Farafinna sɔrɔ ko

O latigɛ min tara ka kɛmɛ sara o kɛmɛ sara biduuru de fara "cacao" sɔngɔn kan. Fɔlɔ a tun bɛ di cfa1000 nka sisan a bɛna di cfa 1500 .
Jamana in ka sɔrɔkow sirafɛ kɔlɔlɔ wali nafa de bɛ latigɛ in na ?

An bɛ na o jabiw sɔrɔ sisan.

I n'a fɔ aw ba dɔn cogo min na,  politili wilikajɔw ka can kɔsɛbɛ. A wilikajɔw kɔlɔlɔw ka can sɔrɔkow sira fɛ. Jɛmukan in bɛna a ɲɛfɔ an ye, o kɔlɔlɔw bɛ se ka kɛ minnu ye. 

Manden jamanaw kɔnɔ kurantigɛ ye laada ye san o san janko nin funteni wagati. O kurantigɛ banbali kɔlɔlɔw bɛ ka dadigi kɛ jamanadenw na kɛrɛnkɛrɛnna Mali, Burkina ani Guinée. Kurantigɛ banbanli Manden jamanaw kɔnɔ, o de ye sɔrɔko jɛmukan in babu ye.

A fɔlɔ Aïchatou DEMBELE ka bɔ Bamako Mali la. Ale ka cɛgɛda tɔgɔ ye "Farafinna Design" min bɛ ka baara ye fanni kalan ye. A 2nan an bɛna masaala ni Fanta KABA ye, "Fing entréprise"  sigibaga ye Conakry Guinée. 

Farafin jamanaw kɔnɔ, muso minu si sera baara kɛ ma, u 25 ɲɔgɔn bɛ ɲasin u ka kɛyɛrɛye baarada sigili ma 100 sara la. O fanba lakodonlen tɛ wa dɔw ka baaraw bi sariya kɔkan. Sɔrɔko jɛmukan na kalo o kalo an bi kuma di o muso cɛsirininw ma sanko ka kuma an ye ka kɛyɛrɛye cɛgɛdaw kan.

Nin mars kalo la, min bɛ wele musow ka kalo, an bɛna kuma di Aïchatou DEMBELE ma ka bɔ Bamako Mali la.

Ale ka cɛgɛda tɔgɔ ye Farafinna Design min bɛ ka baara ye fanni kalan ye. A 2nan an bɛna masala ni Fanta KABA ye, Fing entréprise  sigibaga lo. Cɛgɛda in bɛ ɲama cɛ baara de kɛ Conakry La Guinée jamana na.

Farakantɔn KeepItOn ka jaatiw y'a yira ko bɔlɔlɔ tigɛliko 931 de kɛra san 2016 ni saan 2021 cɛ diɲɛ jamana 74 kɔnɔ. O wagati kɔ, bɔlɔlɔsiraw tora ka tigɛ. A tigɛra kalo 3 kɔnɔ nɛgɛjuruw kan Guinée jamana kɔnɔ. Nin jɛmukan kɔnɔ, an bɛna sinsin bɔlɔlɔ tigɛli kɔlɔlɔw kan sɔrɔko fanfɛ.

An ka sɔrɔko jɛmukan in na, an bɛna se Thillé Boubacar bagan sugu kɔnɔ ka kuma aw ye bagan sannifeere baaraw kan. Sénégal gwaso 100 na 30 ɲɔgɔn bi baganmara kɛ wa u ka balo sirilen don o baara la. O kɔsɔn a sanifere jɔyɔrɔ ka bon sɔrɔko fanfɛ gwasow kɔnɔ, dugu kɔnɔ ani jamana yɛrɛ kɔnɔ.

Ɲinan musow ka hakɛ lafasa don kɛrɛnkɛrɛn, Mars kalo tile 8 babu de kɛra "ka nofolodon musow la yasa ka k'u ka yiriwali teliya". O don hokumu kɔnɔ, an ka "Sɔrɔko jɛmukan" bɛna sinsin musow ni sunguruniw ka kalan ko kan, baganmara cogo kura kan yasa u ka k'u yɛrɛ-tabagaw ye. Dɔw bɛ ka nafaw sɔrɔ o la kaban. Ola, an bɛna se o kalanso la Niari dugu la, Richard-Toll kɛrɛfɛ, Senegal kɔgɔdugu ni tilebinyanfan fɛ.

Nɔnɔ caman bɛ sɔrɔ Mande duguw la. Nga, o san ko, o bayɛlɛmako, o ye fenw ye min ma sinsin Mande jamanaw kɔnɔ kɔsɔbɛ. Senegal 100 sara la, nɔnɔ hakɛ 84 bɛ bi bɔ kɔkan ? Mun bɛ naa ni kɔkan nɔnɔ san ye k'an fɛ nɔnɔw to ? A bayɛlɛmako bɛ cogodi  Senegal ? A feere ko don ? An bɛna ɲini k'olu jaabi jɛmukan in kɔnɔ.

Banganmara bɛ ni jɔyɔrɔba ye Manden jamanaw kɔnɔ. Wa a bɛ nafaba lase baganmaralaw ma ani jamana fana ma. Dɔ bɛ se ka fara o kan yɛrɛ ni baganmaracogo kuraw donna ba la.

CFA wari miliyari 500 de bɔra ka CAN ndonlantankɛnɛw jɔ ni ka dɔw lakuraya. CAN min kɛra ka taa janvier kalo tile 13 k'a kuncɛ février kalo tile 11 lon saan 2024, a kɔ jɔli baara tora tiɲɛ ye.

A senkɔrɔ, Cote d'Ivoire kan caman de ye nafaw sɔrɔ. 

Mun ka kan ka kɛ ka jɔlibaaraw tɔnɔ bɔ u kana labila tan?

An bɛn'o jabi lase aw ma yanni dɔni. An bɛn'o kumakɛ n'an ka maa weelelenw ye. 

Décembre kalo tile 26 lon, Côte d'Ivoire kurako minisiri Mamadou Sangafowa COULIBALY bɔra ka fɔ ko dasi 10 bi fara kuran sɔngɔ kan 100 sara la.

O donna bara saan tile fɔlɔ wa Côte d'Ivoire kanw y'o nɔ ye u ka kalosaa tɛmɛnen kura sɔngɔ la.

Mun nana ni kuran sɔngɔ yɛlɛ in ye kokura sabu la a siɲɛ filanan de ye kalo 6 kɔnɔ ?

A bi mun kɔlɔlɔ lase jamanadenw ni baarakɛlaw ma sɔrɔko fanfɛ. Cote d'Ivoire  bi kuran feere a dafɛ jamana caman ma, yala sɔngɔ yɛlɛ bi se olu fana ma ?

Farafinna jamanaw yɛrɛ konɔ kuran sɔngɔ ka gɛlɛ ka tɛmɛ diɲɛ fan tɔw kan, nɔgɔya bi se ka don o ra cogo di ?

An bɛn'o jaabi lase u ma an ka sɔrɔko jɛmukan na.

RFI Mandenkan lamɛbagaw, sɔrɔko jɛmukan kanubagaw aw ni yan tuma, aw dansɛ!
Karilon decembre kalo tile 17 suu ka dugugwɛ tɛnɛlon, saan 2023, taa mɛnɛna Kaloum taajii mara yɔrɔ ba la.

Mɔgɔ 23 nin tɔra a dafɛ, 200 ni kɔ jɔginna. Nka kasara in kɔ kɔlɔlɔ barika bɔɲɛna sɔrɔko fanfɛ, jamanadenw kan ani jamana yɛrɛ kan.

Sɔrɔko jɛmukan an bɛna kuma o kɔlɔlɔw de kan. Oradon, an ye kanbɔ Dr. Mamadi KEITA ma, ale ye sɔrɔko donbaga ye ani sanfɛ kalanfa Université Lansana CONTE la Guinée. An bɛna an ka laseliw dɔw lamɛ, kasara in ko kan ana kɔlɔlɔw ni ka jumankan in laban ni an ka lamɛlikɛla dɔ hakilinan ye.

I ko kalo o kalo, an bi kuma di muso cɛsirilen dɔw ma minnu bɛɛ ye kɛnyɛrɛye cakɛda sigibagaw ye. Nin kalo in na tuguni an bi lada latilen. An bi taga bɔ muso fila fɛ.

Fɔlɔ ye Aminata KAFANDO OUATTARA ye. Ale ka cakɛda tɔgɔ ye Dan Agro, a ka baara ye ka tiga ni dɔ k'a ma tigin, k'o bayɛlɛma. Filanan ye, Goné BARRY DIALLO ye, a bɛ kwɛlɛ dan de kɛ ni k'o danfaniw feere.

Farafinw k'u yɛrɛ ka fɛndilannenw san, ka fɛnw fana dilan Farafinw bɛ min dumu ! 

O ye laɲiniba ye min kuma bɛ fɔ kabi san caman. Nga, a waleyali ye tɔ-ka-jɛ ye. Nga, kabi san damani fana, baara caman bɛ ka kɛ yasa ka yɛlɛma don o la.

Farafinna fɛndilanw bɛ sankɔrɔta cogodi yasa a ka san ni ka dumu ? 

O de y'an ka sɔrɔko jɛmukan in babu ye. Issouf ZERBO n'a ka mɔgɔ weelelenw kumana o de kan, a y'olu minnu kunbɛn "FIDAK" tako 31nan kɛnɛ kan. 

Nin desanburu kalo in na, an bɛ taga ka muso kɛnyɛrɛye dɔw kuma fɔ aw ye. 

Olu bɔra Mali jamana kɔnɔ kana u ka siman bayɛlɛmanenw yira ani fana ka baaraɲɔgonya sigi muso wɛrɛw ye. An ye masaala kɛ n'o muso cɛsirinen 4 ye Dakar suguba "Foire Internationale de Dakar" taako 31nan kɛnɛ kan. 

"FIDAK" tako 31nan daminɛ desanburu kalo tile fɔlɔ, a bɛ kuncɛ a tile 31 don "CICES" kɛnɛ kan. 

Ɲinan ta babu sigira musow ka yɛrɛtali de kan, o min bɛ sababu ye k'o yiriwa o sirafɛ ka sigida ni jamana yiriwa. Jamana 22 denw nana ka talikɛ a la, a talikɛla wa 7 ni 700 ɲɔgɔn de bɛ kɛnɛ kan. 

Ka danfaniw sankɔrɔta ni k'a donbagaw caya alisa, o hakilila de nana ni sugu sigili ye Dakar min bɛ weele Fransikan na "Salon International pour la valorisation du pagne tissé". A tako filanan kɛra Dakar ka ta novanburu kalo tile 24 ka kuncɛ a tile 26 don.  Sɔrɔko jɛmukan in bɛ taga n'an ye o sugu kɛnɛ kan.

Dɔgɔkun tɛmɛnen na, an kuma na jamanaw ka san musakaw jaati bɔli cogo kan. Nin sen in na, an be musaka kuma na tuguni. Nga sisan, an da bɛ don kɛrɛnkɛrɛnyala o musakaw bɔ cogojuguya ko de kan. A misali dɔ ye "Stade Alassane OUATTARA d'Ebimpé" ndolan kɛnɛ ye, kɔsa in na Abidjan, Cote d'Ivoire jamana na. An ka mɔgɔ weelelen ye sɔrɔko ko donbaga ye, Ousmane Diomande. 

Sɔrɔko jɛmukan in bi kuma aw ye jamanaw ka saan nata musakaw kow n'a sugandi kow kan saan laban wagati la.

O musakaw bi jaatiminɛ cogo ni ka jaati kelen sɔrɔ?

A bi tɛmɛ sira jumanw fɛ ka sɔro ka don baa la?

Musakaw nafolow bi bɔ min? Aw bɛna o jaabi sɔrɔ n'an ka maa wele Ousmane DIOMANDE sababu la.

Kalo o kalo sɔrɔko jɛmukan bɛ taga n'aw ye muso cɛsirini dɔw ma, u k'u ka baara sigi ko fɔ an ye. Nin novembre kalo in na, an bɛna taga kuma di Aïda KOUENAO ka bɔ Burkina ani Mariam DABO ka bɔ Sénégal jamana na. O filaw bɛ bi balofɛn bayɛlɛma baarada sigibagaw ye.

Erɔpu jamanaw ka polisiw ka kulu EUROPOL ka jaate la, tungalatalaba kelen bi nafolo min bɔ yasa ka Erɔpu gunw masɔrɔ, o bi taa CFA wari miliyɔn 2 ɲɔgɔn ma ka wɛlɛ.

Tungatagaba min bi dɛsɛ ka segi walima n'u gɛn na ka segin, olu dɔw bɛ ka baara kɛ ka bɔ u yɛrɛ la u ka faso kɔnɔ.

An ka sɔrɔko jɛmukan bɛna kuma o tungaladen kɔrɔw ka kɛyɛrɛye cɛgɛda sigi ko de kan. 
 

K'olu sankɔrɔtan ni k'u bila sira ka yiriwa, o de hukumu kɔnɔ, UEMOA ye sugu sigi u tɔgɔla kabi san 2005. A tako 9 nan o kɛra Senegal ka ta novembre kalo tile fɔlɔ ka kuncɛ a tile 5 lon. Sɔrɔko jɛmukan be taga n'an y'o sugu la.

ONU ka baɲumankɛ bolofara OCHA ka Aout kalo san 2023 ka jaati dɔ yira ko Niger kan 100 na, 17 de mako bɛ dɛmɛ na. O bi bɛn maa miliyɔn 4 ni wa 300 ma. Olu cɛman denmisɛn miliyɔn 2.

O gɛlɛya bɛ kɔ, fangadafiri kɛra wa faragwɛ jamanaw, erɔpu tɔnba ani diɲɛ waribon FMI ni Banque Mondiale ka dɛmɛw tigɛ.

O dɛmɛw tigɛli bi mun kɔlɔlɔ lase jamana in ma ani kɛrɛnkɛrɛnnen yala jamanadenw ?

Issouf ZERBO n'a ka maaweelenw bɛn'o jaabi d'aw ma.