Het uur van de waarheid

Baas in eigen hoofd: kan AI binnenkort onze gedachten lezen? Dankzij Neuralink en Elon Musk staat het ontcijferen van hersengolven hoog op de agenda. Maar komt het ooit zover? Kan AI ooit onze gedachten lezen en ontcijferen? Wat zou daar het voordel van zijn? En het gevaar? We praten erover met VRT NWS-journalist Tim Verheyden, An Jacobs, professor sociologie aan de VUB en verbonden aan imec, en Arno Libert, co-founder en CEO van Mindspeaker.

Het is opletten voor oplichters die zich voordoen als verkopers van tweedehandswagens via online platformen als 2dehands.be. Onze redactie ontving de afgelopen weken enkele getuigenissen van mensen die zo bijna in de val werden gelokt. Vorig jaar maakten oplichters zeker meer dan een half miljoen euro buit via valse zoekertjes. We geven tips hoe je dit zelf kan herkennen.  Waarom blijft de complottheorie van de platte aarde regelmatig opduiken?

De hele week ging het in het nieuws over mogelijke Russische inmenging in onze verkiezingen. Het Belgische Crisiscentrum dat instaat voor de communicatie met de inlichtingendiensten en Staatsveiligheid legt uit hoe zij alles monitoren en hoe politici meer op hun cybersecurity kunnen letten. De Volkswagen Golf bestaat 50 jaar. Volkswagen wordt door velen nog altijd gelinkt aan nazi-Duitsland. Hoe zat dat ook alweer en kennen we nog zo’n bedrijven?

Hoteluitbaters en de Europese horecavereniging klagen over de vele misleidende boekingsplatformen die goochelen met prijzen. Wat doe je nu als consument het beste? Katoenen totebags blijken minder milieuvriendelijk dan eerst gedacht. We praten erover met Laure Herweyers, doctor in de productontwikkeling aan de Universiteit Antwerpen. En we zetten de meest opmerkelijke factchecks van de voorbije week op een rij.

Op sociale media (vooral Instagram en Facebook) omzeilen 18+ content creators de naaktregels met de hashtag #breastfeeding. Wij praten met een model die die trend met lede ogen aan populariteit ziet winnen. En naar aanleiding van Wereldslaapdag (15 maart) nemen we de grootste mythes over slaap onder de loep.

Is Europapa van Joost Klein pure hersenspoelende propaganda voor de EU? Hoe neutraal is het songfestival? Cultuurwetenschapper Jonas Verschueren (KU Leuven) en Eurovisie-kenner Gianni Paelinck van VRT NWS duiken mee in de complottheorie! Kate Middleton was vermist, lag in coma, bleek vermoord of op weg naar Brazilië voor een BBL. Het Britse koningshuis is al eeuwenlang het slachtoffer van de wildste geruchten en samenzweringstheorieën, vertelt historicus en anglofiel Harry De Paepe.

Ruim 500.000 jongeren in Vlaanderen en Brussel mogen dit jaar voor het eerst stemmen. Om die jongeren te helpen met hun keuze, is Dwaalzin, de vrijzinnig humanistische jongerencommunity, even geleden een TikTok-account gestart. Daar factchecken ze opvallende uitspraken van politici. In onze checkrubriek bekijken we onder meer de invloed van tandpasta op je slaap. En we onderzoeken waarom mediabedrijven vaak niet blij zijn dat hun artikels, foto's en video's gebruikt worden om AI te trainen.

ADHD bestaat niet! Dat wordt online toch beweerd. En ook auteurs als Johann Hari en neuroloog Richard Saul beweren dat ADHD eigenlijk niet bestaat, dat het geen diagnose is, maar een beschrijving van een hoop afzonderlijke symptomen. Bestaat ADHD niet? De Britse politie heeft één van ’s werelds grootste hackersbendes opgedoekt: Lockbit. Ze deed dat door de bende zelf te hacken. Hoe uitzonderlijk is dat?

Rusland probeert Afrika te veroveren met fake news en desinformatie. Uit een nieuw onderzoek van de Universiteit van Antwerpen blijkt dat 13,8 procent van Belgische jongeren al deepnudes of AI-naaktbeelden ontvangen heeft. Vooral mannen maken het en vrouwen zijn er slachtoffer van. Apps om deepnudes mee te maken, zijn zo alomtegenwoordig op het internet dat jongeren niet doorhebben dat het strafbaar is, klinkt het.

Waarom lanceren N-VA, PVDA en Vlaams Belang eigen nieuwsapps? Zijn die misleidend? AI helpt bedrijven bij sollicitaties en bij moeilijke beslissingen. Maar wie controleert of die AI en algoritmes eerlijk en onbevooroordeeld zijn? Kaartjes op sociale media beweren dat Europa nu meer bossen heeft dan 100 jaar geleden. Klopt dat?

Dit weekend is het WK veldrijden. Acht jaar nadat er een Belgische veldrijdster betrapt werd op een motortje in haar fiets, gonst het nog altijd van de geruchten. Wij praten met een controleur: hoe sporen ze fraude op. Fanny Kiekeboe wordt factchecker in de vernieuwde Kiekeboe-stipreeks. Waarom hebben de makers voor deze verhaallijn gekozen? En Facebook wordt 20: welke rol speelde het platform in de verspreiding van desinformatie.

OpenAI, het bedrijf dat onder andere ChatGPT maakt, heeft maatregelen aangekondigd om misbruik van ChatGPT en DALL-E in tijden van verkiezingen tegen te gaan. Zullen die maatregelen volstaan? En verder: waarom geloven sommige mensen dat dino's een uitvinding van de mens zijn? En hoe geloofwaardig is een Netflix-documentaire over al dan niet vegan eten, als die betaald werd door een stichting die plantaardig eten promoot?

CD&V zit achter de onlinecampagne ‘De mooiste plekje van West-Vlaanderen’ en heeft daar al 20.000 euro aan Facebook-advertenties in geïnvesteerd. Toch is het even zoeken om door te hebben dat de partij achter de campagne zit. Is dat een nieuwe manier van campagne voeren? Welke impact had fakenews op de verkiezingscampagne in Taiwan? En veel jongeren maken zich door verschillende TikTok-filmpjes zorgen over zombie-herten. Is hun bezorgdheid terecht?

Op de digitale advertentiemarkt (lees: via de cookies en trackers aanwezig op elke website) zijn gevoelige gegevens te koop van militairen, politici, politieagenten en medewerkers van veiligheidsdiensten. Dat blijkt uit onderzoek van een Ierse burgerrechtenorganisatie. En verder: fake news over vulkaanuitbarstingen, en een complottheorie zorgde voor onrust in het 13e eeuwse Vlaanderen.

Na de COP28 de vraag: waarom kost een vliegtuigticket zo veel minder dan een treinticket? Na alweer een opstoot van ontevredenheid bij onze topclubs over de VAR: heeft de computertechnologie de sport eigenlijk eerlijker gemaakt? Wat zegt de wetenschap? En hoe beïnvloedt de Russische propagandamachine onze jeugd met verhalen over Oekraïne? De BBC legt in een onderzoek liefst12.000 valse TikTok-accounts bloot die desinformatie verspreidten over onder meer de levensstijl van bekende Oekraïners.

Het aantal cyberaanvallen stijgt enorm. Wereldwijd gebeuren er 4000 aanvallen per seconde. Hoe gebeurt zo een aanval en wat kunnen bedrijven of gewone internetgebruikers tegen doen? En verder: hoe bewaar je al die chocolade die je kinderen van Sinterklaas kregen het beste? En klopt het dat populistische partijen de democratie ten grave willen dragen?

Hoe veilig zijn chatplatformen als Chillplanet en dergelijke? Onze cyberexpert gaf zich uit als 14-jarig meisje. Binnen de minuut kreeg hij de eerste uitnodigingen voor afspraakjes met volwassen mannen. En verder: dragen vrouwen best een beha of niet? En een aantal TikTokkers beweren dat zalm eten giftig is. Waar komt die claim vandaan, en klopt die ook?

Leven we in eeuwige tijden van korting of maken winkels ons dat wijs? Hoe misleidend is de wildgroei aan periodes als Black Friday, Cyber Monday of klassieke solden? Was de Romeinse keizer Elagabalus een trans vrouw zoals een Brits museum beweerd? Kunnen we nog gewoon van sport genieten, nu landen als Saoedi-Arabië miljarden investeren in voetbal, golf en Formule 1? En journalist Luc van Bakel heeft het over nieuws van bij ons dat als fakenews viraal gaat in Georgië en Bulgarije.

JFK is al 60 jaar dood, maar complottheorieën over zijn dood blijven leven. Björn Soenens vertelt waarom het tot de verbeelding blijft spreken. Verschillende Vlaamse partijen overtreden de wetgeving rond cookies, zegt privacy-expert Bart Van Buitenen. Waarom belangt ons dat aan? Journalist Luc van Bakel heeft het over de vele davidsterren in Parijs. Zit daar een Russisch propagandanetwerk achter? En het millennia oude stoïcisme is enorm populair bij jongeren op sociale media.

‘Shop als een miljonair’. Met die slagzin verovert de Chinese webwinkel Temu de wereld. Je krijgt een heleboel gratis producten in ruil voor informatie over je vrienden en familie. En verder: waarom duikt Taylor Swift op in satanistische complottheorieën? En wat is het belang van de factcheckmarathon die binnenkort van start gaat in aanloop naar de Nederlandse verkiezingen?

Tiktokkers beweren dat ons kraantjeswater vol schadelijke stoffen zit. Moeten we ons zorgen maken? Journalist Dorien Vanmeldert en waterwetenschapper Marjolein Vanoppen (UGent) gaan op onderzoek. Wie is Sjamadriaan? Het populaire account klaagt op verschillende sociale media het verdienmodel achter pseudowetenschappen aan Achter het account zit de Nederlandse wetenschapsjournalist Adriaan ter Braack. En onze chef factchecking Luc van Bakel heeft het over het de term 'Pallywood'.

Delen we echt 50 procent van ons DNA met een banaan? Dat beweert schrijfster en theatermaakster Rebekka De Wit in haar column voor De Standaard. Maar klopt dat wel? Opgelet voor de Legoscam! Dirk deed enkele weken geleden mee aan een wedstrijd om een duur LEGO-bouwset van Star Wars te winnen. Hij zag er een advertentie over op Facebook, maar het bleek fraude.

Hoe makkelijk is het om in ons land online aan illegale wapens te raken? In drie dagen tijd vonden we 17 verkopers en tal van wapens die we kunnen laten leveren. Tim Verheyden legt uit. Luc van Bakel heeft het over het vele nepnieuws dat rondgaat in nasleep van de oorlog in Gaza en de terreur in Brussel. Verschillende politici deelden beelden van "vierende jongeren", bleek al snel om een videoclip te gaan. En hoe komt het toch dat de wolf te maken heeft met zo'n negatieve beeldvorming?

Wat weten Israëli’s en Palestijnen over elkaars doden? We praten over beeldvorming en ontmenselijking met Christophe Busch van het Hannah Arendt Instiuut en Majd Khalifeh van VRT NWS. En verder: waarom blijven influencers zeggen dat een tekort aan serotonine veel depressies veroorzaakt? En de fopcatalogus van Renier Chalon (1840) wordt geveild. Journalist Luc van Bakel heeft het over de meester van het nepnieuws,Tommaso Debenedetti, die alweer een Nobelprijswinnaar dood verklaarde.

Bijna de helft van de jongeren komt online in aanraking met dieet- en afslankingsverhalen. Uit onderzoek van VRT NWS blijkt ook dat op elk platform kanalen zijn waarin jongeren elkaar vinden en aanmoedigen. Sommige groepen zijn zelfs extreem en ronduit gevaarlijk. Arnaut Hauben interview onze koningen in ‘Interview met de geschiedenis’. Historici hebben enkele bedenkingen bij de reeks. We praten met Arnaut Hauben en met historica Gita Deneckere (UGent).

Er circuleren tientallen apps waarmee je met behulp van AI mensen in hun blootje kunt zetten. Letterlijk. Nooit was de technologie zo gemakkelijk. Dat leidde al tot controverse in scholen in Spanje. Intussen zijn er ook hier al tientallen valse naakfoto’s van bekende Vlamingen. En verder: opgelet voor fake advertenties voor studentenkoten. En heeft de Aziatische Hoornaar last van framing en negatieve beeldvorming?

De raketinslag op een markt in Kostiantynivka zou mogelijk wel eens van een Oekraïense raket kunnen komen. Dat onderzocht de The New York Times. Maar hoe onderzochten ze dat? VRT NWS-journalist Rien Emmery legt wat je met 'OSINT-technieken' kan onderzoeken. En verder: opgelet voor de Outlook Scam! En waarom spelen we zo snel en gemakkelijk vals?

In Nederland zijn er naar schatting zo’n 10.000 mensen die zich ‘soeverein’ noemen. Dat zijn mensen die denken dat ze zich kunnen uitschrijven als staatsburger en zich daardoor aan allerlei verplichtingen zoals het betalen van belastingen of verkeersboetes kunnen onttrekken. Ook bij ons verklaren meer en meer mensen zich soeverein, en dat is niet zonder gevaar. En verder: was de voorbije hittegolf echt de eerste in september? En nieuwe smaken creëren met AI: geniaal, of misleiding?

Nepadvertenties met foto’s van Karen Damen haalden de voorbije maanden 7 miljoen views. VRT NWS heeft uitgezocht hoe die fraude werkt, wat er gebeurt als je doorklikt en hoe de oplichters je geld proberen buit te maken. We praten erover met Tim Verheyden. Karen Damen en parketmagistraat en expert Cybersecurity Phillippe Van Linthout reageren. En verder: Björn Soenens over misleiding in Amerikaanse voedselreclames en een overzicht van de meest opmerkelijke factchecks van afgelopen week.

Iedereen gebruikt Dr. Google wel eens, maar jongeren zoeken steeds vaker hun informatie op TikTok en dus bestaat Dr. TikTok ook. Hoe betrouwbaar is de medische informatie die op TikTok te vinden is? VRT NWS-journalist Tim Verheyden zocht het uit. En verder: orka’s vallen steeds meer boten in de straat van Gibraltar aan. Sommigen zien daar wraak van orka's in. Klopt dat? En waarom lijkt de tijd sneller te gaan naarmate we ouder worden? Is dat misleiding door onze hersenen?

Op verschillende datingsites worden mensen volgens een Amerikaans onderzoek "op industriële schaal" bedrogen en opgelicht. Zijn er ook in Vlaanderen veel gevallen van 'romance scams'? En verder: information preppers vinden het een goed idee om een encyclopedie op papier in huis te hebben. Terecht? En we vertellen je hoe vroeger de magische toverlantaarn werd gebruikt om propaganda te verspreiden.

Prins Harry claimt in een rechtzaak dat tabloids zijn telefoon afgeluisterd en gehackt hebben. Hoe gemakkelijk of moeilijk is het eigenlijk om een telefoon te hacken, en bijvoorbeeld je Whatsapp-berichten te lezen of vanop afstand je camera te bedienen? En verder: zet YouTube de deur voor nepnieuws opnieuw verder open? En wat is het syndroom van Münchhausen by proxy?

Verpesten influencers onze zomervakantie? We vertellen hoe mensen zich laten leiden in een reiskeuze door influencers, maar vaak bedrogen uitkomen. Op wat moet je letten? Dat weet Britta Baeke, reisexpert en hoofdredactrice van Travel Express Benelux. En verder? Is AI te preuts? Want DALL-E wil zelfs geen afbeelding van een condoom genereren. En waarom circuleren er zoveel valse quotes van historische figuren?

Op vakantie? Op restaurant? Hoe betrouwbaar zijn reviews? 8 op de 10 gelooft ze, maar er is ook wel wat gesjoemel mee. VRT NWS-journalist Tim Verheyden vertelt hoe geloofwaardig online reviews zijn. En verder: voor het eerst wordt er artificiële intelligentie gebruikt om verkiezingskandidaten in diskrediet te brengen, tonen enkele cases uit Turkije aan. En we onderzoeken welke mythes rond anticonceptie er bij jongeren de ronde doen.

Steeds meer winkels vragen je identiteitskaart, onder meer om die als klantenkaart te gebruiken. Dat is een trend die privacyexperten niet graag zien gebeuren. Wanneer moet je nu wel of niet je identiteitskaart geven? We praten erover met Magali Feys, advocate gespecialiseerd in privacy. En verder hebben we het over het bijzonder populaire Instagramkanaal Cestmocro. Hoe betrouwbaar is dat nieuwsmedium? En we geven een kleine wereldgeschiedenis in 50 leugens.

Games gaan er alsmaar echter uit zien, waardoor de beelden uit die games ook misbruikt kunnen worden. We praten erover met Dries Deryckere, directeur van Digital Arts and Entertainment, de gameontwikkelaarsopleiding van de HOWEST. En verder: het regime-Assad gebruikt reis-influencers om Syrië te promoten. En in een nieuw boek legt auteur Sander Van Der Linden uit hoe je immuun kan worden voor nepnieuws.

Op TikTok doen opnieuw video’s de ronde van mensen die verklaren dat ze iemand kennen van wie de nier werd ontvreemd na een nachtje uit en nadat iemand een verdovend midden in hun glas heeft gekieperd. Kan dit eigenlijk of is het een broodje aap verhaal dat steeds terugkomt? En verder: de kroning van koning Charles is een eindeloze inspiratiebron voor fake news.

Camera’s en studentenkoten: wat kan er en wat niet? Is er een probleem met regelgeving? VRT NWS-journalist Tim Verheyden is gaan praten met studenten en schetst de problematiek. En verder: in een nieuwe Netflix-reeks is Cleopatra zwart. Hoe historisch accuraat is dat? En we praten je bij over de persvrijheid in Nederland, en de heisa rond 'Ongehoord Nederland'.

Wie is Robert F. Kennedy Jr.? Tom Van de Weghe heeft het over de Kennedy-telg die woensdag z’n presidentscampagne op gang heeft getrapt. Hij is ook een van de grootste desinformatieverspreiders ter wereld en is voorzitter van ’s werelds grootste anti-vaxbeweging, Children’s Health Defence. En verder: fotografie en artificiële intelligentie, en een propagandarel tussen Real Madrid en FC Barcelona.

Zorgt fake news ervoor dat de 1-aprilgrap verdwijnt? Wat is de kans op misbruik van desinformatie en verkeerd begrepen satire? We praten erover met Anke Lion (communicatiewetenschapper aan de UGent) en comedian Nigel Williams. Kia Boys teisteren Amerikaanse steden: Kia’s worden gehackt en zo gestolen voor joyriding. Ethisch hacker Tom Van de Wiele werkt rond de beveiliging van auto’s. Hij legt uit hoe hackbaar onze auto’s zijn en hoe de sector daar mee omgaat.

Moeten we nu positief zijn over al dat AI-nieuws van de voorbije weken, of zijn er vooral veel redenen om ons zorgen te maken? Wij makken een tussentijds rapport met Katleen Gabriëls, gespecialiseerd in computerethiek. Jo Hedwig Teeuwisse, de vrouw achter ‘Fake History Hunter’ vertelt hoe ze historische beelden factcheckt op social media. Waarom doet ze dat? En welke verhalen heeft ze ontmaskerd?

Big Brother in de klas: nieuwe software laat leerkrachten toe om continu mee te lezen op de computers van hun leerlingen. Maar hoe ver kun je daarin gaan? VRT NWS-journalist Tim Verheyden deed onderzoek. En verder: hoe zeker ben je dat je mosterd uit Dijon komt? En je ham uit Parma? Dat vragen we aan Maarten Remmers, van het Nederlandse Keurinsdienst van Waarde. En ook bij de Oude Grieken was er al fake news.

‘1985’ is het verhaal van een van de meest zwarte bladzijden uit onze geschiedenis. De reeks speelt zich af in de woelige jaren ’80 en is gebaseerd op waargebeurde feiten. Maar hoever kan je gaan in een tv-reeks om feiten en fictie te vermengen? Dennis van den Buijs spreekt er in ‘Het Uur van de Waarheid’ over met scenarist Willem Wallyn, justitiejournalist Dirk Leestmans en professor mediacommunicatie Stijn Joye.

Loog het Amerikaanse Fox News bewust over de vermeende verkiezingsfraude van Trump? De baas van Fox heeft dat in de marge van een miljardenrechtszaak toegegeven. We spreken erover met een Vlaamse prof in de US, Jan Van den Bulck. Worden we bespioneerd door TikTok? Wat heeft weerman Frank Deboosere te zeggen over chemtrails?

Deze week was er een topwerk van Rubens te zien bij Sotheby’s in Brussel. Later zal dat werk geveild worden. Maar hoe weten veilinghuizen of een werk dat ze aanbieden echt is? Peter Bernaerts van het gelijknamige veilinghuis in Antwerpen praat over factchecken in de kunstwereld. En verder: waarom is de klimaatontkenning "oude stijl" aan een nieuwe opmars bezig? En kunnen dieren aardbevingen voorspellen?

We blikken samen met Kristof Clerix van Knack terug op het internationale onderzoek dat hij mee gevoerd heeft naar de desinformatie-industrie. Een land dat in die dossiers wordt genoemd, is Nigeria. Hoe schat journalist Stijn Vercruysse de problematiek van fake news in Nigeria in? En met arts Marleen Finoulst praten we over niet-werkende gezondheidstoestellen die je gemakkelijk kan kopen.

Hebben we het afgelopen jaar het allereerste data-conflict uit onze geschiedenis meegemaakt? Bram Couwberghs van Microsoft meent van wel. Weinig mensen hebben door dat onze "middeleeuwse" stadscentra zoals die van Brugge, Gent of Antwerpen vaak 19de-eeuwse reconstructies zijn. Dus wat wij zien als authentiek is dat niet echt? We vragen het aan Marieke Jaenen, kunsthistorica en erfgoedonderzoeker.

Op 30 januari is het 90 jaar geleden dat Hitler aan de macht kwam. Antisemitisme blijkt de laatste jaren ook aan een opmars bezig, door corona en de oorlog in Oekraïne. We praten erover met professor Dennis Baert (UAntwerpen). Jeugdtheater Bronks / Compagnie Barbarie hebben een theatervoorstelling gemaakt over fakennews: ‘Dit is niet de titel’. Karolien De Bleser (tekst & regie) en Amber Goethals (speelt mee) komen langs.

Is er een Vaticaans complot om paus Franciscus tot aftreden te dwingen? Verschillende kranten publiceerden daar onlangs een stuk over. Maar wat is feit en wat fictie en waarom is het Vaticaan zo vatbaar voor wilde verhalen? Vaticaanjournalist Andrea Vreede geeft duiding. Worden we voortdurend misleid door product placement? Hoe bepaalt dit ons gedrag, ook al weten we dat het om reclame gaat? En wat zijn de regels. Nathalie Dens (Universiteit Antwerpen) geeft uitleg.

Hoe veilig zijn 'slimme' huishoudtoestellen voor hackers of meeglurende gezinsleden? En zouden we zelf meekijken? Experten Julie Dereymaeker (UGent en Imec) en Bart Preneel (KU Leuven) geven toelichting. ID-fraude bij sekswerkers? Schering en inslag! Nanoe Vaessen en Mel Melicious getuigen. In Davos start het Wereld Economisch Forum. Spil van complottheorieën, maar er is ook terechte kritiek, zegt journalist Tim Verheyden. Journalist Luc van Bakel bekijkt de strafste factchecks van de week.

Wordt 2023 het jaar waarin artificiële intelligentie definitief in ons leven komt? Om ons te helpen of om ons te misleiden? We praten erover met Mieke De Ketelaere, 'madame AI' bij Vlerick, en met Kristin Van Damme, deepfakespecialist aan de UGent.

Hoe fake zijn de eindejaarsfeesten? Hoe wild is het wild dat dat je serveert? Hoe zorg je ervoor dat je geen namaakproducten cadeau geeft? En hoe zorg je ervoor dat goede voornemens niet de ultieme vorm van zelfbedrog worden? "De FOD Economie heeft 70 procent meer namaakartikelen in beslag genomen dan vorig jaar", zegt woordvoerster Lien Meurisse . En je kan écht je goede voornemens volhouden. Daar is dokter Servaas Bingé van overtuigd.

De Netflix-reeks ‘Ancient Apocalypse’ wordt ook bij ons massaal bekeken. De reeks gaat over een ‘geavanceerde beschaving’ tijdens de laatste IJstijd, die door een natuurramp zou uitgeroeid zijn. Historici noemen de reeks ‘de gevaarlijkste show op Netflix’. Terecht? De stad Antwerpen wordt al enkele dagen hard getroffen door een cyberaanval. Hoe slaan professionals dat soort grootschalige aanvallen af? En die valse berichten over dode celebrities zijn geen grap, maar een businessmodel.

De voorbije dagen verschenen op sociale media honderdduizenden tweets met die boodschap, telkens met een foto van een schaars geklede Aziatische vrouw bij en verstuurd vanuit een Chinees account. "Geen toeval", zegt onderzoeksjournalist Robert van der Noordaa. We zoomen in op de populairste complottheorie van de voorbije jaren: ‘The Great Reset’ van het WEF. Want daar hangt een opmerkelijk een Belgisch linkje aan. En is het veilig om apps als Instafest toegang te geven tot je luisterdata?

Het is uitzonderlijk dat mensen willen getuigen over hoe ze in een web van complottheorieën beland zijn en hoe ze eruit geraakten. VRT NWS-journalist Tim Verheyden slaagde er voor een nieuwe Canvas-reeks in om met enkele mensen te spreken die het meegemaakt hebben. Dennis van den Buijs gaat samen met Tim Verheyden over dit onderwerp in gesprek met Christophe Busch van het Hannah Arendt Instituut en met Dian van Huijstee die onderzoek doet naar misinformatie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Hoe kan iemand jouw identiteit stelen en in jouw naam een lening afsluiten? Volgens ‘Our world in data’ zit de populatie van alle grote Europese landdieren in de lift. Worden we bij in ootje genomen, vragen veel mensen zich af op sociale media. Want volgens sommigen zaten we toch in een extinctiegolf?

Haatspraak, vandalisme en verregaande bedreigingen: lokale politici en medewerkers komen er volgens een bevraging van de Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) steeds vaker mee in aanraking. Krijgen we wel de waarheid te zien over WK in Qatar of wordt er een ideaalbeeld opgedrongen? We praten met een supporter die op kosten van Qatar naar het WK mag, en met VRT NWS-journalist Jens Franssen. En de opbrengst van 'ecologische armbandjes' gaat helemaal niet naar natuurbescherming.

Door desinformatie is de man van Nancy Pelosi, de voorzitster van het Huis van Afgevaardigden in het ziekenhuis geslagen met een hamer. Tim Verheyden geeft duiding. Luisteraar Ellen is het slachtoffer van spoofing: iemand zendt e-mails in haar naam. Computerwetenschapper Jeroen Baert legt uit hoe dat kan en wat je eraan kan doen. Een zeeleeuw is geen zeehond. Geert Van Damme, oprichter van de Facebookpagina ‘What the Phoque’ gaat op zoek naar fouten in nieuwsberichten over dieren en planten.

Hoe veilig is je Strava-app? Onderzoeker Karel Dhondt van de KU Leuven ontwikkelt een programma om je gegevens te beveiligen. Wat met die dure fles wijn? Is ze echt of vervalst? Kenner Chris Thiran legt uit hoe gecontroleerd wordt. Journalist Luc van Bakel brengt de meest opmerkelijke factchecks van de week. Wat met valse vriendschapsverzoeken op Facebook, vraagt een luisteraar zich af. En wie bepaalt je gedachten? Jijzelf of de bacteriën in je darmen? Journalist Peter Brems zocht het uit.

Complottheorie QAnon bestaat precies vijf jaar. Journalist Tim Verheyden analyseert. Journalist bij Data News Pieterjan Van Leemputten kijkt met een kritische blik naar Belgische intrede van e-commerce mastodont Amazon. Frederick Delaere van het Belgisch UFO-meldpunt vertelt hoe ze sinds 2007 al meer dan 3.400 meldingen onderzochten. Hoe controleert China zijn bevolking? Leen Vervaeke over censuur en miljoenen camera's. Journalist Luc van Bakel brengt de meest opmerkelijke factchecks.

We zien de laatste tijd geregeld filmpjes van vechtende jongeren. Maar waarom worden vechtpartijen überhaupt gefilmd in plaats van gestopt? Pieter Jan Valgaeren ziet een opmerkelijk link met de coronacrisis. Voetbalclub Paris Saint-Germain zou concurrenten én eigen spelers beschimpt hebben via online nepaccounts. Journalist bij Sporza Sirik Geffray doet het verhaal. Verder lanceert Mediawijs nieuwe lespakketten over fake news en kregen we van luisteraar Marc een vraag over sextortion.

Elisabeth Bik is een wereldautoriteit in het opsporen van wetenschapsfraude. Ze jaagt op vervalste resultaten en foute conclusies en komt daarover vertellen. Kevin Pierlé werd bekroond voor zijn Wikipodcast waarin hij samen met Bekende Vlamingen hun Wikipedia-pagina updatet. Wat zijn de meest voorkomende fouten en kan hij die zomaar rechtzetten? Verder vond er in Putte een bijzondere rampoefening plaats en bespreken we met Peter Van Aelst de aankomende midterms in de VS.

Na de dood van Yannick V. Wat zijn preppers? En waarom die angst voor een totalitair complot? De stem achter Darth Vader stopt ermee, maar geen nood: ze wordt nagemaakt met Artificiële Intelligentie. Hoe gaat dat in zijn werk? En een Belgisch-Iraanse vrouw getuigt anoniem over de strijd die woedt in Iran en wat de rol van sociale media daarin is. Hoe komt ze nog in contact met haar familie?

Online worden pillen verkocht waarvan de koper weet dat het een placebo is. Werken die pillen wel? En mag je ze zomaar gebruiken? VRT NWS-journalist Peter Brems zocht het uit. Het Nederlandse dorp Bodegraven kreeg een storm van complotdenkers en -theorieën over zich heen. Het ging zo ver dat het dorp een noodverordening instelde. Bodegraven daagt Twitter nu voor de rechter omdat het complot er een platform kreeg. Verder hoor je TikTok-ster Marieke Kuypers en ethisch hacker Inti De Ceukelaire.

Zingt uw kind soms Duitse liederen van TikTok? Vaak krijgen die filmpjes miljoenen views en likes, maar dat is minder onschuldig dan het lijkt. Door dergelijke filmpjes te bekijken, kan je ook veel extremere content te zien krijgen. VRT NWS sprak TikTok erover aan. In Rusland komen er barstjes in de staatspropaganda. Gezaghebbende stemmen stellen zich vragen bij de situatie in Oekraïne. Wat denkt de gewone bevolking? Verder vertelt Dries Depoorter over zijn project met openbare camera's.

‘Veranker het recht op abortus in de grondwet, teken de petitie!’ en ‘Schaf de accijnzen af, teken de petitie’. Verschillende politieke partijen publiceren met de regelmaat van de klok online petities. Waarom doen ze dat? Aan wie geven ze die petities af? En wat doen ze met de gegevens die ze op die manier verzamelen? VRT NWS-journalist Tim Verheyden zocht het uit. Daarnaast bellen we met Maarten Schenk, factchecker voor Facebook in Amerika. En waarom zien jongeren zoveel alcohol op TikTok?

Of het nu gaat over de oorlog in Oekraïne, de verkiezingen in Amerika, klimaatverandering of de coronapandemie: elk verhaal z’n complot lijkt het wel. Fakenews, misleiding en propaganda waren nog nooit zo zichtbaar: op sociale media, in onze mailbox of via berichtjes op je smartphone waarin gehengeld wordt naar data en je geldbuidel. Maar wat is nu echt en wat niet? Hoe weet je dat? Wat is de technologie en het doel erachter? En waarom zijn we zo vatbaar voor oplichting en nepverhalen?