Historyczne wydarzenie tygodnia

O stalinowskiej zbrodniarce Julii Brystiger w Historycznym Wydarzeniu Tygodnia Tadeusz Płużański rozmawia z historykiem Instytutu Pamięci Narodowej i Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL Pawłem Sztamą.

17 grudnia 1970 r. ok. godz. 6 w okolicach przystanku kolejowego Gdynia Stocznia wojsko i milicja otworzyły ogień do zdążających do zakładu pracy stoczniowców, którzy posłuchali apelu wicepremiera PRL Stanisława Kociołka, aby wrócić do pracy. Zastrzelono 16 bezbronnych osób. O tych tragicznych wydarzeniach Tadeusz Płużański rozmawiał z  Piotrem Dmitrowiczem, dyrektorem Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego.

- 13 grudnia to jedna z najbardziej zakłamanych dat w III RP. Tak została zmanipulowana przez postkomunistów, że dziś niektórzy używają określenia "kontrowersyjny stan wojenny". Widać to też w badaniach opinii publicznej. Część Polaków dała się zwieść propagandzie, że było to mniejsze zło, a gen. Wojciech Jaruzelski ratował Polskę. Wile elementów pozostało do odkłamania - mówił w Polskim Radiu 24 historyk i dyrektor Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego Piotr Dmitrowicz.

- Polacy nigdy nie pogodzili się z utratą niepodległości, całe pokolenia o to walczyły. Szansa pojawiła się po wybuchu I wojny światowej i Polacy zrozumieli, że wielkim błędem było z tego nie skorzystać - mówił w Polskim Radiu 24 prof. Wojciech Polak z Instytut Pamięci Narodowej.

We wrześniu 1945 roku kpt. Stanisław Sojczyński "Warszyc" wydał "List otwarty" do płk Jana Mazurkiewicza ps. "Radosław", w którym uznał jego apel o wychodzenie z konspiracji za zdradę i apelował o dalszą walkę przeciwko komunistom.

- Sowieci byli agresorami, nie wchodzili do Polski z przyjaznym nastawieniem i chęcią pomocy. Atakowali Wojsko Polskie i ludność cywilną. Jako historyk mogę powiedzieć, że Naczelny Wódz, marszałek Edward Rydz-Śmigły podjął złą decyzję, aby z nimi nie walczyć - mówił w Polskim Radiu 24 dr Rafał Leśkiewicz z Instytutu Pamięci Narodowej.

W kolejnym odcinku cyklu "Historyczne Wydarzenie Tygodnia" Tadeusz Płużański rozmawia z Romualdem Rzeszutkiem, prezesem Fundacji Non Notus, inicjatorem budowy największego w Polsce Pomnika Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych, odsłoniętego w ubiegłym roku w Mielcu i niezwykłego albumu przybliżającego historię monumentu.

25 lipca 1908 r. we Lwowie w rodzinie prawniczej urodził się Stanisław Kasznica, ostatni komendant Narodowych Sił Zbrojnych. Jego życie zakończył 12 maja 1948 r. kat Mokotowa - ubek Piotr Śmietański, a szczątki odnalazł na "Łączce" Powązek Wojskowych w 2012 r. IPN. Kim był ten, którego udało się zidentyfikować? To postać wciąż mało znana.

O trwającym w dniach 7-15 lipca Powstaniu Wileńskim (kryptonim "Ostra Brama") mówił w Polskim Radiu 24 historyk prof. Jarosław Wołkonowski.

PRL był oparty na wielu mitach. Jednym z nich, najsilniejszym i do dziś pokutującym, jest przeświadczenie o dobrym gospodarzu Edwardzie Gierku.

O dwóch czwartych czerwcach - z 1989 i 1992 roku - oraz ich konsekwencjach Tadeusz Płużański porozmawiał z gościem Polskiego Radia 24 Adamem Hlebowiczem, dyrektorem Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej.

- Warto popatrzeć na te trzydzieści kilka lat od upadku władzy komunistycznej, jako na proces rozpoczęty w połowie lat 80-tych. Było to przekształcenie systemów komunistycznych pomyślane jako kontrolowane przejście do innej formy sprawowania władzy przez tych samych ludzi - mówił w Polskim Radiu 24 Piotr Naimski, działacz opozycji w okresie PRL, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników.

- Znaczenie niektórych spraw rośnie, na przykład bezpieczeństwa czy bezpieczeństwa energetycznego. W tym pytaniu Jana Olszewskiego "Czyja będzie Polska?" jest pytanie, jaką wizję kraju chcemy zrealizować; Polski, którą będzie rządziła grupa ludzi bez mandatu społecznego, gdzie własność i przedsiębiorczość będą oligarchiczne, jak to jest do dziś w niektórych krajach na wschodzie, czy też będzie jak w normalnych krajach Zachodu - mówił w Polskim Radiu 24 dziennikarz, polityk, były rzecznik prasowy rządu Jana Olszewskiego.

155 lat temu, 14 maja 1867 r., urodził się Adam Stefan Sapieha, arcybiskup krakowski i kardynał. - Zawsze angażował się w patriotyczne działania, które miały przyczynić się do odbudowy wolnej Polski  - mówił w Polskim Radiu 24 prof. Rafał Łatka z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

"Non possumus" - memoriał biskupów Episkopatu Polski do komunistycznych władz PRL z 8 maja 1953 roku był wyrazem braku zgody na podporządkowanie się Kościoła katolickiego władzom świeckim. W odpowiedzi, we wrześniu 1953 r., komuniści uwięzili kardynała Stefana Wyszyńskiego. O tym punkcie zwrotnym, impasie w relacjach państwo-Kościół Tadeusz Płużański rozmawia z Grzegorzem Polakiem, wicedyrektorem Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

- Są miejsca na świecie - nisko się kłaniam naszym rodakom, którzy tam mieszkają - gdzie mamy siódme pokolenie, szóste pokolenie, a oni cały czas czują się Polakami, są z tego dumni - mówił w Polskim Radiu 24 Jan Dziedziczak, sekretarz stanu w KPRM, pełnomocnik rządu ds. Polonii i Polaków za granicą. 2 maja obchodzić będziemy Dzień Polonii i Polaków za Granicą.

- Nie tylko w Rosji, ale również na Zachodzie są pseudonaukowcy, które kłamią na temat zbrodni katyńskiej. Powielają opowieść, że w Katyniu mordowali Niemcy. W okresie Rosji putinowskiej kłamstwo zostało upaństwowione - mówił w Polskim Radiu 24 historyk dr Witold Wasilewski, pracownik Wydziału Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł Archiwum IPN.

- W dniu śmierci Jana Pawła II nie było chyba w Polsce człowieka, który by nie chciał stać obok swojego rodaka i razem przeżywać żałobę po odejściu osoby, która zmieniła bieg historii Polski, Europy i świata - powiedział w Polskim Radiu 24 Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

- Rozpatrując wielkość pomocy Polaków dla ludności żydowskiej należy pamiętać, że na terenie okupowanych ziem polskich, za pomoc Żydom w najmniejszej nawet formie, groziła kara śmierci - powiedział w Polskim Radiu 24 historyk z rzeszowskiego oddziału IPN dr Wojciech Hanus. - Ukrywanie i niesienie pomocy społeczności żydowskiej było aktem wielkiego poświęcenia i heroizmu, a rodzina Ulmów jest tego najlepszym przykładem - dodał.