en in het bijzonder de historische stad Aleppo. In 2020 leidde Russisch-Turkse bemiddeling tot een staakt-het-vuren. Omdat Israël de slagkracht van Iran en Hezbollah nu stevig heeft verminderd, durfden rebellen van Tahrir al-Sham, een wat minder fanatiek broertje van Al Qaeda, het aan om een poging te doen de stad te heroveren. Het ziet ernaar uit dat het lukt. De Russische luchtmacht kwam meteen in actie, maar die heeft te weinig materieel en mankracht om tegelijkertijd in Oekraïne en Syrië te vechten. Iraakse pro-Assad-milities zijn ook geen partij voor de rebellen. 

Een groot deel van de bevolking van Aleppo is blij met de rebellen  , terwijl Assad het zich niet kan veroorloven om de op één na grootste stad in het land te verliezen en de ‘Hama regels’ zal toepassen. En dus kijken we naar de herleving van een conflict dat we een beetje waren vergeten. Politiek en journalistiek doen immers aan selectieve verontwaardiging. Na de Russische invasie in Oekraïne, en zeker sinds het uitbreken van de Gaza- en Libanonoorlogen, is Syrië aan onze aandacht ontsnapt. De Syrische bevolking verdient beter. En het is wel degelijk ook ons probleem, want reken maar op een nieuwe stroom vluchtelingen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deze week vergaderde de NAVO in Montréal over de oorlog in Oekraïne en de toekomstige relatie met Trump. Derk Boswijk, CDA-kamerlid en lid van de Parlementaire Assemblee van de NAVO, was hierbij en sprak met de Oekraïense en Amerikaanse delegatie. Invloedrijke Republikeinen vertelden hem dat de soep niet zo heet gegeten wordt en dat we de Amerikanen zeker niet moeten afschrijven als NAVO-bondgenoot. 

Ondanks dat Trump van de daken schreeuwde dat Oekraïne de zorg is van Europa, lijken zijn republikeinse collega's wel bereid om de Oekraïners te hulp te schieten, aldus Derk Boswijk, CDA-kamerlid en lid van de Parlementaire Assemblee van de NAVO. 

Luister ook |Militaire NAVO-leider Bauer: ‘Bedrijven moeten voorbereiden op oorlogstijd’

Trump heeft Keith Kellogg, voormalig nationaal veiligheidsadviseur, als de nieuwe Oekraïne en Rusland gazant aangewezen. Volgens Europa-verslaggever, Geert jan Hahn, wordt hij écht alleen ingezet op deze oorlog en dit is bijzonder. Deze keuze verbaast Boswijk niet, want Kellogg weet als geen ander wat er allemaal op het spel staat. 

Lees ook |‘Nieuwe regering-Trump wordt chaos met hem als koning’

Al een jaar wordt gespeculeerd over een staakt-het-vuren met Hamas, maar tot op de dag van vandaag is dat nog niet gelukt. Nu is er wel een staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah. Hamas staat met zijn rug tegen de muur en doelt ook op een staakt-het-vuren met Israël. Maar wat betekent dit eigenlijk voor Gaza? Jan van Benthem, buitenlandcommentator van Nederlands Dagblad, vertelt ons meer over hoe dit eruit zou zien. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Af en toe worden we op onze eigen bijziendheid gewezen. Zoals nu, door de publicatie van de memoires van Angela Merkel. Ze was 16 jaar bondskanselier van Duitsland, werd in binnen- en buitenland op handen gedragen en gezien als de enige echte Europese leider, maar viel van haar voetstuk toen, vlak na haar aftreden, Rusland voor de tweede keer Oekraïne binnenviel. Ze had het allemaal fout gezien, en was zo ongeveer medeschuldig aan Poetins oorlog. 

Ze hield in 2008 toetreding van Oekraïne tot de NAVO tegen. Ze was mild toen Poetin in 2014 voor de eerste keer Oekraïne binnenviel en meende dat met de Minsk Akkoorden te kunnen oplossen. Ze bood, onder het motto ‘Wir schaffen das’, in 2015 vluchtelingen een plekje onder de Duitse zon. Ze hield, tot grote woede van Donald Trump en Joe Biden, vast aan de import van goedkoop gas uit Rusland via de Nord Stream-pijpleiding. Ze probeerde, in de Duitse traditie sinds Willy Brandt, de relatie tussen Rusland en het Westen te redden. Applaus? Jazeker, toen wel. Nu wordt ze verguisd en snapt daar, zoals ze tegen de BBC zei, niets van. Het was immers allemaal in het Duitse, maar ook in het Europese belang geweest. Toch?

Hoe zat het met ons zelf? Maakten wij ons in 2007 en 2008 druk over Oekraïens lidmaatschap van de NAVO, dat George W. Bush eiste en Angela Merkel bestreed? Waren wij het niet die in 2016 Poetin verwelkomden in de Amsterdamse Hermitage om 400 jaar betrekkingen te vieren? En waren wij het niet die in datzelfde jaar in een referendum tegen het EU-associatieverdrag met Oekraïne stemden? Was het niet de Gasunie – dus de Nederlandse staat – die voor 9 procent eigenaar was van Nord Stream, en dat belang pas in 2023 van de hand deed? Waren wij niet, net als Duitsland en andere Europese landen, verslaafd aan het goedkope Russische gas? En zijn er onder ons niet ook velen die Mutti Merkel stiekem best terug zouden willen, in plaats van de klungelende Olaf Scholz? 

‘Vrijheid’ heet Merkels autobiografie. Grondig en volledig, zoals dat een Duitser betaamt – dus 700 pagina’s lang. Ze is een markante vrouw. Duitsland glijdt economisch de afgrond in, met de catastrofale problemen bij Volkswagen als metafoor. Is dat allemaal haar schuld? En als dat zo is, waarom is ze dan 16 jaar ook door ons op handen gedragen? Was het onze bijziendheid? Of was het gemakzucht, want meerijden op de Duitse bagagedrager was makkelijk. We omschreven het zo: Nederland is een Duitse provincie, Rotterdam en Vlissingen zijn Duitse havens. Het is prettig zakendoen met de Duitsers. Gemakzucht? Of hypocrisie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Trump is voorlopig nog niet geïnaugureerd, maar bemoeit zich nu al met het buitenlandbeleid van de Verenigde Staten. Direct - door een nieuwe Director of National Intelligence aan te dragen die eerder met Poetin belde. En indirect - want opeens is er tóch toestemming van huidige president Biden om de Amerikaanse langeafstandsraketten op Russische doelen te gebruiken. 

Wat betekent dit voor Oekraïne en de koers van Europa? Te gast is Sabine Mengelberg, universitair docent internationale veiligheidsstudies aan de Nederlandse Defensie Academie. 

Luister ook |Vermoeide Oekraïners zijn blij met Trump

Failliet van de klimaattop? 

De leiders van de G20-landen hadden deze week een duidelijke boodschap aan de onderhandelaars op de COP29 – kom tot een haalbaar financieel doel. Maar het resultaat was een document zonder bedrag. Stientje van Veldhoven, vicevoorzitter van het World Resources Institute, was op de top in Bakoe en nu te gast. 

Luister ook | Landen op klimaattop houden elkaar nog in houdgreep over geld

Het dansje van Trump 

De presentatoren van het bekende tv-programma Morning Joe gingen met Trump praten. En daar krijgen ze nu voor op hun kop. En waarom doen sporters hetzelfde dansje als Trump op het veld? Jan Postma vertel het ons vanuit Washington. 

Luister ook | #269 Trumps MAGA-team

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen na de Russische invasie in Oekraïne de westerse hulp op gang kwam, eerst met knullige onzin als helmen, maar al spoedig met serieus afweergeschut, en zware artillerie, zei Sergei Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, dat het in feite een conflict was tussen Rusland en de NAVO. Dat stuitte op westers hoongelach – het was hulp aan een bevriend land tegen een barbaarse agressor – maar helemaal ongelijk had hij niet. 

Terwijl Oekraïners en Russen met duizenden tegelijk sneuvelden, ging de politieke discussie over de definitie van betrokkenheid. Wapens leveren? Geen bezwaar. Met die wapens op Russische doelen laten schieten? Nee, dat niet. Boots on the ground? Daar kwam weer dat bekende diplomatieke cliché: nee, dat overschrijdt een rode lijn.

Rusland is zelf geen haar beter en vormt, met grote wapenleveranties van bondgenoten Noord-Korea, Iran en waarschijnlijk ook China, en met bondgenootschappelijke Noord-Koreaanse boots on the ground, de nieuwe as-mogendheden die uit zijn op het Westen.

De Amerikaanse regeringswissel leidt tot een Oekraïense capitulatie. Donald Trump noemt het, zoals bij alles, een ‘deal’, maar die houdt in dat Rusland de Krim en de vier geannexeerde provincies mag houden, in ruil voor een wapenstilstand voor onbepaalde tijd. Joe Biden, op alle fronten uitgespeeld, heeft in blessuretijd nog toestemming gegeven om Amerikaanse artillerie in Oekraïne te gebruiken voor het schieten op Russische doelen, maar het is te weinig en te laat. Het is een surrealistische situatie. Grondwettelijk is er tot 20 januari maar één president, Joe Biden. Maar Trump is op volle kracht bezig met zijn kabinetsformatie en duwt zijn voorganger hardhandig van het podium. De ploeg die verantwoordelijk wordt voor het buitenlands beleid, met Marco Rubio als minister en Tulsi Gabbard als Directeur Nationale Veiligheid – de chef van alle 18 inlichtingendiensten – streeft naar rechtstreeks overleg met Poetin en een opdeling van Oekraïne.

Groot als de westerse hulp aan Oekraïne bij tijd en wijle is geweest, het was nooit genoeg en altijd te laat. Westerse regeringen hebben Oekraïne nooit de middelen en de steun gegeven om écht van Rusland te kunnen winnen, en Rusland nooit materieel en militair helemaal afgeknepen. In die zin is de route die Trump wil inslaan misschien ook wel een opluchting voor de Oekraïners. Duizend dagen droefenis is welletjes. Zelensky beseft dat en weet wat hem te wachten staat. Voor het eerst spreekt hij over een diplomatieke oplossing. De handdoek in de ring is het net niet, maar het scheelt niet veel.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Europese landen zien het, met de nieuwe Amerikaanse president Trump, somber in voor Oekraïne. In deze aflevering verdiepen wij ons in hoe de Oekraïners kijken naar de komst van de nieuwe presidentskandidaat.

Maar de Oekraïners zijn helemaal niet zo somber over de komst van Donald Trump. Ze zijn oorlogsmoe en willen dat er nu keuzes worden gemaakt, aldus Jeroen Ketting, ondernemer en oprichter van Lifeline Ukraine.  Onder de Democraten krijgen de Oekraïners net genoeg 'om te blijven leven óf om langzaam te sterven', aldus Ketting die in Kherson met de de vermoeide bewoners besprak. 

Luister ook |‘Dit is slecht nieuws voor Europa. We gaan een hoge prijs betalen'

In Europa zelf lijkt juist de complete paniek toe te slaan, legt Europaverslaggever Michal van der Toorn, uit. De Europese leiders lijken opeens te zijn wakker geschud en verkondigen stuk voor stuk hun steun aan Oekraïne. Het lijkt bijna alsof de verkiezingsuitslag een totale verrassing voor hen was. 

Luister ook |Economische crisis in Duitsland: 'Merkel heeft economie nooit veranderd'

De Duitse kabinetscrisis leidt tot nieuwe verkiezingen in februari. Kan Duitsland nog van moddergooien terugkrabbelen naar economische welvaart? Daarover praat ik met Otto Fricke, Bondsdaglid namens de FDP. Of zijn eigen partij de kiesdrempel gaat halen, dat is nog even de vraag zegt Fricke zelf. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wie klimaatverandering nog steeds ontkent, is onnozel, wie hijgerig dramt over deadlines en het te lage tempo van maatregelen is een dweperige dominee, wie gelooft in het succes van klimaattoppen is niet goed bij zijn hoofd – of beter gezegd bij zijn COP. Net als al die andere COP-toppen is die in Baku gedoemd te mislukken. Ja, maar Parijs was toch een doorbraak, zeggen de gelovigen. O ja, en hoeveel is daarvan verwezenlijkt? 

Het wemelt van de rariteiten. Bij de vorige COP waren er 80.000 deelnemers en bezoekers, met een magistrale ecologische voetafdruk. Dat vonden de organisatoren ook een toefje te veel, dus aan deze, in Azerbeidzjan, doen ‘maar’ 40.000 mensen mee. En die komen niet met de trein of op de fiets. Maar de belangrijkste kopstukken ontbreken. Biden komt niet, net als de vorige keer, Xi Jinping is ook absent, evenals Macron (ondanks de symboliek van de Parijse akkoorden).

De staatshoofden van Rusland, India, Indonesië, Canada en Brazilië ontbreken. De groep van ongebonden landen, de G77, eist, samen met China, een vergoeding van 1.300 miljard dollar voor de financiering van klimaatprogramma’s. China wordt officieel nog steeds beschouwd als ontwikkelingsland, wat natuurlijk te bizar voor woorden is.

Maar de olifant in de kamer, binnenkort ’s werelds machtigste man, die met dat oranje haar, gelooft dat klimaatbeleid apekool is, wil dat de VS hun positie als grootste olieproducent ter wereld vergroten, en koestert het motto ‘drill, baby, drill’. En het laatste dat hij wil hij geld uitgeven aan arme landen om klimaatprogramma’s op te zetten waarin hij zelf niet gelooft.

‘Als we nu niet onmiddellijk ingrijpen, gaat de wereld ten onder’ is een slogan die vooralsnog in de grootste landen geen indruk maakt. Wie zich echt zorgen maakt, moet het zoeken in het verder overtuigen van de private sector. Ondernemers snappen het beter dan bestuurders en activisten. Het idee dat de regeringen van 193 landen er op een bijeenkomst in Baku uit komen, heeft een bord voor zijn COP – met een C.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump keert op 20 januari 2025 terug in het Witte Huis. In deze aflevering van BNR De Wereld bespreken we de gevolgen voor Amerika, maar ook voor de rest van de wereld en dus ook voor ons.

Allereerst over de verkiezingen zelf. Amerikanist Koen Petersen vindt dat de peilingen er enorm naast zaten, want close was het absoluut niet tussen Harris en Trump. Bernard Hammelburg spreekt met Petersen over de geopolitieke koers van Amerika en wat dat onder meer voor Europa en China betekent.

Luister ook | 'Europa investeert te weinig in nieuwe technologieën'

In Europa zelf wordt het nieuwe presidentschap van Trump als een gegeven gezien. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit dat Trump ook als een kans wordt gezien voor Europa om op eigen benen te staan. Eén Europese leider zit in ieder geval gebakken: de Hongaarse premier Viktor Orban.

Luister ook |Trump wil oorlog Midden-Oosten 'snel beëindigen', maar zo makkelijk is dat niet

Voor veel Iraniërs in het buitenland is de keuze voor Trump goed nieuws, legt hoogleraar Afshin Ellian uit. Veel mensen uit de Iraanse diaspora zijn fan van Trump. Volgens hem was het Trump die Iran echt op zijn plek wilde zetten. Hij verwacht dan ook dat Khamenei en consorten niet blij zullen zijn met de uitkomst van de verkiezingen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese industrie heeft het steeds moeilijker tegen grote reus China. Volgens GroenLinks-PvdA-Europarlementariër Mohammed Chahim kom dat Europa te weinig investeert in nieuwe en opkomende technologieën. Dit in tegenstelling tot China. Bernard Hammelburg gaat met hem in gesprek.

Luister ook |Bert Koenders: Palestina erkennen, maar zonder Hamas

De man die mede voor die vergroening moet zorgen is klimaatcommissaris Wopke Hoekstra. Volgende week wordt hij weer verhoord door het Europees Parlement over zijn ideeën. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit hoe die hoorzittingen werken en Chahim legt uit wat hij van Hoekstra wil weten.

Leest ook |Georgische president weigert te getuigen voor kieskommissie, 'omkering van zaken'

Verkiezingsfraude in Georgië?

De oppositie weet het zeker: in Georgië is sprake van verkiezingsfraude. Regeringspartij Georgische Droom won de verkiezingen verrassend. De partij wil bij de EU, maar heeft ook sterke banden met het Kremlin. Onze correspondent Joost Bosman legt uit welke bewijzen voor fraude en zei en wat de regeringspartij wil.

Luister ook | Amerika Podcast

Bidens 'garbage' ontploft in gezicht van Harris | Postma in Amerika

President Biden heeft een grote blunder gemaakt door het woord 'garbage' te gebruiken als reactie op de uitspraak op de Trumps rally in New York. De Republikeinen willen dat minder dan een week voor de verkiezingen flink uitbuiten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tussen de Amerikaanse verkiezingen, Oekraïne en het Midden-Oosten is het nieuws uit Japan een beetje in de verdrukking geraakt. Ten onrechte. De miskleun van premier Ishiba om vervroegde verkiezingen uit te schrijven en dan de meerderheid te verliezen is meer dan een lokale politieke tyfoon. Japan is niet alleen de derde economie ter wereld, maar ook een strategische bondgenoot in de groeiende rivaliteit met China.

Je kunt je afvragen of Japan wel helemaal een democratie is. Tijdens de Amerikaanse bezetting na de Tweede Wereldoorlog liet de Amerikaanse onderkoning generaal Douglas MacArthur door een groep uit Harvard overgevlogen rechtsstudenten een grondwet schrijven die hij aan de keizer en diens coterie opdrong. Allemaal oorlogsmisdadigers, want daaruit bestond de politieke elite, en oppositie was er niet. De Liberaal Democratische Partij , die al spoedig ontstond, is – op een incidentele onderbreking na – feitelijk altijd aan de macht geweest. Een grote, conservatieve volkspartij, die zich naadloos ontpopte als een soort natuurlijke opvolger van de keizerlijke dictatuur. 

Japan kent een coalitiesysteem, waarin de LDP altijd de boventoon voerde, al was er vaak een kleinere partij nodig om aan een meerderheid te komen. Er is nu vrijwelgeen coalitie denkbaar waarin Ishiba premier kan blijven. Tegelijkertijd heeft de grootste oppositiepartij, de liberale CDPJ onder leiding van oud-premier Yoshihiko, te weinig gelijkgestemde partijen om een meerderheidskabinet te vormen. Het lijkt allemaal een beetje op de Nederlandse coalitieperikelen. 

Het verschil is dat de westerse wereld groot belang heeft bij stabiliteit in Japan. Dat was al zo toen MacArthur in 1945 Japan niet wilde zien als de wrede bondgenoot van Hitler-Duitsland, maar als een strategische partner in de kersverse Koude Oorlog. Over de tussen de 25 en 40 miljoen slachtoffers van de Japanse bezetting in Azië werd nauwelijks gesproken. In die schijnwereld paste een volkspartij op wie Amerika kon rekenen. 

Nu is de vijand China, wat aansluit bij honderden jaren Japanse geschiedenis waarin de animositeit met China een hoofdrol speelde. Nu heeft het Westen, Amerika voorop, een partner nodig die een front helpt vormen tegen de Chinese opmars en het groeiende conflict over Taiwan en de Zuid-Chinese Zee. Op het Japanse eiland Okinawa heeft Amerika een legermacht van 55.000 man en een indrukwekkende zee- en luchtmacht. Volgens de Japanse grondwet zorgen de VS, als Japan in oorlog raakt, voor de Japanse defensie. 

Wij kunnen onze schouders ophalen over de politieke chaos in Japan, want, tja, wat kunnen wij eraan doen? Maar het is een beetje zoals de Amerikaanse verkiezingen: het wordt hoogstwaarschijnlijk Trump, maar ja, wat kunnen wij eraan doen? Het antwoord is: wakker worden, als EU actief meedoen aan de samenwerking tussen het VK, Nieuw-Zeeland en Australië. Veiligheid in die regio is van levensbelang – ook voor ons.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De escalatie in het Midden-Oosten heeft enorme gevolgen voor de hele wereld en daarom moet Nederland nu actie ondernemen, vindt Bert Koenders, voorzitter van de AIV en oud-minister van Buitenlandse Zaken.Nederland moet de Palestijnse staat zo snel mogelijk moet erkennen. Maar wel onder één voorwaarden: een nieuw breed gedragen Palestijns leiderschap. Nederland en Europa kunnen geen staat erkennen die vastgehouden worden door Hamas. 

De eerste verantwoordelijkheid ligt volgens hem bij de Arabische wereld zelf, maar dit betekent niet dat wij kunnen afwachten. Volgens Bert Koenders, voorzitter van de AIV en oud-minister van Buitenlandse zaken, is het tijd om wakker te worden en te beseffen dat er een nieuwe machtsorde is in de wereld. Het conflict leidt te veel af van de andere problemen in Europa. 

Luister ook: Kabinetsadvies erkenning Palestina valt slecht: ‘Beloning van wandaden terroristische organisaties’

Een echt gezamenlijk standpunt over Palestina lijkt er in zowel West- als Oost- Europa niet te zijn, merkt Europa verslaggever Michal van der Toorn, op. Toch zijn de belangen van het continent erg groot. Van der Toorn vraagt Bert Koenders wat Europa moet doen om minder passief te zijn. 

Lees ook: BRICS wil onafhankelijk zijn van Westen, maar deelnemers moeten wél westerse cash meenemen

De BRICS-top in Kazan

In grote getalen zijn de wereldleiders bijeen op de BRICS-top in het Russische Kazan. President Poetin is de host van deze top en dit is een overwinning an sich, want vorig jaar kon hij er niet bij zijn. Maar ook de BRICS lijken steeds meer grond te winnen, want zelfs NAVO-lid Turkije wil toetreden. 

Luister ook | Amerika Podcast

Obama rapt Eminem | Postma in Amerika 

De Democraten zetten alles op alles in de slotfase van de verkiezingen en zetten de grote sterren in. Obama liet zich zelfs in Detroit inspireren na de komst van Eminem en trok zijn eigen rap-kunsten uit de kast. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

Binnenkort staan Jan en Bernard samen in het theater, met Laila Frank. Meer info en tickets vind je hier: https://www.haagschcollege.nl/usaverkiezingsshow

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aziatische soldaten die meedoen aan een oorlog in Europa, dat is bepaald geen alledaagse ontwikkeling. De komst van minstens 10.000 Noord-Koreanen als versterking van de Russische krijgsmacht brengt de positie van Oekraïne nog meer in het nauw, en maakt EU- en NAVO-lidstaten behoorlijk nerveus. Zoiets is nooit eerder vertoond, zeggen ze. Ten onrechte.

In de Eerste Wereldoorlog kwamen bijna twee miljoen Aziaten naar Europa en het Midden-Oosten, sommige als fabrieksarbeiders, maar de meeste als soldaten in de loopgraven. Ze vochten voor de ‘goede’ kant, de geallieerden van toen: Rusland, Japan, Italië, Engeland, Frankrijk en Amerika. Van de zomer voerde Belarus met een groot contingent Chinezen militaire oefeningen uit op nog geen drie kilometer van de Poolse, en minder dan dertig kilometer van de Oekraïense grens. Dat betekent niet dat China bereid zou zijn om te gaan meevechten, maar geruststellend was het bepaald niet.

Of de komst van tienduizend Noord-Koreanen naar Rusland nu een primeur is of niet, het is zeer verontrustend. Vergeleken met de tienduizenden manschappen die Rusland in de oorlog tegen Oekraïne verliest is het bij lange na niet voldoende. Maar het precedent is er. En Noord-Korea heeft een krijgsmacht van ruim een miljoen soldaten, die veel trainen en prachtig in de paradepas kunnen marcheren, maar gevechtservaring ontbreekt. Als ze niet als kanonnenvlees sneuvelen op het Oekraïense slagveld, doen ze bij de Russen broodnodige gevechtservaring op, wat weer slecht nieuws is voor Zuid-Korea. Bovendien eist Kim Jong-un, behalve veel geld, ook compensatie in de vorm van geavanceerde wapens, zoals tanks en gevechtsvliegtuigen.

Het is ongetwijfeld ook een Russische tegenzet. Oekraïne trekt zich niets meer aan van de Amerikaanse terughoudendheid en valt nu met drones doelen in Rusland aan, tot aan Moskou toe. Amerika kondigde deze week een nieuwe zending hoogwaardige wapens voor Oekraïne aan, en de verwachting is dat Biden zijn verzet tegen het beschieten van doelen in Rusland spoedig zal opgeven. Daarmee raakt de oorlog in Oekraïne in een nieuwe fase, die gaat duren tot 20 januari 2025 om 12.00 uur, als Donald Trump wordt ingezworen. Want daar ziet het naar uit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Duitse economie zit diep in de problemen. Volkswagen is daar het toonbeeld van. Volgens Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland, heeft Duitsland de afgelopen tien jaar zitten slapen. Hij noemt Duitsland 'naïef' en verwijt Angela Merkel dat zij in haar 16-jarige regeerperiode niets heeft veranderd aan de economie.

Olaf Scholz kwam volgens Brzeski met hele goede plannen om Duitsland verder te brengen. Maar in de praktijk is er van zijn plannen weinig terechtgekomen. Brzeski wijt dat aan het handhaven van de Duitse schuldenrem.

Luister ook |'De alarmbel klinkt in Centraal- en Oost-Europa'

De situatie in het Midden-Oosten

Tijdens de uitzending kwam het bericht naar buiten dat Israël Hamasleider Sinwar zou hebben omgebracht. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal reageert en hij beschouwt de huidige ontwikkelingen in de strijd van Israël met Hezbollah en Hamas.

Lees ook |Terwijl asielaanvragen dalen, slaan EU-landen steeds hardere toon aan: 'Voor de bühne

Migratieplannen op de EU-top

Op de EU-top in Brussel ziet Europaverslaggever Michal van der Toorn dat het, naast Oekraïne en het Midden-Oosten, toch vooral over migratie gaat. Het Nederlandse voornemen om te kijken naar het onderbrengen van migranten in Oeganda leidt tot wisselende reacties in Brussel. Van der Toorn sprak erover met premier Dick Schoof.

Luister ook |Amerika Podcast

Jimmy Carter (100) heeft gestemd | Postma in Amerika

Het was zijn laatste wens en het is hem gelukt. Oud-president Jimmy Carter heeft kunnen stemmen op Kamala Harris. Wellicht geeft zijn stem de doorslag in zijn thuisstaat Georgia waar Harris en Trump nek-aan-nek gaan. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In diplomatiek opzicht is de oorlog in het Midden-Oosten voor Amerika tot nu toe een opeenstapeling van missers. Israël en Hamas hebben alle pogingen om tot een bestand te komen gesaboteerd, Hezbollah en Israël negeerden Joe Bidens oproep om het streven naar elkaars vernietiging op te geven. Als Amerika de gemoederen niet weet te sussen, kan niemand het.

Vandaar dat Washington de bakens verzet. In de slag met Hezbollah kiest Biden min of meer openlijk de kant van Israël, om drie redenen. In de eerste plaats vanwege het door de New York Times opgespoorde bewijs dat de aanvallen door Hamas, Hezbollah en Iran op Israël jarenlang minutieus waren voorbereid en gecoördineerd. In de tweede plaats om Hezbollah militair dusdanig te verzwakken dat Iran, de feitelijke bevelhebber, zoveel slagkracht verliest dat een aanval door Israël – met Amerikaanse hulp – het land vleugellam maakt. Vernietiging van Iraanse drone- en raketfabrieken zou leveranties aan Rusland verstoren, en daarmee ook de positie van Oekraïne verbeteren.

In de derde plaats ziet Biden een goede kans om in te grijpen in Libanon, dat met een machteloos demissionair kabinet, enorme corruptie en een economisch infarct stuurloos is. De belangrijkste oorzaak, zei oud-premierFouad Siniora onlangs tegen de BBC, is dat Libanon is gekaapt door Hezbollah, en daarmee door Iran. Biden deelt die mening, en hoewel hij aanvankelijk de Israëlische opmars tegen Hezbollah trachtte te voorkomen, doet hij bij nader inzien liever mee. 

Vandaar het recente Amerikaanse besluit om Israël geavanceerde afweerraketten te leveren, naast het enorme pakket offensieve wapens dat het land al ontving. Sterker nog: sinds de aanval van Hamas op 7 oktober is Israël opgeklommen tot het land dat sinds de Tweede Wereldoorlog meer Amerikaanse militaire hulp heeft ontvangen dan welk ander land ook.

Hoe het beleid van Biden de presidentsrace tussen Trump en Harris zal beïnvloeden valt nog te bezien. Een harde dreun tegen Iran spreekt in elk geval beiden aan. Wat helemaal onderaan de lijst met doelen is terechtgekomen is het lot van de gijzelaars. De hoop op hun vrijlating is gereduceerd tot gele speldjes op steeds minder revers. Wat een droevige symboliek.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense president Zelensky maakt een tour door West-Europa op zoek naar meer steun. Vooral de opstelling van Duitsland en Amerika baart hem en veel Europese landen zorgen, ziet ook VVD-Europarlementariër Bart Groothuis. 'Duitsland is een disfunctioneel land aan het worden.'

Wat Groothuis betreft moeten de noordelijke lidstaten samen met Nederland en de Baltische staten meer het voortouw nemen in Europa en ligt die kans ook voor het grijpen. Europa-verslaggever Michal van der Toorn beschrijft hoe de kaarten in Europa nu geschud worden.

Luister ook |Minister Brekelmans: 'Israël heeft F-35 nodig voor bredere veiligheid'

In het Europees Parlement staat Groothuis bekend als één van de grootste hardliners ten opzichte van China. Wat Groothuis betreft moeten we ons nog harder opstellen tegen China en moeten we accepteren dat we niet meer zo makkelijk goedkope spullen uit China willen halen. 'Als we dat niet doen dan betekent dat de-industrialisatie voor Europa.' Dat wil ook zeggen dat Europa een grotere rol moet pakken. Groothuis heeft er vertrouwen in dat Nederland dit ook wil doen, omdat ook de PVV-stemmer inziet dat een Nexit geen optie is.

Lees ook |Israël: Vergeldingsactie op Iran kwestie van tijd

Wachten op wraak van Israël

De militaire operaties van Israël focussen zich nog altijd vooral op Hezbollah en Hamas. De verwachtte wraakactie op Iran blijft tot nu toe uit, maar volgens minister van Defensie Gallant zal de wraak van Israël dodelijk zijn. Defensiespecialist Peter Wijninga, van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, denkt dat die vergeldingsactie er wel degelijk gaat komen. Ook wijst hij op de verschillen tussen het front met Hezbollah en de situatie in Gaza.

Luister ook |Amerika Podcast

Trump wil New York winnen | Postma in Amerika

Donald Trump gaat iets heel opvallends doen: hij gaat een campagnerally houden in Madison Square Garden, middenin New York. In een Democratische staat die hij normaal gesproken nooit kan winnen. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit waarom Trump dit doet.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Totdat de Amerikaanse journalist James Foley, zichtbaar voor de hele wereld, in 2014 op YouTube met de sabel werd onthoofd door IS, had vrijwel niemand ooit van deze terreurgroep gehoord. Daarna werd de jacht op IS prioriteit. Hoe gruwelijk het leven voor het volk was in het ‘kalifaat’ in Syrië en Irak, was voor ons bijzaak, het ging om de bedreiging van het Westen.

De trieste analyse van Faoud Siniora, premier van Libanon tijdens de vorige oorlog tussen Israël en Hezbollah, in 2006, doet aan de IS-tragedie denken. Heel simpel gezegd betoogt Siniora dat het Libanese volk het slachtoffer is van de dictatuur van Hezbollah. In 2006 wist zijn regering niets van de plannen van Hezbollah om de zogenoemde ‘blauwe lijn’ met Israël over te steken. Namens zijn regering distantieerde hij zich destijds van de oorlog. Op dit moment is er geen functionerende regering. ‘In feite’, zegt Siniora, is Libanon door Hezbollah gekidnapt, en achter Hezbollah zit Iran’. En het volk is de dupe. 

Siniora was een van de architecten van resolutie 1701 van de Veiligheidsraad, die de oorlog in 2006 beëindigde. Volgens die resolutie zou Hezbollah zich terugtrekken tot de Litani rivier, 30 kilometer ten noorden van de grens met Israël. Dat zou een bufferzone worden, en Hezbollah zou een deel van haar wapens vernietigen. Die resolutie is nooit uitgevoerd. 

De huidige oorlog tussen Israël en Hezbollah begon op 8 oktober, een dag na de bloedige inval van Hamas in Israël. Hezbollah begon raketbeschietingen op Israël ‘uit solidariteit met Hamas’. Solidariteit met Gaza is belangrijk, zegt Siniora, ‘maar niet door je in een conflict met Hamas te mengen’. 

Het punt over de positie van Hezbollah is belangrijk. Zoals zovelen, ziet Siniora het als een allochtone groep, die zich meester heeft gemaakt van Libanon, met een politieke vleugel in parlement en regering, en een militaire vleugel in het veld. Libanon kent traditioneel een fragiel evenwicht tussen sjiieten, soennieten, druzen en christenen. Hezbollah is fanatiek Iraanse-stijl sjiitisch, waardoor het fragiele evenwicht totaal is verstoord. Hun oorlog, met al zijn slachtoffers in Libanon en Israël, rust op een verderfelijke jihadistische ideologie. 

De westerse politieke machine denkt simplistischer. De Franse president Macron, bijvoorbeeld, wil een embargo op wapenleveranties aan Israël. Dat gaat dan eigenlijk over Gaza, maar ook over Libanon, want dat wordt een tweede Gaza. Een bewijs dat Macron er geen jota van snapt. Frankrijk levert niet eens wapens aan Israël. Hezbollah heeft niets te maken met Palestijnen, en al evenmin met het Israëlisch-Palestijnse conflict. Hezbollah is een Iraanse onderaannemer, die Israël van de kaart wil vegen, en als het kan ook Frankrijk en de rest van de beschaafde wereld. In feite een Iraanse ambitie. Iran als supermacht in de regio is wat ieder normaal denkende regering moet willen blokkeren. Dus wapenleverantie aan Israël? Uitstekend idee.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Gaza duurt nu 1 jaar. Op 7 oktober vorig jaar viel Hamas Israël binnen. Daarbij kwamen zeker 12 honderd mensen om het leven, onder meer op een groot festival. Meteen erna startte Israël een groot offensief. Het ministerie van Gezondheid, onder leiding van Hamas, spreekt over meer dan 40 duizend doden in Gaza. Mensen die het overleefd hebben zijn vaak alles kwijt en hebben te weinig eten.

Sinds de Tweede Wereldoorlog vielen er niet meer zoveel Joodse slachtoffers op 1 dag. Ook werden er 250 mensen gegijzeld. Van die gijzelaars zitten er nog zo'n honderd vast in Gaza. Onbekend is hoeveel van hen nog in leven zijn.

Israël startte daarna de oorlog in Gaza. Maar uiteindelijk bleef het daar niet bij. De Houthi-rebellen sloten zich aan bij Hamas, vanuit Jemen en blokkeren de internationale zeevaart voor het Westen in de Rode Zee. Ook voeren zij aanvallen uit. En recenter is er natuurlijk de oorlog met Hezbollah en de oorlog met Iran.

Eén jaar na 7 oktober 2023 staat het Midden-Oosten in brand. Maar ook in ons eigen land maakt deze oorlog heel veel emoties los. In drie gesprekken blikken we terug en kijken we vooruit. Dat doen we met onder meer:

- Martine van den Berg, schrijver, religiewetenschapper en Israël-kenner

- Tara Kenkhuis, Midden-Oosten-correspondent

- Leendert Beekman & Mats Akkerman, politiek verslaggevers

- Bernard Hammelburg, BNR-buitenlandcommentator

- Robert Serry, voormalig VN-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat Israël in de strijd tegen Hezbollah F-35-gevechtsvliegtuigen inzet die mogelijk voorzien zijn van onderdelen afkomstig uit Nederland, vindt minister Ruben Brekelmans van Defensie niet bezwaarlijk, zegt hij in BNR De Wereld. 'Natuurlijk moeten we mensenrechten en eventuele schendingen daarvan serieus nemen, maar het gaat ook om de bredere veiligheid van Israël.'

Luister ook |Minister Veldkamp: 'Risico van grootschalige aanval Iran is danig afgenomen'

De rechtbank en het hof hebben de levering van Nederlandse onderdelen voor de F-35 verboden, daarom is het Rijk in cassatie gegaan bij de Hoge Raad. Volgens Brekelmans bewijst de aanval van Iran de noodzaak tot de F-35 voor Israël.

Brekelmans wijst erop dat Nederland al decennia lang contacten onderhoudt met de Palestijnen en, anders dan de Verenigde Staten of Israël, ook diplomatieke relaties heeft met het regime in Teheran. 'Wij kunnen een rol spelen, Nederland heeft dat gezag.'

Lees ook |'Riskante' uitspraak Rutte: 'Oekraïne hoort thuis in de NAVO'

Rutte begonnen bij de NAVO

Europa-verslaggever Michal van der Toorn was aanwezig bij de overdrachtsceremonie voor Mark Rutte die secretaris-generaal van de NAVO is geworden. Van der Toorn ziet hoe Rutte eerst vooral de lijn van voorganger Jens Stoltenberg zal voortzetten. Minister Brekelmans legt uit dat de oorlog in het Midden-Oosten daar wel degelijk invloed op heeft. 'Rusland is militair een grotere dreiging voor ons, maar de polarisatie in de samenleving die dit conflict oplevert is ook een gevaar.'

Luister ook |Amerika Podcast

Team Trump maakt voorzichtige draai op abortus | Postma in Amerika

Het lijkt erop dat het kamp van Donald Trump een voorzichtige draai maakt op het vlak van abortus. Melania Trump verdedigt in haar nieuwe boek namelijk het recht op abortus. Amerika-correspondent Jan Postma ziet hoe de Republikeinen het lastig hebben op dit onderwerp en denkt dat er daarom van strategie is gewisseld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na mislukte onderhandelingen rond een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas lukt dat vooralsnog ook niet tussen Israël en Hezbollah. De vrees voor een totale aanval groeit, met een belangrijke rol voor Iran. Toch ziet minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp dat het risico van een directe Iraanse aanval op Israël 'danig is afgenomen, maar die is niet nul.' Dat zegt Veldkamp tegen Bernard Hammelburg in deze aflevering van BNR De Wereld.

Dat het niet lukt om tot een staakt-het-vuren te komen heeft volgens Veldkamp ook te maken met het Amerikaanse gezag in de wereld. 'Ik denk dat in het algemeen het Amerikaanse gezag is afgenomen als je het vergelijkt met veertig, vijftig jaar geleden.'

Luister ook |'Kabinet investeert niet in vrede'

Het voorstel voor het bestand waar de VN-Veiligheidsraad over sprak was een initiatief van Amerika en Frankrijk. Europa-verslaggever Michal van der Toorn ziet dat Europa met man en macht probeert om iets voor elkaar te krijgen, maar dat het uiteindelijk toch bij Amerika uitkomt.

Lees ook |Japanse partijleider Kishida niet herkiesbaar als partijleider

Krijgt Japan een vrouwelijke premier?

Negen kandidaten van de Liberaal Democratische partij, strijden om de job om premier van Japan te worden. En voor het eerst zou dat een vrouw kunnen zijn. De Japanse politiek wordt geteisterd door schandalen. Daarnaast stagneert de economie en vergrijst het land in recordtempo. Japan-watcher Radboud Molijn, oprichter van Global Bridges, legt uit welke uitdagingen de nieuwe Japanse premier op zijn of haar bordje krijgt en wat we kunnen verwachten.

Luister ook |Amerika Podcast

Republikeinen furieus na bezoek Zelensky | Postma in Amerika

Republikeinen willen dat er koppen gaan rollen naar aanleiding van het bezoek van de Oekraïense president Zelensky aan een munitiefabriek in de swing state Pennsylvania. Volgens hen was dit puur een campagnestunt van de Democraten. Trump heeft een ontmoeting met Zelensky boos afgezegd.

Binnenkort staan Jan en Bernard samen in het theater, met Laila Frank. Meer info en tickets vind je hier: https://www.haagschcollege.nl/usaverkiezingsshow

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een grote groep landen, verenigd in de VN-Veiligheidsraad, ondersteunt de Amerikaans-Franse oproep tot een tijdelijk staakt-het-vuren in Libanon. De landen willen een onmiddellijke gevechtspauze van 21 dagen om zo tot een diplomatieke oplossing te komen en een staakt-het-vuren in Gaza. Bas van Werven praat er in De Ochtendspits over met Bernard Hammelburg, die het een grote prestatie noemt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Over de algemene vergadering van de Verenigde Naties hangt vaak een grauwsluier, maar zelden waren de gemoederen zo somber als op de 79ste editie, hier in New York. En dat ligt zeker niet aan het handjevol landen, zoals Nederland, dat alles op alles zet om er iets van te maken. 

Met bijeenkomsten in zaaltjes en in de wandelgangen over mensenrechten, vrouwenrechten, genderrechten, voedselveiligheid, klimaat, hervormingsplannen, toekomstplannen. Maar de drama’s in Oekraïne, het Midden-Oosten, Soedan denderen voort.

Je hoort vaak zeggen: kan de VN niet ingrijpen? Nee, dat kan niet, de VN is niets meer of minder dan de optelsom van de 193 leden, dus zonder eigen wil of ziel. Dat zie je het best in de grote vergaderzaal, waar staatshoofden, regeringsleiders en ambassadeurs van keurige democratieën, dubieuze autocratieën en rabiate dictaturen toespraken houden waar nauwelijks naar wordt geluisterd. Paar uitzonderingen, zoals de toespraak van Joe Biden, gisteren, die tijdens de zonsondergang van zijn carrière zo hard en zo vergeefs heeft onderhandeld over Oekraïne, waar de oorlog voortwoedt, en over het Midden-Oosten, waar de oorlog zich uitbreidt tot het regionale conflict dat hij zag aankomen, maar niet kon tegenhouden.

Biden heeft enorm zijn best gedaan om de relatie met Europa, na de periode-Trump, te herstellen, maar hij heeft de dreigende schaduw van Trump niet kunnen wegnemen. Historici zullen ooit ongetwijfeld gunstig over Biden oordelen, maar de barrage van Republikeinse aanvallen tekent het beeld van het heden: de overhaaste en chaotische terugtrekking uit Afghanistan, de onstuitbare opmars van China en de voortwoekerende oorlogen, waarin hij tot nu toe machteloos bleek.

Wat zaten al die staatshoofden, regeringsleiders, ministers en ambassadeurs in die grote zaal te denken? Het zijn mooie woorden, Joe, dachten ze, maar als Trump beweert dat tijdens jouw wacht een catastrofale geopolitieke chaos is ontstaan, wat is dan je verweer? 

Het motto van deze algemene vergadering is: ‘Eenheid in diversiteit om vrede, duurzame ontwikkeling en menselijke waardigheid voor iedereen en overal te bevorderen’. Wie dat heeft verzonnen, zit vermoedelijk op een andere planeet. En ziet dus ook de grauwsluier niet die over deze algemene vergadering hangt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet Schoof gaat de NAVO-norm halen en de steun aan Oekraïne wordt voortgezet, maar dat is voor een deel van de oppositie niet genoeg. Volgens Kati Piri, buitenlandwoordvoerder van GroenLinks/PvdA investeert het kabinet niet in vrede. Ze hekelt de grote bezuinigingen op onder meer ontwikkelingshulp.

Luister ook | 'Komende maanden kan het begin zijn van een staakt het vuren tussen Rusland en Oekraïne'

Bernard Hammelburg bespreekt ook de verdere escalatie in het Midden-Oosten. Piri vreest dat er een totale oorlog uitbreekt en ziet dat Hezbollah een groter gevaar is voor Israël dan Hamas.

Luister ook | Forse blikschade voor Von der Leyen, 'gaat nu al mis'

Nieuwe Europese Commissie met hindernissen

Ursula von der Leyen presenteerde deze week in Straatsburg haar nieuwe Europese Commissie, maar dat ging niet zonder slag of stoot. Zo stapte de Franse Eurocommissaris Thierry Breton aan het begin van de week boos op. Wopke Hoekstra blijft verantwoordelijk voor klimaat, maar krijgt er ook een economisch deel bij. Europa-correspondent Stefan de Vries neemt ons mee in deze nieuwe commissie.

Luister ook | #254 Huisdierfabel heeft een staart

Trump in de aanval na nieuwe aanslag | Postma in Amerika

Na de eerste mislukte aanslag op zijn leven sprak Trump heel even verzoenende woorden. Na de tweede mislukte aanslag van afgelopen weekend zoekt hij vol de confrontatie op, ziet Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de inval van Hamas in Israël, op 7 oktober, vloog Joe Biden vrijwel onmiddellijk naar Tel Aviv, uit solidariteit, maar ook met een waarschuwing aan Bibi Netanyahu: maak niet dezelfde fout die wij hebben gemaakt. Hij doelde op de twee verloren oorlogen, tegen de Taliban in Afghanistan en tegen Irak. Nu speelt een vrijwel identieke discussie: wel of niet een totale oorlog tegen Hezbollah in Libanon.

Sinds 8 oktober voert Hezbollah, naar eigen zeggen uit solidariteit met Hamas, voortdurend raketaanvallen uit op het noorden van Israël. Israël beantwoordt die aanvallen met bombardementen, maar gaat nog niet voluit. Een deel van noord-Israël is al tien maanden ontruimd, tienduizenden burgers zijn ondergebracht bij familie en vrienden, of in hotels. In feite is het noorden afgeknipt van de staat. Netanyahu heeft daar tot nu toe niet veel woorden aan vuilgemaakt, maar dat het hem menens is blijkt uit de cyberaanval waarmee de piepers van honderden Hezbollah-leden in hun zak of hand zijn ontploft. Mooie stunt, al is succes, volgens minister Gallant van defensie, alleen  verzekerd met een massale militaire actie in Libanon. Oorlog, dus.

Dit tot grote verontrusting van de Amerikanen. Gallants Amerikaanse ambtgenoot Lloyd Austin waarschuwt voor de vernietigende gevolgen die zo’n oorlog zal hebben. Biden stuurde zijn Midden-Oostengezant Amos Hochstein naar Israël om Netanyahu en Gallant te waarschuwen. Deze oorlog valt evenmin te winnen als die tegen Hamas, zal opnieuw leiden tot een bloedbad, en ongetwijfeld tot represailles van Iran, waarvan Hezbollah een verlengstuk is.

De Amerikanen blijven inzetten op een staakt-het-vuren in Gaza, niet alleen omdat die oorlog met de dag hopelozer wordt, en de kans om nog gijzelaars levend terug te krijgen nog verder afneemt, maar ook omdat Hezbollah zegt de aanvallen op Israël dan te staken. Natuurlijk is dit geen definitieve oplossing. Duizenden mensen zijn om het leven gekomen, en niemand heeft gewonnen. Bij het minste of geringste wordt de moordmachine herstart. Toch is meebuigen in de Gaza-onderhandelingen de enige en beste optie, zegt Gallant.

Dat heeft geleid tot een harde confrontatie met Netanyahu, die al eerder pogingen deed om Gallant te ontslaan. ‘Dat zou krankzinnig zijn,’ zegt een Amerikaanse woordvoerder tegen Axios. Maar Netanyahu ziet winst door Gallant te vervangen door Gideon Saar, een notoire houdegen, die de strijd tegen Hamas volgens het scenario van Netanyahu wil voortzetten. Bovendien leidt hij een oppositiepartij met vier zetels, die Netanyahu’s meerderheid in de Knesset zou vergroten van vier naar acht zetels.

Daarmee maakt Netanyahu opnieuw een speelbal van de gijzelaars, en van de ontheemden in het noorden, uitsluitend omwille van het behouden van de macht. Het lijkt wel alsof hij de waarschuwing van Biden – maak niet de fout die wij hebben gemaakt – als provocatie ziet, of als aanmoediging om te blijven inzetten op een totale, en onwinbare, oorlog.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne weet als geen ander hoe het wapens moeten bouwen en boeken hiermee ook steeds meer succes. Toch slaat Rusland hard toe in Oekraïne, maar Oekraïense troepen blijven in Koersk ook erg actief. Volgens Hubert Smeets, van Raam op Rusland, kan 'de nieuwe wapenproductie van Oekraïne, de ontwikkelingen in Koersk, én de toestemming van de VS en het VK voor de inzet van wapens op Russisch grondgebied de komende maanden het begin zijn van een staakt-het-vuren'. 

Luister ook|'Het staat buiten kijf dat Oekraïne onze wapens mag inzetten in Rusland'

Het Dra(ghi)ma rapport

Door de één wordt het geprezen, door de ander wordt het met de grond gelijk gemaakt: het rapport van Draghi. Want als Europa wil blijven concurreren met Amerika en China moeten de EU-lidstaten met ‘echt buitenlands economisch beleid komen’. Daarover hoor je Ron Keller, voormalig ambassadeur in Rusland, Oekraïne, China en Turkije. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat er nog meer in staat. 

Luister ook | Brussel verdeeld over Draghi's rapport 

Swift zit in haar Harris era | Postma in Amerika 

Donald Trump was zelf heel tevreden over zijn optreden tijdens het debat dinsdag. Maar in zijn campagneteam deelt niet iedereen dat gevoel. Daarover Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.