De Wereld | BNR

Israël heeft een indrukwekkende krijgsmacht, maar op het gebied van strategische PR kan het niet aan Hamas tippen. Bij de uitwisseling van gijzelaars tegen gevangenen is Hamas een gewiekste poppenspeler gebleken, die van de Israëliërs marionetten maakt. Dat komt mede door de onmogelijke positie van de regering-Netanyahu in eigen land. 

Vanaf 7 oktober had Israël twee doelstellingen: totale vernietiging van Hamas en de bevrijding van alle gijzelaars. Maar de panelen van de Israëlische politiek verschoven. ‘Totale vernietiging’ werd ‘militair uitschakelen.’ Het enorme offensief ging ten koste van heel veel mensenlevens, maar in militair opzicht verliep de inname van Gaza Stad en het tunnelcomplex langzaam maar effectief. Destrijd is niet gewonnen, maar door de gevechtspauze stilgelegd, waardoor Hamas kon hergroeperen. 

Terwijl de roep om wraak onder de Israëliërs wat afnam, mede door de zware kritiek uit vrijwel de hele wereld, verdraaide de aandacht naar de gijzelaars. Hun lot vormt nu de kern van de Israëlische emoties en demonstraties. ‘Eerst alle gijzelaars,’ is nu de nationale strijdkreet. Die emoties werden overweldigend toen de eerste groepjes gijzelaars terugkeerden, en de beelden en verhalen de Israëliërs tot in hun diepste ziel raakten. Allicht. 

De regie was in handen van Hamas, dat de spanning opvoerde. Zouden die twee roodharige kinderen er vandaag bij zijn? Of dat kleine meisje? Of die moeder of oma? Het hele land, de families van de gijzelaars voorop, zat met geknepen billen te wachten. Wie stonden er nu op het lijstje van de tien gijzelaars van de dag? Hamas liet de Israëliërs met blote voeten dansen op een bakplaat. 

Onder deze omstandigheden, en onder overweldigende druk van het volk, kan de Israëlische regering niet anders doen dan toegeven: ‘breng alle gijzelaars thuis’ heeft de absolute prioriteit. Als Israël de oorlog hervat, lopen de bijna 200 nog niet bevrijde gijzelaars enorm gevaar. Durft Netanyahu dat aan? Of moeten de kanonnen zwijgen en ligt de afloop in handen van de diplomatie? In beide gevallen blijft de regie bij Hamas. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De wapenstilstand tussen Israël en Hamas is met twee dagen verlengd. Dat meldt bemiddelaar Qatar. In ruil voor de verlenging worden twintig Israëlische gijzelaarsvrijgelaten door Hamas. En Israel heeft ruim dertig Palestijnse gevangenen laten terugkeren.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ook buiten de landsgrenzen is de winst van de PVV niet onopgemerkt gebleven. In Oekraïne maakt men zich zorgen of Nederland het land wel zo ruimhartig blijft steunen in de oorlog tegen Rusland. Een terechte zorg, stelt hoofd Europa Louise van Schaik van Insituut Clingendael. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn deelt de Europese blik op dit nieuws.

Wat wil Israël na de oorlog?

Vrijdag om 7:00 uur plaatselijke tijd gaat de gevechtspauze tussen Israël en Hamas in en worden er gijzelaars en gevangenen uitgeruild. Maar wat Israël nou na de oorlog wil is nog steeds niet duidelijk, want ga je Hamas wel uitroeien? Te gast is Han ten Broeke, directeur politieke zaken bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en voormalig VVD-Tweede Kamerlid.

Luister ook |'Israëlische militaire operatie verloopt voorspoedig'

Postma in Amerika | Bidens hoeveelste verjaardag?

De verjaardag van president Biden maakte de tongen los. Grapjes over zijn leeftijd waren er in overvloed en ook Trump speelde daar handig op in, vertelt Amerika-correspondent Jan Postma.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op dit feest van de democratie is Nederland natuurlijk het centrum van de wereld. Alleen – de wereld eindigt niet bij Vaals of Nieuwesluis. Het is opmerkelijk hoe weinig aandacht er in de campagnes is besteed aan het buitenland, vooral ook omdat kwesties als de oorlogen tussen Israël en Gaza en tussen Rusland en Oekraïne, het conflict van ASML met China en de gang van zaken in de EU, in de emoties van de kiezer en onder politici juist een grote rol spelen. Buitenland is een electoraal stiefkind. 

Afhankelijk van welk lijstje je hanteert, komt het erop neer dat de kiezer zich vooral zorgen maakt over de woningmarkt, zorg, armoede, migratie en koopkracht. Dat schijnt logisch, want de kiezer heeft daar direct invloed op, en op oorlogen en internationale conflicten niet. Maar de oorlogen in Gaza en Oekraïne hebben enorme emotie en commotie tot gevolg. De politieke partijen hebben er weldegelijk opvattingen over, en veel burgers zijn terecht bezorgd, en vaak zelfs bang. Het beperkt zich niet tot de schrikbarende golf van antisemitisme en islamofobie, er heerst ook angst voor een Russische inval en een derde wereldoorlog. 

Waar iedere Nederlander weldegelijk mee te maken heeft is de Europese Unie, en ook die is in de campagnes nauwelijks aan de orde gekomen. Terwijl vragen over een gezamenlijke defensiemacht, uitbreiding van de Unie tot 34 lidstaten, waaronder Oekraïne, de productie van wapens en munitie en de rol van de Europese Commissie dringend en belangrijk zijn. 

Terwijl al deze kwesties in de politieke en maatschappelijke discussie een grote rol spelen, zijn ze in de campagnes goeddeels genegeerd. De meeste politieke orakels voorspellen een lange en moeizame formatie, wat een beetje een Nederlandse traditie is. Met het oog op de urgentie, ook van de problemen in de grote buitenwereld, moeten we hopen dat ze dit keer in Den Haag een beetje tempo maken. We zijn niet het grootste en machtigste land ter wereld, maar Nederland heeft een uitstekende naam. De stem van de Nederlandse kiezer wordt in Jeruzalem, Gaza, Brussel, Washington en Peking weldegelijk gehoord.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Moet Nederland Israël steunen op de huidige manier zodat Hamas verslagen kan worden? Hoe zorgen we ervoor dat Poetin niet wint in Oekraïne? En welke hervormingen zijn er nodig binnen de Europese Unie? Allemaal vragen die aan bod komen in het BNR Buitenlanddebat 2023 vanaf de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden. Het debat staat onder leiding van Bernard Hammelburg met Geert Jan Hahn als gangmaker.

Aan het debat doen mee:

De BNR Verkiezingsdebatten

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november organiseert BNR acht verkiezingsdebatten, over specifieke thema's. De debatten worden uitgezonden op BNR en zijn daarna te beluisteren op www.bnr.nl en je eigen podcastapp.

Overzicht debatten en uitzenddatums:

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de Israëlische minister Eli Cohen van buitenlandse zaken nu zegt dat zijn land nog een week of twee à drie heeft totdat de diplomatieke druk te groot wordt om een wapenstilstand nog langer tegen te houden, is een teken dat het einde van de oorlog in zicht komt. Klopt het bericht? Weten we niet, maar dat deze lijdensweg een einde heeft wordt steeds duidelijker. 

Alle reden om nog eens stil te staan bij de aanval op 7 oktober. Vorige week deed de New York Timesdat met een onthullende analyse, mede aan de hand van interviews met Hamas-leiders. Daaruit bleek hoe minutieus Hamas de aanval had voorbereid en uitgevoerd, in de hoop dat Israël precies zou doen wat het nu doet: oorlog voeren. Dit om de Palestijnse zaak weer prominent op de kaart te krijgen, en Israël duidelijk te maken dat het hooguit kan blijven bestaan met permanente oorlog aan zijn grenzen. De wereldwijde golf van sympathie voor de Palestijnen was doel van de strategie. 

Deze week kwam de Washington Post met een nog veel uitgebreidere analyse, ook aan de hand van interviews met Hamas, maar ook met geheime diensten en experts. Zo zag de krant schokkend bewijsmateriaal, onder andere uit de zakken en tassen van mannen die bij de inval om het leven waren gekomen. Vacuümbommen die 1500 graden heet worden en in huizen waren gegooid, gaspatronen, handboeien, vuurwapens, messen, proviand voor een aantal dagen, exacte instructies en perfecte kaarten. Details van wat ze aanrichtten tarten elk voorstellingsvermogen. Sommige staan gedetailleerd in het artikel. Uit afschuw laat ik die hier weg. Hun doden noemen ze martelaars, en dat geldt ook voor de vele slachtoffers in de oorlog in Gaza. De Israëlische militaire reactie was immers precies wat zij hoopten. 

Minstens zo onthullend is de strategie, die na vijf weken en een enorm forensisch onderzoek, een veel breder beeld verschaft. Ze trainden een jaar, braken in op Israëlische websites, en hielden de details van hun plan geheim, ook voor Iran, de Revolutionaire Gardes en Hezbollah. Tegenover Israël gaven ze de indruk aan een langdurig bestand te willen werken, hielden zich afzijdig tijdens aanvallen van Islamitische Jihad op Israël en lokten Israël in de val toen het, als gebaar van goede wil, 20.000 Gazanen Israëlische werkvergunningen gaf. Het was hun paard van Troje. De bedoeling was ook om partijgenoten op de Westelijke Jordaanoever te bewapenen en in de strijd te betrekken. Jordaanse agenten namen grote hoeveelheden gesmokkelde wapens in beslag, bestemd voor de Westbank, maar niemand weet hoeveel er tussendoor geglipt is. 

Het einde van de oorlog is in zicht. Reden temeer om het barbaarse begin en de doortrapte strategie niet te vergeten. Het gewetenloze monster schept er een satanisch genoegen in Israëliërs en Palestijnen op te offeren, en het monster heeft een naam: Hamas.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is flink wat chaos in het Amerikaanse congres rond de militaire steun aan Oekraïne. President Biden zit in een parket. Hij denkt na over een mogelijk veto om Oekraïens steungeld erdoor te drukken. 

Ook komen vandaag alle Europese ministers van defensie bijeen. En die zullen constateren dat het niet goed gaat met de levering van munitie aan Oekraïne. Volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Koeleba gaan momenteel 'alle alarmbellen' af.

Dan de situatie in Israël en Gaza. Buitenlandchef van de Europese Unie Josep Borrel gaat die kant op. Borrell zal "met regionale leiders" de toegang voor hulpverleners tot de door Israël belegerde Palestijnse Gazastrook bespreken. Hij doet niet alleen Israël en de Palestijnse Westelijke Jordaanoever aan, maar ook Bahrein, Saudi-Arabië, Qatar en Jordanië. Die landen kunnen mogelijk bijspringen, bemiddelen of hun invloed aanwenden bij de Palestijnen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Alliantie is terug. De geopolitieke specialisten van BNR gaan opnieuw om tafel onder leiding van Liesbeth Staats. Twee uur lang de diepte in over de oorlog in het Midden-Oosten. Met speciale gasten: Mart de Kruif, Martine van den Berg en Robert Serry. Dit is aflevering 1. Alle vier de afleveringen van De Alliantie: Oorlog in het Midden-Oosten zijn nu te luisteren in je podcastapp of via bnr.nl/podcast/de-alliantie

Komt er ooit een oplossing voor het conflict in Israël en de Palestijnse gebieden? Op 7 oktober viel Hamas Israël aan met terreuraanslagen en sinds die dag woedt er een nieuwe oorlog. Die oorlog is er een met een lange en complexe voorgeschiedenis.  Voor BNR Nieuwsradio reden om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in de Alliantie. In vier afleveringen nemen we de geschiedenis, het huidige conflict en de mogelijke uitkomsten door.

In aflevering 1 kijkt De Alliantie naar de oorsprong van het conflict. En daar wordt het meteen ingewikkeld, want waar begin je? Welk punt in de geschiedenis is het startpunt?  Moeten we duizenden jaren terug, waar de Bijbel of de Tenach spreekt over Mozes die de joden uit Egypte naar het Beloofde Land leidt, of waar Islamitische Arabieren de regio veroverden? (640 v Chr) Of is 1948 een beter startpunt, met de oorlog die de Palestijnen de Nakbanoemen, de ramp, maar in Israël bekendstaat als de onafhankelijkheidsoorlog?

Aan tafel in aflevering 1: 

- Bernard Hammelburg (Buitenlandcommentator)  
- Martine van den Berg (Religiewetenschapper en auteur van het boek Ontrafeld, Hoe rampen de wereld veranderen.) 
- Arend Jan Boekestijn (Historicus en Boekestijn van de Wijk)
- Mart de Kruif(oud-commandant der landstrijdkrachten) 

Presentatie: Liesbeth Staats 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Israëlische militaire operatie in Gaza voorloopt voorspoedig. Dat is dan ook de reden dat Israël eigenlijk geen gevechtspauzes wil. Dat zegt Martijn Kitzen, hoogleraar irreguliere oorlogsstudies en speciale operaties van de Nederlandse Defensie Academie.

Luister ook |EU geeft vredesproces in het Midden-Oosten niet op

Ollongren pleit voor Europese Commissaris voor defensie-industrie

Er moet een aparte Eurocommissaris voor de defensie-industrie komen. Dat zegt demissionair minister van Defensie Kajsa Ollongren tegen BNR. Ollongren hoopt dat de Europese productie van wapens en munitie sneller en in beter overleg kan worden opgevoerd.

Lees ook |Roep om tijdelijk staakt-het-vuren in Gaza wordt groter

De Eerste TikTok-oorlog?

De oorlog in Oekraïne en ook die tussen Israël en Hamas zijn minutieus te volgen via sociale media, satellieten en andere open online bronnen. De vraag is echter wat we met die informatie kunnen. Militair historicus Christ Klep schreef er een boek over: De Eerste TikTok-oorlog.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Precies een jaar voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen is het politieke landschap zo aan het veranderen, dat de twee oorlogvoerende bondgenoten, Israël en Oekraïne, reden hebben om zich extra zorgen te maken. De populariteit van Joe Biden is zo gekelderd dat hij in vijf ‘swing states’ lager scoort dan Donald Trump. Als er nu verkiezingen zouden zijn, was Biden kansloos. 

De peilinggaat over veel onderwerpen, maar twee kwesties nemen een prominente plaats in: de persoonlijke financiële situatie voor de burger, die volgens de meeste ondervraagden onder Trump verbetert, en de betrokkenheid bij oorlogen, die onder Trump juist gering zou zijn. Het belangrijkste gevolg is dat Biden, met de hete adem van de kiezer in de nek, meer haast krijgt om beide oorlogen af te wikkelen.. 

Wat Oekraïne betreft, citeert het Witte Huis generaal Valery Zaloesjni, die zelf een woord gebruikt dat Biden tot nu toe niet in de mond heeft durven nemen: patstelling. Aan een front dat nu 19 maanden hooguit een paar kilometer opschuift, en weer terugschuift, valt ondanks geavanceerde wapensystemen als de Abram tank weinig hoopvols te bespeuren – trouwens evenmin aan Russische kant. Ook de grotere en zwaardere artillerie biedt weinig soelaas, al is de luchtverdediging redelijk op orde. Maar de druk van conservatief Amerika om te stoppen met de steun neemt toe, met Trump als gangmaker. Die vindt dat Amerika zich niet moet bemoeien met een Europese oorlog. 

De oorlog tussen Israël en Gaza ligt veel gevoeliger. De steun voor Israël is in het Congres overweldigend, maar Biden stuit op twee hindernissen. Een is de overweldigende opkomst bij pro-Palestijnse demonstraties, vooral in steden en op universiteiten. Die zijn bikkelhard, en veelal ronduit antisemitisch. Joodse studenten worden zoveel uitgescholden voor ‘fucking Jews’ en met verwensingen en dreigementen geconfronteerd, dat het onvermijdelijk leidt tot een maatschappelijke, en dus politieke  splijtzwam. Dat doorbreekt Bidens toezegging dat Israël de strijd tegen Hamas mag voortzetten. Hij heeft drie urgente wensen: meer nadruk op het lot van de gijzelaars, dat Israël overstapt van 1.000- en 2.000-ponds bommen naar 250-ponds bommen – wat Israël negeert – en gevechtspauzes om hulpgoederen Gaza binnen te brengen, en buitenlanders te kunnen oppikken. Na een maand oorlog, lukt dat maar mondjesmaat. 

Zelensky en Netanyahu hebben één ding gemeen: hun overtuiging dat ze, koste wat kost, gaan winnen en dat ze, als puntje bij paaltje komt, op Amerika kunnen blijven rekenen. De kometensnelheid waarmee Trump opkomt is in dat opzicht slecht nieuws. Hij is een isolationist. Oorlogen in verre oorden zitten niet in zijn jargon. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In tijden waar verdeeldheid en onvrede over Europa toeneemt, en het belang van een verenigd Europa steeds groter wordt... zoeken we bij BNR naar een oplossing.

In de podcast ‘Dossier Europa’ nemen jonge Nederlandse correspondenten je mee naar alle uithoeken van Europa. Van de spanningen aan de Ierse grens, naar de levensgevaarlijke Reichsbürger in Duitsland of de leegloop in Kroatië. 

Mogen we van Europa een antwoord op deze problemen verwachten? Is er wel een antwoord? Of is dit het probleem van landen zelf?

Dit is Dossier Europa. Nederlandse journalisten, wonend in verschillende landen binnen de EU, maken een serie van drie afleveringen over onderwerpen die voor hen én de EU belangrijk zijn. Denk aan klimaatverandering, de vluchtelingencrisis, de gevolgen van diverse oorlogen of kansenongelijkheid. Vervolgens praten we met een deskundige na over een mogelijke oplossing. Kan die oplossing vanuit Brussel komen? En is dit een thema in aanloop naar de aankomende Europese verkiezingen?

Luister naar het eerste Dossier. Daarvoor reizen we af naar Duitsland, waar 23.000 staatsgevaarlijke Reichsburgers de gemoederen bezig houden. Hoe? Dat hoor je in je favoriete podcastapp. Dossier Europa.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ondanks de oorlog tussen Israël en Hamas geeft de EU de weg naar vrede in het Midden-Oosten nog niet op. Dat zegt Sven Koopmans, speciaal vertegenwoordiger voor het vredesproces in het Midden-Oosten namens de EU, in BNR De Wereld. Vlak voor het uitbreken van de nieuwe oorlog op 7 oktober had de EU een deal met onder andere Saoedi-Arabië gesloten om het proces nieuw leven in te blazen.

Luister ook |'Palestijnse zaak is altijd een hoofdzaak gebleven onder bevolking Midden-Oosten'

Esther de Lange wilde best Eurocommissaris worden

CDA-Europarlementariër Esther de Lange heeft premier Rutte gemeld dat ze beschikbaar was om Frans Timmermans op te volgen als Eurocommissaris, maar in Den Haag besloot men anders. Ook weigerde De Lange de functie van minister van Buitenlandse Zaken toen Hoekstra Timmermans opvolgde. De Lange, al 17 jaar Europarlementariër, vertrekt volgend jaar uit het parlement. Ze is te gast.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je kunt kritiek hebben op Israël, maar dat maakt je nog geen antisemiet. Zegt een zichzelf weldenkend noemende wereldwijde groep politici, journalisten, activisten, academici en mensenrechtenorganisaties. Ze vallen nu collectief door de mand. ‘Israëliër’ en ‘Jood’ zijn uitwisselbare begrippen geworden. Sinds de pogrom van Hamas in Israël en de militaire reactie daarop, tiert het antisemitisme weliger dan de grootste pessimist voor mogelijk had gehouden. De Joden hebben dit over zichzelf afgeroepen, luidt het. Want de Joden zijn kolonisten. De Joden bezetten Palestijns gebied. Niet Israëliërs – Joden. 

De slachtpartij op 1.400 Israëliërs was de meest massale moord op één dag op Joden sinds de Holocaust. De antisemitisme tsunami die erop volgde houdt gelijke tred en doet veel Joden terecht aan de zwartste periode uit hun geschiedenis denken. De Israëlische VN-ambassadeur droeg in de Veiligheidsraad een gele Jodenster. Joden in de hele wereld worden verantwoordelijk gehouden. Ze worden bespuugd, uitgejouwd en bedreigd. Hun scholen bleven dicht, sociale, culturele en religieuze bijeenkomsten worden geannuleerd. Keppeltjes gaan af, tekstkokertjes aan de deurpost zijn verwijderd. Er gaat een angstgolf door de joodse gemeenschap. 

De Britse krant The Guardian heeft een treurige primeur: het is de eerste krant ooit die een blog bijhield over het antisemitisme-nieuws, zoveel misselijkmakende incidenten zijn er. Michael O’Flaherty, directeur van het EU agentschap voor fundamentele rechten, legt de vinger op de zere plek: ‘Antisemitisme is een vorm van racisme die diep in de Europese samenleving zit.’ Maar het beperkt zich niet tot Europa. 

Op toonaangevende, peperdure Amerikaanse universiteiten, zoals het New Yorkse Columbia, worden joodse studenten zo bedreigd tijdens pro-Palestijnse demonstraties op de campus dat ze de school verlaten. ‘Onze ouders betalen geen 80.000 dollar per jaar om ons hier in elkaar te laten slaan,’ zeggen ze. Op online landkaarten van de Chinese techreuzen Baidu en Alibaba is de naam Israël gecanceld. In Londen, Berlijn, Parijs worden Joden geslagen, in een Joods centrum, annex synagoge en school in Berlijn werden molotovcocktailsnaar binnen gegooid. In de Russische republiek Dagestan werd een vliegtuig door een woedende, antisemitische teksten scanderende menigte bestormd omdat het uit Tel Aviv kwam. Er zijn beelden van, maar Poetin noemt het een onzinverhaal. Oekraïne en het Westen zaten erachter – logisch, toch? 

Na de massamoord op 7 oktober waren de Israëliërs heel even zielig. Logisch dat ze Hamas wilden verslaan. Binnen een paar dagen was het allemaal de schuld van Israël zelf, en al meteen van de Joden. Het meest bedreigend zijn de asociale media. Ik prijs mezelf opnieuw gelukkig dat ik daar niet op zit. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een staakt-het-vuren in de oorlog tussen Israël en Hamas is 'op dit moment niet het juiste antwoord’. Zo laat een woordvoerder van het Witte Huis weten. Net als Israël zeggen de Verenigde Staten dat vooral Hamas van zo’n bestand zou profiteren. Vorige week drong de Amerikaanse buitenlandminister Blinken aan op een ´humanitaire pause.´ 

Ondertussen probeert de Israëlische premier Netanyahu Europese leiders te overtuigen om Egypte onder druk te zetten om vluchtelingen uit Gaza op te nemen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is een extra aflevering over de oorlog in Israël en Gaza. Presentator Mark Beekhuis bespreekt met Ralph Dekkers, correspondent in Tel Aviv, hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga, auteur Martine van den Berg en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg de laatste ontwikkelingen in de oorlog in Israël en Gaza. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel Arabische landen hebben de banden met Israël in de loop der jaren genormaliseerd. De Palestijnse zaak is voor veel regeringen in de regio een bijzaak geworden, maar de bevolking is het altijd als een hoofdzaak blijven zien. Dat zegt Arabist Hans Wurzer, verbonden aan Instituut Clingendael. Hij is te gast.

Luister ook |'Invasie Gaza wordt een onmogelijke strijd'

Europa Update: Rutte zet meer in op 'ja maar' bij Israël

De Europese regeringsleiders komen donderdag en vrijdag bijeen in Brussel. Uiteraard slaat ook hier Israël de klok. Meer en meer is er aandacht voor het 'ja maar-standpunt' over de acties van Israël in Gaza, zo ook van onze eigen premier Rutte. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn duidt de standpunten.

Lees ook |Israël, Gaza en de angst voor overslaand geweld centraal op EU-top

Die andere oorlog woedt ook nog

Sinds de oorlog tussen Israël en Hamas op 7 oktober uitbrak gaat het weinig meer over Oekraïne. Maar ook daar is het dagelijks nog een enorm bloedbad. Hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga neemt ons mee naar de belangrijkste gebeurtenissen van de afgelopen weken en legt uit hoe hij kijkt naar de Westerse steun.

Luister ook |Is vrede tussen Israël en de Palestijnen ooit mogelijk? En zo ja, hoe?

Postma in Amerika: Democraten ook blij met nieuwe Speaker Mike Johnson

Het Huis van Afgevaardigden heeft eindelijk een nieuwe speaker: Mike Johnson. De Trumpisten zijn blij met zijn benoeming, maar ze zijn niet de enigen. Ook de Democraten wrijven in hun handen met deze Republikein uit Louisiana. Waarom, dat legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Oekraïne zou Rusland een kerncentrale aanvallen, zegt de Oekraïense president Zelensky. In Gaza zouden Israëlische soldaten vannacht een grote operatie met tanks hebben uitgevoerd, volgens Reuters de grootste sinds het begin van de oorlog. We bespreken de twee oorlogen met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europaverslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse president Macron is geland in Israël om daar met premier Netanyahu, president Herzog, maar ook oppositieleiders Gantz en Lapid te praten.

Premier Rutte was ook bij Netanyahu en bij de Palestijnse leider Abbas.
Rutte heeft bij Netanyahu steun aan Israel uitgesproken en tegelijkertijd Netanyahu op het hart gedrukt om het humanitaire oorlogsrecht te respecteren. Volgens Rutte moet Hamas worden uitgeschakeld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Over drie dingen was de estafette van buitenlandse leiders die Israël tot nu toe bezochten het eens: Israël heeft het recht zich te verdedigen, maar dan wel proportioneel, en er moet wel een tweestaten-oplossing komen. Het zijn de containerbegrippen van de Gaza-oorlog, waarvan niemand weet wat ze precies betekenen. 

Zelfverdedigingsnappen we het gemakkelijkst: Israël maakt jacht op Hamas-strijders en raketlanceerinrichtingen. Dat kost levens van onschuldige mensen, maar dat valt niet te vermijden, ook al doet het leger nog zo zijn best. Het doel is niet burgers te vermoorden, maar het gebeurt wel, wat in het Engels eufemistisch ‘collatoral damage’ heet. Maar dan komt de geconditioneerde reflex: het moet proportioneel zijn, dus als het even kan, spaar je het leven van burgers. Deze oorlog startte dus disproportioneel, want Hamas begon met het op barbaarse wijze vermoorden van 1500 mensen, waaronder heel veel vrouwen en kinderen. Dat was geen ‘collatoral damage,’ dat was de opzet. Als Israël het bij de zelfverdediging op 1500 burgerslachtoffers in Gaza had gehouden, was het dan proportioneel? Nog los van wat er precies van waar is, want de doden- en gewondencijfers komen van het door Hamas geleide ministerie van gezondheid. Niet dat het, moreel gesproken, veel uitmaakt, maar hoeveel zouden het er echt zijn? 

En dan dat andere containerbegrip, de tweestaten-oplossing. Israël en Palestina, dus. Na de Zesdaagse Oorlog in 1967 werd Palestina gedefinieerd als de Westelijke Jordaanoever plus Gaza. Gesteld dat ze over een onafhankelijk Palestina gaan onderhandelen, met wie gaat Israël dan in gesprek? Fatach, op de Westoever, en Hamas in Gaza zijn aardsvijanden, die na een staatsgreep door Hamas in 2007 op voet van oorlog leven. Met Fatach heeft Israël officiële betrekkingen, dus theoretisch zouden die tot een compromis kunnen leiden. Hamas, door de westerse wereld beschouwd als terroristische organisatie, wil Israël van de kaart vegen – ‘van de rivier tot de zee,’ dus van de Jordaan tot de Middellandse Zee – en bij voorkeur een wereldwijde jihad beginnen, vooral tegen Joden. Alle vrienden die Israël bezoeken – Biden, Von der Leyen, Scholz, Sunak, Rutte, Macron – verklaren Israël stuk voor stuk eeuwige liefde en trouw, maar met als huwelijkse voorwaarde de tweestaten-oplossing. Niemand vertelt erbij hóe. Omdat niemand weet hoe je de Westoever en Gaza, de twee delen van Palestina, kunt verenigen. Als al die goede vrienden zo graag twee staten willen, waarom beginnen ze dan niet in Gaza? 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ondanks de oproep van president Biden om niet uit wraak te handelen door Israël zou dat land een invasie van Gaza nog altijd overwegen, meldt Reuters. Volgens Han Bouwmeester, brigadegeneraal en hoogleraar Militair-Operationele Wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie, wordt dat een onmogelijke strijd. Gaza is erg smal en Hamas kent de gangenstelsels door en door.

Luister ook |De Hoop Scheffer: 'Ik denk dat Iran achter aanval Hamas zit'

Israël-Gaza: een nieuw front voor Amerika

Het bezoek van Biden en Europese leiders aan Israël is bedoelt om een nieuwe langdurige oorlog te voorkomen. Na de burgers van Israël en Gaza, heeft Amerika daar het meeste belang bij. Dat land ziet ondertussen hoe Rusland en China garen spinnen bij deze nieuwe oorlog, ziet oud-minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit waarom er in Europa op diplomatiek niveau toch nog veel misgaat als het gaat om Israël.

Lees ook |Dossier oorlog Hamas en Israël

Postma in Amerika | Jordan en de race om de Speakerstoel

Jim Jordan is, op het moment van deze uitzending, nog altijd geen Speaker of the House. Tegelijkertijd keren steeds meer Republikeinen zich juist tégen hem, ondanks een felle campagne van Fox-anchor Sean Hannity. Amerika-correspondent Jan Postma duidt de strijd van Jordan.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Egypte gaat humanitaire hulp doorlaten aan de grens bij Gaza, zegt de Amerikaanse president Joe Biden. Hij heeft Netanyahu gisteren openlijk gesteund in Israël, en ook de Europese leiders staan in de rij om Israël te bezoeken. Maar Macron belt ook nog met Zelensky. Duiding van buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aan Joe Bidens bezoek aan het Midden-Oosten ligt een weldoordacht plan ten grondslag. Het tonen van solidariteit met Israël valt goed bij beide partijen in het Congres, maar het is niet de enige reden van zijn bezoek. Dat zijn: herstel van de bevoorrading van Gaza door Israël en Egypte, het voorkomen van een massale Israëlische inval in Gaza, terughoudendheid met represailles, garanties dat de oorlog niet overslaat naar de Westelijke Jordaanoever, het weerhouden van Iran en Hezbollah om een tweede front te openen en het optuigen van bemiddeling door Egypte. 

Het bezoek aan Israël is vooral symbolisch, terwijl de gesprekken met de Jordaanse koning Abdullah, de Egyptische president al-Sisi en de Palestijnse leider Abbas van groter belang zijn. Die zijn gericht op de-escalatie. In Israël gaat het Biden om het sussen van wraakgevoelens en de illusie van Israël dat het Hamas volledig kan uitschakelen. Zoals New York Times buitenlandcommentator Thomas Friedman schrijft: ‘de vier gevaarlijkste woorden in het Midden-Oosten zijn “voor eens en altijd”.’ 

De Amerikaanse aanpak is moedig en doortastend. Biden, zijn ministers van buitenlandse zaken en defensie en zijn topgeneraals zetten alles op alles om de crisis te beteugelen, politiek door hun shuttle-diplomatie, strategisch door de stationering van twee vliegdekschepen met bijbehorende battle groups nabij de Israëlische kust, als waarschuwing tegen Iran en geruststelling van Israël. 

Hoewel ook in Amerika de discussie woedt over de diepere oorzaak van de crisis – het uitblijven van de tweestaten-oplossing en de vaak wrede Israëlische bezettingspolitiek – blijft de verontwaardiging over de pogrom van Hamas enorm. De schokkende beelden van het neermaaien van hele dorpen, de verbranding en onthoofding van kinderen, het door de straat rijden van een naakte vrouw – het voelt allemaal als Al Qaeda en IS. Wat de Amerikaanse politiek minder doet dan Europa is het omkeren van de schuldvraag. Een motie zoals van DENKom de regering op te roepen Israël een apartheidsstaat te noemen en de staat Palestina te erkennen, zonder één verwijzing naar de massamoord, zul je op het Capitool niet tegenkomen. 

Dat de zorgen over het uitblijven van een oplossing van het Israëlisch-Palestijnse vraagstuk groot zijn, geldt door de hele westerse wereld. Maar om binnen hooguit twee dagen om te slaan van verbijstering over de grootste massamoord op Joden sinds de Holocaust tot het leggen van de schuld bij het slachtoffer is pijnlijk en hier en daar ronduit antisemitisch. Dat doet Joe Biden effe chiquer

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niemand zag de aanval van Hamas op Israël aankomen, zelfs de alom gerespecteerde Israëlische veiligheidsdiensten niet. Waar deze aanval vandaan komt denkt Jaap de Hoop Scheffer, voormalig secretaris-generaal van de NAVO en oud-minister van Buitenlandse Zaken wel te weten: Iran. Dat land heeft volgens hem veel belang bij het voorkomen van een deal tussen Israël en Saoedi-Arabië. Hij is te gast.

Luister ook |Een mogelijk grondoffensief in Gaza betekent 'straatgevechten met geweren'

Israëlische inlichtingendiensten

Dat de Israëlische inlichtingendiensten totaal werden verrast door de aanval van Hamas verbijsterd de wereld. Volgens oud-MIVD-baas Pieter Cobelens heeft Israël zich in slaap laten sussen door zijn rivalen. Hij is te gast en legt uit hoe de Israëlische veiligheidsdiensten te werk gaan.

Luister ook |'EU nog lang niet klaar voor lidmaatschap Oekraïne'

Israël overschaduwt Poolse verkiezingen

Polen wacht zondag hele belangrijke parlementsverkiezingen. Ook hier is Israël het gesprek van de dag. President Duda waarschuwde al dat de aandacht voor Oekraïne door de nieuwe oorlog in Israël niet mag verslappen. Geert Jan Hahn, Europa-verslaggever en maker van de BNR Perestrojkast is in Polen en volgt de verkiezingen op de voet.

Luister ook |#200: Is Polen een oud land?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Israël bereidt zich voor op een grootschalige militaire actie richting Gaza en verschillende leiders steken in de regio de koppen bij elkaar. Tegelijkertijd probeert de Oekraïense president Zelensky de aandacht voor Oekraïne op peil te houden. We bespreken het met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn die nu in Polen is.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat in elke oorlog de waarheid het eerste slachtoffer is, is genoegzaam bekend. Maar hoe snel de leugenfabriek aan de slag gaat, blijft elke keer een verrassing. De nieuwe Gaza-oorlog biedt een aardig inzicht, want de leugens vliegen ons al om de oren. Hoofdschuldige: het open riool, dat door enkele goedgelovige zielen Facebook en X wordt genoemd. 

Leugen 1. Op 7 oktober verscheen onder kop BREAKING NEWS een bericht over een bedrag van 8 miljard dollar aan militaire noodhulpdie Amerika aan Israël schonk. Er zat een screenshot van een document bij waarmee president Biden minister Blinken van buitenlandse zaken toestemming geeft het geld over te maken. Volgens het bericht steunt Biden ook Hamas. Allemaal nep. Het document dateert uit juli, betrof een donatie aan Oekraïne van 400 miljoen dollar en was duidelijk vervalst. 

Leugen 2: Israëlische generaals die door Hamas worden opgepakt. Maandag was de video al 1,7 miljoen keer bekeken. In werkelijkheid was het de arrestatie van separatisten in Azerbeidzjan. 

Leugen 3: Een vliegtuig dat wordt neergeschoten, met als hashtag #PalestineUnderAttack. Werd 500.000 keer bekeken. Bleek gekopieerd te zijn van een video game dat Arma 3 heet. 

Leugen 4: Twee Arabisch sprekende mannen ontvoeren een klein Israëlisch meisje. Onder de kop ‘Hamas terroristen met een ontvoerde Israëlische baby’ komt het online. Het bleek een oude opname op TikTok te zijn, waarvan de oorsprong trouwens niet duidelijk was, en door TikTok is verwijderd. 

Leugen 5: Een link die suggereerde dat je de Jerusalem Post opende kwam met een verslag van de opname van premier Netanyahu in een ziekenhuis. Dat is in het recente verleden wel eens gebeurd, maar daarmee had dit verzonnen verhaal niets te maken. 

Leugen 6: Een filmpje van een Israëlische luchtaanval op Gaza, gebracht als BREAKING. Blijkt een opname te zijn van 13 mei, waarbij doelbewust één huis werd getroffen. 

Leugen 7: Alweer BREAKING: Een video van een X-gebruiker met 116.000 volgers van twee militaire transportvliegtuigen die tijdens de massale inval van Hamas in allerijl op vrachtauto’s worden gezet om in veiligheid te worden gebracht. In werkelijkheid was het een standaard-transport, dat op 19 september op YouTube stond. 

Mensen die er verstand van hebben zeggen dat het op X erger is geworden sinds Elon Muskaan het roer zit. Zou dat nou echt? En maakt het wat uit? 

Simpelweg de waarheid maakt deze oorlog al barbaars genoeg. Het blijft een raadsel waarom een stelletje halvegaren iets dat zo ernstig is wil overgieten met een saus van sensatie. En dat je daar in het open riool altijd welkom mee bent.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is de vierde dag sinds de aanval van Hamas op Israël. De Israëlische strijdkrachten zeggen dat er zo'n 1500 lichamen van Hamasstrijders zijn gevonden in Israel. Afgelopen zaterdag begon de Palestijnse organisatie een groot offensief. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Israël is opgeschrikt door een verrassingsaanval van Hamas. Naar eigen zeggen vuurden Hamas 5000 raketten af dorpen rond de Gazastrook, maar ook tot aan Tel Aviv. Ook zijn Palestijnse militanten Israël binnengedrongen. Die zouden burgers en Israëlische militairen als gijzelaars mee terug hebben genomen. Lokale gezondheidsfunctionarissen claimen meer dan 200 doden in de Gazastrook door Israëlische tegenaanvallen.

In deze extra nieuwsuitzending praat Mark Beekhuis erover met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en historicus Arend Jan Boekestijn. Ook zijn Israël-correspondenten David de Jong, Ralph Dekkers erbij met het laatste nieuws en voormalig commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruif legt uit wat voor aanvallen er hebben plaatsgevonden. Europa-correspondent Stefan de Vries duidt de reactie vanuit Europa. Zo veroordeelde Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen de aanval van Hamas.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

EU-leiders gaan praten over de manier waarop Oekraïne lid kan worden van de Unie. Dat Oekraïne lid moet worden is noodzakelijk maar het gaat nog jaren duren voordat de EU ook klaar is voor Oekraïne, zegt Luuk van Middelaar, oprichter van het Brussels Instituut voor Geopolitiek.

Luister ook |Waarom is de oorlog in Oekraïne nog niet voorbij?

Wopke Hoekstra goedgekeurd als Eurocommissaris

Wopke Hoekstra is geslaagd voor zijn examen voor de milieucommissie van het Europees Parlement. Toch veroorzaakte zijn benoeming nog frictie op links. Europa-correspondent Mathijs Schiffers van het FD heeft het laatste nieuws vanuit Straatsburg.

Lees ook |Kosovo eist terugtrekking Servische groepen uit grensgebied

Spanningen tussen Servië en Kosovo naderen kookpunt

De spanningen tussen Servië en Kosovo laaien verder op, nadat een Kosovaarse politieagent is doodgeschoten door Servische paramilitairen. Volgens politiek analist en Balkan-expert Rainier Jaarsma is de situatie zeer zorgwekkend en een oplossing nog lang niet nabij.

De Europese Politieke Gemeenschap

In Granada komen meer dan 40 EU-leiders bijeen voor de Europese Politieke Gemeenschap. Die draait vooral om veiligheid, want naast Oekraïne wordt er ook gekeken naar de spanningen tussen Armenië en Azerbeidzjan en tussen Servië en Kosovo. Stefan de Vries is ter plaatse.

Lees ook |Rutte wil geen datum plakken op EU-uitbreiding met tien nieuwe lidstaten

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het Spaanse Granada komen vandaag meer dan 40 Europese regeringsleiders bijeen voor de Europese Politieke Gemeenschap. Oekraïne en veiligheid is een heet hangijzer, maar kunnen we nog wel meer doen? Verder maakt Biden zich zorgen over hulp aan Oekraïne. We bespreken het met Europaverslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volodimir Zelenski lijkt op een tovenaar die zijn staf heeft verloren. Alsof zijn magie verschrompelt. Wat moest dienen als een solidariteitsstunt – een bijeenkomst van de EU-ministers van buitenlandse zaken in Kiev – werd een verpakking zonder cadeau. De ministershorde kwam een schouderklopje geven. Volodimir zat er zichtbaar droevig bij. 

De EU die zegt pal achter hem te blijven staan, telt inmiddels drie openlijke dwarsliggers: Hongarije, Polen en Slowakije. EU-Buitenlandcommissaris Josep Borrell, grootmeester in het debiteren van verkeerde teksten op het verkeerde moment, zei dat ‘geen enkele lidstaat niet gecommitteerd blijft aan de steun voor Oekraïne,’ waarmee hij liet zien ook niet te kunnen tellen. Drie staten trekken een lange neus, andere landen, zoals Duitsland, hebben veel bruikbare wapens, maar nog meer scrupules. 

Een andere grootmeester in de categorie foute teksten is Elon Musk, die op X een gemanipuleerde beeltenis van een sneu kijkende Zelenski zette, met als tekst ‘als er vijf minuten zijn verstreken en je hebt nog niet gevraagd om een miljard dollar aan hulp.’ Of de president van Mexico, Andres Manuel Lopez Obrador, die de Amerikaanse militaire steun aan Oekraïne kwalificeerde als ‘irrationeel.’ Geld dat de regering-Biden veel beter kan steken in hulp aan Centraal-Amerika en het Caraïbische gebied. 

En dan de grootste deconfiture: Amerika. In de politieke loopgravenoorlog ter vermijding van een shutdown, ging Joe Biden akkoord met het schrappen van een nieuw hulppakket voor Oekraïne, een van de eisen van de radicaalrechter vleugel van de Republikeinse fractie. Komt wel goed, zei Biden nadat de eerste verbijstering door de Democraten en de bondgenoten was weggeslikt. En ja, de president heeft een soort eigen spaarpot, en hij kan besluiten nemen per decreet, maar hulp aan Oekraïne als vanzelfsprekendheid behoort tot het verleden. 

Het is een moment waarop politiek en strategie elkaar kruisen. Het Pentagon zegt: we hebben ongelofelijk veel materieel aan Oekraïne geschonken, maar er is nog maar 1,6 miljard dollar over van de 25,9 miljard die was gereserveerd om de eigen wapenvoorraad aan te vullen, en geen budget om de tekorten aan te vullen. Simpel gezegd: voor onze eigen bewapening zitten we op zwart zaad. 

Zelenski, de tovenaar die zijn staf krijt is, kijkt droevig toe. Houdt zijn wilskracht stand tegen die andere Vladimir, aan wie het aan heel veel ontbreekt, behalve aan kanonnenvlees, geduld en tijd?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl het front in Oekraïne nauwelijks beweegt, wordt steeds meer gediscussieerd over militaire steun aan Oekraïne. Want hoewel de Europese ministers van Buitenlandse Zaken gisteren nog maar een keer zeiden dat de steun oneindig is, ontbraken de ministers van Polen en Hongarije. Ook het Pentagon laat weten dat er geen geld meer is om de eigen wapenvoorraad aan te vullen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Militair historicus Christ Klep wist het zeker: aan het eind van de zomer is de oorlog in Oekraïne voorbij. Nu is het herfst, dus Klep verklaart waarom hij het mis had. Toch boeken de Oekraïners langzaam maar gestaag terreinwinst. Waarom blijven de Russen achter, en hoe past dat bij de manier waarop Rusland eerder oorlog heeft gevoerd? 

Luister ook |Hanke Bruins Slot: 'De Verenigde Naties zijn géén circus'

'Stalin maakte overal een potje van'

Duizenden etnische Armeniërs zijn de regio Nagorno-Karabach in Azerbeidzjan intussen ontvlucht. Maar een schuldige in het conflict aanwijzen, is veel moeilijker dan op op het eerste gezicht lijkt. Dat heeft onder andere te maken met de verschillende belangen van Turkije, Iran en Rusland. Te gast is Bob Deen, Oost-Europa deskundige en afdelingshoofd veiligheid bij instituut Clingendael.  

Lees ook |'Nagorno Karabach wordt etnisch gezuiverd'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het zuiden van Oekraïne heeft vannacht te maken gehad met een regen aan drones vanuit Rusland. We bespreken deze aanval en de actuele situatie aan het front met Europaverslaggever Geert Jan Hahn. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

En wij maar denken dat we met het migratieprobleem, en de val van het kabinet, een probleem hebben. Nee, dan de Amerikanen, die kunnen er ook wat van. Daar is migratie tot een nationale ramp uitgegroeid. De totale chaos kan de doodklap betekenen voor het presidentschap van Joe Biden. 

Sinds Reagan poogt elke president de immigratie aan de grens met Mexico onder controle te krijgen. Het is onbegonnen werk. Ze springen met gevaar voor eigen leven de Rio Grande rivier in, ze kruipen door prikkeldraad, ze proberen het in een andere grensstaat als het niet lukt. En als ze worden gepakt, gebruiken ze de toverwoorden ‘politiek asiel.’ 9000 mensen per dag, en ze komen uit alle windstreken, van Brazilië tot Burkina Faso, tot Oezbekistan, tot India. 

De grensstaten hebben de meeste problemen: Texas, Arizona, New Mexico en Californië. De Republikeinse gouverneur Abbott van Texas heeft daar iets op gevonden. Hij zet asielzoekers in bussen en stuurt ze naar steden met een Democratisch bestuur, vooral New York. Onder het motto: jullie linkse wereldverbeteraars weten zo goed hoe het moet, dus leef je eens lekker uit. 

In New York heeft dat catastrofale gevolgen. De stad heeft sinds 1981 een wet die bedoeld was voor daklozen: de ‘recht op onderdak wet.’ Burgemeester Adams heeft de rechter nu gevraagd om die wet buiten werking te stellen, want opvangcentra kunnen de aanloop niet aan. Wat de Republikeinen die een immigratiestop bepleiten uiteraard aangrijpen om in hoongelach uit te barsten over de New Yorkse hypocrisie.  

Sinds het voorjaar arriveren in New York dagelijks bussen met vluchtelingen. Het zijn er inmiddels 116.000. Een deel zit in een kamp op Rikers Island, waar misschien wel het beruchtste huis van bewaring in het land staat. De rest is verdeeld over 200 plekken, waaronder 140 hotels. De kosten bedragen 383 dollar per persoon per dag, dus dat loopt tot in de miljarden. 

Een van de problemen is dat asielzoekers wel een tijdelijke verblijfsvergunning krijgen, maar geen werkvergunning, dat duurt vaak meer dan een jaar. Een deel van de oplossing zou het versnellen van die procedure kunnen zijn, dan kunnen ze in elk geval aan het werk en in hun eigen levenskosten voorzien. President Biden heeft nu besloten 472.000 Venezolaanse migranten een werkvergunning te geven. 

New York is er blij mee, evenals andere grote, Democratische steden waar bussen met immigranten zijn gedumpt, zoals Chicago en Washington. Maar het lost het probleem niet op, en het drama aan de grens gaat onverminderd door. Het is niet de schuld van Biden. Maar de critici die zeggen dat het probleem nog nooit zo ernstig is geweest, hebben gelijk. Koren op de molen van Trump, hoewel diens Mexicaanse muur ook een fiasco was. Dus de pot verwijt de ketel. Het is Ter Apel in het kwadraat, en net als wij, hebben de Amerikanen geen oplossing.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In New York spreekt Bernard Hammelburg met demissionair minister van Defensie Kajsa Ollongren over de steun van de Verenigde Staten aan de Europese bondgenoten. Voor Amerika spelen andere prioriteiten een belangrijke rol. 

Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg brengt je scherpe analyses over de internationale politiek.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maar nu eerst: ook over de 78ste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties hangt de grauwsluier van Oekraïne. Althans, dat vinden vooral de westerse landen. Het zogenaamde Globale Zuiden – Afrika, Latijns-Amerika en een groot deel van Azië – ziet vooral dalende aandacht voor hún problemen. Hebben de Global South landen een punt? En welke waarde hebben de Verenigde Naties überhaupt nog? Te gast is, vanaf de Algemene Vergadering, demissionair minister van Buitenlandse Zaken, Hanke Bruins Slot.

Luister ook | De balanceeract van Von der Leyen

Rusland en Noord-Korea 

Kim Jong-un was een week lang aan Poetins zijde. Samen bekeken ze een kosmodroom, raketten, bommenwerpers en een walrus die sit-ups deed. Maar wat betekent deze vriendschap voor de positie van Poetin? Dat bespreek ik met historicus en Ruslandkenner Hubert Smeets. 

Lees ook |China en Rusland bespreken relatie met Noord Korea

Graanbonje in Polen | Europa Update 

Een ruzie over graan in Polen heeft ervoor gezorgd dat premier Morawiecki  geen wapens meer aan Oekraïne levert, omdat het zichzelf wil bewapenen. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn praat ons bij. 

Luister ook | #194: Is Polen het Sterkste Land van Europa?

Korte broeken in de Senaat | Postma in Amerika 

Trump wil de shutdown gebruiken om zijn strafzaken te stoppen, maar in Washington maakten opiniemakers en politici zich deze week vooral druk om de kledingvoorschriften van de Senaat?  

Luister ook | #197 Impeachment-carrousel

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zelenski zoekt meer militaire steun in Amerika, maar ondertussen moet hij eigenlijk bij zijn buurland zijn. Polen stopt namelijk met het leveren van militaire steun aan Oekraïne.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat moet Joe Biden voor een duivels dilemma hebben gestaan. Hij slaagde erin vijf Amerikaanse gevangenen in Iran uit te wisselen tegen vijf Iraniërs in Amerikaanse gevangenschap. Maar via een tussenrekening in Dubai werd wel zes miljard dollar vanuit de VS naar Iran overgemaakt. Biden wist dat hij, naast respect, vooral een emmer bagger over zich heen zou krijgen. 

Donald Trump noemde het meteen ‘zes miljard dollar gijzelaars-losgeld.’ Oud-vicepresident Mike Pence, ook verkiezingskandidaat, voorspelde dat het ‘terrorisme in het Midden-Oosten zal opbloeien.’ Natuurlijk is het verhaal genuanceerder, maar dat er zes miljard is overgemaakt staat vast. 

Het was geen Amerikaans geld, maar een deel van de Iraanse tegoeden die in het kader van de sancties tegen Iran waren bevroren. Hoe dat juridisch precies zit is nog een behoorlijke puzzel. Zo zijn er vele voorstanders van het gebruiken van bevroren Russische tegoeden of de opbrengst van in beslag genomen jachten en vliegtuigen voor de wederopbouw van Oekraïne. Anderen zeggen: vasthouden en aan de ketting leggen mag, maar inpikken en aan iets anders uitgeven is diefstal. Weer anderen bepleiten een soort internationale verbeurdverklaring, maar niemand weet precies hoe dat moet. 

Regeringsleiders zeggen altijd heel stoer dat ze niet onderhandelen met terroristen en geen losgeld betalen. Dat is onzin. De Taliban hebben er, net als verschillende maffiaorganisaties, een verdienmodel van gemaakt. Zomaar een wat ouder voorbeeld: in 1974 werd de Franse ambassade in Den Haag bestormd en bezet door Japanse terroristen. Ze werden, met een dikke zak geld, uiteindelijk met een Nederlands vliegtuig naar Damascus gevlogen en vrijgelaten. De moderne geschiedenis krioelt van de voorbeelden. Maar elk geval is ook weer uniek. 

Amerikanen gaan, net als bijvoorbeeld Israëliërs, tot het uiterste om burgers in benarde omstandigheden in het buitenland te redden, en de consulaire regels kennen ook de zogenoemde zorgplicht. Wij hebben alleen consulaire bijstand, wat wezenlijk anders is. Dus dat Joe Biden tot het uiterste gaat om landgenoten te bevrijden vindt iedereen vanzelfsprekend. Maar losgeld betalen, en dan zo openlijk? Dat is een gele kaart. De Republikeinen proberen gehakt van hem te maken, en in de verbeten verkiezingsstrijd neemt hij een enorm risico. Dat wist hij van tevoren, en hij koos voor de gijzelaars. Losgeld heeft een hoge prijs.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vandaag trapt de 78e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties af in New York, waar de Oekraïense president Volodymyr Zelensky de leden toe zal spreken. Ook is er een bijeenkomst op de Amerikaanse basis in het Duitse Ramstein.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ursula von der Leyen sprak in haar State of the European Union vol trots over haar Europese Commissie. Is dat terecht? Te gast is Mendeltje van Keulen, Europa-expert verbonden aan de Haagse Hogeschool. 

Waar bleef het onderwerp defensie? | Europa Update

Ook Europa-verslaggever Geert Jan Hahn heeft aandachtig naar de speech van Ursula von der Leyen geluisterd. Vanuit Straatsburg praat hij ons bij. Waarom ging het bijvoorbeeld zo weinig over defensie? Daarover sprak hij Poolse Europarlementariër Radek Sikorski.

Luister ook | Kijkje in de keuken van de G20-top

Kim Jong-un in Rusland 

De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un was deze week voor het eerst in 4 jaar weer in het buitenland. In het Rusland sprak hij met Vladimir Poetin. Kim Jong-un kan Poetin enorm uit de brand helpen met munitie, maar daar wil Kim wel iets voor terug. Wat precies bespreek ik met hoogleraar Koreastudies Remco Breuker. 

Lees ook |'Poetin heeft niet zoveel andere keuzes meer'

Weg met de boomers | Postma in Amerika 

De aankondiging van het onderzoek naar impeachment van Biden zorgt voor spanningen in Washington. En Senator Mitt Romney gaat niet op voor herverkiezing. Daarmee verliest de senaat een anti-Trump stem. Romney had bij vertrek nog een boodschap voor Trump en Biden, die volgens hem wel héél oud zijn. Correspondent Jan Postma vertelt wat hij precies zei. 

Luister ook | Amerika Podcast #196: De campagne als groot rechtbankdrama

See omnystudio.com/listener for privacy information.

9/11 herinneren we ons als het moment waarop het kwaad zich in alle hevigheid stortte op de liberale, westerse wereld. Het moment waarop vanzelfsprekend vertrouwen veranderde in automatisch wantrouwen. Het moment waarop de vijand onze vrijheid als verachtelijke decadentie zag. Het moment waarop een miljardenindustrie ontstond: de beveiliging, die kantoren in bunkers veranderde en vliegvelden in vestingen. ‘Het einde van de onschuld,’ zeiden we tegen elkaar. Er is veel veranderd in die 23 jaar. 

Er is ook een hoop veranderd door die andere 9/11 – 11 september 1973, nu vijftig jaar geleden. Toen de democratisch gekozen socialistische president van Chili, Salvador Allende, door de krijgsmacht werd afgezet, zelfmoord pleegde en werd opgevolgd door generaal Augusto Pinochet, die al spoedig het parlement en bijna alle instituties buiten werking stelde en 17 jaar een schrikregime voerde. 3.200 mensen verdwenen of werden vermoord – net zoveel als op die andere 9/11. 40.000 burgers werden politieke gevangenen, die meedogenloos werden gemarteld. In tegenstelling tot die andere 9/11 was Amerika geen slachtoffer, maar medeplichtig. 

In 1961 had president Kennedy de Alliantie voor Vooruitgang opgezet, een organisatie die de verspreiding van het socialisme door Latijns-Amerika bestreed. Chili kreeg, onder Allende’s voorganger Frei, enorm veel steun. Anti-Allende media kregen subsidie van de CIA. Met de keuze van Allende, zagen Richard Nixon, inmiddels president, en zijn rechterhand, Henry Kissinger, twee gevaren: een marxistische dreiging voor het hele continent, en de onteigening van lucratieve kopermijnen en een telecombedrijf, alle Amerikaans bezit. De staatsgreep leidde tot grote onrust in de VS, wat Nixon, die toen tot over zijn oren in de Vietnamoorlog en Watergate zat, slecht uitkwam en dus ontkende hij rechtstreekse betrokkenheid. Maar, zoals de officiële historicus van het State Department keurig meldt, een onderzoek door de Senaat toonde aan dat Amerika weldegelijk de handen in de staatsgreep had gehad. 

Dezer dagen maken wij ons erg druk over Russische en Chinese bemoeienis met onze verkiezingen, overheden en bedrijven. De Amerikanen deden het in de jaren ’60 en ’70 nog niet via cyber, dus het middel verschilde, maar verder leek het erg op elkaar. Het is ook maar hoe je ernaar kijkt. De huidige rechtse oppositiein Chili verzet zich tegen officiële herdenkingen. ‘Vooringenomen en links’ noemen ze het. Pinochet overleed in 2006 op 91-jarige leeftijd. Hij heeft nooit voor de rechter gestaan.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

India vormt deze dagen het centrum van de diplomatieke wereld voor de G20-top. Nog voordat de top begonnen is gaat het al over de afwezigen, en op het mogelijk ontbreken van een slotdocument. Poetin komt niet, en Xi Jinping evenmin. Te gast is Ron Keller, voormalig ambassadeur in Rusland, Oekraïne, China en Turkije en als diplomaat betrokken geweest bij de G20. 

Luister ook | Schaamte voor trage Europese Oekraïne-hulp

Einde aan corruptie?

Oekraïne heeft een nieuwe minister van Defensie: Roestem Oemerov. Hij moet ervoor zorgen dat er wat gedaan wordt aan de corruptie binnen het Oekraïense defensieapparaat. Over in hoeverre dit de oorlog beïnvloedt voormalig commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruif. 

Lees ook |'Verarmd uranium leveren aan Oekraïne is criminele daad'

De lastige positie van Moldavië | Europa Update

De presidente van Moldavië bracht deze week een bezoek aan Nederland. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn sprak haar in Den Haag. Moldavië kent meerdere afvallige regio's die aansluiting bij Rusland zoeken, waarvan één al ruim 30 jaar door Rusland wordt bezet; Transnistrië. Hoe probeert president Maia Sandu haar land tóch dichter bij Europa te brengen? 

Luister ook | #192: Maia Sandu: 'Ik blijf in Moldavië als Poetin mijn land aanvalt'

Een bebloede beer in de sneeuw | Postma in Amerika 

De speciaal aanklager wil Hunter Biden aanklagen, en dat is koren op de molen voor de Republikeinen. Ze vergelijken het onderzoek naar de Democraat met een bebloede beer in de sneeuw; het bewijs ligt voor het oprapen. En ook de rol van de Obama's in de campagne van Biden is voer voor complottheorieën. Correspondent Jan Postma vat het vanuit Washington allemaal samen. 

Luister ook | #195 Trumps bomvolle agenda

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerika komt met een nieuw steunpakket voor Oekraïne. Het gaat onder meer om munitie met verarmd uranium, antitankwapens en luchtafweer. "We blijven aan de kant van Oekraïne  staan", zei minister Blinken van Buitenlandse Zaken op een persconferentie in Kiev.

Ook zijn vannacht weer de Donau-havens van Oekraïne aangevallen. Dit is de vierde keer in vijf dagen tijd. Dat is niet zonder risico, want na één van die nachtelijke bombardementen zijn er ook brokstukken in Roemenië gevonden. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds 2006 heeft de VN-Veiligheidsraad meer dan tien resoluties aangenomen die Noord-Korea verbieden kernwapens te produceren en wapens en ander militair materieel te exporteren. Die resoluties hadden de steun van Rusland en China. Resoluties zijn bindend voor alle 193 VN-lidstaten. Dat Kim Jong-un nu naar Rusland gaat om met Poetin een wapendeal te sluiten laat opnieuw zien dat de Veiligheidsraad een achterhaald instituut is. Want Poetin lapt die door zijn eigen land gesteunde resoluties aan zijn laars. 

Inmiddels weten we dat Kim Jong-un de Noord-Koreaanse militaire ambities heel serieus neemt. Het arsenaal aan raketten is sterk verbeterd en gegroeid. Er zijn minstens vier ondergrondse proeven genomen met atoomwapens. Maar de technologie om kernwapens klein genoeg te maken om in de neus van een raket te monteren ontbreekt. De bouw van een eigen nucleaire onderzeeër wil ook niet goed lukken. Rusland kan dat allemaal wél, en dus komt Kim in de eerste plaats naar Rusland om zijn goede vriend Vladimir om hulp te vragen. Dus: geavanceerde nucleaire technologie. En behalve dat ook voedselhulp. In ruil daarvoor krijgt Poetin vrijwel ongelimiteerde hoeveelheden munitie, vooral voor artillerie. Noord-Korea produceert die niet alleen, maar de technologie dateert nog uit de Sovjettijd, dus de munitie past in het Russische arsenaal. Die enorme voorraad is het ironische gevolg van de Koreaanse wapenstilstand. Noord-Korea is sinds 1953 nooit betrokken geweest bij een oorlog. 

Poetin slaat een goede slag. Een wapendeal met Kim geeft hem beschikking over onuitputtelijke hoeveelheden munitie, terwijl de levering van nucleaire kennis en onderzeeërs projecten zijn van zeer lange adem. Kim slaat een goede slag omdat hij uit zijn isolement treedt en, zichtbaar voor de hele wereld, als staatshoofd zal worden ontvangen en erkend – een rol waarnaar hij hunkert. 

De Amerikanen, die het nieuws over het op handen zijnde bezoek het eerst oppikten, lieten opnieuw zien dat hun inlichtingendiensten bepaald niet van de straat zijn, maar ook dat ze zich zorgen maken. En terecht, want munitie is aan weerskanten van het Oekraïense front het meest gewilde artikel, en de Russen slaan een grote slag. Nu zou je kunnen zeggen dat Oekraïne het eveneens moet hebben van buitenlandse wapens en munitie. Op zichzelf is een verwijt aan Poetin dus een beetje hypocriet – behalve dan dat Poetin met zijn oorlog tegen Oekraïne niet alleen een lange neus trekt tegen het internationale recht, maar ook VN-resolutiesnegeert, waarvoor zijn land zelf heeft getekend.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een nieuwe graandeal zit er voorlopig niet in. Rusland doet pas weer mee, als de exportbeperkingen op Russische landbouwproducten worden opgeheven. Dat heeft Poetin gezegd na een ontmoeting met de Turkse president Erdogan.

De Eurocommissaris van Landbouw is met compromisvoorstel gekomen om het Oekraïense graan te verdelen onder lidstaten. De EU wil het Oekraïense graan gaan afkopen met 'transportsubsidies' naar Rotterdam of Litouwen. Landbouwministers zullen deze week in Spanje dit voorstel beoordelen, waaronder Piet Adema.

Ook gaat de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un binnenkort naar Vladivostok om Poetin te ontmoeten. Het Witte Huis bevestigt dit na berichtgeving van The New York Times. Poetin in heeft antitankwapens en artilleriegranaten nodig van de Noord-Koreanen. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ruim een jaar was de levering van F-16’s onbespreekbaar voor Joe Biden, nu zijn Oekraïense piloten aan het trainen. Hoe is het gesteld met het tempo van de steun voor Oekraïne? Te gast is Bart Groothuis, Europarlementariër namens de VVD in de Renew Europe fractie. Verder komt de kandidatuur van Wopke Hoekstra als Eurocommissaris aan bod, en schuift Europa-verslaggever Geert Jan Hahn aan bij het gesprek. 

Luister ook |Wagner is zo goed als uitgespeeld 

Vrede in Oekraïne is een illusie 

Ooit zal de oorlog in Oekraïne eindigen, maar het is een illusie om te denken dat dat door vrede zal gebeuren. Dat denkt Robert Serry, voormalig ambassadeur in Oekraïne. Serry is net terug van een reis van twee maanden in Oekraïne, en nu te gast.  

Luister ook |Minister van Defensie Kajsa Ollongren: 'De oorlog kan nog heel lang duren'

Glazige blik in de Senaat | Postma in Amerika 

De gezondheid van de Republikeinse senaatsleider Mitch McConnell staat ter discussie, want hij viel weer stil tijdens een persmoment. En waarom heeft een Republikeinse presidentskandidaat ruzie met een rapper? Correspondent Jan Postma vanuit Washington. 

Luister ook | #194 En ondertussen op het andere scherm...

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov praat vandaag en morgen in Moskou met zijn Turkse ambtgenoot om te kijken of er nog een graandeal kan komen. De geklapte graandeal met Oekraine ligt op tafel. En wat we nu horen is dat de deal er anders uit komt te zien: namelijk tussen Rusland en Turkije. Oekraine doet dus niet meer mee.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maandag gaan in Frankrijk de openbare scholen open, maar meisjes met een abaya, zo´n losjes zittende lange jurk waaronder islamitische vrouwen hun kleding verbergen, zijn niet meer welkom. Want, zegt minister van onderwijs Gabriel Attal, het dragen van religieuze attributen is in strijd met wat de Fransen ´laïcité´ noemen, hun strenge vorm van secularisme. 

´Laïcité´is geen nieuw rechtsbeginsel, het dateert uit de tijd van de Verlichting, die zich vooral verzette tegen de dominantie van de Rooms-katholieke kerk. Maar wij associëren het begrip vooral met het verbod uit 2004, dat onder andere op openbare scholen, onder ambtenaren en ziekenhuispersoneel het dragen van religieuze kenmerken verbiedt. Geen keppeltje voor joodse mannen, geen hoofddoekje voor islamitische vrouwen, geen kruisje voor katholieken. Er was – en is nog steeds – veel over te doen, maar een grote meerderheid van de Fransen heeft een diepe afkeer van religieuze parafernalia. 

Hoe zit het dan met de kerstboom? Dat kun je moeilijk een joods of islamitisch symbool noemen. Het woord zegt het al, in het Frans heet een kerstboom een ‘sapin de Noël.’ Maar dat mag dan weer wél op openbare scholen. In 2004, toen een schoolhoofd een boom had laten verwijderen, werd hij teruggefloten door de onderwijsraad, die stelde dat ‘het gebruik van een naaldboom als symbool van leven of wedergeboorte na de winterse zonnewende’ veel ouder is dan het christendom, en dus mag.Geen hoofddoek, wel een kerstboom. 

In Amerika is de kerstboom ook onderwerp van discussie. In New York zie je op openbare scholen zelden een kerstboom, en als die er wel is, staat er altijd een achtarmige kandelaar naast, die onderdeel is van het joodse chanoekafeest. De moslims vallen buiten de boot, hoewel ook zij midwinterfeesten kennen. De kerstboom mág trouwens wel. In 1989 vonniste het Amerikaanse Hooggerechtshof, net als de Franse overheid, dat de kerstboom een heidens symbool is, hoewel ook daar een boom een ‘Christmas tree’ heet. Er klopt dus geen kerstbal van. 

De Sovjetunie, die het ‘staatsatheïsme’ had ingevoerd, ontmoedigde elke vorm van godsdienst, hoewel er geen formeel verbod bestond. De burgers vonden er iets op. Onder de tsaren hadden ze een kerstboom, maar in de Sovjettijd verdween kerst vrijwel geheel uit het openbare leven, en noemden ze de kerstboom een ‘Nieuwjaarsboom.’ En zo heet hij voor velen nog steeds. 

Over de abaya van de Franse meisjes is het laatste woord nog niet gezegd. De imams zeggen dat de kuisheidsregels zich er helemaal niet over uitspreken. Het is een vrijwillig attribuut. Maar reken maar dat de protesten maandag losbarsten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Poetin krijgt in het Russische Sochi bezoek van Erdogan. De vraag is of de onderhandelingen over de graandeal daarmee definitief heropend zijn.

Onze Europaverslaggever Geert Jan Hahn is vandaag in Polen. Daar is de impact van de oorlog dagelijks voelbaar. Er wordt er druk onderhandelt in Polen door de Oekraïense buitenlandminister Koeleba over de doorvoer van graan. Dat wil Polen mogelijk blokkeren. Ook dreigen Polen ende Baltische Staten de grenzen met Belarus te sluiten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat betekent de dood van Wagner-chef Jevgeni Prigozjin, die omkwam tijdens de crash van een privéjet? En: Oekraïne krijgt pas eind volgend jaar Nederlandse F-16’s. Is dat niet veel te laat? Daarover Han ten Broeke van het Den Haag Centrum voor strategische studies, en Europaverslaggever Geert Jan Hahn.   

Lees ook |Dood Prigozjin waarschijnlijk wraakactie Poetin 

Gevecht om de tweede plek 

De Republikeinse presidentskandidaten vochten in hun eerste debat om de tweede plaats, die na Trump. Hebben ze zichzelf een beetje kunnen profileren? Of ging het alleen maar over The Donald? Te gast zijn Koen Petersen, VVD-senator, Amerika-deskundige en schrijver van onder andere het boek Einddoel Witte Huis.  En: Jan Postma, onze eigen correspondent in Washington 

Luister ook |#193 The Trumpfather 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jevgeni Prigozjin, de leider van het Wagnergroep, is naar alle waarschijnlijkheid omgekomen. Zijn naam stond op de passagierslijst van een zakenvliegtuig dat gisteravond is neergestort. Dat bevestigd de Russische luchtvaartautoriteit. Het wordt ook bevestigd door een aan Wagner gelinkte Telegram-groep. 
Naast Prigozjin zou ook medeoprichter van de groep, Dmitri Oetkin zijn omgekomen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Is de NAVO zonder Amerika sterk genoeg om een Russische aanval te weerstaan? Na de inval in Oekraïne verdween die vraag naar de achtergrond, omdat Amerika zijn rol als leider van het vrije westen zonder aarzeling opnam. Of beter gezegd: terugnam. Want tijdens Trump was de eenheid onder de bondgenoten stevig afgebrokkeld. Nu wordt de vraag opnieuw actueel: wat doen we als de Russische dreiging aanhoudt en het Amerika van Trump-II zich van ons distantieert? 

Westerse regeringen proberen bij die vraag zoveel mogelijk weg te duiken. Formeel hebben wij ons niet te bemoeien met de interne aangelegenheden van een soeverein land, dus ook niet met de Amerikaanse verkiezingen. Maar informeel houdt iedereen zijn hart vast, vooral in West-Europa. Trumps populariteit groeit recht evenredig met het aantal tegen hem aangespannen rechtszaken. De voorsprong op zijn rivalen ligt rond de veertig procent. Zijn volgelingen zijn ervan overtuigd dat hij het slachtoffer is van een heksenjacht onder supervisie van Joe Biden, die bij gebrek aan politiek gewicht zijn tegenstander probeert via een corrupt rechtssysteem het zwijgen op te leggen. 

Op het totale electoraat is de aanhang van Trump een minderheid, en de Democraten gokken erop dat Joe Biden hem opnieuw kan verslaan. Maar de positie van Biden is, onder zijn eigen achterban, verontrustend zwak, en dus is de kans op een overwinning van Trump aanzienlijk. En Trump ziet niets in de tientallen miljarden kostende hulp aan Oekraïne, net als zijn belangrijkste rivaal, Ron DeSantis. Sterker nog: ze hebben geen belangstelling voor Europa. 

In Europese hoofdsteden worden sommetjes gemaakt over de NAVO zonder de VS. In totale hoeveelheden wapens valt dat best mee, en Europa is zeker geen tandeloze tijger. Bovendien is er de steun van Canada, en van niet-NAVO-leden zoals Australië en Nieuw-Zeeland. Maar dan moeten de neuzen wel allemaal dezelfde kant op staan, en dat is niet het geval. Het is niet voor niets dat de NAVO Oekraïne niet als blok steunt, maar levering van geld en wapens overlaat aan de individuele lidstaten. De Centraal-Europese landen hebben veel minder moeite met Trump dan het Westen. 

En daar zit het grootste probleem. Europa is simpelweg geen blok. Zoals Andreas Kluth van Bloomberg het formuleert: de EU blijft een confederatie die de schijn ophoudt een federatie te zijn. Dat geldt voor de NAVO evenzeer. Dat is een oppermachtig blok zolang de Amerikaanse president aan de knoppen zit. Als die niet aan de knoppen wenst te zitten, zijn we griezelig kwetsbaar. Dat gevaar wijkt niet door erover te zwijgen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland heeft de Oekraïners dan wel F16's toegezegd, ze zullen er misschien nog een hele tijd op moeten wachten voor ze er ook echt zijn. Mogelijk eind volgend jaar pas, schrijft NRC.

Verder is Zelensky in Griekenland, komen de BRICS-landen zonder Poetin bijeen in Zuid-Afrika en aast Kyiv op nog meer wapens.

Afgelopen gebeurde er ook veel in Oekraïne en Rusland. Er kwamen drones neer in de Russische hoofdstad Moskou en Zelensky's geboortestad Kryvyi Rih. Oekraïne zegt dat er 20 huizen zijn beschadigd en infrastructuur is geraakt. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Polen is nu al in de ban van de parlementsverkiezingen van 15 oktober. De campagne tussen de regerende PiS-partij en de oppositie gaat er hard aan toe. Sinds PiS in 2015 aan de macht kwam zijn er veel botsingen geweest tussen Polen en de EU, onder meer over de democratie en rechtsstaat. Maar de oorlog in Oekraïne heeft dat doen veranderen. Te gast is Thijs Reuten, Europarlementariër in de S&D-fractie namens de PvdA. Ook Europa-verslaggever Geert Jan Hahn Schuift aan.  

Luister ook | Wagner in Polen zou groot gevaar zijn 
 
Duikvlucht van de roebel 

De Russische centrale bank verhoogt de rente naar 12 procent om de duikvlucht van de roebel te remmen. De Russen merken de gevolgen van de oorlog in hun portemonnee. Maar doet dat iets met de steun voor Poetin? En ook in Oekraïne is er natuurlijk werk aan de winkel; aan de economie, wederopbouw en bovenal aan hervormingen van bijvoorbeeld de rechtstaat. Te gast is ondernemer Jeroen Ketting.  

Lees ook | Daling roebel is 'teken dat sancties werken'

Wie het laatst lacht ...

De timing was opvallend: Hilary Clinton werd live op televisie geïnterviewd toen het nieuws van Trump's vierde aanklacht binnenkwam. Daar moest ze toch een beetje om lachen. Vanuit Washington onze correspondent Jan Postma.   

Luister ook |#192 Trumps triomf

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne speelt zich af op het Oekraïense vasteland, de Zwarte Zee en uiteraard ook in de geopolitieke achterkamertjes. Een update met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Precies twee jaar na het overhaaste en omstreden vertrek van de westerse strijdkrachten uit Afghanistan, zijn we terug tot voor de Amerikaanse inval in 2001. Terug bij de Taliban, het schrikregime met zijn terreur tegen vrouwen en meisjes, met zijn sadistische interpretatie van de sharia, terug in het stenen tijdperk, met als enig eigentijds anachronisme de pick-up trucks waarop de mannen met de wapperende baarden en tulbanden staan, Kalasjnikov in de aanslag. Een regime dat door geen enkel land wordt erkend. 

Amerika begon aan het hopeloze avontuur op grond van eenzelfde fout als die in Vietnam was gemaakt. Daar moest ‘het communisme’ worden verslagen, in Afghanistan ‘het terrorisme.’ En al zaten Osama bin Laden en Al Qaida, verantwoordelijk voor 9/11, in Afghanistan, ‘het terrorisme’ viel evenmin te verslaan als ‘het communisme.’ Solidaire bondgenoten deden mee, vol goede voornemens, zoals Nederland met z’n 3D-strategie – defensie, diplomatie en ontwikkeling. Er zou een gekozen parlement en president komen, een onafhankelijke rechtbank, professionele politie, een goed getraind leger. Vrouwen mochten aan het werk, meisjes gingen naar school en universiteit, boeren gingen andere gewassen kweken dan papaver. Een vuistvol illusies, en een slagveld met bijna 200.000 doden. De Amerikanen staken 2300 miljard dollar in de oorlog. Dat is 220.000 dollar per minuut – twintig jaar lang. 

Het plotselinge vertrek van de Amerikanen, in die laatste dagen van augustus 2021, was niet plotseling. Obama had de aanzet gegeven, Trump zette het versneld voort en Biden deed wat hij in zijn campagne had beloofd. Wat ze vergaten was de Afghanen mee te nemen die voor hen hadden gewerkt. Er wachten nog steeds duizenden op hun Amerikaanse visa. Nederland vond dat het overrompeld was door het Amerikaanse vertrek, alsof we dat niet al maanden, zo niet jaren, hadden zien aankomen. Het Nederlandse vertrek werd een tenenkrommende chaos. Er was te weinig transport, en ook wij hadden vergeten te denken aan de Afghanen die hadden geholpen bij de uitvoering van die in de fantasie van politici levende 3D-strategie. Sigrid Kaag, demissionair minister van Buitenlandse Zaken, werd met een motie van afkeuring de Barbertje die moest hangen.

En daarmee, totaal onverdiend, het symbool van twintig jaar politieke verantwoordelijkheid voor de polonaise waarin al die bondgenoten, net als wij, twintig jaar achter de waandenkbeelden van de grote leiders uit Washington hadden aangehuppeld. Tegen het terrorisme. Vóór democratie. Vóór meisjes naar school. Ik hoor het ze nog zo zeggen.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens Turkse media bezoekt de Russische president Poetin binnenkort zijn Turkse ambtgenoot Erdogan. Op de agenda staat natuurlijk: de graandeal. Is Erdogan weer de leider die afspraken met Poetin kan maken hierover?

En de roebel is gigantisch in waarde gezakt. De Russische Centrale Bank komt vandaag samen om een oplossing te bedenken. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Wagnergroep mag even niet meedoen in Oekraïne. Het huurlingenleger verkaste naar Belarus. En daar maakt Polen zich steeds meer zorgen over. Ondertussen blijft  Rusland Oekraïne bestoken. Wat kan het Westen nog meer doen? Te gast is Pieter Cobelens, voormalig hoofd van de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst, de MIVD. 

Luister ook | Is het tijd voor een no-flyzone?

Iran grootste dreiging

De Revolutionaire Garde in Iran is volgens de Britten de grootste dreiging voor het land. Volgens oud-minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal geldt dat voor het hele Westen. Wat hem betreft staat het elitekorps liever vandaag dan morgen op de terrorismelijst. En dat vinden de Amerikanen ook.

Verkiezingen in Europa | Europa Update

Europaverslaggever Geert Jan Hahn blijft even in Polen. Want hoewel het land zich misschien terecht zorgen maakt en de grenzen versterkt - zijn er daar ook bijna verkiezingen. Wat speelt er daar? En hoe zit het met de Russische inmenging? 

Trump op je verjaardag | Postma in Amerika

Het regent aanklachten tegen Trump. En dat zorgt niet niet alleen voor extra werk voor advocaten, maar ook voor look-a-likes. Volgens correspondent Jan Postma worden ze niet alleen geboekt als persiflage, maar ook door fans. 

Luister ook |#191 En dat is drie

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Russische aanvallen op Pokrovsk en Zaporizja, en drone-aanvallen op Moskou die waarschijnlijk van Oekraïne afkomstig zijn. Het geweld in de oorlog in Oekraïne lijkt verder op te laaien. Tijd om de balans op te maken met onze buitenlandcommentator Bernard Hammelburg in Amsterdam en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Evenals de misleidende term ‘zinloos geweld’ suggereert dat er ook zoiets bestaat als zinvol geweld, doet de term ‘schone oorlog’ vermoeden dat die zich zou onderscheiden van een vuile oorlog. In een ‘schone oorlog’ wordt uitsluitend geschoten op militaire doelen. Dat kan een kazerne vol soldaten zijn. Maar op flatgebouwen of ziekenhuizen schieten is een terroristische daad, en dus een vuile oorlog. Als vlakbij die kazerne een school staat, of naast het ziekenhuis een artilleriebatterij, wat dan? Oorlogen zijn altijd vuil. 

In november 1940 bombardeerden de Duitsers de Britse stad Coventry. Naar verluidt wist Churchill dat al uren van tevoren, maar gelastte geen evacuatie omdat de Duitsers dan zouden begrijpen dat de Britten hun communicatie hadden onderschept. Als dat waar is, beging Churchill dan een oorlogsmisdrijf? In februari 1945, toen Nazi-Duitsland feitelijk al had verloren, gooiden de Britten en Amerikanen Dresden plat. Misschien was het Churchills wraak, misschien woede, zo vlak na de bevrijding van Auschwitz. Maar strategisch had het bombardement geen nut, en tussen de 150.000 en 200.000 burgers kwamen om. Oorlogsmisdrijf? 

Een vuile of schone oorlog hangt niet alleen af van de geraakte doelen, maar ook van de gebruikte methodes. Na hun geklungel in de eerste fase van de oorlog, hebben de Russen een lesje geleerd. Defensie-expert Michael Peck dook ik de opbouw van het front, waar de Russen gigantische versterkingen hebben aangelegd en duizenden mijnen hebben geplaatst. De troepenmacht bestaat, vanaf het front naar achteren, uit veroordeelde gevangenen, dienstplichtigen, beroepsmilitairen en Spetsnaz commando’s. Aan het front staat dus ‘opofferbare infanterie,’ kanonnenvlees dat voor de glorie van de rodina, het moederland, de dood in wordt gejaagd. Oorlogsmisdrijf? 

Eric Miller, van de Amerikaanse denktank RAND, onthult in de Moscow Times de schaduwzijde van de Oekraïense inzet. Sinds 2014 vechten milities uit Tsjetsjenië, Rusland en Belarus mee, niet omdat ze warme gevoelens koesteren voor team-Zelensky, maar om hun eigen ambities te verwezenlijken. De Tsjetsjenen willen onafhankelijkheid, de Wit-Russen willen Loekasjenko omleggen. Net als aan het begin van de oorlog de extreemrechtse Azov-brigade meevocht, vechten er nu eenheden mee van het neonazistische Russische en etnisch-Russische Vrijwilligers Corps, dat een staatsgreep in het Kremlin wil. Allemaal mannen die, zogezegd, staan te popelen om oorlogsmisdrijven te plegen. 

De dood van onschuldige burgers is het gruwelijke refrein van elk oorlogsrelaas. Om te winnen vraagt Zelenski niet om artsen, verpleegkundigen en pleisters, maar om wapens. Om door de Russische linies te breken. Wat daar klaar staat is het Russische kanonnenvlees. Maar ja, dat is een militair doel, dus het mag.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens de Oekraïense president Zelensky heeft Oekraïne een 'significant deel' van de Russische aanvallen afgeslagen door Westerse afweersystemen. Er zouden zeker 65 raket- en 178 drone-aanvallen zijn afgeslagen, alleen al in de afgelopen week. Toch werd er vanmorgen weer een raketaanval gemeld. Daarbij vielen acht doden in de Oekraïense stad Pokrovks. Heeft Oekraïne wel genoeg middelen om Ruslands luchtaanvallen af te weren?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne verovert stukje bij beetje land terug op de Russen. Maar Rusland blijft ook hard toeslaan, met aanvallen op Oekraïense steden. En hoewel we voorlopig niet overgaan tot onze troepen naar Oekraïne sturen, zegt hoogleraar oorlogstudies Frans Osinga, mag een no-flyzone best wel weer op de agenda. Tot nu toe is dat vanwege het escalatie-risico namelijk helemaal niet bespreekbaar geweest. 

Lees ook | 'No fly-zone agenderen zou signaal naar Poetin zijn'

'Vredestop' in Jeddah

In Saudi-Arabië komt dit weekend een groep landen bijeen om te praten over Oekraïne, onder andere over het vredesplan van Zelensky. Schitterend in afwezigheid: Rusland. Hoe praat je zonder dat land over vrede? En waarom is de top juist in Saudi-Arabië? Te gast is oud-diplomaat Pieter Feith.

Lees ook | Tienpuntenplan Zelenski centraal op conferentie Jeddah

Wéér een aanklacht | Postma in Amerika 

In de Verenigde Staten is het Trump voor en Trump na. Correspondent Jan Postma houdt het in de gaten, en let daarbij ook op voormalig vice-president Mike Pence. Is hij de 'star witness' die men zoekt in de aanklachten tegen Trump? 

Luister ook | #190 Daar komt-ie weer: impeachment

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Zelenski is opvallend positief over de top in Jeddah van aankomend weekend. Zo'n veertig landen komen daar bijeen, maar Rusland en China zijn niet uitgenodigd. Een update met Buitenland commentator Bernard Hammelburg en Europa verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In analyses over Oekraïne, de toekomst van de NAVO, de verhouding met Xi Jinping en Vladimir Poetin komt onherroepelijk de toevoeging: ja, maar wat als Trump terugkomt? Wees maar eerlijk, we kunnen ons nauwelijks voorstellen dat de breekbaar en kwetsbaar ogende Joe Biden zonder averij zijn termijn uitdient, laat staan dat hij op zijn 82ste nog aan een tweede termijn begint. 

De strategie van de Democraten is dat Biden de enige is die Trump opnieuw kan verslaan, en dus is hij de enige serieuze kandidaat voor de verkiezingen van november volgende jaar. Het is een enorme gok, en die gaat ook over ons. Onze NAVO, onze vuist tegen Xi Jinping en Vladimir Poetin, ons Europees buurland Oekraïne. Het kan op drie manieren misgaan. 

In de eerste plaats is het de vraag of Biden het lichamelijk en geestelijk redt. Je voelt hoe iedereen met geknepen billen zit te kijken als hij met half dichtgeknepen ogen en een dun stemmetje achter een microfoon staat. In de tweede plaats kan Trump door de rechtszaken die tegen hem lopen voor de Republikeinse partij een te groot risico worden, waardoor ze een van zijn rivalen naar voren schuiven. Er wordt ook hevig gespeculeerd over campagne voeren vanuit de gevangenis, wat wettelijk overigens mag. Maar de kans dat de rechtszaken vóór november volgend jaar zijn afgehandeld is gering. 

In de derde plaats kan Trump inderdaad de nominatie winnen, en het vervolgens in de campagne zo goed doen dat hij van Biden wint, in plaats van verliest, waar de Democraten vanuit gaan. 

Trump staat er ijzersterk voor. Politico schrijft: hij staat niet aan het hoofd van een partij, maar van een beweging. In een peiling van de New York Times en Siena College werd aan Republikeinse kiezers de vraag gesteld op welke kandidaat ze zouden stemmen als er nu voorverkiezingen waren. De uitslag: 54 procent gaat voor Trump, 17 procent voor Ron DeSantis, en de rest komt niet boven de 2 of 3 procent. Dat is een magistrale voorsprong, mede het gevolg van de rechtszaken, die de Republikeinen zien als een complot tegen Trump van de corrupte FBI, het ministerie van justitie, de linkse media en de communist Joe Biden. 

Natuurlijk, dit zijn peilingen onder Republikeinen, en niet het hele electoraat, maar de kans dat Trump terugkomt is aanzienlijk. Het lijkt wel of de NAVO-leden dat beseffen, maar niet aan de slag gaan om de maatregelen te nemen die nodig zijn als Trump de alliantie de rug toekeert. Het zou immers niet de eerste keer zijn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Opnieuw was het een nacht met drone-aanvallen, vooral op Russische grondgebied en voor de tweede dag op rij in Moskou.

Tegelijkertijd is er druk diplomatiek verkeer. Want heel veel landen lopen zich warm voor een vredesconferentie in Jeddah, Saudi-Arabië.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met een meerderheid van vier stemmen heeft het Israëlische parlement het eerste van een reeks wetten aangenomen die het hooggerechtshof moeten hervormen. Dat gebeurde ondanks massale protestacties en demonstraties. Tegenstanders van de wet zien het Hof als een toonbeeld van een onafhankelijke rechterlijke macht, dat niet onder de supervisie van kabinet en parlement mag komen. Te gast is Jan van Benthem, buitenlandcommentator van het Nederlands Dagblad.

Europa's blik op China, en andersom

Na bijna een decennium sinds de start is de vaart een beetje uit China's Belt and Road Initiative, een moderne versie van de oude zijderoute. Italië is het enige G7-land dat er onderdeel van is, maar wil er nu vanaf. Aanvankelijk vond het Westen het allemaal prachtig maar nu vindt ook de rest van Europa dat er niets aan deugt. Wat is hier aan de hand? Te gast is China-expert Fred Sengers.

Bijltjesdag in het Oekraïense parlement | Europa Update

Terwijl onze blik vooral is gericht op het Oekraïense tegenoffensief, is het in het parlement van het land bijltjesdag. Het stuurde een kamerlid van de partij van president Zelensky, Dienaar van het Volk, de laan uit. Ook de minister van cultuur werd door het parlement uitgezwaaid. Beide mannen zijn oude vrienden van de Oekraïense president. Maar moesten toch van de president wegwezen. Europaverslaggever Geert-Jan Hahn over wat de mannen op hun kerfstok hebben en waarom Zelensky zo genadeloos met zijn vrienden omgaat.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Russische strijdkrachten melden grootschalige gevechten in de Oekraïense regio Zaporizja. Dat bevestigen Amerikaanse legerbronnen aan The New York Times. Verder melden Amerikaanse media dat de VS het Strafhof in Den Haag gaat helpen bij het berechten van mogelijke oorlogsmisdaden door Rusland. Een nieuwe update met Buitenland commentator Bernard Hammelburg en Europa verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met het indammen van de onafhankelijkheid van het Israëlische Hooggerechtshof negeert Bibi Netanyahu niet alleen massale protesten in eigen land, maar ook de verontwaardiging – ‘diplomatiek keurig ‘bezorgdheid’ genoemd – van zijn belangrijkste bondgenoot, de Verenigde Staten. Onder normale omstandigheden zou Joe Biden zich houden aan de traditie door zich niet te bemoeien met de interne politiek van een bevriend land, maar dit zijn geen normale omstandigheden. 

Voorafgaande aan de NAVO-top in Vilnius, toen al duidelijk werd dat Biden het lidmaatschap van Oekraïne zou tegenhouden, noemde hij in een CNN-interview een andere optie: ‘een relatie zoals we met Israël hebben.’Dat zei hij niet voor niets. Israël heeft een langjarige overeenkomst met de VS, bestaande uit 3 miljard dollar militaire steun, gegarandeerde levering van wapens, gezamenlijke ontwikkeling van wapensystemen, zoals de bekende ‘iron dome,’ samenwerking tussen de inlichtingendiensten en politieke steun, zoals in de VN-Veiligheidsraad, waar Amerika steevast zijn vetorecht gebruikt bij anti-Israëlische resoluties. Als Bibi’s regering het Hooggerechtshof monddood maakt door het parlement het recht te verlenen vonnissen ongedaan te maken, houdt onafhankelijke rechtspraak, en daarmee de democratie, op te bestaan en komt de vanzelfsprekende Amerikaanse steunin gevaar. 

Optimisten zeggen dat de soep niet zo heet wordt gegeten. Het amendement dat de Knesset met 64 van de 120 stemmen aannam, is pas deel één van een reeks maatregelen. Het ontneemt het Hooggerechtshof de zogenoemde ‘redelijkheidsclausule.’Die geeft de rechters de mogelijkheid een kabinetsbesluit of -voorstel als ‘onredelijk’ te verwerpen. Het is een bescheiden stap, en het Hof kan wetten nog steeds buiten werking stellen op grond van inhoudelijke, juridische argumenten. Het is trouwens niet uitgesloten dat het Hof dit nieuwe amendement zelf ongeldig verklaart. 

De massale protesten, met honderdduizenden burgers, gesteund door gevechtspiloten, reservisten, oud-ministers, oud-chefs van de inlichtingendiensten, de grootste vakbond, artsen en verpleegkundigen, stuitten op griezelig commentaar. Iedere demonstrant werd weggezet als idioot, en militairen zelfs als anarchisten. De actievoerders zijn slachtoffer van wat de Franse democratie-expert Alexis de Tocqueville al in de 19de eeuw ‘de tirannie van de meerderheid’ noemde. In een democratie wint de meerderheid, maar die behoedt ook de belangen van de minderheid. Israël dreigt de democratie vaarwel te zeggen, verliest internationale steun en wordt een gemakkelijkere prooi voor de vijanden, die in Gaza en Libanon klaarstaan met hun raketten. Bibi speelt met vuur.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl de Oekraïense hoofdstad Kiev afgelopen nacht fors is gebombardeerd, maakt president Zelenski zich op voor een bijeenkomst van de NAVO-Oekraïne Raad. Daar zal de geklapte graandeal met Rusland een van de belangrijkste gespreksonderwerpen zijn. We bespreken het nieuws met onze buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Spanje gaat zondag naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. De partij van premier Sanchez verloor tijdens de lokale verkiezingen dit jaar. In een alles of niks poging schreef de premier verkiezingen uit. Is het einde voor Sanchez nabij of weet hij het tij nog te keren. Te gast is BNR correspondent in Spanje, Jorn Lucas.

Lees ook | 'Het is niet zo dat de Spaanse plannen meteen de koelkast in hoeven'

Wat spookt Prigozjin uit? 

We vroegen ons lang af waar Wagner-baas Prigozjin was. Hij lijkt nu in Belarus te zijn maar hij was ook nog even op de thee bij Poetin. Is de man nou toch echt in Belarus en wat is er eigenlijk verder aan de hand? Europaverslaggever Geert Jan Hahn vertelt wat er tot nu toe duidelijk is. 

Lees ook | Wagner ondermijnt Poetin als alwetende

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tunesië-deal? Zoiets als de Turkije-deal, dus als een soort vooruitgeschoven grenspost van de EU? Dat moeten Von der Leyen, Meloni en Rutte dan nog eens goed uitleggen, want het zijn niet de berichten die uit Tunis komen. De boodschap is duidelijk: Tunesië wordt geen Europese grensbewaker. Het Europese verhaal gaat ongeveer zo: Tunesië krijgt ruim een miljard euro aan steun, voor stimulering van handel, investeringen en energiesamenwerking. Honderd miljoen euro is bestemd voor grenscontrole, het opsporen van mensensmokkelaars en ‘andere migratie-initiatieven,’ wat dat ook moge betekenen. Het frame dat de EU gebruikt is dat Tunesië zijn grenzen beter bewaakt. 

Nu de Tunesische versie: wij worden geen opvangcentrum voor terugkerende vluchtelingen uit sub-Sahara. De enige mensen die worden toegelaten zijn Tunesiërs, want die hebben het recht terug te keren naar hun geboorteland. Anderen zijn niet welkom, en worden de grens overgezet naar Algerije of Libië. Dat is een heel ander verhaal dan dat van de Italiaanse premier Meloni, die zich heeft ingezet voor een Europese wet die lidstaten het recht geeft migranten terug te sturen naar landen waar ze via mensensmokkelaars doorheen zijn gekomen, zelfs al ze maar een paar dagen of weken in dat land zijn geweest. Daar gaat Tunesië niet aan meewerken. 

Het geeft te denken dat president Saied, vaak eufemistisch een ‘autocraat’ genoemd, maar in feite de dictator van Tunesië, erin slaagt ruim een miljard euro los te peuteren bij de EU, met een sprookje over het afremmen van de migrantenstroom naar Europa. Het is navrant dat Von der Leyen, Meloni en Rutte vreugdevol een Tunesië-deal afkondigen, uitsluitend om in hun eigen landen te kunnen beweren dat ze een grote stap hebben gezet in het oplossen van het migratieprobleem. Wie het gelooft mag zijn vinger opsteken.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Russische president Poetin eist maatregelen na de aanval op de Russische Krimbrug van gisteren. Daarnaast hebben de Russen de graandeal tot nader orde opgeschort. We bespreken deze kwesties en de actuele situatie met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Alle NAVO-landen kwamen deze week samen in Vilnius. Op de agenda stond onder andere de versterking van de Oostflank. Waarom is dat eigenlijk nodig als Rusland nog niet eens van Oekraïne kan winnen? Te gast is defensiespecialist bij Instituut Clingendael, Dick Zandee.

Lees ook |NAVO gaat oostflank grondgebied verder versterken

Turks Jawoord

De Turkse president Erdogan stribbelde lang tegen, maar trekt nu toch zijn veto tegen de toetreding van Zweden in. Desondanks moet het nog wel goed gekeurd worden door het Turkse parlement. Maken de Zweden zich daar nog zorgen over? De in Zweden wonende oud-diplomaat Pieter Feith praat ons bij.

Luister ook | 'NAVO-lidmaatschap van Zweden niet uitgesloten'

Rondje langs de NAVO-leiders | Europa Update

Europaverslaggever Geert Jan Hahn was bij de NAVO-top in Vilnius. Het was een top waar veel besproken werd. Van een mogelijk lidmaatschap voor Oekraïne tot aan de eigen verdediging. Maar waarom bleef de levering van clustermunitie onbesproken? 

'What the hell is a blizzard?'| Postma in Amerika

Terwijl de hele wereld bezig was met de NAVO-top hadden ze in Amerika een discussie over ijs. Hoe speelt dit een rol in de campagne voor de verkiezingen van volgend jaar? Correspondent Jan Postma legt het ons uit. 

Luister ook | #187 Bidens worsteling

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO-top is weer voorbij en er waren veel blije gezichten. Tijd om de balans op te maken met onze buitenlandcommentator Bernard Hammelburg in Amsterdam en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn vanuit Vilnius.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat Zweden uiteindelijk het NAVO-lidmaatschap zou binnenhalen was geen verrassing, maar dat de Turkse president Erdogan op deze top al door de knieën zou gaan was dat beslist wél. In de categorie politiek manipuleren is en blijft hij een grootmeester. Hij is nu even de held, de vriend en de bondgenoot die voor rede vatbaar is. En even niet de megalomane autocraat die een klopjacht uitvoert op tegenstanders, de oppositie en de vrije pers. 

Zijn verzet tegen Zweedse toetreding heeft hem geen windeieren gelegd. Biden paaide hem met de levering van F16’s. Dat verzoek liep al lang, en had hier volgens Erdogan niets mee te maken. Ammehoela. Toen eiste Erdogan hervatting van de procedure voor Turks EU-lidmaatschap. Dat heeft niets met de NAVO te maken, maar Zweden pakte het heel handig op door te beloven zich daarvoor in te gaan zetten. Niemand had het over waarom de aanvraag ook al weer was opgeschort: als reactie op Erdogans meedogenloze optreden na de mislukte staatsgreep van 2016en de onttakeling van de democratie en de rechtsstaat. Daar is helemaal niets aan veranderd. Dat Erdogan in Vilnius zo’n beetje als held op het schildwerd gehesen is op z’n zachtst gezegd navrant. 

Tenzij Turkije terugkeert naar een democratie met een duidelijke scheiding der machten, volledige vrijheid  van meningsuiting, en de vrijlating van politieke gevangenen is toetreding tot de EU uitgesloten, dus de Zweedse poging om de onderhandelingen hervat te krijgen is een slag in de lucht. Hoewel de NAVO en EU niet hetzelfde zijn, is ook de NAVO een alliantie van democratieën. Turkije is het op een na grootste NAVO-lid, maar als het geen lid was en het zou willen worden, zou het kansloos zijn. Het is het enige NAVO-lid dat modern afweergeschut heeft gekocht van Rusland. Daar hoor je niemand meer over. 

Je kunt dus niet anders dan bewondering hebben voor het politieke talent van Erdogan. Hij heeft de regie, hij krijgt wat hij wil, de NAVO eet uit zijn hand, hij verkoopt drones aan Oekraïne en speelt zonder scrupules mooi weer met Rusland. De Houdini van Constantinopel heeft een mooie week.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Secretaris-Generaal Jens Stoltenberg kondigde het vrij plotseling aan: Turkije is akkoord met een toetreding van Zweden tot de NAVO. Dit kwam naar buiten voor de start van de grote NAVO-top in Vilnius. 
Op de top wordt niet alleen het mogelijke NAVO-lidmaatschap van Oekraïne besproken, ook gaat er gepraat worden over de levering van clusterbommen aan Oekraïne, de uitbreiding van de flitsmacht en de versterking van de Oostflank. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Turkije blijft dwarsliggen bij de toetreding van Zweden tot de NAVO. Zweden, Turkije én Finland zitten er nog over om tafel. Mag Zweden op de top, volgende week in Vilnius, als lid aanschuiven? Als het aan president Biden ligt wel, hij geeft zelfs toe het met veel spanning in de gaten te houden. Te gast is Marjanne de Kwaasteniet, oud-ambassadeur in Turkije. 

Luister ook | Wagner ondermijnt Poetin als alwetende

'Good cop' Yellen 

Met de nieuwe exportbeperkingen van China woedt er een heus sanctiegevecht tussen China en het Westen. De Amerikaanse minister van financiën, Janet Yellen, is vier dagen in Peking. Kan zij de gemoederen een beetje sussen? Te gast is sinoloog Boudewijn Poldermans.

Luister ook | Realist Yellen naar Peking

Waar is Prigozjin? | Europa Update

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn is in Den Haag, op de REKA-conferentie. Daar hebben ze het over ontwikkelingen in Oost-Europa. Over de oorlog in Oekraïne, maar ook over de NAVO-top van volgende week. En waar is Prigozjin nou? 

Luister ook | #186 Wat ritselt daar?

Narcos Witte Huis | Postma in Amerika  

Het Witte Huis is in rep en roer, want er is namelijk cocaïne gevonden. Niet de eerste keer, maar wie heeft het daar gebracht? Fox News heeft wel een vermoeden. En, is Barbie een communist? Correspondent Jan Postma legt het ons uit. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tussen de openlijke spanningen met China – zeg maar rustig slaande ruzie – over chips, Taiwan, de Zuid-Chinese Zee en de diefstal van intellectueel eigendom, en de economische werkelijkheid ligt een wereld van verschil. President Biden en EU-leiders vallen over elkaar heen met aansporingen tot ontkoppeling van de economieën. Dat is een illusie. Dat vindt ook Janet Yellen, de Amerikaanse minister van financiën en een realist. Deze week gaat ze op bezoek in Peking, en dat is goed nieuws. 

Niet dat zij aan die slaande ruzie een eind kan maken, maar ze is een van de weinige westerse politici die het streven naar economische ontkoppeling ‘desastreus’noemt en vindt dat de twee grootmachten ‘de weg kunnen en moeten vinden om met elkaar te leven.’ Yellen kijkt in de eerste plaats naar de cijfers. Amerika exporteerde vorig jaar voor 154 miljard dollar aan producten naar China. En het importeerde voor 536 miljard dollar uit China. Daarmee is Amerika de grootste Chinese afzetmarkt. Ontkoppelen? Dat is simpelweg onmogelijk. Maar wel eens kijken of er iets is te doen aan de lage koers van de yuan, die de Chinese export omhoog duwt. En aan de schuld van Afrikaanse landen aan China, die omlaag moet. 

Ze zal weinig tijd besteden aan het praten over een spionageballon of het uitmaken van Xi Jinping voor dictator, maar wel aan het vertrouwen dat nodig is om de chipoorlog te beteugelen. Al is het alleen al omdat Amerika de belangrijkste chipleverancier van China is. De Chinese woede over het blokkeren van de eigen fabricage van hoogwaardige chips, door beperkingen op te leggen aan het type chipmachines dat ASML mag leveren, is enorm. De wraak, een rem op de levering van Chinese geheugenkaarten aan de VS, en het beperken van de verkoop van de mineralen gallium en germanium, bedreigt de westerse hightech- en batterij-industrie. In dat alles zit een denkfout. Het kan even duren, maar ook zonder westerse steun zal China er uiteindelijk in slagen zelf hoogwaardige chips te produceren. En gallium en germanium zijn ook te koop in andere landen, al is het tegen gigantisch hoge prijzen. Sancties zijn een soort chantage, waaronder de gedupeerde partij zich altijd uit weet te wurmen. 

In conflictsituaties is het vaak verstandiger om ministers van financiën te laten onderhandelen dan ministers van buitenlandse zaken. De economieën van de supermachten zijn totaal verstrengeld. Dat is de échte wereld, waarin Janet Yellen als geen ander de weg weet – de wereld van het geld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Oekraïense leger heeft gisteren zijn tegenoffensief uitgevoerd op tenminste vier plekken aan het front. Dat meldt Denktank Institute for the Study of War in een dagelijkse update over de oorlog. In het oosten van het land, ten zuidwesten van Bachmoet, zou Oekraïne 9 vierkante kilometer aan terreinwinst hebben geboekt.

Volgens de Oekraïense viceminister van Defensie, Hanna Maljar, heeft het Oekraïense leger ook in de grensregio tussen Donetsk en Zaporizja tegenaanvallen uitgevoerd en in het westen van de regio Zaporizja. Daar heeft Kiev volgens Russische militaire bloggers kleine successen geboekt.

De Oekraïne buitenlandminister Koeleba heeft gewaarschuwd voor een nieuwe aanval bij de kerncentrale van Zaporizja. Boedanov en Zelensky waarschuwden hier eerder ook al voor.

Op de komende NAVO-top in Vilnius zullen gedetailleerde regionale plannen over de verdediging van het grondgebied van de NAVO worden besproken en goedgekeurd. Dat heeft Rob Bauer, de voorzitter van het NAVO Militair Comité, gezegd. Hierbij zou de NAVO een verhoogde staat van paraatheid aannemen. Bauer waarschuwde tegen het onderschatten van Rusland en hij stelde dat Rusland een serieuze militaire dreiging voor de NAVO blijft.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De muiterij van de Wagnergroep heeft Poetin overleefd. Toch lijkt de rust in het Kremlin nog niet te zijn teruggekeerd. Hoe sterk staat Poetin nog in zijn schoenen? Historicus en Ruslandkenner Hubert Smeets laat zijn licht schijnen op de stand van zaken in Rusland. 

Europese koppen bij elkaar

In Brussel bespreken de leiders van de EU de situatie in Oekraïne. Een van de vragen die op tafel ligt is hoe Europa nog meer kan samenwerken op het gebied van defensie. En ook China komt weer om de hoek kijken want hoe moet de EU daar nou mee om gaan. Dat bespreekt Bernard Hammelburg met oud-ambassadeur in onder meer China en Rusland, Ron Keller. 

Luister ook|Rusland en Amerika praten over Oekraïne, Europa betaalt

De Trump Tapes  | Postma in Amerika

Deze week kwamen er vertrouwelijke opnames naar buiten waarin oud-president Trump spreekt over geheime documenten die hij na zijn presidentschap heeft meegenomen. Hoe reageerde Trump op de publicatie van deze opnames? 

Luister ook|Hunter de stunter

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wees maar eerlijk, we zaten ons allemaal een beetje te verkneukelen toen Jevgeni Prigozjin met zijn Wagner-knokploeg tot 200 kilometer van Moskou stond. Natuurlijk moest deze bloeddorstige roverhoofdman geen opvolger worden van Poetin, maar we speculeerden dat het een lieve lust was over een dreigende burgeroorlog, de totale afgang van Poetin en het zoveelste bewijs dat Rusland een chaotische puinhoop is. 

Zoals gebruikelijk bij tegenslagen voor Rusland gaat ons westerse wensdenken in overdrive. We sommen de blunders van Poetin weer allemaal op, en hebben, met deze mislukte coup, weer een mooi voorbeeld om aan ons lijstje toe te voegen. Dat is allemaal voorbarig, al is het alleen al omdat hij in Azië en Afrika nog steeds alle steun heeft. Toch is dit een goed moment voor de NAVO en de EU om zich voor te bereiden op de mogelijkheid van het ineenstorten van het Russische politieke bouwwerk. Zoals de Britse oud-premier en nu kamerlid Liz Truss terecht zei: ‘Wij, en onze bondgenoten, moeten een plan gereed hebben voor het geval Rusland implodeert.’

Natuurlijk is de vraag wie president van Rusland is een interne Russische aangelegenheid. Maar de Russische Federatie telt meer dan honderd nationaliteiten en etnische groepen, verdeeld over 85 gebiedsdelen, waarvan 22 republieken. De republieken in de Kaukasus, zoals Dagestan en Tsjetsjenië, vormen, met hun andere cultuur, andere godsdienst en nationalisme een voortdurende bedreiging voor het Kremlin. De mislukte couppoging van Prigozjin, is een herinnering aan de krachten in de Russische Federatie die een implosie kunnen veroorzaken. En daarmee is wat er in Rusland gebeurt weldegelijk een kwestie van zorg voor zowel NAVO als EU.

Die zorg gaat in de eerste plaats over kernwapens. Poetin komt af en toe met dreigementen, en het plaatsen van atoomwapens in Belarus is geen goed nieuws, maar niemand neem dat echt serieus. Omdat Poetin weet dat zo’n aanval suïcidaal zou zijn. Maar als er wél een staatsgreep komt? Of als hij de verkiezingen van komend voorjaar verliest? Het is de vraag of we daarop moeten hopen, ook al verkneukelen we ons nog zo om zijn afgang.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Russische president Poetin heeft, na lang wachten, gereageerd op de muiterij van de Wagner-groep dit weekend. In een korte tv-toespraak noemde hij de Wagner-top 'verraders, vijanden en neonazi's' en zei dat alle pogingen tot onrust of chantage in Rusland "gedoemd zijn te mislukken". De toekomst van de Wagner troepen en hun leider-Prigosjin, is nog daarom nog erg onzeker.

Gister liet gisteren Prigozjin van zich horen via Telegram. Daarin gaf hij aan dat zijn actie niet tégen Poetin gericht was, maar om te protesteren tegen het voornemen om per 1 juli zijn strijdgroep te laten opgaan in het Russische leger.

De Engelse oud-premier Liz Truss vindt dat er een plan moet komen in het geval dat Rusland implodeert en er een machtsvacuüm ontstaat.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een extra uitzending over de opstand van de Wagnergroep tegen Rusland. 

De vijandschap tussen het Russische ministerie van Defensie en Wagner Group is geëscaleerd en lijkt Rusland in een burgeroorlog te storten. Wagner-baas Prigozjin en zijn troepen staan lijnrecht tegenover het Kremlin en de veiligheidsdienst FSB. Russische troepen, tanks en pantserwagens zijn Moskou binnengetrokken en beveiligen overheidsgebouwen en strategische posities. Wagnerieten hebben het militair hoofdkwartier van de stad Rostov aan de Don ingenomen. Opperbevelhebber generaal Gerasimov zou het hoofdkwartier ontvlucht zijn.

Natuurlijk Bernard Hammelburg, maar ook met  Arend Jan Boekestijn, Rob de Wijk, Hugo Reitsma en Hugo, Rusland correspondent Joost Bosman, oud-commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif en hoogleraar Oorlogstudies Frans Osinga. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse president Biden noemt zijn Chinese ambstgenoot Xi Jinping een dictator. Weliswaar off the record, maar China is niet minder boos. En dat terwijl de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken met een bezoek aan Peking de relaties probeerde te verbeteren. Is dat bezoek dan voor niets geweest? Te gast is Oscar Garschagen, oud-correspondent in zowel China als Washington. 

Luister ook | 'Berlusconi heeft populisme uitgevonden'

Hoe ontwijkt Rusland de sancties? 

In het bloedhete Dubai maken ze auto's met stoelverwaming, en bij allerhande producten zit er opeens een Russische handleiding. Rusland weet op allerlei manieren sancties te ontwijken. In het elfde sanctiepakket probeert de Europese Unie daar iets aan te doen. Sanctierechtadvocaat Heleen over de Linden over de effectiviteit van die sancties. 

Lees ook |  EU-landen akkoord over elfde sanctiepakket Rusland

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een brug bij de Krim is beschadigd en dat is volgens de Russen werk van Oekraïne. En de Europese Commissie eist uitleg van Hongarije, nadat het land 11 Oekraïense krijgsgevangenen kreeg uitgeleverd van Rusland. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Joe Biden haalt deze week alles uit de kast om de Indiase premier Narendra Modi een maharadja-ontvangst te bieden. Uitvoerige besprekingen op het Witte Huis, een staatsbanket dat de media ‘weelderig’ noemen, een toespraak tot het Congres, aantrekkelijke offertes voor Amerikaanse wapens en een charmeoffensief met als belangrijkste doel: een nauwere band met de VS en een kritischer houding tegenover Rusland. Dat gaat niet lukken. 

De relatie is altijd troebel geweest. In 1964, midden in de Koude Oorlog, was India in de Verenigde Naties een van de initiatiefnemers van de Groep van Ongebonden Landen, de G-77, die nog steeds bestaat en nu 134 leden telt. In de ogen van Washington was de G-77 niet ongebonden, maar uitgesproken pro-Sovjet, en later pro-Russisch. India bewijst dat. Het land is ’s werelds grootste koper van wapens, en die komen voornamelijk uit Rusland: hoogwaardige gevechtsvliegtuigen, nucleaire onderzeeërs, hypersonische kruisraketten, tanks, artillerie en de onvermijdelijke Kalasjnikovs. De straaljagers gaan nog tot minstens 2065 mee. 

Rusland is nu ook een van de belangrijkste olieleveranciers van India, en India laat zich echt niet verleiden tot het innemen van een anti-Russische standpunt, bijvoorbeeld in de kwestie-Oekraïne. Wat India en de VS wel delen is wantrouwen tegen China. Daar staat weer tegenover dat Amerika tijdens de Indiaas-Pakistaanse oorlog de kant van Pakistan koos, en met regelmaat militair materieel heeft geleverd aan Pakistan. 

Dan is er de kwestie van de mensenrechten. Modi doet zich voor als vriendelijke liberaal, maar steekt zijn afkeer van moslims niet onder stoelen of banden. Na Indonesië is India het land met de meeste moslims, en ze worden ernstig gediscrimineerd. Als gouverneur van de deelstaat Gujarat hield Amerika hem in 2002 verantwoordelijk voor de moord op duizend moslims, en in 2005 werd hem zelfs een Amerikaans visum geweigerd. 

Natuurlijk kan Amerika India niet negeren. Met 1,4 miljard inwoners is het een onmisbaar onderdeel van de wereldeconomie. De handel tussen de beide landen beloopt bijna 200 miljard dollar. Dat Modi wordt uitgenodigd voor een officieel bezoek is begrijpelijk. Maar een staatsbezoek met al die toeters en bellen organiseer je voor een vriend, niet voor een kennis. Zoals de Indiase minister van buitenlandse zaken het noemde: vrienden en bondgenoten bestaan niet meer, hooguit ‘frenemies.’ Zoiets als ‘vrijanden,’ dus.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne voldoet aan twee van de zeven gestelde eisen voor het EU-lidmaatschap, stelt de EU. Maar een lidmaatschap lijkt nog ver weg. Oekraïne wil ook concrete vooruitzichten als het gaat over het lidmaatschap van de NAVO. Dat zei president Zelensky gisteren, nadat secretaris-generaal Jens Stoltenberg aangaf dat Oekraïne deze zomer nog geen uitnodiging voor dit lidmaatschap hoeft te verwachten. Dit alles gebeurt in aanloop naar de komende NAVO-top in juli, die in Vilnius zal plaatsvinden.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voormalig premier, zakenman en mediamagnaat Silvio Berlusconi is niet meer. Afgelopen maandag overleed hij, woensdag werd hij begraven op een dag van nationale rauw in Italië. Wat laat hij na, zowel zakelijk als in de Italiaanse en wereldwijde politiek? Volgens historicus en Italiëkenner Arthur Weststeijn was Berlusconi de uitvinder van het wereldwijde populisme. Een reeks aan schandalen vormde de rode draad van het politieke en zakelijke leven van Berlusconi. Toch heeft hij de Italiaanse politiek en cultuur voor goed veranderd, zegt Weststeijn. 'Italianen gaan Berlusconi herinneren als de belangrijkste politicus sinds de Tweede Wereldoorlog, maar wel met het oordeel dat hij niks heeft gedaan ten gunste van Italië, alleen maar ten gunste van hemzelf.'

Luister ook |Een nieuwe fase in het Oekraïense offensief

Wat moet je aan met Iran? 

Iran is de hofleverancier van Rusland als het gaat om drones, die Rusland weer inzet voor de oorlog in Oekraïne. Het land helpt zelfs mee aan een dronefabriek in Rusland, zodat het land zélf drones kan gaan produceren. Iran gaat bovendien door met het verrijken van uranium, ondanks sancties. Wat moet het westen aan met Iran? Uri Rosenthal is oud-minister van Buitenlandse Zaken en tegenwoordig voorzitter van het Comité Iran Vrij. Rosenthal kan meepraten over de ingewikkelde relatie van het westen met Iran: hij staat inmiddels zelf op de Iraanse sanctielijst.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tunesië heeft het, politiek maar vooral economisch, niet makkelijk. Omdat alleen in dat land de Arabische Lente, die overal elders een drama werd, een beetje slaagde, heeft de EU er een zwak plekje voor. Je zou dus denken: dan geven we Tunesië een financieel zetje. Maar dat hebben we tot nog toe nauwelijks gedaan. Tot nu. Plotseling gaat de hand van de Brusselse knip. 

De sectoren landbouw, energie en toerisme krijgen een Europese financiële injectie van een miljard euro. Uit de goedheid onzer harten? Nee, dat niet. In ruil voor de Europese pegulanten gaat Tunesië migranten filteren. Hoe dat precies gaat werken is nog onduidelijk, maar de hoop en verwachting is dat ze migranten gaan tegenhouden en jacht maken op de mensenhandelaren, die de oversteek in gammele bootjes naar bijvoorbeeld Italië regelen. Een soort Turkijedealdus, hoewel we die vergelijking van de politiek niet mogen maken. Misschien omdat Tunesië maar één miljard krijgt, en Turkije de EU in 2016 liet tekenen voor zes miljard. Dat was andere koek. 

Het is allemaal onderdeel van de Europese migratieovereenkomst. Maar de Tunesiëcomponent is een vreemde deal. Een soort gelegenheidsliefdadigheid. Wat zou er nu gebeurd zijn als Tunesië had gezegd simpelweg niet in staat te zijn om de Europese immigratiewensen te verwezenlijken. Omdat ze geen politie wilden spelen voor Brussel, bijvoorbeeld, of omdat ze te veel regionale spanningen vreesden, of als ze hadden gezegd dat het niet hún probleem was. Had de EU dan gezegd: dan kunnen jullie die miljard aan steun wel vergeten? Reken maar, dit was een quid pro quo. Voor wat hoort wat. 

De conclusie is dat de politieke en economische problemen in Tunesië ons niet echt interesseren. Wat ons interesseert is minder Ter Apel-taferelen. We zijn wel goed, maar niet gek. De grote vraag is of het gaat werken. Kan Tunesië de deal waarmaken? En wat doen we als het niet lukt? Of, wat Turkije destijds ook heeft geprobeerd, al doende voor te rekenen dat er écht geld bij moet? Het wordt weer een spannend hoofdstuk in het migratiedrama.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Oekraïense leger heeft de afgelopen dagen meerdere dorpen bevrijdt. En dat niet alleen; Oekraïne meldt dat ze in een week tijd 90 vierkante kilometer grondgebied hebben heroverd op Russische invasietroepen. Ondertussen vielen er drie doden bij raketaanvallen op Kryvy Rih.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Columnist Bernard Hammelburg sprakdeze week zijn duizendste column uit. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast.

We gaan terug naar 31 juli 2013

Cloud

Vrienden en collega’s kijken mij doorgaans meewarig aan als ik zeg dat ik weiger gebruik te maken van de cloud en sociale netwerken als Facebook. Die vrienden en collega’s dachten, heel naïef, dat hun bestanden daar veilig zijn, maar sinds de onthullingen van Edward Snowden moeten ze toch echt beter weten. Je kunt alle bestanden op je computer net zo goed meteen naar de Amerikaanse geheime diensten mailen, en ook meteen naar de Chinese, Duitse, Franse en Britse spionagediensten.

In een prachtige analyse in de Guardian schrijft John Naughton dat dit geen paranoïde veronderstelling is van een cynische waarnemer, maar een aanval op de cloud providers van onze eigen Eurocommissaris Neelie Kroes. 'Waarom zou je iemand betalen om je zakelijke of andere geheimen te bewaren, als je weet dat ze met anderen worden gedeeld?,' zegt ze.

Veel van wat Snowden heeft onthuld was allang bekend, in elk geval bij de regeringen van de landen die nu het hardst brullen dat de Amerikanen hun spionageboekje ver te buiten zijn gegaan. In elk land wordt digitaal gegluurd, geluisterd, getapt en gegapt. Het gesol met Snowden is bij het beschamende af. Hij is een klokkenluider, en een luis in de pels aan de donkere kant van de Maan die de spionagewereld nu eenmaal is. Maar geen verkrachter, moordenaar of pedofiel.

Vladimir Poetin dacht dat hij de zaak onder controle had door Snowden een tijdelijke
Russische verblijfsvergunning te geven in ruil voor de belofte dat die zou stoppen met het luiden van klokken. Maar bij de Amerikanen staat het schuim van de verontwaardiging op de bek. Ze stuurden een FBI-delegatie naar Moskou om over Snowdens uitlevering te onderhandelen, waarbij ze de belofte deden dat hij niet de doodstraf zou krijgen. Niet de doodstraf! Wie bij een klokkenluider in dergelijke termen denkt is echt niet goed snik.

Hoe dan ook: als uw gegevens nog in de cloud staan, wat ik me nauwelijks kan indenken, dan loopt u echt met uw hoofd in de wolken. Ik zou zeggen: digitaal inpakken en wegwezen!

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is een nieuwe fase aangebroken in het Oekraïense offensief, zegt oud-commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif. Overal langs de gevechtslinie wordt flink gevochten, maar de grote vraag is wáár het zwaartepunt van de aanval komt te liggen. 

Luister ook | 'Macron provoceert binnen eigen samenwerking

Een badkuip vol Republikeinen

Het wordt dringen op het podium, met alwéér twee nieuwe Republikeinse presidentskandidaten. Mike Pence en Chris Christie kondigden deze week nog hun kandidatuur aan. Blijft Donald Trump heer en meester in zijn partij? Correspondent Jan Postma laat vanuit Washington zijn licht schijnen over hoe al die kandidaten campagne voeren. En te gast is Kenneth Manusama, jurist en Amerika-deskundige. 

Luister ook |Redding van zelfgemaakte ramp

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Columnist Bernard Hammelburg sprakdeze week zijn duizendste column uit. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast.

We gaan terug naar 30 januari 2008

Davos 

George Soros, de multi-miljardair en progressieve provocateur, waarschuwt dat de kans op een recessie nu echt reëel is. Bill Gates, ’s werelds rijkste nerd, heeft een remedie: meer creatief kapitalisme – wat dat ook moge wezen. 

Deze parels van de westerse beschaving lanceerden hun theorieën de afgelopen week tijdens het World Economic Forum in Davos. En daar wil ik het even met u over hebben. Al 34 jaar komt elke winter een bonte verzameling machthebbers, politieke mastodonten, financiële oligarchen en zweverige orakels bijeen in Davos om ….ja, waarom eigenlijk? Dat is een volstrekt raadsel. Het is een soort Bilderberg-conferentie, maar dan veel groter, oneindig veel poeneriger, en toegankelijk voor de media. Nou, die komen dan ook in drommen toegestroomd en kiezen domicilie in spectaculair dure hotels, om kond te doen van allerhande politieke losse flodders, onuitvoerbare dromen, achterhaalde analyses en halve beloftes. Dit keer beloofden de ministers van handel bijvoorbeeld dat ze vóór Pasen gaan praten over een nieuwe Doha-ronde, dus over een nieuw verdrag binnen de Wereld Handels Organisatie. Dat beloven die ministers elk jaar en er komt nooit iets van, maar geen hond die daar op let. Als je het handelsforum in Davos Googlet, zie je door de jaren heen een schier oneindige reeks gedachten, analyses en overpeinzingen, die als Bijbelse openbaringen werden verkocht en steevast onmiddellijk in de vergetelheid raakten. 

Het zou aardig zijn eens uit te rekenen wat ondernemingen, media en regeringen er financieel voor over hebben om dit wereldkampioenschap PC Hoofdstraatje spelen bij te wonen. Aardiger nog zou het zijn om na te gaan waar het allemaal voor dient. Een bijzonder aardige illustratie was de aankondiging van de Amerikaanse centrale bank dat de rente met driekwart procent omlaag ging in een poging de kredietcrisis te bezweren. Want wat bleek: van al die goeroes, per privé-jet ingevlogen miljardairs, overbetaalde gelegenheidssprekers en ministers was er niet één die van de ingreep van de Fed wist of haar had zien aankomen. Nee, dan meneer Gates, met zijn “meer creatief kapitalisme”, wat dat ook moge betekenen. 

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kom je nou tot een column? Het is een wonderlijke cocktail van feiten en meningen. De meeste energie zit in het checken van feiten. Maar ik erken het gelijk van Mark Twain: 'als je de feiten hebt, kun je die naar hartenlust verdraaien.' In een column word je immers verwacht iets van die feiten te vinden. Je zou kunnen zeggen: objectiviteit is de vijand van de column. Of – ook Mark Twain – 'de enige waarheid waarop je kunt vertrouwen zijn de advertenties.'

De BNR-luisteraar is niet van de straat, en wil feiten en meningen horen over tastbare, relevante gebeurtenissen. Onderwerpen als het buitenlandbeleid van Belize of de CO2-neutrale werkwijze van de Guatemalaanse koffieboer heb ik in de afgelopen 999 columns nadrukkelijk vermeden, en dat houden we zo. 

Wat een column ook moet doen is demystificeren, en af en toe ontmaskeren. Als we door de politiek worden meegesleurd in een zinloze en krankzinnige oorlog in Afghanistan, of een dubieus avontuur in Libië, of een tot mislukken gedoemde missie in Mali, of de aankoop van peperdure F-35 gevechtsvliegtuigen waarvan sommige partijen willen dat er géén haakje aan mag om atoomwapens te bevestigen, of als we net doen of we onze economie kunnen ontkoppelen van China. Of als we onzin moeten aanhoren als 'een intelligente lockdown,' of 'de noodzaak van groepsimmuniteit' of – het meest ridicule – de illusie van 'het nieuwe normaal.' Of als we niet inzien dat Oekraïne uiteindelijk kwetsbaarder is dan Rusland. 

In zulke gevallen vervangt de columnist de fabels door feiten. En daar vindt hij dan wat van. 

Nog een keer Mark Twain. Die noemde journalisten 'een horde onwetende, zelfvoldane sukkels die zijn mislukt als kuilengravers of schoenmakers en in de journalistiek terecht kwamen op weg naar het armenhuis'. Daar kon hij best eens gelijk in hebben. Maar ik ga toch nog even lekker door. 

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Kachovka-stuwdam in de Zuid-Oekraïense regio Cherson is vannacht verwoest door een explosie. De gevolgen lijken zo groot dat president Zelensky al een spoedvergadering heeft belegd over gevolgen van de overstroming. Ook is de evacuatie van het gebied al begonnen. De kans is ook groot dat het langverwachte Oekraïnse tegenoffensief wordt bemoeilijkt door de watersnood.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Columnist Bernard Hammelburg spreekt deze week zijn duizendste column uit op BNR. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast. 

We gaan terug naar 19 augustus 2015

Trump

Toen Donald Trump zich in de Amerikaanse verkiezingsstrijd stortte, rekenden zijn rivalen - en de media - erop dat die patserige parvenu met zijn geföhnde, geblondeerde haar, binnen de kortste keren zou vastlopen in het moeras van de echte, grote politiek. Want, ja, hij mag dan miljardair zijn, maar in hun ogen was hij niet meer dan een soort geblondeerde
volkszanger in een duur pak. Zo’n man verdwaalt in kwesties als IS, handelspolitiek en
gezondheidszorg.

Dat dachten ze. En ze hadden wel een punt, want hij slaat voornamelijk wartaal uit. Vrouwen zijn 'hondjes, vette varkentjes, slonzen en walgelijke beesten' IS wordt 'gefinancierd door Iran.' Dus alle concurrenten en commentatoren zeggen: die man snapt er niets van en gedraagt zich niet presidentieel – wat dat ook moge betekenen.

Nu de werkelijkheid. Volgens de CNN-peiling van gisteren staat The Donald met kop en
schouders bovenaan de lijst Republikeinse kandidaten, met twee keer zoveel aanhang als de gedoodverfde favoriet, Jeb Bush. Ook onder vrouwelijke kiezers scoort hij uitstekend.

Wat is hier aan de hand? In de eerste plaats vindt de Amerikaanse kiezer Trump amusant. Hij komt overal aanvliegen met zijn eigen vliegtuig of helikopter, roept van de daken dat hij geen belastinggeld of sponsors nodig heeft en een miljard dollar uit zijn eigen knip in de campagne steekt en bevestigt alle kritiek over ijdelheid en arrogantie. De kiezer denkt: wat heerlijk als je iedereen en alles aan je laars kunt lappen, zo wil ik eigenlijk ook zijn.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

De financiële en politieke elite veracht hem, maar gewone kiezers steunen hem in zijn
campagne tegen illegale Mexicaanse immigranten. Die noemt hij niet alleen openlijk
‘verkrachters’ en ‘vette varkens’, hij wil ze ook uitwijzen. Sterker nog: hij wil hun in de
Verenigde Staten geboren kinderen – Amerikanen, dus – hun nationaliteit afnemen en het land uitzetten. Dat soort taal heeft zelfs de meest rabiate xenofoob in Amerika nog niet over de lippen gekregen. Het opmerkelijke is dat hij daarmee geweldig scoort, juist onder minderheden. Zwarte Amerikanen en ingeburgerde Latino’s hebben een enorme hekel aan illegale immigranten, uit pure broodnijd.

Nog steeds denkt de Republikeinse partijleiding dat Trump het tegen de gevestigde orde gaat afleggen. Dat zou kunnen, maar als ik Jeb Bush was zou ik het mantra van Trump toch eens serieus nemen: 'Ik win altijd. Dat is wat ik doe: mensen verslaan. Ik win.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Columnist Bernard Hammelburg spreekt deze week zijn duizendste column uit op BNR. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast. 

We gaan terug naar 17 juni 2015

Blufpoker

Als het aan Amerika ligt, staan de Baltische staten en Polen binnen een jaar vol met zware wapens, met de lopen gericht op Rusland.

En als dat gebeurt, zet Rusland zijn hele westelijke grens vol met misschien nog wel zwaarderewapens.  Die westelijke grens is onze oostelijke grens – van de Europese
Unie zowel als van de NAVO. Het klinkt allemaal heel stoer, maar wat lost het op? Ik vermoed dat het niets oplost. In de eerste plaats geloof ik niet dat Poetin, na de feitelijke
inlijving van Oost-Oekraïne, ook de Baltische staten gaat pakken. Dat zou hij misschien best willen, maar hij is echt niet zo gek om een aanval te doen of een opstand te regisseren op NAVO-gebied.  Maar nog belangrijker: ik moet nog zien dat de NAVO het lef heeft om bij een serieuze provocatie echt oorlog te gaan voeren met Rusland. Het NAVO-handvest zégt wel dat een aanval op één een aanval op allen is, maar zijn de regeringen en generaals in bijvoorbeeld Hongarije, Bulgarije en Griekenland, die veel minder kritisch staan tegenover Rusland, bereid om zich in zo’n kolossaal militair avontuur te storten? Ik geloof er niets van – om nog maar niet te spreken van Duitsland, of ons eigen Nederland.

Oefenen met een flitsmacht in Oost-Europa is een ding, maar het neerzetten van zware wapens, bemand door honderden NAVO-soldaten, is een enorme stap verder. Het is bovendien in strijd met de afspraken die in 1997 zijn gemaakt tussen Amerika en Rusland: geen stationering van een NAVO-troepenmacht en geen zware wapens langs de Russische grens.Nu Rusland niet een nieuwe vriend, maar misschien wel
gewoon een oude vijand blijkt te zijn, en na het Russische landjepik in Oekraïne, kan zo’n verdrag niet zomaar eenzijdig worden opgezegd of geschonden. Je kunt zeggen: niets doen na Poetins schurkenstreken in Oekraïne is een beloning voor zijn
wandaden.

Je kunt ook zeggen: als onze Oost-Europese bondgenoten zich bedreigd voelen, dan zijn wij er voor ze. Wij zijn geen pacifisten met gebroken geweertjes. Maar het idee van afschrikking, dat tijdens de Koude Oorlog werd gehanteerd, werkte omdat Oost en West bereid waren de uiterste consequentie te aanvaarden en op de knop te drukken. Daar is nu geen sprake van. Niemand zit met zijn vinger aan de knop. Tijd om te stoppen met dat blufpoker en te grijpen naar een ouderwets, maar soms heel probaat middel: een goed gesprek.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Columnist Bernard Hammelburg spreekt deze week zijn duizendste column uit op BNR. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast. 

Vandaag gaan we terug naar 15 april 2020. 

Oude normaal

Dat de wereld nog een tijdje vastzit aan coronabeperkingen is ongetwijfeld waar. Maar om het ‘nieuwe normaal’ en de ‘anderhalve-meter-samenleving’ tot norm voor de toekomst te verheffen lijkt me een illusie en ongewenst. Het heeft ook iets stichtelijks, alsof we worden afgerekend op ons wangedrag, zoals vliegen, of het bezoeken van een bioscoop, museum, festival of restaurant. Of oma. Terwijl het niet de schuld is van oma, maar van een virus.

Neem de ondergrondse in Tokio, met stations waar in het spitsuur per half uur een miljoen reizigers in- en uitstappen. Beroemd zijn de perronwachters, die met witte handschoenen aan, de passagiers in de wagons proppen.

En dat terwijl Japanners elkaar in de openbare ruimte zo min mogelijk aanraken en geen handen schudden. Die propvolle metro is echt binnen de kortste keren terug. De luchtvaart is een extreem marginale bedrijfstak. In een groot vliegtuig gaan 250 tot 450
passagiers. Als je daar de anderhalve-meter-norm toepast, overleeft geen enkele luchtvaartmaatschappij. En nee, dat gaat niet over goedkope vakantiereisjes, en het huidige gelegenheids-vreugdedansje van sommige milieuactivisten is - op zijn zachtst gezegd - ongepast.

Misschien kunnen sommige rijke, westerse landen best de stoelen in de bioscoop iets verder uit elkaar zetten, maar wat doe je in miljoenensteden als Mexico, Dhaka, Mumbai, Cairo, Londen, Parijs, New York? Woningen, straten, winkels, markten, kantoren, fabrieken, trappenhuizen, liften, fietsenstallingen – ze zijn stuk voor stuk ontworpen op enorme massa’s. Op Times Square in New York komen op een gemiddelde dag 70.000 toeristen, voor het Anne Frank Huis staan elke dag 3.400 mensen in de rij.

Wat Covid-19 ons leert is twee dingen: dat het waarschuwingssysteem voor een pandemie veel sneller en efficiënter moet, en vooral dat we er medisch op moeten zijn voorbereid. De grootste zorg is niet het aantal slachtoffers, maar de IC-capaciteit, de beschikbaarheid van mondkapjes, beschermende jassen en beademingsapparatuur. Dat is om je rot te schamen, en daar is iets aan te doen. Het kost een vermogen, maar altijd minder dan wat we nu aan steunmaatregelen in de economie moeten pompen.

Het streven moet dus niet het ‘nieuwe normaal’ zijn, maar de terugkeer van het oude normaal. En dat gaat ook gebeuren. En ja, er komt een vaccin. Al is het alleen al omdat je gewoon je oma of tante moet kunnen knuffelen, en omdat al dat schichtige op afstand om elkaar heen springen de voorplanting erg lastig maakt.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Columnist Bernard Hammelburg spreekt deze week zijn duizendste column uit op BNR. Om die reden duiken we in zijn rijke archief en hoor je van 5 tot en met 9 juni zijn mooiste columns. Live op BNR en uiteraard hier als podcast. 

Vandaag gaan we terug naar 6 april 2016. 

Nee

Ik kan niet anders stemmen dan ‘nee’, en daar heb ik zwaar de pest over in. Want ik word gedwongen mij uit te spreken in een referendum dat door een groepje opportunistische kwajongens onder valse voorwendsels is afgedwongen. Een groepje provocateurs met de schijn van beschaving en een gelegenheids-‘nee.’

Waarom dan mijn ‘nee’? Omdat ik me vanaf het uitbreken van de Oranje Revolutie in
Oekraïne voortdurend heb verzet tegen geflirt door de Europese Unie en de NAVO.

Je kunt best sympathiseren met een volk dat naar democratie hunkert, en je kunt helpen met geld en advies. Maar de voortdurende suggestie van associatie mét, of misschien wel lidmaatschap van de EU, en zelfs de NAVO – dat moet je met een bufferstaat, die zo verstrengeld is met Rusland, niet willen. Zo’n paragraafje over militaire samenwerking met Oekraïne – dat is dom, dom, dom.

We hebben na afloop van de Koude Oorlog afspraken met Rusland gemaakt over terughoudendheid van EU en NAVO in Oost-Europa. Daaraan hebben we ons niet gehouden. De oorlog van Rusland tegen Georgië, in 2008, ging officieel over de status van Abchazië en Zuid-Ossetië, landjes die samen minder inwoners hebben dan Arnhem.

Maar in feite was het een waarschuwing van Rusland aan ons: houd op met dat geflirt met Georgië en Oekraïne, want dat accepteren wij niet. De onrust in Oekraïne is op zijn minst mede het gevolg van het dansen op Maidan door onze politici.

Maar ik ben vóór de Europese Unie. Sterker nog: ik ben een federalist. De kwajongens van het Burgercomité zijn tegen de EU, en willen het liefst dat Nederland eruit stapt.

Krankzinnig vind ik dat. Ik wil dat wij lid blijven. Ik heb niets tegen Brussel. Ik vind de EU prachtig, ondanks problemen als de euro en vluchtelingen. Ja, ik kan natuurlijk niet gaan stemmen. Maar dat vind ik ook gek: stemmen hóórt, en als je niet stemt, verlies je – vind ik – ook je recht op kritiek. Ik ben het oneens met het Burgercomité en GeenPeil. Ik ben het oneens met de SP. Ik ben vóór de EU.

Maar ik stem nee – knarsetandend.

Kijk voor alle columns van Bernard Hammelburg op www.bnr.nl/bernardhammelburg

See omnystudio.com/listener for privacy information.