ธรรมบรรยาย โดย พระอาจารย์นาวี ปิยทัสสี

ในขณะใดที่ความเพลิน ความพึงพอใจอภิฌชานี้เกิดขึ้น

มีการเพ่งในอารมณ์นั้นแล้วเนี่ยนั่นคือภว ภพได้ก่อตัวมาละ

นั่นคือเป็นเหตุเป็นที่ตั้งแห่งภพ

เพ่งในอารมณ์ใดพึงพอใจในอารมณ์ใดก็คือเพ่งพึงพอใจในวิญญาณธาตุ

วิญญาณธาตไปรับรู้อารมณ์ใดจิตก็จะพึงพอใจตั้งมั่นอยู่ในอารมณ์นั้น

เพ่งอยู่ในอารมณ์นั้น นั่นแลเป็นที่ตั้งแห่งภพ

ภพเป็นเป็นปัจจัยให้เกิดชาติชรามรณะจะเป็นแบบนี้

วิญญาณรับรู้อารมณ์หนึ่งใด

ความพึงพอใจความเพลิน

หรือว่าความไม่พึงพอใจโทมนัส

เกิดร่วมกับอารมณ์นั้น ๆ

นั่นแลเป็นที่ตั้งแห่งภพ

นั่นแสดงว่า

ทุกๆกระบวนการ

ของการรับรู้ของวิญญาณธาตุไม่ได้จบสิ้นลงที่ตัวธาตุรู้

จิตที่มีอวิชชาเนี่ยบางครั้งบางขณะมันก็จบที่ผัสสะ บางครั้งบางขณะก็จบที่เวทนา

แต่โดยนัยยะของสภาวะธรรมแล้วจะจบลงที่เวทนานะเพราะเวทนาสัญญาเวทนานี้เป็นวิบาก

แต่เมื่อธาตุรู้มันรู้ทางอายนะทั้ง 6 ช่องเรียบร้อยแล้ว ช่องทางอารมณ์ทั้ง 6 ช่องทางแล้วเนี่ย

ก็จะเป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ สัญญาเกิดขึ้นสัญเจตนา

ผัสสะจบลงที่ผัสสะมั้ย !ไม่ฃ

จบลงที่เวทนา พระองค์ท่านถึงตรัสว่า

"ธรรมทั้งปวงรวมลงที่เวทนา"

แน่นอนทีเดียวจิตที่มีอวิชชาเนี่ย

ขณะใดที่ปัญญาญาณไม่เกิดร่วมในขณะที่จิตมาหยั่งรู้เวทนา

ไม่เห็นการเกิด ไม่เห็นการดับของเวทนา ไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงของเวทนา

เวทนาเป็นปัจจัยให้เกิดตัณหา

แต่เมื่อใดขณะใดที่จิตได้รู้เท่าทัน

ก็คือตัวปัญญารู้เท่าทันซึ่งความเกิดและความดับของเวทนา

มันจะไม่ต่อยอดไปนะ มันจะดับ มันจะสิ้นสุดลงตรงนั้น

เวทานาดับตัณหาดับ ตัณหาดับอุปทานดับ

สําหรับจิตที่หลุดพ้นแล้วโดยสมบูรณ์ เค้าจะสิ้นสุดลงที่เวทนา

สิ้นสุดลงที่เวทนา จะไม่มีการสืบต่อของตัวสังขาร

ตัวรักตัวชัง ตัวตัวตัณหา จะสิ้นสุดลงที่เวทนา

สภาวธรรมที่

อวิชชาตัณหาอุปาทานหยั่งลงไม่ได้ก็คือสภาวะธรรม

ของกฏแห่งไตรลักษณ์ อนิจจังทุกขังอนัตตา

ที่เรานิยามว่าสภาวะการเกิดและการดับนั่นเอง

ทุกๆอิริยาบถย่อยพระองค์ท่านตรัสว่าเป็นสัมปชัญญะ สัมปชาโน หมวดสัมปชัญญะบรรพ

เพราะฉะนั้นสติที่เข้าไปรู้ไปเห็น ในการเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงของรูปและนามจะเป็นสัมมาสติได้ก็ต่อเมื่อมีกําลังของสัมปชัญญะเป็นฐานเท่านั้น

https://youtu.be/p5YDIOYDCXc

" แต่ถ้าว่าสมองส่วนนั้นน่ะที่ตัวผัสสะการตีความ

กระบวนการของความคิด คอนเซปต์เนี่ยมันหยุดการทํางานปุ๊บ

อะไรเกิดขึ้น ! มันมีผลทําให้ทุกขเวทนามันดับไปอย่างรวดเร็ว

อันนี้ก็เป็นเรื่องที่อัศจรรย์มาก อนิมิตตเจโตสมาธิ

เพราะฉะนั้นเมื่อผัสสะเป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา

ถ้าผัสสะดับหรือว่าผัสสะหยุด

แล้วเวทนาอะไรที่เหลืออยู่ น่าติดตามน่าศึกษามาก

-----

มีศัพท์ศัพท์หนึ่งที่พระองค์ท่านตรัสว่า

"สัญเจตนา"

มีพระสูตรหนึ่งที่ว่า

ธรรมทั้งปวงมีผัสสะเป็นแดนเกิด

อย่างถ้าเราไปดูในปฏิจจสมุปบาท

มีอวิชชามีสังขารวิญญาณมีนามรูป

อายตนะ ผัสสะ เวทนา

ขันธ์ห้ามาครบพร้อม ครบพร้อมมั้ยมันขาดอะไรไป วิญญาณมีแล้วสังขารมีแล้ว

เวทนามีแล้ว รูปนาม รูปมีแล้วอะไรที่ศัพท์ศัพท์หนึ่งที่ยังไม่เกิดขึ้น “สัญญา”

สัญญาไปอยู่ตรงไหน

ขันธ์เนี่ย สัญญาไปอยู่ตรงไหน

ฉะนั้นมีพระสูตรอีกพระสูตรหนึ่ง

พระองค์ท่านตรัสว่า "ผัสสะก็คือสัญเจตนา" สองศัพท์นั้นติดกันนะ

สมาสกันนะ สัญ-เจตนา

แต่ ณ วันนี้ก็ตอบให้ได้เลยว่าสภาวะของสัญญาเวธยิตนิโรธตอนที่ดับสัญญานะมันมีจุดจุดหนึ่ง

จุดดับสัญญากับจุดดับผัสสะมันคนละจุดนะ มันคนละจุด

เพราะฉะนั้นนี่ตอบแล้วนะตอบให้มากกว่านี้ก็คงไม่ได้

ความแจ่มแจ้งนี้จะต้องเกิดขึ้นจากที่เราได้ไปสัมผัสแล้ว

เป็นประสบการณ์ตรง ประมาณนี้

.

วันนี้ตอบได้ที่สุดของที่สุดก็คือ..

ตำแหน่งของดับสัญญากับตําแหน่งของดับผัสสะซึ่งเป็นตัวอนิมิตตเจโตสมาธินั้นแตกต่างกัน

ไม่ใช่จุดเดียวกัน

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

.เราใช้ความคิดความนึกในการประกอบกิจกรรม

ในชีวิตประจําวันมาเยอะมาก..มาเยอะมาก

นอกจากความคิดนึกที่เราใช้ไปแล้วเนี่ย

มันมีสิ่งที่ตกค้าง

สิ่งที่ตกค้างที่มันเคยเกิดร่วมกับความคิด

.

อะไรที่ตกค้าง !

ความคิดที่ตกค้างจะวนกลับเข้ามาอีก

เวียนเข้ามาอีกหลายรอบหลายครั้ง

อารมณ์ใดที่เรารับรู้ครั้งแรกที่ประกอบด้วยความรู้สึกที่ว่า..

พึงพอใจและไม่พึงพอใจอารมณ์นั่นแหละจะเป็นอารมณ์ที่ตกค้าง

วนกลับเข้ามาครั้งแล้วครั้งเล่า

เพื่อให้จิตได้เรียนรู้นะ

เพื่อให้จิตได้เห็น

.

หากเราไม่รู้ไม่เห็น มันเป็นเสมือนหนึ่งบทเรียนที่จะต้องกลับมาซ้ำซาก

แต่ถ้าหากว่าเรารู้เราเห็นตรงตามความเป็นจริงมันจะไม่วนนะมันจะไม่วน

จะไม่มีการพัวพันจะไม่นํามาซึ่งความขัดแย้งจะไม่นํามาซึ่งความกลัว

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

Sabbāpapāṇaṃ akaraṇaṃ,

สัพพะปาปัสสะ อะกะระณัง

sabbakusalassa sampādanam,

กุสะลัสสูปะสัมปะทาsaccittapariyodapanaṃ

สะจิตตะปะริโยทะปะนัง

- etaṃ buddhāna sāsanaṃ.

เอตัง พุทธานะสาสะนัง*

.

ความไม่ทำบาปทั้งปวงความบำเพ็ญกุศลให้ถึงพร้อม ความชำระจิตของตนให้ผ่องแผ้วนี้เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า

*เนื่องในวโรกาสวันมาฆะบูชาที่

๒๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๗

ศูนย์ปฏิบัติธรรมวัดถ้ำดอยโตน วัดใหม่มอวาคี วัดขุนป๋วย

เมื่อใดที่จิตไม่ขึ้นอยู่ ไม่ถูกครอบงําด้วยการเลือกอารมณ์

อิสระจากการเลือกทั้งปวง

พื้นที่ของความคิด พื้นที่ของความนึก

พื้นที่ของการปรุงแต่งมันจะยุติบทบาทลงทันที

โลกแห่งความรักช้างโลกแห่งความกลัวโลกแห่งความขัดแย้งมันจะยุติ

...

เมื่อไปถึงจุดจุดหนึ่งสายธารแห่งความสืบต่อระหว่างความเกิดและความดับมันจะสิ้นสุด

มันจะตัดขาดไปจากกัน

จะไม่มีสภาวะความเกิดใหม่ของรูปและนามมาสืบต่อ

เรานิยามว่าดับสุดท้าย ดับสิ้นสุดลงจริงจริง ของความสืบต่อ

ไม่มีความสืบต่ออันใหม่ของรูปและนาม

มาเชื่อมต่ออีกแล้วเมื่อไม่มีความสืบต่อแห่งการเกิด

ก็ไม่มีความสืบต่อแห่งการดํารงอยู่

เมื่อไม่มีความเกิดจะมีความดับได้อย่างไร

สภาวะที่ไม่มีภาวะความเกิดและความดับ

ไม่มีการปรากฏอยู่เลยซึ่งความเกิดและความดับของรูปและนาม

เรียกว่าสภาวะนิพพาน

จิตเนี่ยมันเริ่มมันรับรู้อารมณ์แล้วเนี่ย

ทางทวารทางช่องทางทั้ง ๖ นะ

มันไปรับรู้วิญญาณ

วิญญาณก็ทําหน้าที่รับรู้อารมณ์แต่ละขณะผ่านช่องทางการเห็นได้ยินได้กลิ่นลิ้มรสสัมผัส

ผ่านความคิดนึกนะ ผ่านความคิด

รู้แล้ว เห็นแล้วเนี่ย มันจบลงตรงนั้นไหม จบลงที่การเห็นทางตาการได้ยินทางหู

กระบวนการรับรู้ไม่ได้จบลงตรงนั้น !

กระบวนการรับรู้จะมาจบที่มโนวิญญาณ

พี่พระพุทธองค์ท่านตรัส ที่พระอาจารย์ยกพระสูตรมาบ่อยครั้ง

.

กระบวนการรับรู้มันมีขั้นตอนยังไงมีสเต็ปยังไง

ตาไม่บอด หูไม่หนวกเนี่ย

ก็จะรับรู้นะรับรู้คือตัววิญญาณธาตุ ก็จะทําหน้าที่ไปรู้อารมณ์ทาง

อายตนะหรือว่าทางช่องทางทั้ง ๖

ได้เห็นได้ยินได้กลิ่นลิ้มรสสัมผัส มันจะจบลงที่ความคิดนึกเสมอ

คืออายตนะภายนอก อายนะภายในกระทบกันแล้ว

วิญญาณไปรับรู้อารมณ์นั้นว่า มีคลื่นของอารมณ์

เข้ามาสัมผัสกับจักขุประสาท มาสัมผัสกับโสตประสาทนี่มีธาตุรู้ขึ้นมา

ตัวธาตุรู้ตัวนี้ก็เรียกว่าวิญญาณ

.

รู้อารมณ์ทางการเห็นทางตานี้เรียกว่าจักขุวิญญาณ

รู้อารมณ์ทางหูนี่ เค้าเรียกว่าโสตะวิญญาณ

อายตนะภายนอก อายตนะภายใน

วิญญาณธาตุรู้ธรรม ๓ อย่างนี้ภิกษุทั้งหลายเป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ

.

มาละโลกแห่งความคิด โลกแห่งความนึก

โลกแห่งการเปรียบเทียบ โลกของข้อมูลมาละ

ก็คือก็คือตัวผัสสะ

ผัสสะตัวนี้ ที่เราเคยได้ยินทั่วไปนะ

ผัสสะทางตา ผัสสะทางหู ผัสสะอันนี้ก็ผัสสะเหมือนกันแต่ว่าไม่ใช่ผัสสะที่เป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา

ในปฏิจจสมุปบาทที่ว่า "ผัสสะเป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา เวทนาเป็นปัจจัยให้เกิดตัณหา"

ผัสสะในปฏิจจสมุปบาทหมายถึงมโนสัมผัสนะ

มโนสัมผัส หรือในพระสูตรใช้คําว่า "สัญเจตนา"

ก็คือจิตไปสัมผัสกับความต่าง ไปสัมผัสกับความหลากหลายของความจํา

มันจำอะไรล่ะความหลากหลาย

มันจําอารมณ์กับความหลากหลายทางอารมณ์

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

ศีล สมาธิ ปัญญา หรือไตรสิกขา เปรียบเหมือนเรือหรือแพ นำจิตไปสู่งฝั่ง

ขณะนี้เรากำลังดำเนินไปบนเส้นทางแห่งมรรค

.

รูปและนามดำรงอยู่ได้เพราะความสืบต่อ ของลมหายใจ

นาม ก็มความสืบต่อของเวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน

เมื่อการสืบตอ่สิ้นสุดลง สิ้นสุดลงในโมเมนต์การดับ เรียกว่าวดับสุดท้าย

ไม่มีการเกิดของรูปและนามมาสืบต่อ

สภาวะไม่เกิด ไม่ดับ คือสภาวะ นิพพาน

https://youtu.be/WFf6KU2iNis

จะมีคําถามว่า ทําไมถึงจะต้องอาศัยกําลัง อาศัยสมาธิระดับอัปปนาสมาธิหรือระดับฌาน เพราะว่าในโลกของกามสัญญา การรับรู้ในระดับรูปสัญญาหรือระดับฌานจิต นิวรณ์ ๕ ได้ดับไปหมดแล้ว จิตมีกําลังมาก อกุศลธรรมทั้งหลาย กามสัญญา ทุกขเวทนา ย่อมดับไปเมื่อจิตบรรลุถึงปฐมฌาน พูดถึงคําว่าบรรลุ เราอยู่ในกามภูมิเนี่ยเราไปบรรลุถึงระดับรูปภูมิ หรือเราอยู่ในระดับกามสัญญาแล้วเราฝึกจิต เข้าไปถึงระดับรูปสัญญา ซึ่งมันไม่ใช่ภูมิของเรานะ พระองค์ท่านนิยามใช้คําว่า"บรรลุถึง" "เข้าถึงบรรลุถึง" เมื่อมรรคมีองค์ ๘ ได้ครบแล้วเนี่ย จิตก็จะบรรลุถึงวิมุตติ อันนี้ก็เรียกว่าบรรลุพระนิพพาน เข้าถึงพระนิพพาน คําที่ใช้กับการบรรลุสองสภาวะคือบรรลุฌานจิตกับบรรลุ โลกุตระ นิพพาน หรือวิมุตตินะ จะเป็นนัยยะแบบนี้นะคำว่า"ตรัสรู้" * ปิยทัสสี ภิกขุ *

เมื่อวิญญานนี้ไปต้ังอยู่ในอารมณ์ใด ความเพลินความยินดีในอารมณ์นั้นเกิดขึ้น จิตที่มีอวิชชาไม่รู้เท่าทัน ภพย่อมหยั่งลง

.

วิญญานมันเกิดดับ ที่มันไม่ดับรอบก็เพราะมันมีสันตติตัณหา มันสืบต่อ

-* จิตนี้ต้องมีประสพการณ์เข้าไปดับรอบขณะที่มีชีวิตอยู่ได้ดังปรารถนาบ่อย ๆ ไม่ใช่อะไรอื่นก็คือสภาวะของนิพพานธาตุนั่นเอง *-

เมื่อจิตอยู่กับกายก็จะเห็นการเคลื่อนของลมหายใจเข้าออก

อันนี้องค์ความรู้ขั้นพื้นฐานนะ

เมื่อจิตอยู่กับความคิดก็จะเห็นการเคลื่อนของสัญญาภาพ

ของเวทนาสุขทุกข์

ของความรักชัง

ที่มันพัวพันในอารมณ์ในสัญญา

.

ชัดแล้วก็กลับมา

ที่การเคลื่อนของลมหายใจ

จิตได้มาสัมผัสกับสิ่งใหม่แล้ว

เป็นรางวัลเป็นของขวัญอันล้ำค่าเลย

มันใหม่อยู่เสมอของขวัญอันนี้

ปัจจุบันนั่นเองเป็นของขวัญอันล้ำค่าสําหรับชีวิต

ใครที่ไม่เห็นคุณค่าไม่เห็นรางวัลอันพิเศษ

ที่ธรรมชาติหยิบยื่นขึ้นมาก็ไปไขว่คว้าไปแสวงหาในโลกอดีตอนาคต.

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

ทุกขณะทุกโมเมนต์ที่ความหวังผุดขึ้นมา

นั่นคือจิตจะเคลื่อนเข้าไปสู่มิติของความคิด

สมองก็จะคิด สมองก็จะนึก

จิตก็ปรุงแต่งโดยอาศัยรูปของความคิดนี้ไปปรุง

ปรุงแล้วก็ปรุง

.

ทุกครั้งที่เราหวัง

เราเหน็ดเหนื่อยนะ

จิตเรานี้เหนื่อย ทุกคนบอกว่าเหนื่อยมาก

เหนื่อยกับการเติมเต็มให้กับความหวัง

ไม่หวังก็อยู่ไม่ได้ อยู่ในโลกสังคมไม่ได้

แต่องค์ความรู้สมาธิวิปัสสนานี้

จะให้เราได้พักจากการหวัง

.

ทุกครั้งที่เราหวังนั้น

เราอยู่ในรูปลู่วิ่งละ

ทุกคนมีเวย์มีมีช่องทางมีลู่วิ่งของตัวเอง

มีความหวังแตกต่างกันไป

นั่นคือเรากําลังวิ่งไปบนลู่วิ่งแห่งความหวัง

เหนื่อยเหนื่อยมาก

ชีวิตก็มีรางวัลให้กับมนุษย์กับสรรพสัตว์เหมือนกัน

ในโมเมนต์ที่เราหลับนะความหวังก็ยุติการทํางาน

เราก็บอกว่าเราได้พักแล้ว

ตื่นจากหลับมันก็หวังอีก มันก็เหน็ดเหนื่อยอยู่บนลู่วิ่งอีก จะเป็นเช่นนี้

.

นอกจากการหลับแล้ว ซึ่งยังไม่เพียงพอต่อการพักของจิตวิญญาณ

ผู้ที่มีองค์ความรู้สมาธิและวิปัสสนา เขาจะมีการพักผ่อนที่ดีเลิศนะ

พักจากความเหนื่อยล้าที่เราต้องวิ่งไป

กับกิจกรรมที่ตอบสนองความหวังของเรา

เราเหนื่อยล้ามาก

.

เรามีองค์ความรู้สมาธิวิปัสสนา

มารับรู้กับกฏแห่งความเป็นจริงที่กําลังเปลี่ยนแปลง

โดยไม่ต้องหวังเลย เพราะอะไร

มันหวังไม่ได้ เมื่อใดมาอยู่กับกฏแห่งการเปลี่ยนแปลงอยู่กับการเกิดดับ

ความคุ้นเคยกิจกรรมในการเติมเต็มให้กับความหวัง

มันจะยุติบทบาทเองไม่ต้องปฏิเสธไม่ต้องไปปิดกั้นอะไรมัน

นั่นคือความงดงาม

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

* ค ว า ม ส ง บ นั้ น ห ยิ บ ยี่ น ค ว า ม สุ ข ใ ห้ เ ส ม อ *

ทุกคนบอกว่าเหนื่อย เราเหนื่อยล้ากับการที่จะต้องมาแบก

ความคิดความขัดแย้งนี้ไว้

สมาธิและวิปัสสนาจะเป็นศิลปะ เป็นองค์ความรู้

ที่จะทำให้การรับรู้ของเรา ชีวิตของเราเนี่ยได้พักบ้าง ได้พักบ้าง

เมื่อมันได้พัก นั่นคือจิตเข้าไปสัมผัสกับความสงบ

พักจากความคิด สงบจากความคิด ระงับจากความคิด

จากไม่กี่ขณะไปสู่หลาย ๆ ขณะ

จากไม่กี่ชั่วโมงเป็นหลายชั่วโมงจาก

ที่ไม่ได้ดังปรารถนาก็ได้ดังปรารถนา

ความสงบนั้นย่อมหยิบยื่นความสุขมาให้เสมอ

เราจะได้สัมผัสกับ

มิติใหม่ของความสุข

ก็คือความสุขที่อิงอยู่บนความสงบ

แต่ความสุขใดที่ไม่มีความสงบเป็นพื้นฐาน

มันก็เป็นความสุขอย่างที่เราได้สัมผัสนั่นแหละ

เกิดขึ้นเพียงชั่วขณะแล้วก็หายไป

เราต้องมีกิจกรรมเพื่อให้เกิดความสุข

ให้เกิดความบันเทิงแบบนั้นอีก

แต่ความสุขที่เกิดจากความสงบน่ะมันกินช่วงนาน

เราไม่ต้องเหน็ดเหนื่อยกับความเคยชินแบบนั้นอีกแล้วนะ

กับโลกที่มันต้องมีการแข่งขัน

ต้องใช้ความคิดนึก

ต้องมีการวางแผน

ใน24ชั่วโมงแล้วนอกจากการหลับแล้ว

จะมีชั่วโมงของการพักจากโลกแห่งความเคยชินน่ะ

เคยชินจากโลกของความคิดนึกปรุงแต่ง

ก่อนนอนหนึ่งชั่วโมง

หลังตื่นนอนหนึ่งชั่วโมง

ให้จิตเราไปเสพคุ้นกับภาวะความสงบนั้นบ้าง

ซึ่งมันมีอยู่แล้วล่ะ

เมื่อใดที่จิตมันยุติการแสวงหา

เมื่อใดที่จิตยุติการเลือกอารมณ์

ความสงบจะมาทันทีเลย

ไม่ต้องใช้อุบายวิธีเทคนิคให้ยากลําบากให้ซับซ้อน

โมเมนต์ใดขณะใดที่จิตอิสระจากการเลือกอารมณ์

เมื่อใดขณะใดที่จิตอิสระจากแรงปรารถนา

จากแรงต้องการ จากเจตจํานงมุ่งหวังในอารมณ์ทั้งปวง

ความสงบจะมาทันที

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

* คุณสมบัติของรูปและนามคือการเคลื่อน การเปลี่ยนแปลง *

- - -

" เมื่อเราเอาความรู้สึกตั้งไว้ตามจุดต่าง ๆ เราก็จะรับรู้ เราก็จะไปประจักษ์ กับคุณสมบัติของกาย คือมันมีสภาวะหนึ่ง มีธาตุหนึ่ง กำลังเคลื่อน แท้ที่จริงทุกธาตุมีการเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงอยู่แล้วล่ะ แต่เห็นการเคลื่อนของธาตุลมได้ชัดกว่าธาตุอื่นนะ เมื่อใดที่จิตอยู่กับความคิด จิตจะเห็นการเคลื่อนขององค์ประกอบความคิด เหมือนกับเมื่อกี้เมื่อจิตอยู่กับกายก็จะเห็นการเคลื่อนของธาตุลม ลมหายใจเข้าออก เมื่อใดที่จิตอยู่กับความคิด จิตก็จะเห็นองค์ประกอบความคิด ในการรู้ ในการเห็น ขององค์ประกอบความคิดน่ะ เป็นอารมณ์ 'อดีต' หรือ 'อนาคต' ความรู้สึกร่วมเป็น 'สุข' หรือ 'ทุกข์' ในสุขและทุกข์นั้นมีความ 'พึงพอใจ' หรือ "ไม่พึงพอใจ' เกิดร่วมไหม

รู้แบบนี้เห็นแบบนี้นั่นแหละคือ

รู้ ตรง ตาม ความเป็นจริง " * ปิยทัสสี ภิกขุ *

เราได้มาร่วมกันสัมผัสรู้ตระหนักรู้หยั่งรู้ประจักษ์แจ้ง

หยั่งรู้สู่ความจริงที่กําลังปรากฏ

เพียงขณะเดียวแล้วสลายไป

ขณะใหม่มาแทนที่แล้วสลายไปอย่างรวดเร็ว

นี่คือกฎแห่งการเปลี่ยนแปลง นี่คือคุณสมบัติของรูปและนาม

นี่คือคุณสมบัติของทุกสรรพสิ่งในสังขตะ ในโลกิยะในโลกของเวลาในโลกของเวลา

เมื่อก่อน..เราไม่เห็นสัจจะของเวลานะ

เพราะอะไร

เพราะเราอยู่ห้วงของอดีตอนาคตไง

ไปอยู่กับเวลาที่ผ่านไปแล้ว

ไปพัวพันกับเวลาที่ยังไม่ปรากฏยังไม่เกิดขึ้น

แล้วเราได้อะไร! นั่นแหละสิ่งที่เราได้

ความยึดความติด

ความฟุ้งซ่าน

ความขัดแย้ง

ความกลัว

ความกังวล

นั่นละของแถมที่เราได้มาจากที่ไปพัวพันในโลกอดีตอนาคต

- - -

ก็มีเด็กมาถาม เอ๊คําว่า

นิพพานในมันซึ่งเป็นสิ่งที่ไกล

ไกลจากการทําความเข้าใจ ไกลจากความเข้าถึงสําหรับผู้ที่ยังไม่ได้ใส่ใจบนเส้นทางนี้

แต่ว่าพอที่จะนิยามเอาความหมายสภาวะ ที่สื่อกันได้ง่ายง่ายเนี่ย

จิตที่ถึงนิพพานแล้วผลของสภาวะนิพพานเป็นเช่นใด

หมายถึงว่าไม่ใช่ว่าอยู่จิตที่เข้าถึงนิพพานแล้วก็อยู่นิพพานตลอดไม่ใช่นะ

จิตที่เข้าถึงนิพพานแล้วตราบใดที่ยังมีวิบากของขันธ์อยู่

จิตก็จะลงมาร่วมกับเวลา มาอยู่กับรูปนาม

มาอยู่กับสมมุติอ่ะ

.

แล้วเมื่อใดที่จิตมาอยู่กับโลกของรูปและนามเนี่ย

จิตของเค้า การรับรู้ของเค้าจะเป็นยังไง

.

มันมีหลายระดับที่จะบ่งบอกชัดว่าสภาวะผลของนิพพานเนี่ยจิตที่เป็นอิสระแล้วเป็นเช่นไร

มันจะตรงกันข้ามกับตัวตัณหาอุปทานนะ

ตัวตัณหาเนี่ยเป็นเหตุแห่งสภาวะเหตุแห่งทุกข์

ที่ว่าจะมาร้อยรัดจิตให้ติดอยู่ในอารมณ์ที่จิตเข้าไปรู้นะ

มีลักษณะความพร่อง

คือจะเห็นแต่ความพร่องเห็นแต่โลกของตัวตนที่ไม่เคยอิ่ม

เมื่อมันไม่อิ่มมันพร่องมันก็ต้องมีการเติมเต็ม

ชีวิตของสัตว์โลกเนี่ยขับเคลื่อนไปเพื่อการเติมเต็ม

ให้กับอัตลักษณ์ให้กับตัวตนให้กับความรู้สึกไม่มีที่สิ้นสุด

เราตกเป็นทาสของสิ่งนี้

.

ปัจจุบันนี้ชาตินี้ยังปลดเปลื้องยังหลงอยู่ในสภาวะการเติมเต็ม

มันก็ต้องไปเติมเต็มในชาติถัดไปแหละ

มันจะยุติตัวมันลงได้ยังไงสภาวะการเติมเต็มนะ

นั่นคือสภาวะของจิตที่พ้นไปจากการเติมเต็มแล้ว

พ้นไปจากความพร่องจากตัณหาแล้ว

ก็คือสภาวะจิตเค้าจะไม่มีความพร่อง

คือมันเต็มอยู่ตลอดเวลา

ความเต็มไม่มีขอบเขตนะ

คุรุอาจารย์บางท่านบอกว่ามันเต็มไปทั่วจักรวาล

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

============

ให้เราสังเกตปริมาณลักษณะ

ของลมหายใจก็ละเอียดลงลดน้อยลง

จิตละเอียดลมหายใจละเอียด

.

มีอุบายวิธีในการเข้าไปสู่ ณ จุดกึ่งกลางสมอง

เป็นการรับรู้ผ่านความรู้สึกล้วน ๆ

เป็นความรู้สึกที่ไม่แบ่งแยก

ไม่นิยามว่าใครเป็นผู้รู้สึก

.

อัตลักษณฺ์ ภาพลักษณ์ตัวตนที่มันโลดแล่น

ไปในโลกของความคิดมันยุติลงแล้วนะ

เป็นการรับรู้ที่ไม่แบ่งแยก

เป็นการรับรู้ที่ไม่มีการเทียบเคียงไม่มีการเปรียบเทียบ

เป็นการรับรู้ที่ไม่มีเงื่อนไข

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

ก่อนที่จิตจะเข้าถึงอัปปนาสมาธิ

จะผ่านขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ

ขณิกสมาธิก็คือลมหายใจเข้าสั้นออกสั้น

อุปจารสมาธิก็คือ

เป็นผู้กำหนดรู้กองลมทั้งปวงหรือกายทั้งปวง

รากศัพท์ภาษาบาลีใช้คำว่า "สัพพะกายะสังขาระ"

กายสังขารคืออะไรก็คือ ลมอัสสาสะปัสสาสะ

นั่นหมายถึงว่าเอกัคคตาจิต

หรือความเป็นหนึ่ง จะเริ่มนะ

มันจะผุดขึ้นมา ในระดับที่สองของอานาปานสติ

ก็คือขณิกสมาธินั่นเอง

แล้วภาวะความเป็นหนึ่ง เอกัคคตาก็จะมีกำลังมากขึ้นตั้งมั่นได้นานขึ้น

.

เราอย่าลืมนะ โดยสภาวะเนี่ย

เอกัคคตาจิตตั้งมั่นอยู่ได้นานเท่าใด

ปีติและสุขและอุเบกขาก็ตั้งมั่นอยู่ได้นานเท่านั้น

สภาวะบางสภาวะ อารมณ์บางอารมณ์อาจจะมีปีติ อาจจะมีสุข

อาจจะมีอุเบกขา แต่ถ้าไม่ประกอบ

กับเอกัคคตา นั้นไม่ใช่เป็นปีติและสุขในระดับฌานจิต

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

สุขหรือทุกข์ สมหวังหรือพลาดหวัง รักหรือชัง จะไม่เกิดร่วมกับปัจจุบันขณะ

.

วันนี้ก็จะมีอุบายวิธีใหม่นะ

มาแบ่งปันกับผู้ปฏิบัติที่ยังไม่สัมผัส

กับความสงบระงับจากสังขาร จากตัวปรุงแต่ง

ก็คือทุกครั้งที่จิตเรามีความเพลิน

ในอารมณ์รูปรสกลิ่นเสียงสัมผัสในความคิดนึกนะ

จุดที่ตั้งแห่งความเพลินที่มันดึงจิตไปร่วม ก็คือปลายลิ้นนะ ปลายลิ้น

จุดสัมผัสที่ปลายลิ้น

ใครที่ยังมีความเพลินในอารมณ์อยู่

ยังขัดแย้งในอารมณ์อยู่

ยังพัวพันในอารมณ์อยู่ลองดูนะให้เอาความรู้สึกมา

สัมผัสมาโฟกัสที่ปลายลิ้น

เป็นความรู้สึกล้วนๆนะไม่ใช้คำบริกรรม

ไม่ใช้จินตนาการ

รู้สึกอยู่ที่ปลายลิ้น

.

ผู้ปฏิบัติบางท่านก็โอ้ ! มันมีพลังแทงทะลุเข้าไปบนสมองเลย

แต่สำหรับผู้ที่สัมผัสกับจุดกึ่งกลางของสมองได้แล้ว

ขณะใดช่วงใดวาระใด

ที่จิตมันพยศนะ ความยึดความติดมันมีมาก

มันเพลินมากมันข้องเกี่ยวพัวพันอารมณ์มาก เขาก็จะใช้อุบายนะ

อยู่ตรงกลางระหว่างจุดกึ่งกลางสมองกับปลายลิ้น

ให้เราลากเส้นตรงมาจากกึ่งกลางสมองมาที่ปลายลิ้น

เสร็จแล้วให้เราเอาความรู้สึกไว้กึ่งกลางของเส้นนี้

อ้นนี้ลึกมากนะ เงียบระงับ

หยุดทันทีเลย

นี่เขาเรียกว่ามันเผาแล้ว

เผาความเพลิน

เผาความยึดความติด เผาความฟุ้งซ่าน

แล้วจะอยู่กึ่งกลางระหว่างสมองกับปลายลิ้น

หรือว่าจะอยู่ที่เป็นหนึ่งเดียวกับปลายลิ้นก็ได้นะ

อันไหนที่มันชัด ที่ยังความสงบระงับให้เกิดขึ้น

อยู่ตรงนั้น

ส่วนใครที่เห็นการเกิดการดับ

เห็นการเปลี่ยนแปลงอย่างชัดเจนแล้ว

ก็ไม่ต้องมาใช้วิธีนี้นะ

ธรรมบรรยายเรื่อง กามสุข เนกขัมมสุข วิมุตติสุข เป็นไฉน

- -

หลังจากออกจากสภาวะนิพพานธาตุ หรือหลังจากเสวยผลญานแล้ว

ความสุข ความอิ่มเอม ปิติ อันเป็นผลจากพลังของนิพพานธาตุ

ให้ผลอันหาประมาณมิได้

อันเป็นที่มาคำว่า นิพพานังปรมังสุขขัง หมายถึงแบบนี้นะ

คืออุเบกขากับความเพลินในอุเบกขาเขาไม่ใช่ตัวเดียวกัน ? อ๋อพระองค์ท่านตรัสว่าเป็นเวทนาชั้นเลิศ ก็ไหน ๆ ก็มาถึงตรงนี้แล้วเนาะแท้ที่จริงเนี่ยพอจิตเข้าไปสู่ ระดับรูปสัญญาแม้แต่ปฐมฌานเนี่ยนะ อะไรดับไปรู้มั้ย นิวรณ์ดับ อภิชฌาและโทมนัสดับ อกุศลธรรมดับ แล้วความยินดีในความเพลินมันก็เป็นอกุศลธรรม บางคนก็เอ้ ทำไมการบันทึกคำสอนของพุทธะนั้นมันช่างย้อนแย้งกัน ก็ไหนว่าอกุศลธรรมดับ นิวรณ์ธรรมดับไปในปฐมฌานแล้วเนี่ย กามสัญญาดับไปแล้วทำไมถึงยังมีความเพลินอยู่ อะไรอยู่ คือต้องแยกให้เป็นนะ หมายถึงว่าเมื่อใดที่ออกจากฌานจิต ความเพลินถึงจะเกิดขึ้น ถวิลหาจะเข้าไปอีก ผลของความระงับ ผลของสมาธิมันทำให้กายระงับ จิตสังขารระงับ มันเป็นสุขภายใน แล้วก็เอาล่ะ อันนี้พอออกมาแล้วนี่ก็ชื่นชม ฉันจะกลับเข้าไปอีก ชั้นจะให้เข้าให้มาก เข้าให้บ่อยครั้ง เข้าให้มากเข้าให้บ่อยครั้ง จะเป็นอย่างงี้ แล้วก็จะเป็นที่เรียกว่า เป็นเรื่องของท็อปปิคที่เหล่าอารยะ หรือว่าผู้ที่อารยบุคคลที่ยังไม่ถึงขั้นสุดท้ายที่เขาจะมาแชร์กันนะ วันนี้ท่านอยู่ในฌานที่เท่าไหร่ วันนี้ท่านดับสัญญาเวทยิตนิโรธได้กี่ครั้ง เนี่ยเขาก็จะพูดกันยังงี้ บทสนทนาเขาอ่ะ แต่บทสนทนาคนที่ยังไม่ถึงนะ จะไปกินอะไร จะไปเที่ยวที่ไหน จะไปคุยกับใคร อะไรประมาณนี้เนาะ ความเพลินมันก็คนละอย่าง มันก็เป็นความเพลินเหมือนกันแหละแต่มันละเอียดหยาบต่างกัน

เมื่อเราพูดถึงเวลา ในคำสอนของพุทธะ

อารมณ์และเวลานั้นจะแยกออกจากกันไม่ได้

อารมณ์มี ๓ ประเภท

.

อารมณ์เป็นส่วนอดีตภาษาบาลีก็ใช้คำว่า อะตีตารัมมะณาธัมมา

อารมณ์อันเป็นส่วนอนาคต อะนาคะตารัมมะณา ธัมมา

อารมณ์เป็นส่วนปัจจุบัน ปัจจุปปันนารัมมะณา ธัมมา

.

เราจะเห็นว่า

อารมณ์กับเวลานั้นมันจะ

เป็นสภาวะที่เนื่องด้วยกัน เกิดและดับร่วมกัน

อย่างนี้ในระดับโลกิยะนะ

ติดอารมณ์ก็คือไปติดเวลา

เพลินในอารมณ์ก็คือเพลินในเวลา

พัวพันอารมณ์ ก็คือพัวพันในเวลาจริงรึเปล่า

.

ก็เพราะเรา มองอารมณ์ผ่านตัวตน

เมื่อใดที่ผู้ปฏิบัติมองอารมณ์ผ่านเวลาไม่ใช่ผ่านตัวตน

เมื่อนั้นแสดงว่าจิตได้มองผ่านทะลุม่านของสมมติ

คือมองปรากฏการณ์นั้น

มองสภาวะธรรมนั้น

ตรงตามความเป็นจริง "

ปุจฉา วิสัชนา

ว่าด้วยสภาวะของ

ฌานสมาบัติ

ผลสมาบัติ

นิโรธสมาบัติ

อนุปาทิเสสนิพพาน

อนิมิตตเจโตสมาธิ

- ปิยทัสสี ภิกขุ -

{ ปุจฉา วิสัชนา ที่เข้มข้นด้วยเนื้อหา

ศโลกที่ตัดมาบางส่วนจะไม่ครอบคลุมความหมายของเนื้อหา

เพื่อมิให้คลาดเคลื่อนจากความเข้าใจที่ถูกต้อง

เชิญท่านสดับรับฟังโดยทั้งหมดเถิด }

------

" ใครที่ได้ดูในหนังสือเล่มสอง "ขอบเขตการรับรู้ของจิต

ก็จะทราบชัดว่า เมื่อไรที่จิตภาวะความเป็นเอกัคคตาถึงจะปรากฏ

เอกัคคตาปรากฏขึ้น ความเป็นหนึ่งจะตั้งมั่นบนฐานกาย ไม่ซัดส่าย

ไม่ไหลไปตามอารมณ์ ความคิด ความนึกในความจำอารมณ์

ที่ผ่านมาทางรูปรสกลิ่นเสียงสัมผัส .ความเป็นหนึ่งปรากฏขึ้นเมื่อใด

นั่นหมายถึงว่า ขณิกสมาธิ ความตั้งมั่นก็เกิดขึ้นเมื่อนั้นก็คือ

เอกัคคตาจิตจะเริ่มตรงนี้นะ เริ่มตรงนี้ "

มรณานุสติ โดยอาศัยคำบริกรรม

ตาย ตาย ตาย ตาย

ขณะของคำบริกรรม ในจังหวะการบริกรรม ให้เท่ากับ

การเคลื่อนของเข็มวินาทีนะ ตาย ตาย ตาย ตาย

ไม่ต้องเพ่งจุดใดเลย

มรณานุสสติและกุศลธรรมทั้งปวง ความรู้สึกจะไปรวมศูนย์ที่กึ่งกลางสมอง

" ขณะอย่าได้ล่วงเลยท่านทั้งหลายไป

บุคคลใดล่วงเลยขณะไป

บุคคลเหล่านั้นย่อมเบียดเสียดกันในนรก

ย่อมทนทุกข์เศร้าโศกอยู่สิ้นกาลนาน "

.

. . . ปรมัตถทีปนี อรรถกถา ขุททกนิกาย

เถรคาถา มาลุงกยปุตตเถรคาถา

เราเลือกได้ไหมการเคลื่อน

มันจะหยาบหรือละเอียด มันขึ้นอยู่กับเหตุและปัจจัย

มิใช่เกิดจากแรงปรารถนาของเรา

ภารกิจหน้าที่ของเราคือ อะไรที่กำลังชัด

อะไรที่กำลังเคลื่อน รูปหรือนามที่กำลังเคลื่อน

รับรู้สภาวะนั้น

เมื่อสภาวะ

ความเป็นจริงของรูปและนามเนี่ย

เกิดและดับอยู่เช่นนี้ ไม่ว่าหยาบหรือละเอียด

ไม่ว่าทุกข์หรือเหตุแห่งทุกข์

เกิดและดับ อยู่เช่นนี้

เป็นความว่างเปล่าปรากฏอยู่เพียงชั่วขณะ

แล้วตัณหาอุปาทานมันเข้าไปตั้งอยู่ได้ยังไง

มันอาศัยอยู่ได้ยังไง

ในเมื่อสภาวะมันเป็นความว่างเปล่า

เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดและดับอยู่ทุก ๆ ขณะ

ไม่มีอะไรตกค้างเลย

เมื่อมีอะไรตกค้างแล้ว

ตัณหาอุปาทาน มันไปตั้งอยู่ได้ยังไง อิงอาศัยอยู่ได้อย่างไร

จิตนี้มิได้ท่องเที่ยวไปในรูป !

จิตนี้ท่องเที่ยวไปในกามสัญญา

ความทรงจำอันเนื่องด้วยรูปที่เคยเห็นเสียงที่เคยได้ยินกลิ่นรสสัมผัส

แล้วอารมณ์เหล่านั้น กามสัญญาอันเป็นที่ตั้งแห่งความสุข

อารมณ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความสุขมันหยิบยื่นความสุขให้ตลอดหรือเปล่า

มันมีอยู่จริงไหมความสุขที่เคยเกิดแล้วสัมผัสแล้วชื่นชมแล้ว

สุขสมหวังแล้ว ไม่มีนะ

มันดับไปพร้อมกับเวลานั้นแหละ

เพียงโมเมนต์เดียวก็ดับไป

แล้วจิตหมกมุ่นอยู่ในอะไร

จิตหมกมุ่นอยู่ในสัญญาภาพ

สัญญาความจำใน

อารมณ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความสุข

จิตที่ท่องเที่ยวไปในโลกแห่งความคิด ในโลกของกามสัญญาเนี่ยะ

ความรู้สึกสุขทุกข์ก็เป็น "กามสุข"

พระพุทธองค์ท่านตรัสว่าความสุขอันเกิดจากกามคุณนั้นให้ความสุขเพียงเล็กน้อย

ให้ความคับแค้นใจมาก วิตกกังวลมาก

เมื่อใดที่จิต

เข้าไปถึงสภาวะหนึ่ง อิสระจากกำลังของนิวรณ์

สถานะของลมยาวมันจะเปลี่ยน

มันจะเปลี่ยนไป

ช่วงลมหายใจจะเปลี่ยนผ่าน

จากลมหายใจยาว เป็นลมหายใจสั้น

ช่วงการเปลี่ยนผ่าน จะเปลี่ยนผ่านช่วงลมหายใจออก

ยังไงก็แล้วแต่ มันจะเปลี่ยนผ่านยังไงเมื่อไร

หน้าที่ภารกิจของเราคือ

รู้ชัดประจักษ์ชัดกับการเปลี่ยนแปลง

ของลมหายใจ การเคลื่อนของลมหายใจ

การเปลี่ยนแปลงการเคลื่อนของความทรงจำ

ของความรู้สึกของความรักชัง

ของธาตุรู้

ส่วนการเคลื่อนจากหยาบไปละเอียดก็จะเป็นไปเอง

จะเป็นไปเอง

แม้กระทั่งว่าเคลื่อนจากโลกียะไปสู่โลกุตระก็เป็นไปเอง

ส่วนเห็นการเคลื่อนของลมหายใจนั้นเป็นรูปธรรม

ความอัศจรรย์อยู่ที่ว่า

เมื่อใดจิตเห็นการเปลี่ยนแปลงไม่ว่ารูปหรือนาม

เห็นการเปลี่ยนแปลงของสัญญาจากความจำหนึ่ง ไปสู่ความจำหนึ่ง

อย่าลืมนะผู้ที่เห็นความคิดอะ

.

ที่จิตเคลื่อนออกจากฐานกายไปสู่โลกแห่งความคิด

ผู้ปฏิบัติบางท่านก็เห็น เอ้ความคิดนิมีสัญญาภาพนะ มีความจำประกอบ

เขาก็จะเห็นในส่วนของความจำของสัญญา

เอ้ในความคิดมันมีความรู้สึกสุขทุกข์ประกอบร่วมนะอันนี้ก็ผ่านเวทนา

เอ้การรับรู้ความคิดมันมีความรักความชังประกอบด้วยนะอันนั้นก็ผ่านสังขาร

.

เราจะหยั่งลงตัวไหนล่ะ

หยั่งลงตัวไหนก็ได้ทั้งนั้นแหละนะก็เรียกว่าหยั่งรู้

ประจักษ์รู้ตรงตามสภาวะตรงตามความเป็นจริง

อานิสงส์แห่งการรับรู้ตรงตามความเป็นจริงแบบนี้มันจะเพิกถอนเพิกถอนอะไรสิงร้อยรัดไง สิ่งร้อยรัด

ความรักและความชัง

ที่มันอิงเวทนาอยู่อิงสุขอิงทุกข์อยู่

เมื่อเห็นเมื่อประจักษ์ เอ้อนี่คือความจำอันนี้คือความรู้สึก

อันนี้คือสัญญา

นี้คือเวทนา

นี้คือสังขาร

นี้คือวิญญาณในโมเม้นนั้นในขณะนั้น

ความผูกพันความเพลินความรักและความจำจะตั้งอยู่ไม่ได้จะตั้งอยู่ไม่ได้

นิยามว่าย่อมกำจัดเสียซึ่งอภิชฌาและโทมนัส

นิยามหมายถึงตัวนี้อ๋อมันดับไปเพราะนั่นหมายถึงว่ามันไม่มีที่ตั้งไม่มีที่อิงอาศัยนั่นเอง

..

และยิ่งชัดมากนะเมื่อใดที่จิตเห็นการเปลี่ยนแปลงของลม

เห็นการเคลื่อนของลมโมเม้นต์เดียวเท่านั้นสลายไป

โมเม้นต์ใหม่มาแทนที่สลายไป โมเม้นต์การเคลื่อนของลมหายใจอ่ะอันนี้ยิ่งชัดเลย

.

ใครจะไปนิยามว่าลมหายใจเป็นของคนนั้นคนนี้

นิยามไม่ได้ การรับรู้ที่ไม่ผ่านสัตว์บุคคลตัวตน

แล้วผ่านอะไร ก็ผ่านการเคลื่อน ผ่านการเปลี่ยนแปลงนี่ไง ผ่านการเกิดดับนี้ไง

.

นั่นแหละอภิชฌาและโทมนัสถึงไม่มีที่ยังลงไม่มีที่ตั้งลงไม่มีที่อิงอาศัย

ซึ่งพุทธะท่านนิยามบทสรุปว่าย่อมกำจัดเสียซึ่งสิ่งร้อยรัด กำจัดซึ่งสมุทัยนั่นเอง

* ปิยทัสสี ภิกขุ *

เราจะรู้ เราจะเห็นการทำงานของ ปัจจุบันขณะในพื้นที่ของนามธรรมได้อย่างไร

. . . เราไม่ลืมเลือนเวทนาจิตธรรมมันเป็นสภาวะที่อิงอาศัยกัน

ตัววิญญาณตัวขันธ์ 5 เนี่ยเมื่อวิญญาณปรากฏและแน่นอนทีเดียวมันจะมีสัญญาอยู่ในนั้น

มันจะมีเวทนาประกอบในนั้น

เวทนาก็คือความรู้สึก วิญญาณนั้นมันเป็นผลลัพธ์ออกมาจากการผ่านผัสสะ

วิญญาณนั้นก็คือเมื่อรับรู้อารมณ์แล้วเนี่ยนอกในกระทบกันเกิดธาตุรู้ขึ้นเกิดวิญญาณขึ้น

ธรรม 3 อย่างนี้เป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ

ผัสสะเป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา

เวทนาเป็นปัจจัยให้เกิดตัณหา

ตัวที่พึงพอใจในอารมณ์ที่มันปักลงในวิญญาณนั้นนะ

อันนั้นแหละก็แสดงว่ามันปักลงในอะไร

วิญญาณนั้นจะต้องประกอบไปด้วยสุขเวทนาแน่นอนนะ

สุขเวทนานี่แหละอันเป็นที่ตั้งแห่งตัณหา อันเป็นที่ตั้งแห่งความเพลิน " - ปิยทัสสี ภิกขุ -

" จิตที่อิสระจากการพัวพันในอารมณ์

จิตที่ไม่ถูกพัวพันด้วยความ รักความชัง

ไม่ถูกร้อยรัด ด้วยอภิฌชาและโทมนัส

ความรู้สึกจะไปรวมศูนย์ ที่กึ่งกลางสมองใช่ไหม

เบาอยู่ นิ่งอยู่

นี่แหละคือกำลังของปัญญา

จิตจะไม่ขวนขวายสิ่งใด

จะไม่พร่ำเพรียก

จะไม่เรียกหา จะไม่รอคอย

จะไม่คาดหวังในอารมณ์ทั้งปวง

ปัญญาญาณมันเกิดขึ้นแล้ว

เป็นการพักผ่อนทางจิตวิญญาณที่เลิศที่สุด "

ร่วมกันปฏิบัติภาวนา เนื่องในสัปดาห์วันวิสาขบูชา

"สภาวะ" นี้เราไปสัมผัสได้

ซึ่งสภาวะนี้เกิดจากเหตุและปัจจัย

ถ้าเราไม่เข้าใจองค์ประกอบของเหตุและปัจจัย

เราจะเข้าไปปรุงแต่ง เราจะอยู่กับสภาวะที่การปรุงแต่ง

ซึ่งการปรุงแต่งมันก็เป็นเหตุเป็นปัจจัยอีกอันที่เราสร้างขึ้นมาอีก

ไปสู่สภาวะที่ไม่สร้าง

ศิลปแห่งการไม่กระทำ

ศิลปแห่งการไม่แสวงหา

ศิลปแห่งการไม่เลือก

เป็นมิติที่คนละขั้วกับในชีวิตประจำวัน

ชีวิตประจำวันของเรานี่ต้องอาศัยการแสดง

การกระทำ แรงปรารถนา การเลือก

อันนี้สมมุติของโลก เราต้องอยู่แบบนั้น

ใน24 ชั่วโมงยกเว้นการหลับ

เราควรจะแบ่งเวลามาอยู่กับโลกแห่งความเป็นจริงอย่างที่มันเป็น

ไม่งั้นจิตจะหลงไปในบทบาทที่ตัวเองแสดง

หลงไปในความเพลิน ซึ่งให้ความสุขเพียงเล็กน้อย

ให้ความทุกข์มากเหลือเกิน

จิตเอาเครื่องปรุงแต่งนี้ มาเป็นตัวเป็นตน เป็นสัตว์เป็นบุคคล

เมื่อใดที่มาแจ่มแจ้งเห็นสายธารแห่ง

จากความจำนึงไปสู่ควมจำนึง

จากสัญญานึงไปสู่สัญญานึง

..

ขณะเดียวเท่านั้นสลายไปขณะใหม่มาแทนที่

การสืบต่อของสภาวะธรรมสั้นนิดเดียว

กฏแห่งความเปลี่ยนแปลงคือสภาวะอนิจจัง

จนถึงเวลาสายธารแห่งการเปลี่ยนแปลงสิ้นสุดลง

ไม่มีการสืบต่อของการเกิดและดับ

ไม่มีการสืบต่อของเวลา เป็นอกาลิโก

บรรลุสภาวะไม่มีการเคลื่อน ไม่มีจุติ ไม่มีอุบัติ นั้นคือที่สิ้นสุดแห่งทุกข์

อภิชฌาและโทมนัสทำหน้าที่ลักษณะอย่างไร

พึงพอใจและไม่พึงพอใจ รักหรือชังชอบหรือไม่ชอบ

พุทธะองค์ท่านตรัสว่าเป็นตัวตัณหาเป็นตัวสมุทัยเป็นเหตุ

อดีตก็ผ่านไปแล้วน่ะไม่หวนกลับมาเป็นความว่างเปล่า อนาคตก็เป็นเพียงจินตนาการ

แล้วไฉนว่าจิตถึงมาข้องมาเกี่ยวมาพัวพัน ในอารมณ์อดีตบ้างอนาคตบ้าง

ภาษาบาลีก็ใช้คำว่ามาปรุงแต่ง ปรุงแต่งยังไงก็คือเอาสัญญาภาพ

ในอารมณ์ที่รักเคยรักเคยชังเคยชอบไม่ชอบ มาปรุงแต่ง

เสมือนหนึ่งว่าเหตุการณ์นั้นมีอยู่เป็นอยู่

ยังมีความรักอยู่ยังมีความชังอยู่

ยังมีผู้รักผู้ชั่งผู้ชอบไม่ชอบก็เรียกว่าปรุงแต่ง

แท้ที่จริงแล้วจิตไม่ได้ติดในอารมณ์อดีตอนาคต

ต่จิตยึดติดในอารมณ์ที่ปรุงแต่งนะ

การเคลื่อนไหวก็คือกฎแห่งความเป็นอนิจจังเคลื่อนอยู่เนืองนิจ

และการเคลื่อน เคลื่อนเพียงขณะเดียวเท่านั้นเองก็สลายไป

การเคลื่อนไหวขณะใหม่ก็มาแทนที่นะ

สั้นนิดเดียว ไม่ยากไม่ยากนะ

สั้นนิดเดียว

ภาวะการเคลื่อน ภาวะการเกิดระดับ

สลับกันอยู่อย่างนี้น่ะ

เกิดดับ เกิดดับ

การเกิดขึ้นของสภาวะธรรมคือการเกิดขึ้นครั้งแรก

และมันเป็นการดับครั้งสุดท้าย

โดยสภาวธรรมจริง ๆ แล้วไม่มีอะไรตกค้างเลยนะ เป็นความว่างเปล่า

การรับรู้ในสภาวธรรมคือ"การรับรู้ครั้งแรกและครั้งสุดท้าย"

ไม่มีอะไรตกค้างเลย

เสมือนนกที่บินไปในอากาศไม่ทิ้งร่องรอยอะไรไว้

หากเราไม่มีองค์ความรู้สมาธิวิปัสสนา

การรับรู้ของเรามันจะทิ้งร่องรอยแห่งตัวตนไว้ในกาลเวลา

ในความสัมพันธ์

โดยอาศัยความรักความชังอภิชฌาและโทมนัส

ไปร้อยรัดจิตให้ติดอยู่ในสัญญาภาพ

เมื่อภาวะความเป็นผู้สังเกตชัด

เหมือนบุรุษยืนอยู่บนฝั่ง

ได้เห็นสายธารของการเปลี่ยนแปลง

เห็นสายธารแห่งการเกิดดับนี้ ไหลไป

ฉุดไม่ได้ รั้งไม่ได้ รักษาไม่ได้

เพียงเฝ้ามองและสังเกตุ ดังที่มันเป็นนั้น

#วิปัสสนาธรรม

1. ฐานโพรงจมูก 2. ปลายจมูก บริเวณสามเหลี่ยมเหนือริมฝีปากขึ้นไป 3. กึ่งกลางหน้าอกบริเวณลิ้นปี่ 4. ศูนย์กลางกายเหนือสะดือขึ้นมาสองนิ้ว ฐานใหม่หลังจากเกิดการเปลี่ยนแปลง ทุก ๆ 13,000 ปีจะมีแรงที่กระทำกับสุริยะของเรา ตอนนี้กุศลธรรมที่นับเนื่องด้วยมรรค การรับรู้จะอยู่ที่กึ่งกลางสมอง พื้นที่พลังแห่งการเกิด ในส่วนอกุศลธรรม ใจจะเป็นตัวรับรู้เป็นพลังแห่งความดับ เป็นที่ตั้งแห่งอกุศลธรรมทั้งหลาย 5. ถ้าต้องร้บรู้ลมหายใจเข้ายาว-ออกยาวต้องใช้ฐานบน"โหนกศรีษะขวา"

หลังจากนั้น พอลมหายใจเข้าสั้น-ออกสั้นก็จะไปตามวิถีเหมือนเดิม

"ญาณทัสสนะระดับพระอนาคามีจะบ่งบอกว่า 

ไม่กลับมาสู่โลกนี้อีกนะไม่กลับมาสู่กามภูมิอีก

. . .

คำว่าไม่กลับมาสู่โลกนี้ก็คือโลกของกามภูมิ 

กามสัญญา่ไม่กลับมาแล้ว 

เพราะอะไรไม่กลับมาเพราะเป็นผู้ที่ได้ดับ 

นันทิดับความเพลินดับความยินดีในกามธาตุได้แล้วเหลือแต่รูปธาตุ  "

* * * *

" ปัจจุบันขณะมาอยู่กับสภาวะที่ไม่สร้าง สักพักนึงกำลังของตัวปัญญา

กำลังของตัวสถิติดร็อปลงลดลง

แรงตัวอุปทานมันก็จะดึงจิตไปอีกอยู่กับสภาวะที่สร้าง

ภาวะที่สร้าง ภพที่สร้าง โดยอาศัยความยินดีความเพลินเนี่ย

แสวงหาอารมณ์ใหม่ #มันจูงจิตกระซิบจิต

ให้เคลื่อนจากสภาวะที่ไม่สร้างไปสู่ สภาวะที่สร้างไม่รู้จบ ไม่รู้จบ

----

ภารกิจของเราก็คือรู้เท่าทัน

อ่าวสร้างอีกแล้ว พึงพอใจอีกแล้ว

ในสุขเวทนา เพลินอีกแล้วในอารมณ์ที่พึงปรารถนา

อย่างงี้

การที่รู้เท่าทันและสร้างอีกแล้วเห็นอีกแล้ว

อันนี้คือ #การปลดเปลื้องเหตุแห่งทุกข์นะ

ไม่ต้องไปหงุดหงิดไม่ต้องไปตำหนิไม่ต้องไป

คาดโทษว่าใครเป็นคนผิดใครเป็นคนถูก "

ผู้ที่ไม่มั่นหมาย ผู้ที่ไปพ้นแล้วจาก

ความรักชังในสุขเวทนา ในทุกขเวทนา

ที่เกิดขึ้นในโลกียะนี้

สภาวธรรมทั้งปวงมันจะจบลงที่เวทนาใช่มั้ยจบลงที่ความรู้สึก

ใครที่ปลดเปลื้อง

ความพึงพอใจในสุขเวทนา

ปลดเปลื้อง

ความหงุดหงิด

ความเกลียดชัง

ปฏิฆะขุ่นเคืองในทุกขเวทนาได้

และไม่ยึดติดในอุเบกขาเวทนา

ซึ่งเป็นเวทนาชั้นเลิศ

ผู้ข้ามพ้นแล้วไม่มีสิ่งร้อยรัดแล้ว

ไม่มีอภิฌชาและโทมนัสในเวทนาทั้งปวงแล้ว

ผู้นั้นแลชื่อว่าเป็นผู้ "ปลงภาระวางภาระ"

ทั้งหลับและตื่น

ทั้งในสมาธินอกสมาธิ

หากว่าเรายังดับอวิชาตัณหาอุปทานยังไม่ได้

มันมีเทคนิคอุบายวิธี หนึ่ง ในนั้นก็คือ "ดำรงจิตให้อิสระจากการเลือก"

ก่อน 22 ก.ค. 2564 การรับรู้ทั้งปวงรวมลงที่เวทนา

เวทนาทั้งปวง กุศล อกุศล วิบาก รวมลงที่ใจ

-----

จุดศูนย์กลางแห่งการรับรู้ หลัง 22 ก.ค. 2564

สมองคือจุดศูนย์กลางแห่งการรับรู้ในส่วนกุศล วิบาก กิริยาจิต {- ฌานจิตเป็นกุศลธรรมเบื้องสูง -}

ใจเป็นจุดศูนย์กลางแห่งการรับรู้ในส่วนอกุศล {ที่ยังจิตให้เศร้าหมอง}

เมื่อจิตไม่รู้เท่าทันสุขเวทนาหนึ่งใดเกิดขึ้น ก็มีความเพลิน มีความยินดี ปรารถนาให้มากยิ่ง 

แรงปราถนานี้เกิดบ่อยครั้งมากครั้งบ่อยครั้งมากครั้ง 

มันทำให้จิตที่มีอวิชชาอยู่ 

ไปหลงยึดติดในกระบวนการเหล่านี้ว่ามีตัวตน

นี่ไงฉัน ฉันเพลินได้ ฉันมีความสุขอยู่กับสิ่งนั้น ฉันฉันและก็ฉัน 

แทนที่จะมองเป็นเวทนากลับไปยึดติดในเวทนาไปเพลินในสุขเวทนานั่นแหละตัวอุปาทานนะ 

------

ความคิดช่างซับซ้อน ความคิดนั้นช่างลึกลับ ความคิดนั้นช่างยากต่อการที่จะปล่อยวาง

ความคิดนั้นอันได้ผูกจิตไว้ พันธนาการจิตไว้ในโลกแห่งการปรุงแต่ง 

ไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่เราจะออกจากโลกของความคิด

มิใช่เรื่องง่ายเลยที่เราจะออกจากพันธนาการที่ความคิดมันพันธนาการไว้นะ  

จิตถูกพันธนาการไว้ด้วยความคิดนี้แหละ  

แต่เมื่อใดที่เราใช้ธัมมวิจยะหรือว่าใช้สัมมาสังกัปปะ  

อันเป็นผลจากตัวสัมมาทิฏฐิความเห็นที่ถูกต้อง

ธรรมชาติจิตจะมีความคิดอดีตอนาคตเป็นอารมณ์

เมื่อใดที่จิตอิสระจากพฤติกรรมของความคิด อดีต-อนาคต

จิตก็จะอยู่กับความรู้สึกอันเป็นปัจจุบันโดยที่ไม่ต้องมีการควบคุม

ไม่ต้องหาอุบายวิธีใดๆ 

เมื่อใดที่สภาวะประกอบด้วยกาลสิ้นสุด 

ตัวมันลงแล้ว 

สภาวะที่ไม่ประกอบด้วยกาลก็ปรากฏ เป็นอากาลิโกเป็นอสังคะตะไม่ปรุงแต่ง 

เป็นสภาวะที่ไม่เคลื่อน 

จงใช้ความเบา ความนิ่ง ที่เกิดจากการหยั่งลงสู่ความจริง 

มาหยั่งลงสู่ปัจจุบันขณะ ไม่พลาดจากปัจจุบันขณะ

ส่วนการเคลื่อนจากหยาบไปละเอียดนั้นเค้าจะเคลื่อนไปเอง จะเคลื่อนไปเอง 

จิตที่มีอวิชชาจะหลงอยู่ในปารฏการณ์ของตัวตน

ไม่ม่ีตัวตนใดที่จะเต็ม  มันโหยหาการเติมเต็มอยู่ตลอด

ผู้ที่แจ่มแจ้งกับขณะ คือผู้แจ่มแจ้งกับสภาวะการเกิด สภาวะการดับนั่นเอง

แจ่มแจ้งกับขณะของรูป แจ่มแจ้งกับกับขณะของนาม

จิตรับรู้อารมณ์นี้ประกอบด้วยความไม่พึงพอใจอยู่

ถูกความไม่พึงพอใจครอบงำอยู่

จิตรู้อารมณ์แบบนี้มีความพึงพอใจ นันทิเกิดความเพลินอยู่

ถูกนันทิถูกความเพลินปรารถนาได้มากยิ่งขึ้นครอบงำอยู่

ก็รู้ชัดประจักษ์ชัด

กับสภาวะที่กำลังดำเนินอยู่เกิดและดับอยู่

อันนี้แหละอันนี้แหละที่ว่า "ย่อมเป็นผู้กำจัดเสียซึ่งอภิชชาและโทมมัส

ความตายนั่นคือการสิ้นสุดลงของ ของสิ่งที่เราไปรู้ของสิ่งที่ถูกรู้  ความสืบต่อ ของความรัก  ความสืบต่อของความสมหวังผิดหวัง ความสืบต่อของความสัมพันธ์  มันจะสิ้นสุดลง นั่นคือนิยามของความตาย   เราจะไม่ได้อยู่กับความสัมพันธ์อีกแล้ว  เราก็จะไม่ได้รับรู้กับความรักเราจะไม่ได้รับรู้กับสิ่งที่เราครอบครองอีกต่อไป  มันจะสิ้นสุดลง นั่นคือนัยยะนิยามความหมายของคำว่าความตาย  เราเป็นนักปฏิบัติจะเห็นการสิ้นสุดลงของความสัมพันธ์ การสิ้นสุดลงของความสืบต่อ  ของความรักความชังของโลกใบนั้นที่เราเคยรับรู้  สายธารแห่งความจำ สายธารแห่งความสุขเวทนา โลกใบนี้ที่เรารับรู้มาตั้งแต่เราตื่นจากการหลับแล้ว เราจะเห็นการสิ้นสุดลงในขณะที่เราตื่นอยู่ สัญญาสั้นลง แค่อดีตอนาคตสัญญาสั้นลงมากมีเพียงขณะเดียวเท่านั้น "                                            " ปิยทัสสี ภิกขุ " . . .   รับฟังเสียงจาก  Podcast  : ธรรมบรรยาย โดย พระอาจารย์นาวี ปิยทัสสี  Spotify        : https://open.spotify.com/episode/7kDzLFFiTRbN1aR8iD4V7y Anchor.fm  : https://anchor.fm/mowakee-forest/episodes/Group-Sitting-2023-01-01-e1t30k8

ความคิดไม่ใช่ตัวอุปสรรคหรือปัณหา แต่การไปยึดติดในความคิดนั่นคือปัญหา

ความคิดมาจากความทรงจำ หากไม่มีความจำความคิดก็ผุดขึ้นไม่ได้

.

****

เราจะอิสระจากความคิดได้ (โลกแห่งความสัมพันธ์ โลกอัตลักษณ์ โลกแห่งการปรุงแต่ง)

เราต้องเข้าสู่จุดศูนย์กลาง(ของเวลา)แห่งวงกลม คือปัจจุบันขณะ มันจะไม่เคลื่อนไปอีกละ นั่นก็คือพื้นที่ของสมาธิ 7 ขั้นนั้นเอง

ความสืบต่อของเวลาที่เป็นขณะหนึ่งสู่ขณะหนึ่ง

เมื่อไดที่เราสัมผัสขณะ นั่นคือคือเราสัมผัสต้นทางของเวลา ต้นทางของการรบัรู้

เมื่อการรับรู้เป็นรอบ เป็นรอบ ความสืบต่อของเวลาจะสิ้นสุดลง

***

วิปัสสนามิใช่การแสวงหา

วิปัสสนาคือ ศิลปะแห่งการเฝ้ามองการเคลื่อนที่กำลังปรากฏในปัจจุบันกาล

"อดีตใดที่จิตไปพัวพันอยู่ อดีตนั้นตั้งอยู่ในขอบเขตแห่งความสัมพันธ์

จิตจะโลดแล่นอยู่ในโลกแห่งความสัมพันธ์เท่านั้น

จิตจะถูกร้อยรัดให้ติดอยู่ในมิติแห่งความสัมพันธ์

สัมพันธ์ในความรักความชัง

ยิ่งความสัมพันธ์ลึกมาก ความยึดติดยิ่งมาก

โดยมี เรา เป็นจุดศูนย์กลางในโลกแห่งความสัมพันธ์นั้นๆ"

เราจะอยู่ตรงกึ่งกลางของสมองหรือกึ่งกลางอุ้งมือซ้ายในสักพักนึง ไม่เกิน 15 นาที 

เสร็จแล้วเราก็จะเลื่อนความรู้สึกมาสู่ฐานปกตินะ มาสู่ฐานปกติ 

นิ่งอยู่เบาอยู่ กึ่งกลางของสองจุดนี้ จุดใดจุดหนึ่ง 

ในขณะที่เราอยู่รู้สึกที่กึ่งกลางของสมองหรือกึ่งกลางอุ้งมือซ่้าย 

อาจจะมีการรับรู้ลมหายใจไปด้วย มันเข้ามาแทรกของมันเอง ไม่เป็นไรนะ การรับรู้นี่ไม่ใช่เกิดจากเจตนา  

เกิดจากความเคยชิน มันไปรับรู้ก็มันเองแบบนี้ไม่เป็นไรไม่ต้องไปกังวล ไม่ต้องไปหงุดหงิด 

รับรู้ก็รับรู้ไป เพียงแต่ว่าเราไม่เคลื่อนตามลม 

จิตยังนิ่งอยู่เป็นหนึ่งเดียว อยู่ที่กึ่งกลางสมองหรือกึ่งกลางอุ้งมือซ้ายนี้ 

อาจจะมีความรู้สึกเย็นหรือร้อน หนักหรือเบา 

อาจมีแสงสว่างเรือง ๆ ยังไงก็แล้วแต่

อะไรที่เกิดขึ้นจากการที่เอาความรู้สึกเราไว้กึ่งกลางสองจุดนี้ ก็เพียงแต่รับรู้ไม่ปฏิเสธ 

Choiceless awareness เป็นการตื่นรู้ ในสภาวะที่ไม่เลือก ถ้าไม่เลือกก็แสดงว่าไม่ปรารถนาไม่ต้องการ เมื่อไม่ปรารถนาไม่ต้องการก็แสดงว่า จิตก็ไม่มีการรอคอย ไม่มีการคาดหวังในอารมณ์ทั้งปวง เมื่อเราดำรงจิตแบบนี้ มนสิการแบบนี้ เข้าใจชัดแบบนี้ในการทำจิตให้อิสระจากการเลือกอารมณ์แบบนี้ 

ลักษณะจิตก็จะเป็นลักษณะมันมีความรู้สึกที่ว่าเบาเบา 

เบาเพราะว่าไม่ต้องแบกแรงปรารถนาไม่ต้องคาดหวังไม่ต้องมุ่งหวัง

ความเบาของจิตนี้รวมศูนย์ อยู่ที่ไหนจุดศูนย์รวมของจิตที่เป็นฝ่ายกุศลที่เป็นส่วนวิบากเนี่ย มันจะรวมศูนย์ที่กึ่งกลางสมองใช่ไหม นิ่งอยู่เบาอยู่ ไม่โลดแล่นไปในเวลาอดีตอนาคต

ที่มันโลดเเล่นไปในมิติของเวลาอดีตอนาคตเพราะมันไปเอาเวลาเหล่านั้นมาสรรค์สร้างมาปรุงแต่งเป็นตัวตน เป็นที่ตั้งแห่งแรงปรารถนา

เมื่อจิตอิสระจากแรงปรารถนาจากแรงต้องการก็ไม่จำเป็นที่จะต้องใช้ความคิด ใช้อดีตน้อยลง ใช้อนาคตน้อยลง

ตอบคำถามในช่วง ธรรมสากัจฉา "ลักษณะจิตที่จะเข้าไปสู่ความมีภาวะความเป็นกลางในการเห็นการเกิดดับมันไม่มีกำลังพอ

เพราะฉะนั้น ช่วงที่ว่ามันบีบมันเค้นอะไรในตอนนั้นสำคัญมาก

 โยมอย่าลืมนะว่ากระบวนการบรรลุธรรมเนี่ยมันไม่ใช่เป็นกระบวนการที่เห็นการเกิดการดับ ไม่ใช่, 

กระบวนการบรรลุธรรม คือกระบวนการของตัวธัมมะวิจยะ ที่น้อมลงในไตรลักษณ์ในกฎแห่งความเป็นอนิจจังทุกขังอนัตตา

กระบวนมันจะน้อมเอาสภาวะของรูปนามที่กำลังเปลี่ยนแปลงที่กำลังเกิดดับมาลงในไตรลักษณ์

 กระบวนการการบรรลุธรรมเนี่ยมันจะเกิดขึ้นช่วงที่ธัมมะวิจยะในการน้อมลงในอนิจจังทุกขังอนัตตาอย่างใดอย่างหนึ่ง 

ว่าอันนี้นะสภาวะที่กำลังปรากฏเนี่ย คือกฎแห่งการเปลี่ยนแปลงนะมันกำลังเกิดและเรารักษาไม่ ยื้อฉุดไม่ได้ รักษาไม่ได้ บังคับไม่ใด้นะ 

ในขณะที่เราพิจารณาแบบนี้ม้นก็จะสิ้นสุดลง กระบวนการพิจารณาสภาวะเกิดดับ ลมหายใจ คือขันธ์ท้้งหมด ขันธ์ทั้ง 5 ดับหมดดับรอบ  "

เมื่อตัวตนหยั่งลงสู่สภาวธรรมไม่ได้ แล้วอภิฌชาและโทมนัสก็ไม่มีที่ให้หยั่งลงได้

สุข เป็นเวทนาขันธ์ มีการเปลี่ยนแปลง มีการเกิดดับ

จะไปแสวงความสุขในพื้นที่ของการเปลี่ยนแปลงได้อย่างไร

. . .

บนพื้นที่แห่งการเปลี่ยนแปลงจะไม่มี อวิชชา ตัณหา อุปาทาน

อวิชชา ตัณหา อุปาทานจะไม่เกิดร่วมกับอารมณ์อันเป็นปัจจุบันขณะ

เพราะอารมณ์นั้นปรากฏเพียงชั่วขณะเดียวแล้วก็ดับไป

ไม่มีพื้นที่ให้ อวิชชา ตัณหา อุปาทาน หยั่งลงได้

เนื่องในโอกาสญาติธรรมร่วมกันปฏิบัติ ณ ศานติธรรมสถาน วัดขุนป๋วย

จะไม่เป็นผู้เข้าไปสู่มิติแห่งการเลือก

อุปสรรคในการหยั่งลงสู่ปัจจุบัน คือแรงปรารถนา เจตจำนง มุ่งหวัง

ละคลายอุปสรรคโดย ดำรงจิตให้ว่างจากการเลือกอารมณ์

จิตที่อิสระจากการเลือกอารมณ์นั้น..จะเบา

คลื่นความคิดจะแผ่วลง ลดลง

ในความสัมพันธ์หลากมิติ  ความสัมพันธ์เหล่านี้จิตที่ยังมีอวิชชาจะเข้าไปมั่นหมายว่า

มีตัวตนอยู่จริงในโลกแห่งความสัมพันธ์

แม้ในขณะอยู่เพียงผู้เดียว แต่โลกแห่งความสัมพันธ์นั้นมันกึกก้องอยู่ในระบบสัญญาความจำ

แน่นอนว่าในโลกแห่งความสัมพันธ์จะไม่มีมิติเดียว

ที่เราไปสมาทานโลกแห่งความสัมพันธ์เพราะจะเสพความสัมพันธ์เชิงบวก

แต่..จะไม่มีใครสามารถประคองความความสัมพันธ์เชิงบวกได้ตลอด

จิตที่มีอวิชชาจะเรียกร้องเติมเต็มในโลกแห่งความสัมพันธ์

ก็เพราะโลกแห่งความสัมพันธ์คือ "โลกแห่งตัวตน"

พระพาหิยะ ผู้ไม่ปรากฏตัวตนในโลกแห่งความสัมพันธ์

สมาธิจะเกิดขึ้นต่อเมื่อโลกแห่งความสัมพันธ์ โลกแห่งตัวตนที่โลดแล่นไปในกาลเวลายุติตัวมันลง

อุบายวิธีให้จิตอิสระจากโลกความสัมพันธ์ คือทำความรู้สึกให้อิสระจากการเลือก

อารมณ์ที่ตกค้างในชีวิตประจำวันจะอยู่ในรูปของความคิดสัญญาภาพ

อารมณ์ที่เรารับรู้ปรากฏเพียงชั่วขณะเดียวแล้วดับสลายไป

ไม่ว่าหยาบหรือละเอียด ดีหรือชั่ว สมหวังหรือพลาดหวัง

การรับรู้ทางประสาทสัมผัสทั้ง 5 นั้นดับไปแล้ว

แต่อารมณ์ตกค้างอยู่ในรูปของความทรงจำ

จิตที่มีอวิชชา จะถูกแรงพึงพอใจไม่พึงพอใจ ความรักหรือชังในอารมณ์ที่ผ่านการรับรู้ในประสาทสัมผัสทั้ง 5 

แรพึงพอใจไม่พึงพอใจนั้นจะร้อยรัดจิตผูกมัดจิตให้ติดอยู่ในอารมณ์นั้น ๆ แม้ว่าอารมณ์นั้นจะผ่านไปแล้ว 

....

ในอดีตไม่มีเรา เรารับรู้อดีตผ่านความจำผ่านสัญญานี่เรียกว่า รับรู้ตรงตามความเป็นจริง

การเอาความรู้สึกไว้ที่กึ่งกลางสมองหรือที่อุ้งมือซ้าย ไม่มีคำบริการ ไม่มีการสร้างภาพ

กำลังความนิ่งสูงมาก และทันทีโดยไม่มีพิธีรีตรอง

ลมหายใจเข้ายาวออกยาว การรับรู้ความรู้สึกจะชัดนิ่งอยู่จุดนั้น

เมื่อลมหายใจลดลง  อาณาปานสติระดับที่ 2 ถึงระดับที่ 6  ลมหายใจจะสั้นลงๆไปเรื่อยๆ

แต่พระองค์ท่านนิยามคำว่าสั้นลงเฉพาะระดับที่ 2

แท้จริงจาก 2 ไป 3 พระองค์ท่านนิยามว่า "จักเป็นผู้กำหนดรู้กายทั้งปวง"

จาก 3 ไป 4 "จักเป็นผู้กำหนดรู้ชัดซึ่งลมหายใจระงับ"

สภาวะเป็นผู้กำหนดรู้ชัดกายทั้งปวง สัพพะกายะ

สภาวะธรรมเป็นแบบนี้  ไม่ว่าจะเอาความรู้สึกไว้ที่โพรงจมูก ปลายจมูก กึ่งกลางหน้าอก หรือศูนย์กลางกายบริเวณหน้าท้อง

ซึ่งปกติความรู้สึกแนบแน่นเป็นหนึ่งเดียวชัดอยู่เฉพาะจุดนั้น

เมื่อมาถึงสภาวะระดับที่ 3 กายทั้งปวงเสมือนหนึ่งว่าลมหายใจแทรกเข้าไปทุกอณูของเรือนกาย

เวลาหายใจเข้าจะรู้สึกเหมือนว่ากายขยายออก หายใจออกรู้สึกเหมือนกายแฟบลดลงไป

นี่คือนิยามของคำว่ากายทั้งปวง "สัพพะกายะ"  รู้สึกตัวทั่วเรือนกายโดยไม่ใช่เจตจำนง

ซึ่งสภาวะนี้ต้องเป็นไปเอง

"ธรรมใดเกิดแต่เหตุ พระตถาคตเจ้าทรงแสดงความดับของเหตุแห่งธรรมเหล่านั้น"

การยึดติดในอัตลักษณ์ในตัวตน เป็นทุกข์

จงเป็นประทีปในที่มืด ชลอวงล้อการขับเคลื่อนภาวะความมีตัวตน ให้เบาบางลง

เพราะความขับเคลื่อนนั้นจะนำไปสู่

ความขัดแยังในความสัมพันธ์ล้วนแล้วเกิดแต่ความเข้มข้นของอัตลักษณ์ ความยึดติดในตัวตนทั้งนั้น

จิตที่มีอวิชชาจะไปหยิบฉวยเอาเวลาในอดีตอนาคตมาสร้างภาวะว่า เคยมีตัวฉันในอดีต และฉันจะเป็นอะไรบางอย่างในอนาคต  นี่เป็นอุปาทาน

เมื่อถึงจุดหนึ่งแล้วจะต้องคืนเวลาให้กับโลก

อาการที่เราคืนถ่ายถอนเวลาให้กับโลกเรียกว่า "วิบาก" 

เหตุแห่งทุกข์คือสังขารที่มีมูลฐานจากอวิชชา  เมื่อไปรู้ไปเห็นองค์ประกอบความคิดตรงตามความเป็นจริง เหตุตัวนี้ก็ดับไป

ลมหายใจมีความสัมพันธ์กับสมาธิอย่างไร 

    ธรรมเหล่าใดมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา 

ธรรมเหล่านั้นย่อมมีความดับ"สิ้นสุด"เป็นธรรมดา   --- ปิยทัสสี ภิกขุ  ---

สภาวะธรรม ความสืบต่อของรูปและนามได้ดับสิ้นสุดลง (ที่ความดับ ดับสุดท้าย)

ธรรมเทศนาหลังคอร์สวันแม่ 2565

"พระเสขะบุคคลใช้สติปัฏฐานอยู่แต่เป็นไปเพื่อเป็นวิหารธรรม"

"สภาวะทีไม่มีปรากฏการณ์ของรูปและนามให้มั่นหมาย ท่านจะคิดไม่ได้ นึกไม่ได้ สืบลมหายใจไม่ได้"

การเกิดดับที่นำไปสู่การบรรลุธรรม ต้องเกิดดับในระดับฌานจิต 

ถ้าปฐมฌานไม่เกิด กระบวนการบรรลุธรรมจักเกิดขึ้นไม่ได้

เพราะมรรคองค์สุดท้ายอยู่ในรูปภูมิ ไม่ได้อยู่ในกามภูมิเหมือนมรรค 7 องค์เบื้องต้น

สัญญาขันธ์อยู่ในกระบวนการของผัสสะ

อะไรที่ทำให้บุคคลรับรู้ต่างกัน ทั้งที่รับรู้เหตุการณ์เดียวัน

มันต่างที่ผัสสะไง  มันต่างที่การตีความ

 ผัสสะเป็นบวก สัญญาเป็นบวก ส่งต่อเป็นสุขเวทนา

ที่สุดของการปฏิบัติสมาธิภาวนาคือ สภาวะความสืบต่อของรูปและนามสิ้นสุดลง

" จงแจ่มแจ้งในสภาวะที่กำลังเกิดและดับ "

พุทธองค์ใช้อนุปุพพวิหาร ๙ ในการเข้าสู่ปรินิพพานในระหว่าง รูป กับ อรูปนี่เอง.  

ซึ่งพระอรหันต์ก็ใช้สูตรนี้เช่นกัน  เข้าแล้ว ออกแล้ว โดยชำนาญ   

และจะใช้เส้นทางนี้ วิถีนี้ ในวาระปรินิพพานธาตุโดยสมบูรณ์ "

เราท่องเที่ยวไปในโลกของเวลา จิตท่องไปในอดีต อนาคต โดยอาศัยสัญญาภาพ กลับไปอยู่กับอารมณ์อดีตอนาคตมันสำคัญมั่นหมายว่ามีตัวมันจริงๆ

เมื่ออินทรีย์อ่อน จิตจะเผชิญกับโลกอนาคตอันเป็นที่ตั้งแห่งความเพลิน

โลกของสมาธิวิปัสสนา เราจะหยุด มาอยู่กับโลกปรมัติ เพื่อจิตจะได้พักจากการกระทำ พักจากภาระที่ไปยึดไปติดไว้

อุบายวิธีพักที่เร็วที่สุดคือ  ละคลายแรงปรารถนา

สภาพจิตที่อิสระจากแรงปรารถนา จากการรอคอย จากเจตจำนงค์มุ่งหวัง จะเบาอย่างอัศจรรย์

ถาม- ตอบ อานิสงค์ของสมาธิ ในพระสูตรมีอะไรบ้าง

สาธยายธรรม

1 ย่อมเป็นไปความสุขในอัตภาพ . . .

2 ย่อมเป็นไปเพื่อญานทัศนะ. . .

3 อานิสงค์เป็นไปเพื่อความสมบูรณ์จของสติสัมปชัญญะ. . .

4.  อานิสงค์เพื่อความสิ้นไปของอาสวะ . . .

ตราบใดที่ยังมีแรงปรารถนาอยู่ ตราบนั้นความคิดจะไม่ยุติตัวมันเอง    

  สมองจะทำหน้าที่ในพื้นที่กระบวนการความคิด

 เพื่อตอบสนองทุก ๆ แรงปรารถนาทุก ๆ การแสวงหาทุก ๆ การรอคอย        

  การหยั่งรู้สู่ปัจจุบันขณะ  คือการได้พักจากความเหนื่อยล้า     

 ที่จิตได้รอนแรมในการแสวงหาอารมณ์ในการคิดนึกปรุงแต่ง          

   เมื่อจิตอิสระจากอดีตและอนาคต จะนิ่งอยู่ เบาอยู่                    

                 ปิยทัสสี ภิกขุ

ไม่เลือก ไม่มีเงื่อนไขในการรับรู้ เรียก รู้ตามความเป็นจริง

โลกแห่งการรับรู้ที่ปราศจากเงื่อนไข จิตอิสระมาก จิตได้รับการปลดปล่อย

เงื่อนไขเป็นการเทียบเคียงโลกอดีตอนาคต คือใช้สมองสองซีก

เมื่อไม่เลือก ไม่เทียบเคียง ก็มาอยู่กึ่งกลางสมอง

เพื่อรำลึกถึง พระมหากรุณาธิคุณ พระปัญาธิคุณ พระบริสุทธิคุณ แห่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

..

บูชาคุณของพุทธองค์ด้วยการหยั่งลงในสายธารแห่งปัญญาญานว่า

จากโลกียะ ไปสู่โลกุตตระ

จากสภาวะที่เนื่องด้วยเวลา ไปสู่สภาวะที่ไม่มีเวลาเป็นอกาลิโก

จากสภวะการเกิดดับอย่างต่อเนื่อง ไปสู่สภาวะที่ไม่มีการเกิดไม่มีการดับ

ความเข้าใจเช่นนี้แหละคือการปฏิบัติบูชาล่ะ

เนื่องในวันอันสำคัญยิ่งนี้

โลกแห่งความคิด ความสัมพันธ์ ความเคยชิน  หยุดเวลาอดีตอนาคต แห่งการแสวงหา แห่งการรอคอย

เมื่อละคลายแรงปรารถนา จิตจะอิสระจากความคิด อยู่กึ่งกลางระหวัางอดีตกับอนาคต

" ความรู้สึกตัวบนฐานกาย จะเป็นฐานให้สติ "

อาตาปี สัมปชาโน สติมา

เพียรที่จะหยั่งรู้  ความเพียรที่ประกอบด้วยสัมปชัญญะ

เพียรที่จะระลึกรู้  ความเพียรประกอบไปด้วยสติ

เมตตาแสดงพระธรรมเทศนาและนำปฏิบัติภาวนา โดย..พระอาจารย์นาวี ปิยทัสสี  แห่งวัดถ้ำดอยโตน อ.แม่วาง จ.เชียงใหม่ แสดงธรรม ณ ศานติธรรมวัดขุนป๋วย  . . .   อ้างอิงหนังสือ "ขอบเขตการรับรู้ของจิต"  หน้า 108 แผนภูมิที่ 18 #vimuttidhamma.net/1782-2/     e-book หน้า 114

.

. . . เมื่อใดที่จิตไม่ขึ้นอยู่กับแรงปรารถนา  ไม่เลือกในอารมณ์ทั้งปวง   ไม่รอคอยสิ่งใด ไม่อิงเวลาอดีตอนาคต จิตอยู่กับปัจจุบันขณะ

ความรู้สึกจะไปอยู่กึ่งกลางสมอง จิตหยุดการเคลื่อน กระบวนความคิดทำงานน้อยลง ปริมาณลมหายใจเข้าออก..ก็ลดลง

ธรรมบรรยาย ๓ มีนาคม ๒๕๖๕ ณ วัดถ้ำดอยโตน

" เมื่อใดที่จิตหยั่งลงสู่อริยสัจ จิตจะเข้าไปเห็นความจริง

จิตจะอิ่มเอม  จิตจะเต็มไม่มีความพร่อง

เป็นจิตที่ไม่ปรารถนา ไม่แสวงหา ไม่รอคอย "

การเห็นการเกิดดับที่จริงแท้ ต้องปลดเปลื้อง ถ่ายถอน อภิชฌาและโทมนัส

การตั้งอยู่ไม่ได้ของอภิชฌาและโทมนัส เพราะไม่มีที่อิงอาศัย นั่นคือตั้งอยู่เพียงชั่วขณะเดียวแล้วดับไป

รูปและนามตั้งอยู่ในพื้นที่ของเวลา เมื่อไม่มีเวลา รูปนามย่อมหยั่งลงไม่ได้

* *   ปัจจุบันขณะ เป็นพื้นที่หยั่งลงของวิปัสสนา  * * 

ปัจจุบันขณะ ประดุจแพข้ามฝั่ง

ปัจจุบันขณะ ไม่เลือก ไม่ปรารถนา ไม่มุ่งหวัง ไม่รอคอย ไม่คาดหวังสิ่งใดที่จะเกิดขึ้น เป็นการละคลายแรงปรารถนา นี่เป็นตัวปัญญา

ความเพลินนี่ จิตที่มีอวิชาไปสร้างโลกอีกใบหนึ่ง อาศัยเวลาอดีตเก็บความสุขที่เคยลิ้มรสเอาไว้ เพื่อเข้าไปเสพครั้งแล้วครั้งเล่า  

และอาศัยเวลาอนาคตหรือการปรุงแต่ง เพื่อเข้าไปเสพสุขให้มากครั้งยิ่งขึ้น

...

สังเกตว่าจิตที่ข้องอยู่พัวพันอยู่ ทุกข์กับอารมณ์ใด แสดงว่าจิตเคยเพลินในอารมณ์นั้นมาก่อน

...

ความเพลินอิงอยู่ในอดีต อิงอยู่ในอนาคต  จิตคาดหวังความเพลินในมิติที่ไม่เปลี่ยนแปลง

ความทุกข์ที่เกิดจากความเพลิน เมื่ออารมณ์ที่ตั้งแห่งความเพลินได้เสื่อมสลายลง

เพลินมากเท่าไหร่ จึงยิ่งทุกข์มากเท่าน้น

ธรรมะเนื่องในวาระการสละธาตุขันธ์ หลวงปู่ ติช นัท ฮันห์ { }

. . .

ความตายในสมมติ คือการสิ้นสุดลงของภาวะความมีตัวตน ของโลกในอดีตที่อิงแอบอยู่ ส่วนจิตที่มีปัญญา แท้จริงแล้วการตายหรือการสิ้นสุดลงของสรรพสิ่งนั้น  สิ้นสุดลงและเกิดใหม่อยู่ทุกขณะ เมื่อจิตคุ้นเคยอยู่ในปัจจุบันขณะนี้ จิตจะไม่หวั่นไหวกับการเปลี่ยนแปลง เพราะจิตจะไม่สามารถสร้างโลกแห่งตัวตนหรือโลกแห่งความพอใจและไม่พึงพอใจขึ้นมาได้

การรับรู้ผ่านความจำ เรียกว่าสัญญา

การรับรู้ผ่านสุขทุกข์ เรียกว่าเวทนา

การรับรู้ผ่านมิติความรักความชัง ชอบไม่ชอบ เรียกว่าสังขาร

...

การรับรู้ในระดับโลกุตตระ ที่ไม่เนื่องด้วยเวลา เรียกว่าตรัสรู้

Group Sitting 2022-01-09

เมื่อจิตประจักษ์ชัดตรงตามความเป็นจริง ภาวะความเป็นกลางจักเกิดขึ้น

ความจริงที่ไม่ต้องนิยาม ความจริงที่ไม่ต้องตั้งชื่อ ไม่ขึ้นกับเพศ วัย ศาสนา เรียกว่าปรมัตถสัจจะ

เป็นพื้นที่ของธาตุ  ขันธ์  อายตนะ

Meditation Group Sitting 02-01 2020 

เราต้องใช้ความพยายามระดับไหนที่จิตจักเคลื่อนจากกามสัญญาไปสู่รูปสัญญา คือระดับจุดศูนย์กลางของเวลา

ในสมัยโบราณ จะได้ก็ต่อเมื่ออาศัยการเพ่ง เช่น กสิน 40 กอง หรือ สมถะล้วน เกิดได้ในอัจฉริยะบุคคลแต่รูปฌานและอรูปฌานเหล่านั้น มิใช่สัมมาสมาธิในมติของพุทธะ

เอกคตาจิตที่ถูกแวดล้อมด้วยมรรคอีก 7 องค์เบื้องต้นนั้นแลคือสัมมาสมาธิ นำไปสู่ความหลุดพ้น

มิใช่ได้ด้วยการเพ่งเพียงอย่างเดียว