De Universiteit van Vlaanderen Podcast

Met enkele muisklikken krijg je tegenwoordig online de meest inspirerende pornofilms te zien. Maar dat betekent blijkbaar niet dat jongeren vandaag sneller met seksualiteit bezig zijn dan vorige generaties. Integendeel. Recent wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat anno 2024 'de eerste keer' op 17,5 jaar ligt. Meer dan een jaar later dan enkele jaren geleden. Seksuoloog aan de KU Leuven prof. dr. Paul Enzlin licht enkele mogelijke oorzaken toe.

Hoe komt het dat je kamer altijd vanzelf rommelig wordt en nooit vanzelf weer netjes? Waarom kan je een Rubik's Cube niet per ongeluk oplossen maar wel per ongeluk kapot maken? En wist je dat glasscherven in theorie spontaan weer een glas kunnen vormen? Prof. dr. Christian Maes, theoretisch fysicus aan de KU Leuven, legt uit wat entropie is en hoe dit fenomeen alles in het universum (én in jouw huis!) domineert.

Iedereen kent het gevoel wel: je staat te wachten om je mondelinge examen af te leggen en de hele wereld lijkt op dat moment even niet meer te draaien. De angst om te falen giert door je lijf. Maar niet iedereen heeft daar evenveel last van. Klinisch psycholoog aan de UGent prof. dr. Ernst Koster vertelt ons alles wat we nog niet wisten over deze veel voorkomende angststoornis.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Wetenschappers staan in de krant of komen op het als ze na jaren grondig onderzoek en dubbelchecken iets belangrijk ontdekt hebben. Maar wat als ze na jaren onderzoek ontdekken dat hun ideeën niet kloppen? Of dat ze zich vergist hebben? Hebben ze dan jarenlang voor niks gewerkt? Is hun carrière dan mislukt? Wetenschapsfilosofe Sylvia Wenmackers (KU Leuven), musicologe Edith Van Dyck (UGent) en filosoof Geoffrey Dierckxens (CAS, Praag) vertelden op het Docville festival in Leuven aan Koen Fillet hoe falen en dwalen typisch is aan wetenschap, maar ook over hoe frustrerend het kan zijn.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Andreas Vesalius was een van de eersten die per se een menselijk lichaam wilde opensnijden. Vóór Vesalius dissecteerden anatomen dieren om meer te weten te komen over het menselijk lichaam. Toen Vesalius het met mensen wilde doen, wist hij niet goed waar hij aan lijken kon geraken, dus stal hij de lichamen van misdadigers aan de galg. Hoe het verder ging en hoe wetenschapppers ons daarna hebben kunnen overtuigen om ons lichaam vrijwillig af te staan aan de wetenschap, dat vertelt prof. dr. Tinne Claes, historica aan de KU Leuven.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Dieren hebben net iets meer rechten dan een stoel, maar veel minder dan de mens. Maar... niet elk dier heeft dezelfde rechten. Zo kan een konijn in jouw tuin beroep doen op veel meer bescherming dan eentje in een laboratorium. Dr. Eva Bernet Kempers is onderzoeker dierenrecht aan de Universiteit Antwerpen en zij pleit ervoor om dieren een waardiger leven te geven en dat ook op te nemen in ons wetboek.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Duiven worden soms 1000'en kilometers van huis losgelaten, en toch vinden ze de weg terug. Hoe doen ze dat? Wel, ze hebben gewoon een uitzonderlijk oriëntatievermogen en combineren verschillende technieken om hun vluchtrichting te bepalen. Prof. dr. Frederick Verbruggen, experimenteel psycholoog aan de Universiteit Gent, zat bij ons aan tafel om te vertellen over deze vliegende gps'en.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Gemiddeld eens in de 300 jaar vindt er bij ons een zware aardbeving plaats. En wanneer het gebeurt weet niemand. Dus... worden gebouwen voor alle zekerheid (min of meer) aardbeving-proof gebouwd. Daarvoor ontwikkelen de ingenieurs van de UHasselt steeds nieuwe bouwtechnieken. Wij mochten erbij zijn toen prof. dr. ir. Hervé Degée zijn nieuwste ontwerp uittestte.

Ons gevangenissysteem staat steeds meer onder druk. Overvolle cellen, slechte levensomstandigheden en personeelsstakingen benadrukken de noodzaak voor hervormingen. Samen met prof. dr. Tom Daems, criminoloog aan de KU Leuven, namen wij onze gevangenissen onder de loep. Want is vrijheidsberoving wel een goed idee?

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Wie lijdt aan de erfelijke ziekte DFNA9 wordt vanaf een jaar of 30 geleidelijk aan doof. En je krijgt ook problemen met je evenwicht. Momenteel bestaan er nog geen échte behandelingen tegen DFNA9. Maar daar komt binnenkort misschien verandering in. Want dr. Dorien Verdoodt, biomedicus aan de Universiteit van Antwerpen, hoopt DFNA9-patiënten te kunnen helpen met een simpel spuitje.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Bij elk toiletbezoek laat je informatie achter over je leven en je gewoontes. Want uit onze uitwerpselen en urine kunnen wetenschappers achterhalen wat jij hebt gegeten en gedronken, maar ook welke geneesmiddelen of drugs jij hebt genomen. Dr. Tim Boogaerts, farmaceutisch wetenschapper aan de Universiteit van Antwerpen, onderzoekt rioolwater en zo weet hij hoeveel en welke pillen er wanneer gebruikt worden in een stad of dorp.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Cardio-oncologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met het verband tussen hart- en vaatziekten en kanker. Want ja... daar is helaas een verband tussen. De levensverwachting van kankerpatiënten is de voorbije jaren sterk gestegen, maar op latere leeftijd hebben mensen die ooit kanker hadden een aanzienlijk verhoogde kans op hartproblemen. En omgekeerd: wie hartproblemen heeft, heeft ook een hogere kans op kanker! Farmaceutisch wetenschapper aan de UAntwerpen Matthias Bosman legt uit hoe dat komt en wat hij eraan probeert te doen.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

In de aanloop naar de verkiezingen worden de termen links en rechts overal gebruikt. De twee termen zijn diepgeworteld in ons politiek taalgebruik, maar wat betekenen ze eigenlijk? Want soms heeft een partij zowel linkse als rechtse standpunten. Koen Fillet ging samen met dr. Robin Devroe, politicoloog aan de UGent, op zoek naar de oorsprong van deze opdeling.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Buitenaards leven bestaat. Daar zijn wetenschappers zeker van. Het zou nogal straf zijn als wij de enige levensvorm zouden zijn in héél het universum en ze hebben ook al heel wat indicaties gevonden dat leven op andere planeten mogelijk is. Maar tot nu toe hebben we nog geen leven zelf gevonden. Bio-ingenieur Ronnie Willaert (VUB) heeft een revolutionair robotje gemaakt waarmee we écht kans maken om dat leven te vinden!

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Ons lichaam streeft voortdurend naar balans. Als je elke ochtend een kopje koffie drinkt, gaat je lijf zich daar na verloop van tijd op 'voorbereiden'. Het maakt stoffen aan die de inname van die cafeïne counteren. Resultaat? Je zal steeds meer koffie moeten drinken om hetzelfde opwekkende effect te ervaren. We spreken van gewenning. Maar hoe goed je tegen cafeïne, alcohol of andere drugs kan, hangt ook enorm af van de omstandigheden... Prof. dr. Tom Beckers, psycholoog aan de KU Leuven, legt uit hoe dat komt.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Oorlogen, aardbevingen of een vliegtuig dat neerstort. We reageren telkens anders op het slechte nieuws dat ons bereikt. Maar hoe komt dat eigenlijk? Waarom vinden we de oorlog in Oekraïne erger dan die in Afghanistan? Prof. dr. Stijn Joye, communicatiewetenschapper aan de UGent, onderzoekt hoe wij lijden op afstand ervaren. En daar spelen kilometers, het delen van waarden en economische relaties allemaal een rol in.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Er zijn echt enorm veel wetten. Sinds het ontstaan van België worden er elk jaar duizenden nieuwe aangenomen en er worden er maar heel weinig geschrapt. Veel van die regels zijn dus verouderd. Prof. dr. Marie DeCock, jurist aan de UHasselt, onderzocht de 100 jaar oude wet op de intercommunales die, omdat ze zo oud is, maakt dat achterpoortjes mogelijk zijn. Marie gaf de wet een make-over waardoor gesjoemel niet meer kan. Of toch niet meer wettelijk is...

Ooit al eens een gaatje in je tanden gehad? Dan moeten ze dat bij de tandarts vullen met zo'n witte pasta. Dat werkt, maar toch niet altijd optimaal. Want dat vulsel blijft niet altijd even goed zitten en er kunnen ook barstjes en ontstekingen in komen. Daarom ontwikkelt professor Annelies Bronckaers, neurobiologe aan de UHasselt, een nieuw vulsel op basis van je eigen stamcellen. Zij praat erover aan onze podcasttafel met Katleen Bracke.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Topatleten worden van dichtbij opgevolgd door een heel team. De coach, uiteraard, maar diëtisten, kinesisten, artsen en... een psycholoog. Sportspycholoog Paul Wylleman ondersteunt onze Belgische Olympische atleten. Want goede mentale coaching, ook daar kan die gouden medaille soms van afhangen...

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

Koning Arthur, Merlijn de Tovenaar, de Ridders van de Ronde Tafel, ... Die gaan al mee sinds de middeleeuwen. Hoe komt het dat we die legendarische figuren na 800 jaar nog altijd kennen? Want er zijn nog honderden andere verhalen uit die tijd die we nu al lang vergeten zijn. Wat heeft Koning Arthur wél wat vergeten middeleeuwse verhalen niet hebben? En gaan we Harry Potter in 2800 ook nog kennen? Met deze vragen trokken wij naar historisch letterkundige Elisabeth de Bruijn aan de Universiteit van Antwerpen.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Wat zijn de zintuigen? Ruiken, zien, horen, proeven en voelen. Maar als een agent je tijdens een BOB-campagne vraagt om met je ogen toe je vinger op je neus te leggen, dan kan je dat hopelijk dankzij... Dankzij welk zintuig? Hoe weet je zonder dat je het ziét, waar je neus zich bevindt? We zouden kunnen spreken van een soort zesde zintuig: 'proprioceptie'. Dat is het vermogen om de positie van je lichaam en ledematen heel precies in de ruimte te kunnen bepalen. Revalidatiewetenschapper aan de UHasselt Peter Meyns vertelt ons hoe belangrijk dit zesde zintuig is én of we het kunnen trainen...

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, UAntwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van VRT en de Vlaamse overheid.

2019 is de geschiedenisboeken ingegaan als het jaar waarin Covid19 uitbrak. Iedereen werd door de omvang van de pandemie verrast, ook in België. Maar nu is alles veranderd. Onderzoeker en statisticus aan de UHasselt Lisa Hermans werkte samen met haar team aan 'infectieradar.be', een platform dat ons moet helpen om met de kracht van wiskunde en statistiek toekomstige pandemieën veel eerder op te sporen. Zodat ziekenhuizen, artsen én politici op tijd de juiste maatregelen kunnen nemen.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Onze aarde is één van 8 planeten die rond onze zon draaien (sorry Pluto). Maar er zijn ook nog andere planeten die niét rond onze zon draaien maar rond andere sterren. We noemen ze exoplaneten en ze zijn zelfs met de beste telescopen amper waar te nemen. Prof. Leen Decin is astrofysicus aan de KU Leuven. Zij bestudeerde maandenlang Wasp107b, een exoplaneet op 200 lichtjaar van bij ons, waar een jaar 5 dagen duurt, de atmosfeer donzig is en het geen water maar zand regent.

Er was een tijd dat "bureaucratisch" als iets heel positiefs werd gezien: het zorgde dankzij duidelijk procedures en regels dat iedereen eerlijk werd behandeld en het maakte het werk ook efficiënt. En ambtenaren, die hielpen daarbij. Tot in de jaren '80 enkele bullebakken vonden dat er te veel ambtenaren waren en daarbij meteen alle ambtenaren een slechte naam gaven. Inefficiënte, luie regelneven. Ze moesten veranderen! Nou nou, dat hebben ze geweten! Prof bestuurskunde Jan Boon (UHasselt) heeft het in deze podcast over de niet-efficiënte en demotiverende veranderingsgekte in de ambtenarij.

Gastspreker: Jan Boon

Interviewer: Koen Fillet

Redacteur en eindredacteur: Katleen Bracke

Sound engineer: Wederik De Backer

Als je dyslexie hebt, heb je moeite met vlot lezen en spellen, vaste woordcombinaties onthouden, spellingsregels onder de knie krijgen, enzovoort. De meeste kinderen beginnen dat te merken op school wanneer hun klasgenoten veel sneller weg zijn met dat alles dan zijzelf. Maar er zijn sommigen die hun dyslexie weten te camoufleren en pas op latere leeftijd echt ontdekken dat ze dyslexie hebben. Hoe komt dat? En wat doe je er dan nog aan? Dat zijn vragen voor neurolinguist en expert in dyslexie, Wim Tops, Leerstoelhouder Inclusief Leren van de UHasselt.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

5000 jaar geleden begon de mens zeep te gebruiken. Eerst om dierenhuiden schoon te maken, wat later begonnen de Egyptenaren er ook hun eigen lichaam mee te wassen. Zeep is geweldig als je vuil bent, maar helaas is zeep niet zo goed voor de huid. Dus... kan je ook echt proper zijn zonder zeep? Wij zochten een wetenschappelijk antwoord op al onze vragen bij het hoofd van het departement in vitro-toxicologie en dermato-cosmetologie aan de VUB, prof. dr. Vera Rogiers.

Elke leerling of student een tablet, chromebook of laptop en weg met papieren cursussen en handboeken?! Mmm... misschien moeten we nog heel even wachten met papier buiten te gooien. Want een digitale agenda en gepersonaliseerde oefeningen maken op jouw niveau kunnen handig zijn (zeker ook voor leerkrachten), maar de Hasseltse prof communicatiewetenschappen Jo Pierson wijst in deze podcast op wat er eerst nog wat beter moet geregeld worden. Zodat onze digitale school-toekomst écht een goed idee is.

Gastspreker: Jo Pierson

Interviewer: Koen Fillet

Redacteur en eindredacteur: Katleen Bracke

Sound engineer: Wederik De Backer

Een mens kan tot wel een maand zonder eten. Maar zonder water leggen we al na drie dagen het loodje. Hoe komt dat? En hoe komt het dat wetenschappers het zo spannend vinden als ze mogelijke sporen van water terugvinden op een andere planeet? Spoiler alert: water is dé cruciale component voor leven. Maar hoe werkt dat dan? Biomedisch wetenschapper aan de UHasselt Jelle Hendrix legt uit op welke manier H2O onze oorspronkelijk levenloze en saaie aardbol wist om te toveren tot een groene, boeiende hotspot die bruist van het leven.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Sinterklaas en de Kerstman... hoe zit dat eigenlijk tussen die twee? Want het kan toch geen toeval zijn dat ze allebei een lange witte baard hebben, een rode jas, een grote zak vol cadeaus én allebei Klaas (of Claus) heten? Maar... ze komen wel tijdens een ander feest langs. Hebben we hier te maken met een na-aper? Of steekt die Sinterklaas 3 weken na zijn verjaardag een kussen onder zijn jas, zet hij een andere muts op en verruilt hij zijn paard voor rendieren om nog een tweede keer de populaire uit te hangen als Kerstman? Koen Fillet stelde al deze vragen aan dr. Hans Geybels, theoloog aan de KU Leuven. En hij kreeg nog veel meer antwoorden! Alles over Kerstmis én de Sint.

Wetenschapper: dr. Hans Geybels

Interviewer: Koen Fillet

Redactie en eindredactie: Katleen Bracke

Sound engineer: Wederik De Backer

Tijdens de prehistorie leefden hier in België jager-verzamelaars. Die werden uiteindelijk boeren omdat ze steeds meer op dezelfde plek bleven en daar hun groenten verbouwden. Maar hoe hebben wetenschappers kunnen uitzoeken hoe die mensen leefden? Die mensen hielden geen dagboek bij en al zeker geen notities op een smartphone. Chemisch ingenieur en archeoloog Christophe Snoeck van de VUB vertelt hoe hij met nieuwe technieken nog altijd nieuwe ontdekkingen doet over onze voor-voor-voor-voor-voorouders.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Onze lucht is vervuild met fijnstof, afkomstig van onze auto’s, van kachels en van de industrie. Als we dat fijn stof inademen, dan kan dat onze longen aantasten. Maar wist je dat fijnstof ook tot in je hersenen geraakt? En daar kan het ook behoorlijk wat schade aanrichten. Wat gebeurt er juist in ons hoofd? En is dat dan onomkeerbaar? Biomedicus Kenneth Vanbrabant van de UHasselt geeft bij Koen Fillet een antwoord op al deze vragen, speciaal voor de Dag van de Wetenschap.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Porno heeft lang in de taboesfeer gezeten. Maar tegenwoordig komen jongeren er via sociale media gemakkelijk mee in aanraking en ze babbelen er onder elkaar steeds vaker over. Porno wordt nu ook uitgebreid bestudeerd in de wetenschap. Zo onderzocht seksuoloog dr. Bert Van Puyenbroeck van de VUB of samen porno kijken goed is voor je relatie. Ontdek het antwoord in zijn gesprek met Koen Fillet vanop de Dag van de Wetenschap.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Wat is een supercomputer? Een futuristische smartphone? Een pc waarmee je games op de hoogste grafische instellingen kan spelen? Prof. dr. Geert Jan Bex, data-wetenschapper aan de UHasselt, vertelt Koen Fillet hoe autobouwers, weersvoorspellers en de farmacie niet meer zonder supercomputers kunnen. En of er op termijn ook supersupersupercomputers zullen bestaan...

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Een platworm is een piepklein, simpel, blubberig diertje dat leeft onder water. En voor de wetenschap is het dier van onschatbare waarde. Want ze kunnen iets wat totaal science fiction lijkt: verloren lichaamsdelen opnieuw aangroeien. Zelfs een hoofd! Wetenschappers bestuderen nu dat diertje om hopelijk iets te ontdekken wat de mens ook kan helpen bij het herstel van een hersenletsel, of een zenuwaandoening, of de ziekte van Crohn, ... Martijn Heleven en Charlotte Segnana zijn daar twee van en zitten aan onze podcasttafel met Koen Fillet op de Dag van de Wetenschap!

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Op de grens met Nederland, Duitsland en België, diep onder de grond, willen wetenschappers een telescoop bouwen die 10 km lang is. Of zelfs: een telescoop in de vorm van een driehoek waar elk been 10 km lang is. Ze noemen het de Einstein-telescoop en willen er zwaartekrachtgolven mee zien. Wat dat is en waarom dat interessant is, vertelt Alexander Sevrin aan Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Oude(re) mensen en vallen... iedereen weet dat dat geen goeie combinatie is. Wat als je ouder bent, breek je sneller iets en het herstel duurt langer. Maar 't is zelfs nog erger: kerngezonde oude mensen overlijden vaak enkele maanden nadat ze zijn gevallen. Hoe komt dat?

UHasselt-verpleegkundige Ellen Vlaeyen sprak op de Dag van de Wetenschap met Koen Fillet over vallen én hoe we ouderen beter kunnen en moeten verzorgen.

Wetenschapper: Ellen Vlaeyen

Interviewer: Koen Fillet

Redactie en eindredactie: Katleen Bracke

Maak jij je soms ook zorgen over wat de Googles, Amazons en Microsofts met jouw gegevens doen? Maar log je toch maar in op apps die vanalles over je vragen, gewoon omdat je anders die apps niet kan gebruiken? En zeg jij standaard "alles accepteren" als een website je vraagt welke cookies je wil? Ben je daar dan lichtjes ongemakkelijk over, of kan het je allemaal niet schelen, zolang het maar gratis is? Want per slot van rekening zijn er toch proffen zoals Jo Pierson, communicatiewetenschapper aan de UHasselt, die daar in onze plaats over nadenken? Doe ik er goed aan om alle cookies altijd te weigeren?

Spreker: Jo Pierson

Interviewer: Koen Fillet

Redactie en eindredactie: Katleen Bracke

Montage: Wederik De Backer

Als je een mooie tuin vol planten en bloemen wil, dan moet je die aanplanten en verder gewoon wachten op regen. Of... moeten alle planten af en toe ook wat mest krijgen? Kunnen ze ook een overdosis krijgen? Want stikstof is toch mest, terwijl er een probleem is met planten omdat er te veel stikstof in de lucht zit? VUB-plantenecoloog Harry olde Venterink legt het uit!

Wat loopt er ‘s morgens op 4, ‘s middags op 2 en ‘s avonds op 3 benen? Het is een stukje uit de Griekse mythologie dat veel mensen kennen. Helaas... niets is wat het lijkt. Er zit véél meer achter. Dat ontdekt Koen Fillet samen met onderzoeker klassieke mythologie Nadia Sels van de Universiteit Gent.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Als je moet kiezen tussen de man of de vrouw, wie is dan, fysiek, het sterke geslacht? Mannen zullen het in een potje armworstelen meestal winnen van een vrouw. Of in een sprintje 100 meter. Maar of dat wil zeggen dat mannen daarmee het sterke geslacht zijn? Daar is gynaecoloog Wilfried Gyselaers van de UHasselt nog niet zo zeker van. Samen met Koen Fillet zetten beiden even hun mannelijkheid opzij en feliciteren ze de vrouwen met hun eerlijk verdiende titel!

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Als er ergens in de wereld een ramp gebeurt, dan ontstaat er regelmatig wereldwijde solidariteit. We sturen hulp naar Pakistan na de overstromingen, naar Oekraïne tijdens de oorlog, naar Marokko na een aardbeving, of bij de hongersnood in Ethiopië tijdens de jaren tachtig. Maar weet je wie er nog in dat rijtje van landen in nood staat? Ons België-landje! Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd voor ons een van de grootste internationale hulpacties ooit gehouden. Nooit geleerd op school? Wij van de redactie ook niet. En daarom haalden we er historicus Nel de Mûelenaere bij, prof aan de VUB.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Weet jij nog wat fotosynthese is? Het proces dat planten in staat stelt om de energie van de zon om te zetten in voedingstoffen. Bladgroenkorrels, chlorofyl, ... doet het een belletje rinkelen? Het is werkelijk de hoeksteen waarop (zo goed als) alle leven op aarde steunt. Maar ook in het hedendaagse debat over duurzame energie kunnen planten en bomen ons waanzinnig veel bijleren. Want zij hebben de 'groene energie' als het ware geperfectioneerd! Bioloog en 'fotosynthese-expert' Roland Valcke legt ons uit hoe we bij planten in de leer kunnen gaan om onze eigen zonnecellen nog beter te maken.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Blindengeleidehonden ken je wel. Maar je hebt ook hoorhonden voor dove mensen. En epilepsiehonden. En autismehonden. Wie zo'n assistentiehond nodig heeft, moet daar meestal lang op wachten. Want niet elke hond is geschikt en van elke 10 puppy's die worden opgeleid tot assistentiehond, worden er maar 4 goedgekeurd. Veel tijd en geld gaat zo verloren. UGent-dierenarts en geneticus Bart Broeckx zoekt hiervoor een oplossing in het DNA van mogelijke hondenouders. Zo kan hij nog vóór hondjes geboren worden voorspellen of het geschikte assistentiehonden kunnen worden!

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Een vrouwendingetje: een klein beetje krampen bij je regels, dat lijkt mij normaal. Maar niet meer kunnen rechtstaan van de buikpijn, dat is écht niét normaal. Wie zoveel pijn heeft, heeft misschien wel endometriose. Waarschijnlijk 1 op de 10 vrouwen heeft endometriose, maar toch is het een aandoening die weinig bekend is en vaak ook veel te laat (of helemaal niet) ontdekt wordt. Koen Fillet praat erover met dr. Dorien Lanssens, vroedkundige aan de UHasselt. Oók interessant voor alle ondersteunende mannen en vaders! En... voor de héél zeldzame gevallen van mannen met endometriose!

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Al eens gehoord van een kwantumcomputer? Dat zou een razendsnelle computer zijn die helemaal anders werkt dan een gewone computer. Maar... wat is er dan zo anders aan? En wil dat ook zeggen dat wij binnenkort allemaal nieuwe computers moeten kopen? Het antwoord hierop is alvast "nee", want kwantumcomputers zijn computers voor professionals. Maar... die kwantumcomputers kunnen je leven binnenkort wel veranderen... Kwantumfysicus aan de UHasselt Boo Carmans legt de werking van dat ingewikkelde beestje glashelder uit bij Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Als je bij ons een kerk binnenstapt word je overstelpt door beelden, schilderijen en glasramen met als centrale figuur: Jezus. Maar zijn er ook afbeeldingen van God de Vader? Mag je volgens gelovigen God eigenlijk tekenen? Want euh... is Jezus voor de christenen ook niet God? Theoloog en historicus aan de KU Leuven Hans Geybels leidde ons rond in de Sint-Leonarduskerk van Zoutleeuw, een kerk vol afbeeldingen...

Bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen, in oktober 2024, ben je niet meer verplicht om te gaan stemmen. Ga jij nog? Waarom (niet)? Doet jouw ene stem er eigenlijk wel toe? En gaat de uitslag echt helemaal anders zijn als het niet meer moet? Prof. Sofie Hennau, politicologe aan de UHasselt, doet er onderzoek naar.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Hm, een petje of een jas dat werkt als zonnepaneel? Is dat nu niet heel futuristisch? Nee hoor, niet in het labo van chemicus Wouter Maes van de UHasselt. Hij werkt dan ook aan iets andere zonnecellen dan degene die in je zonnepaneel steken. Zijn zonnecellen zijn heel dun, vouwbaar, transparant (of net in een fel kleurtje), gemaakt van organische verbindingen. Duurzamer dus! Die kan je dan in je ramen steken of in je handtas. In zijn labo knutselt hij met allerlei moleculen om zo tot dé ideale zonnecel te komen. Hoe dat eraan toegaat kwam hij in onze podcaststudio vertellen, bij Koen als gastheer.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Rood staat voor liefde en passie. Oranje voor creativiteit en betaalbaarheid. Blauw straalt dan weer vertrouwen uit. Elke kleur roept bij ieder van ons min of meer dezelfde gevoelens op. Denken we... Maar is dat écht zo? Wordt ons lichaam, fysiek dus, echt actief en opgewonden wanneer we rood zien? Caroline Mathieu is lichtontwerper en onderzoeker aan de VUB en het RITCS en zij zoekt het uit.

Ons hart is niet zomaar een spier: het is de enige spier in ons hele lichaam die nooit kan rusten! Gemiddeld klopt het hart tweeënhalf miljard keer in een mensenleven. Maar bij sommigen onder ons kunnen er toch vroegtijdig al serieus wat problemen optreden. Daarom is het volgens professor Paul Dendale, hartspecialist aan de UHasselt, van groot belang dat we ons hart een handje helpen en dat al van kleins af aan! Want bouwen aan de gezondheid van die uitermate belangrijke hartspier begint eigenlijk zelfs al nog voor we geboren worden...

Vapeurs, vuurrood worden, zweten, niet kunnen slapen, prikkelbaar zijn, of net heel emotioneel... Het zijn allemaal ongemakken die samengaan met de menopauze. En voor vrouwen die er veel last van hebben, kunnen die overgangsjaren echt rotjaren zijn. Dus... hoe geraak je daar het beste door? Gynaecoloog Wilfried Gyselaers van de UHasselt vertelt het in deze podcast aan Koen Fillet. En alvast één deel van het antwoord is: met véél liefde en begrip van de omgeving!

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Graan dat een paar maanden droogte overleeft, groenten die niet verrotten na een overstroming... Als we genoeg eten willen hebben, kunnen onze granen maar beter aangepast worden aan het extreme weer dat de klimaatverandering met zich meebrengt. En we hebben geen tijd te verliezen. Daarom is plantenbioloog Ive De Smet aan de UGent op zoek naar de eiwitten die van planten superplanten maken. En hij heeft er stilaan ook al wat gevonden...

Het Vleeshuis in Gent, 't Steen in Antwerpen, de bibliotheek in Mechelen, de Boerentoren, ... Allemaal beschermde gebouwen. Maar wie beslist dat? En waarom zouden we gebouwen überhaupt het statuut geven van beschermd erfgoed? Omdat ze mooi zijn? Maar da's toch heel persoonlijk? Professor Bie Plevoets van de UHasselt zat zelf nog in de jury om de erfgoedprijzen uit te delen, dus als geen ander zal zij deze vragen voor ons kunnen beantwoorden.

🗽Gebeten door deze podcast? In "Gevonden architectuur", een tentoonstelling waar Bie mee curator van is, toont het Vlaams Architectuurinstituut het enorme potentieel van een volgebouwde regio als Vlaanderen.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

's Morgens wakker worden met het nieuws van een zware aardbeving in Turkije, Japan of Mexico... dat gebeurt wel eens. Maar kan het ook hier gebeuren? Is het gewoon toeval dat dat in ons leven nog niet gebeurd is? En als er ooit een zware aardbeving bij ons plaatsvindt, ligt heel het land dan plat? Hervé Degée test aan de UHasselt uit hoe we appartementsblokken kunnen bouwen die een aardbeving overleven.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Orka's, dolfijnen en walvissen raken steeds vaker de weg kwijt en komen in rivieren in het binnenland terecht. Of ze stranden, soms dood, soms levend aan de kust. Wat is er aan de hand met al die dieren? Prof Pieter Cornillie is morfoloog aan de UGent en toont ons in het Gentse morfologiemuseum wat er allemaal mis kan gaan met het oriëntatievermogen van deze dieren.

MS, of multiple sclerose, is een akelige zenuwziekte en je wenst het (uiteraard) niemand toe. Maar... je kan er wel oud mee worden. Maar wat is MS eigenlijk? En is er iets aan te doen. Professor Veronica Popescu is neuroloog aan het Universitair MS Centrum Pelt-Hasselt en aan de UHasselt en hoopt met haar onderzoek MS beter te begrijpen zodat de ziekte ooit misschien gestopt kan worden.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Don't try this at home (!), maar stél: je neemt een hoopje kikkerdril uit de rivier en je mixt die helemaal aan flarden in de smoothieblender. Dan heb je zonet de levende eicelletjes van mama-kikker brutaal dood gemaakt. Geen paniek, bij de Universiteit van Vlaanderen hebben we iemand gevonden die dat papje van dode celonderdelen opnieuw levend kan maken. Echt waar, van iets dood terug naar iets levends! Fysicus prof. dr. Lendert Gelens van de KU Leuven aan het woord!

Als een burn-out betekent dat je overspannen bent door je werk, dan zou je kunnen denken dat enkele maanden ziekteverlof, halftijds werken of gewoon even vakantie die burn-out wel kan oplossen. Maar helaas... 't is niet zo eenvoudig. Arbeidspsycholoog Tim Vantilborgh, prof aan de VUB, vertelt aan Koen Fillet waarom minder werken niet per se helpt tegen een burn-out. 

Zodra de vakantie gedaan is, houden heel wat ouders elke dag hun hart vast. Want... komen mijn kinderen wel veilig aan op school? Zal dat pas écht gegarandeerd veilig kunnen als er enkel nog zelfrijdende auto's zijn? En kan je dan als "chauffeur" ondertussen een film kijken? Hoe lang duurt het nog voor die auto er is? Wel euh... volgens verkeersexpert Tom Brijs (UHasselt) is het niet waarschijnlijk dat die auto er óóit komt…

Er is één dier dat zijn prooi nooit mist. Niet "bijna nooit", maar echt letterlijk nooit! Zodra de langnekslangenhalsschildpad beslist dat hij die ene voorbijzwemmende vis, kikker of kreeft wil oppeuzelen, komt die vis, kikker of kreeft zijn mond ingezwemmen. En dat is niet omdat deze schildpad sneller, sterker of alerter is dan alle andere dieren, het is gewoon een kwestie van fysica en biomechanica. Biomechanicus Peter Aerts, van de Universiteit van Antwerpen, legt uit hoe dat komt.

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Slimme computers: gaan ze ons overmeesteren? Dat lijkt wel mee te vallen.. Voorlopig beslissen ze enkel of jij een lening kan krijgen bij de bank, of die job… Tja, ook best al van grote invloed dus. Maar een voordeel: de computer is compleet objectief, trekt niemand voor, kijkt gewoon naar de feiten en of jij geschikt bent voor die lening of job. Supereerlijk dus. Of niet, professor datawetenschapsethiek David Martens, van de Universiteit Antwerpen?
Wil je meer bijleren over AI, dan kan je terecht bij VAIA, www.vaia.be

Hoe winnen we de war on drugs? Kunnen we ooit alle containers in de Antwerpse haven op cocaïne checken? Misschien zit de oplossing niet in menselijke capaciteit, maar in artificial intelligence! Want AI kan ons vertellen welke containers te checken… Professor en wiskundige Ann Nowé leidt aan de VUB het labo voor artificiële intelligentie en legt uit.

Wil je meer bijleren over AI, dan kan je terecht bij VAIA, www.vaia.be

Word jij ook onmiddellijk wat depri als het woord "klimaatverandering" valt? En kies jij er dan ook voor om daar nog zo weinig mogelijk over te horen? Je bent niet alleen! En daarom vroegen wij aan prof. Wim Thiery, klimaatwetenschapper aan de VUB, of er ook iets positiefs over de klimaatverandering te zeggen valt.

Hekserij. ‘t Is iets wat we onmiddellijk zouden linken aan de middeleeuwen. En aan oude vrouwtjes met een haakneus op een bezemsteel. Maar dat blijkt niet zo te zijn! Er waren ook mannelijke heksen die op de brandstapel belandden. Historicus Jonas Roelens van UGent zit bij Koen Filet aan tafel in bar Brial in Mortsel om dat voor ons te verduidelijken.

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Warme zomerdagen… meer wil ik de Heer niet vragen… Of misschien toch wel: geen wespen, minder plakkerig zweet en geen criminelen die alles verpesten. Maar de wetenschap heeft voor alles een oplossing! Bio-ingenieur Chris Callewaert (UGent) onderzoekt hoe je klotsende oksels en stinkende zweetvoeten tegen kan gaan, criminoloog Christophe Vandeviver (UGent) vertelt alles over waar en wanneer criminelen inbreken en allergoloog Christine Breynaert (KU Leuven) legt uit hoe (injecteren met) bijengif levens kan redden.

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Karlien Dhondt.

Redactie: Helene Vanlathem.

Eindredactie: Katleen Bracke.

Presentatie: Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Kunnen we, als de olie en het gas op zijn, even comfortabel blijven leven als nu? Of gaan we weer moeten leven zoals 200 jaar geleden? Komt de redding van wetenschappers en technologie? Marlies Van Bael is hoogleraar chemie en waterstof-expert aan de UHasselt, Griet Verbeeck is hoogleraar architectuur aan de Uhasselt en Johan Driesen is hoogleraar ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven en ze vertellen vanuit hun expertise waar we nu staan en wat de mogelijkheden zijn.

Soms zien biologen in de natuur vreemd paringsgedrag: mannetjeswormen doorboren vrouwtjeswormen met stekels, mannetjeseenden verkrachten vrouwtjes met knokige schroefdraadpenissen. En bij de spinnen zijn ‘t de vrouwtjes die niet altijd zo lief zijn: zij eten de mannetjes op na de paring. Om dat gedrag te kunnen verklaren is het belangrijk dat de genitaliën van alle dieren goed beschreven en bestudeerd zijn. En da’s nu net de core business van dr. Dominick Verschelde, bioloog aan de UGent!

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Dominick Verschelde.

Redactie: Helene Vanlathem.

Presentatie: Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Vier op de tien Belgen krijgt ooit kanker. Maar in Vlaanderen gebeurt ook ontzettend veel kankeronderzoek. Drie wetenschappers vertellen hoe ze elk vanuit hun eigen vakgebied mensen met kanker proberen te helpen. Prof. Maarten De Vos (KU Leuven) is ingenieur en zet AI in, dr. Giorgio Hallaert is neurochirurg aan het UZGent en behandelt mensen met hersentumoren en dr. Jolien Robijns (UHasselt) zorgt ervoor dat je na chemo zo snel mogelijk weer je mooie haren van daarvoor terugkrijgt.

Vier op de tien Belgen krijgt ooit kanker. Maar in Vlaanderen gebeurt ook ontzettend veel kankeronderzoek. Prof. Maarten De Vos (KU Leuven) is ingenieur en zet AI in in de geneeskunde om zo onder andere mensen met kanker te helpen.

Deze videopodcast is gemaakt met de hulp van Vaia, de Vlaamse AI Academie. Meer leren over artificiële intelligentie? Neem een kijkje op ⁠www.vaia.be⁠!

De jongeren van tegenwoordig gooien zomaar alles online: schaarsgeklede strandfoto’s op Instagram, dansvideos op TikTok en hun huisadres vind je op Facebook. Of ja, dat beweert de oudere generatie ;-) Communicatiewetenschapper Ralf De Wolf (UGent) doet onderzoek naar privacymanagement van jongeren op social media, en ziet dat ze op dit gebied juist erg vindingrijk zijn.

AI-computers kunnen van alles en heel ons leven lijkt erdoor te veranderen. Maar wist je dat ook de koers, snowboarden en voetbal erdoor zal veranderen? In 't beste geval: eerlijker, veiliger, sneller. Of... ook saaier? Amateur-wielrenner en computerwetenschapper Steven Verstockt (UGent) gaat voor "veiliger", "sneller" en alleen maar leuker om naar te kijken!

Deze videopodcast is gemaakt met de hulp van Vaia, de Vlaamse AI Academie. Meer leren over artificiële intelligentie? Neem een kijkje op www.vaia.be!

Chatgpt, deep fakes en zelfrijdende auto’s. Dat is waar veel mensen meteen aan denken wanneer we spreken over Artificiële Intelligentie of AI. Maar wist je dat AI in de toekomst ook het ijskreemkarretje zou kunnen heruitvinden? Hoe dat precies in elkaar zit, komt bedrijfseconoom Benoit Depaire je vertellen. Benieuwd naar meer artificial intelligence? Zie meer op VAIA.be!

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Benoit Depaire.

Redactie: Alexander Van Vlierberghe.

Presentatie: Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Niet te veel opvallen, eerlijk zijn maar niet ál te eerlijk, oogcontact maken wanneer je met iemand praat… Het zijn de ongeschreven regels van onze samenleving. Lastig, voor iedereen, maar toch net nog wat meer voor mensen met autisme. Orthopedagoog Ilse Noens (KU Leuven) en ervaringsdeskundige Ynske Reynaert vertellen hoe mensen met autisme zich in allerlei bochten wringen om zo ‘normaal’ mogelijk over te komen.

Tijd voor een zomereditie van deze podcast. Vanuit Bar Brial in Mortsel ontvangt Koen Filet deze keer microbiologe Katrien Lagrou van de KU Leuven. Zij gaat het hebben over schimmels. Die gebruiken we onder andere om brood te bakken, bier te brouwen en we eten ze op als kaas. Maar schimmels kunnen ook tussen de tenen zitten, op je fruit én je kan er ziek van worden. Hoe cool of vies zijn schimmels? En gaat een schimmelprof zelf nog naar het zwembad?

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Katrien Lagrou.

Redactie: Helene Vanlathem.

Presentatie: Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

De voorbije maanden zit er zowat elke dag iets over chatGPT in het nieuws. Want chatGPT (en zijn concurrenten) schrijven voor jou wat je maar wil en hoe je het maar wil. Klinkt enerzijds geweldig, maar tegelijk vinden we het ook verontrustend. Maar... is dat ook zo? Geweldig en/of akelig? Communicatiewetenschapper aan de Arteveldehogeschool en UGent Kristin Van Damme legt uit hoe het zit met die chatGPT.

Deze videopodcast is gemaakt met de hulp van Vaia, de Vlaamse AI Academie. Meer info: www.vaia.be.

Ja, het kan dus écht... een pilletje dat je hersenen zo beïnvloedt dat je er instant gelukkig van wordt. Maar waarom brengen we het dan niet op de markt? En kan dan echt àlles in een pilletje? UGent synthetisch bioloog, prof Marjan De Mey, vertelt er alles over bij Koen Fillet en Helene Vanlathem.

The tree of life, of gewoon: de stamboom van het leven... Het genie Darwin bedacht het idee voor het eerst, om alle leven ooit op aarde op een boom af te beelden. Maar de wetenschap is geëvolueerd sinds Darwin en dus ook die boom. Want nu hebben onze rechtstreekse voorouders, de archaea, daar ook een belangrijke plaats op gekregen. De arche-wat?! De archaea! De favoriete... euhm... diertjes (?!) van VUB-microbiologe dr. Rani Baes.

Antarctica is bijna volledig bedekt met een gigantische ijskap en is daarmee helemaal anders dan de andere continenten. 't Is het koudste continent op aarde. Geen mens kan en mag er op blijven wonen. Er zitten alleen een paar wetenschappers in speciale stations voor onderzoek. En wat die daar allemaal uitsteken, daar heeft glacioloog Jonas Van Breedam heel wat inside information over.

De meeste mensen weten wel wat bloedgroepen zijn. En ook dat je bij een bloedtransfusie het juiste bloed moet krijgen. Maar waarom? Wat gebeurt er als je het foute bloed krijgt? Tessa Kerre is hematoloog, kliniekhoofd aan het UZ Gent en professor aan de UGent, en deelt met plezier haar oneindige kennis over bloed... 

Niemand kan de toekomst voorspellen, ook wetenschappers niet. En toch... Professor Nicky Dries is arbeidspsycholoog aan de KU Leuven en doet binnen het Future of Work Lab onderzoek naar... ja... de toekomst van werk. Samen met bedrijfseconomen, historici, en letterkundigen. Voorspellen van de toekomst lukt hen misschien ook niet, maar ze proberen er alvast wél op voorbereid te zijn. Want wat gaan wij doen als AI zowat al ons werk van ons kan overnemen?

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Nicky Dries.

Redactie: Jasmin Danckers.

Presentatie: Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Het is geen plezante boodschap, maar het is helaas een feit: we zullen moeten stoppen met vlees eten. Want los van het dierenleed, kan de aarde het kweken van die hele vele dieren gewoon niet aan. De wereld gaat eraan kapot. Maar... gelukkig zijn er wetenschappers zoals Wim Soetaert. Als bio-ingenieur aan de UGent fabriceert Wim eiwitten die exact dezelfde zijn als die van kippenvlees of kalfsvlees. Waarom kweken we beter microben in plaats van dieren?

Ilse Degreef (KU Leuven) is orthopedisch chirurg met een passie voor handen. Voor de Dag van de Wetenschap komt ze aan Sven Speybrouck en Koen Fillet vertellen waarom onze handen het meest onderschatte lichaamsdeel zijn, terwijl die handen net supercomplex zijn. Probeer je alvast eens in te beelden hoe jouw dag er zonder handen zou uitzien....

Wist jij dat internet tussen de VS en Europa onmogelijk zou zijn zonder optische kabels? Dat zijn kabel waar geen elektriciteit door gaat, maar lichtdeeltjes. Wetenschappers zijn op zoek naar wat er nog méér kan met lichtgolven. Betrouwbaar en razendsnel. Dr. Koen Vanmol is ingenieur aan het fotonica-lab van de VUB. En hij houdt er zich bezig met petierige lenzen (niet zichtbaar met het blote oog!) in de meest rare vormen...

Elektriciteit staat centraal in ons brein en dankzij van die mutsjes met elektroden aan, kunnen we die hersenactiviteit ook gaan meten en er van alles in “lezen”. Zo kunnen we bijvoorbeeld zien vanaf welke leeftijd ongeboren kinderen kunnen verschieten of zelfs meten hoe bevooroordeeld mensen zijn. Kris Baetens - biologisch psycholoog aan de VUB - bekijkt zelfs of we mensen die met mentale problemen kampen kunnen helpen. Hij zit mee aan tafel met Sven Speybrouck en Koen Fillet op de Dag van de Wetenschap in het Muntpunt.

Bij bacteriën denk je misschien al slecht aan snottebellen. Of aan ziektes en heel snel je handen wassen. Maar, er zijn ook een heleboel goede bacteriën. Bacteriën in je darmen bijvoorbeeld, die helpen om je eten te verteren. En zo ook in de grond. Daar helpen ze planten beter te groeien door op zoek te gaan naar voedingsstoffen voor die planten. En zij krijgen daarvoor iets in ruil. Wat voor ruilhandel ze op poten zetten, hoe ze dat doen en of al dat bemesten hun handeltje niet in de war brengt, dat weet professor Sofie Goormachtig. Zij is plantenbiotechnoloog en leidt het VIB-UGent Center of Plant Systems Biology waar ze onderzoek doet naar de micro-organismen die planten helpen. Ze brengt haar verhaal bij Sven Speybrouck en Koen Fillet op de Dag van de Wetenschap in het Muntpunt.

LSD, MDMA, XTC. Je komt het tegen in ondergrondse raves in steden zoals Berlijn en Milaan. Maar ze zouden straks ook wel eens het daglicht kunnen gaan zien. Er wordt nu wetenschappelijk onderzoek gedaan naar drugs om die te kunnen inzetten als medicijn. Je huisdokter zal nog niet meteen LSD voorschrijven, zo’n vaart zal het niet lopen. Maar Sven Speybrouck en Koen Fillet hebben er toch maar even farmacoloog Dimitri De Bundel (VUB) bijgehaald om dit voor ons op te klaren.

De neanderthaler verdween zo'n 40.000 jaar geleden van het toneel, relatief kort nadat homo sapiens vanuit Afrika naar Europa en Azië waren getrokken, waar de neanderthalers leefden. Is het de opkomst van die “superslimme Homo sapiens” – de moderne mens dus – die hen fataal werd? Ondertussen denken wetenschappers er al anders over maar over het verdwijnen van deze mensensoort is nog steeds veel discussie. Sven Speybrouck en Koen Fillet duiken samen met archeoloog Marc De Bie (VUB) terug in de tijd en zoeken het uit. Speciaal voor de Dag van de Wetenschap!

Heel af en toe komt een minuscuul klein deeltje (véél kleiner dan die dikke atomen) vanuit de verste uithoeken van het heelal op Aarde terecht. 't Is te zeggen, het vliegt overal doorheen, dus ook doorheen de Aarde. Voor je "blueberry pancake" kan zeggen, is 't alweer weg. Dat deeltje heet "neutrino" en er zijn wetenschappers, zoals VUB-astronoom Krijn de Vries, die er hun levenswerk van maken die deeltjes te bestuderen. In de hoop zo méér te weten te komen over die verre, verre sterrenstelsels waar ze vandaan komen.

Woede, blijdschap, verdriet... het lijkt of iedereen in de wereld de grote emoties hetzelfde ervaart. Waardoor we ons als mensen ook allemaal verbonden voelen. En toch... waarom lijkt een Japanner zo emotieloos en een Braziliaan één en al emotie? Sociaal psycholoog (KU Leuven) Batja Mesquita verrichtte jarenlang baanbrekend onderzoek naar de wetenschap achter emoties. Want die zijn misschien toch niet zo universeel als ze lijken...

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Batja Mesquita.

Redactie: Jasmin Danckers.

Presentatie: Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Overkomt het je ook weleens? Je hebt een nieuwe jas nodig en je komt thuis met 2 paar schoenen en een broek. Of je kocht alweer theelichtjes terwijl je kast nog vol met kaarsen ligt. 't Is niet jouw schuld! Het is de schuld van professor Katelijn Quartier, retail expert aan de UHasselt. Want zij weet hoe je een winkel zo kan inrichten dat jij véél koopt. Waarom koop je zo vaak meer dan je nodig hebt?

Aaaaaah, wat is het leven toch duur geworden! Inflatie, oorlog, mislukte oogsten of ligt het nog aan corona? Professor Els Breugelmans is retail expert aan de KU Leuven. Prof winkelen dus. En zij vertelt ons graag hoe het komt dat alles zo duur is én hoe je je boodschappen toch nog ietwat betaalbaar kan houden.

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Els Breugelmans.

Redactie: Jasmin Danckers.

Presentatie: Sven Speybrouck en Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Wij zijn het er met de redactie over eens: na een vermoeiende werkdag is het heerlijk om thuis in je pyjama te schieten en onder een dekentje The Greatest Dancer/Friends/Crazy Ex-Girlfriend (hierover zijn we 't niét eens :-)) te bingen. Maar... waarschijnlijk doen we vandaag allemaal nog een work-out tijdens het tv-kijken. Professor Marieke De Craemer, bewegingswetenschapper aan de UGent, heeft namelijk gemeten hoeveel (weinig!!) we per dag bewegen. En ja, we zijn best geschrokken!

Deze podcast heeft eigenlijk geen intro nodig, want iedereen weet intussen dat we best snel op zoek gaan naar duurzame energievoorzieningen. We willen (moeten) zo snel mogelijk van olie en aardgas af en wetenschappers helpen daarbij. Met allerlei slimme ideeën. Zoals... je huis verwarmen met de warmte uit je toilet. Urgh, say what?! Warmtenetwerken, geniaal in hun eenvoud! Prof. dr. Julien Blondeau, energie-expert aan de VUB, legt uit.

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Julien Blandeau.

Redactie: Helene Vanlathem.

Presentatie: Sven Speybrouck en Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Als we wereldwijd méér zonnepanelen willen (en dat willen we, want topidee om de klimaatopwarming tegen te gaan), dan moet er nog 't één en ander veranderen aan de zonnepanelen van nu. Ze zouden best nog wat langer meegaan, efficiënter gefabriceerd worden, niet alleen op daken liggen en uit andere materialen gemaakt worden. Professor Bart Vermang, ingenieur aan de UHasselt, doet in Energyville onderzoek naar slimmere en betere zonnepanelen.

66 miljoen jaar geleden sloeg een 10 kilometer brede meteoriet in op de Aarde. Die inslag veroorzaakte een krater van 180 km doorsnede. En het betekende het einde van de dino's. En van vele andere dieren. 75% van alle diersoorten stierf uit door de effecten van die meteorietinslag. Maar... een aantal diersoorten overleefden het wél. Welke? En waarom zij wel? Dat komt paleontoloog Johan Vellekoop van de KU Leuven en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen ons vertellen.

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Johan Vellekoop.

Redactie: Helene Vanlathem.

Presentatie: Sven Speybrouck en Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Kleine kinderen zijn schattig. Niet alleen omdat ze mollige handjes hebben, een buikje dat wat vooruit steekt of grappige dingen zeggen, maar zeker ook omdat ze zo onhandig kunnen zijn. De lepel gaat naast hun mondje, de knoopjes lukken niet en ze trappen bij het voetballen heel wat gaten in de lucht... Maar wat als dat onhandig zijn maar blijft duren... Dan hebben ze misschien wel DCD. Wat dat is, en hoe je ermee omgaat, weet prof revalidatiewetenschappen Katrijn Klingels (UHasselt).

Heeft u al eens naast een snurker gelegen? En dan bedoel ik echt van die drilboren naast je oor. Of wie weet bent u zelf een snurker? Kan best. Want er is sprake van een ware snurk-pandemie. Dat zegt tandarts en expert in orale fysiologie Miche De Meyer van de VUB. En die pandemie moeten we dringend de wereld uithelpen, want het veroorzaakt jammer genoeg heel wat echtscheidingen...

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Miche De Meyer.

Redactie: Helene Vanlathem.

Presentatie: Sven Speybrouck en Koen Fillet.

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.

Gletsjers over de hele wereld smelten aan een gigantisch tempo door de klimaatopwarming. Daardoor zal de zeespiegel een heel pak stijgen, tot wel 2 meter in 2300. Daarom zijn een paar glaciologen – dat zijn wetenschappers die gletsjers en ijs bestuderen – op het idee gekomen om gletjsers in te pakken met doeken, tegen het smelten. Hoe dat precies werkt, of het überhaupt wel haalbaar is en of er misschien betere ideeën zijn, daarover laat glacioloog Lander Van Tricht (VUB) zijn licht schijnen in deze video!

Deze podcast is een concept van Universiteit van Vlaanderen.

Expert: Lander Van Tricht.

Redactie: Helene Vanlathem.

Eindredactie: Katleen Bracke

Deze podcast is mogelijk dankzij de medewerking van KU Leuven, Antwerpen, UGent, UHasselt, VUB en de Jonge Academie en komt tot stand met de steun van Knack, VRT en de Vlaamse overheid.