ป้าหมอขอเล่า

https://sites.google.com/dengroups.com/axm-website/csr/2024/ep11

Full Article and Podcast Links

======

ป้าหมอขอเล่า EP11: H.pylori ต้องลงทุนแค่ไหนเพื่อให้ได้ความรู้ใหม่

อาการปวดจุกเสียดท้อง แน่นท้อง เป็นอาการที่พบได้บ่อย ๆ ในคนทั่วไป ไม่เลือกชั้นวรรณะ หรือเพศ โรคกระเพาะเป็นโรคธรรมดาสามัญที่ใคร ๆ ก็รู้จักและดูเหมือนจะไม่ได้ร้ายแรงอะไรนักในความรู้สึกของผู้คนส่วนใหญ่ แต่ทำไมการค้นพบว่าโรคนี้เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ชื่อว่า Helicobacter pylori ถึงได้มีความสำคัญขนาดที่ทำให้ผู้ค้นพบนี้ได้รับรางวัลโนเบล สาขาการแพทย์ในปี 2005 ทั้ง ๆ ที่สำหรับคนในศตวรรษที่ 20 นั้นการค้นพบเชื้อก่อโรคไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจอีกต่อไป

https://sites.google.com/dengroups.com/axm-website/csr/2024/ep10

Full Article and Podcast Links

======

ป้าหมอขอเล่า EP10: มหัศจรรย์รังสีเอ็กซ์ The Miracle of X-Rays

การค้นพบนวัตกรรมทางการแพทย์ที่สำคัญอย่างหนึ่งคือการค้นพบรังสีเอ็กซ์ (x-rays) ซึ่งนำมาสู่การประดิษฐ์เครื่องมือฉายภาพจากรังสีเอ็กซ์ที่ทำให้แพทย์สามารถตรวจวินิจฉัยโรคของอวัยวะภายในได้โดยที่ไม่ต้องผ่าตัด ถือเป็นอีกหนึ่งของการค้นพบทางการแพทย์ที่พลิกโฉมหน้าการรักษาโรคในยุคปัจจุบัน และเรื่องราวของการค้นพบนี้หลายคนอาจจะบอกว่าเป็นเรื่องบังเอิญ แต่ความเป็นจริงนั้นอาจพูดได้ว่า “ความบังเอิญไม่มีอยู่จริง” หากผู้ที่ค้นพบรังสีเอ็กซ์ ซึ่งก็คือ ดอกเตอร์ Wilhelm Conrad Röntgen ไม่มีจิตวิญญาณใฝ่รู้ของนักวิทยาศาสตร์ ไม่มีน้ำใจอันยิ่งใหญ่ มนุษย์อาจจะต้องใช้เวลานานกว่านี้ในการวินิจฉัยและรักษาโรคต่าง ๆ

https://sites.google.com/dengroups.com/axm-website/csr/2024/ep9

Full Article and Podcast Links

======

ป้าหมอขอเล่า EP9: การเดินทาง 300 ปีของศาสตร์แห่งการให้เลือด Blood Transfusion

เรื่องราวของมนุษย์กับการใช้เลือดเพื่อรักษาโรคในรูปแบบต่าง ๆ มีบันทึกมายาวนานตั้งแต่สมัยโบราณ ไม่ว่าจะเป็นการเอาเลือดออก หรือนำเลือดเข้าสู่ร่างกาย การค้นพบวิธีให้เลือดอย่างปลอดภัยผ่านการสะสมความรู้ การลองผิดลองถูกเป็นเวลายาวนานถึง 3 ศตวรรษ วิทยาการการให้เลือดนับเป็นศาสตร์อีกแขนงหนึ่งที่ช่วยให้การรักษาโรคหลาย ๆ โรครวมทั้งการผ่าตัดยาก ๆ มีความก้าวหน้าและช่วยรักษาชีวิตของผู้คนทั่วโลกได้อย่างมากมาย นับเป็นการค้นพบที่สำคัญอีกเรื่องหนึ่งของวงการแพทย์

Full Article and Podcast Links: https://sites.google.com/dengroups.com/axm-website/csr/2023/auntie-doctor-s1e8

ป้าหมอขอเล่า EP8: สมบัติล้ำค่าที่เรียกว่ายาปฏิชีวนะ

โรคติดเชื้อเป็นศัตรูตัวฉกาจที่สามารถคร่าชีวิตของมนุษย์ได้อย่างรวดเร็วและครั้งละมาก ๆ แม้ความเข้าใจเรื่อง Germ theory ในศตวรรษที่ 19 จะนำมาสู่ความเข้าใจกลไกของการเกิดโรคติดเชื้อและเรารู้ว่าโรคต่าง ๆ เกิดจากเชื้อโรคตัวไหนบ้าง เรารู้วิธีการฆ่าเชื้อจากมือหรือเครื่องมือผ่าตัดต่าง ๆ จากวัคซีนตัวแรกของเอ็ดเวิร์ด เจนเนอร์ในศตวรรษที่ 18 เวลาล่วงเลยมาถึงศตวรรษที่ 20 แต่กระนั้นเราแทบจะไม่รู้ว่าจะฆ่าเชื้อโรคในร่างกายของเราได้อย่างไร อายุขัยของมนุษย์ในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 ยังอยู่ที่ราว 47 ปีเท่านั้นเอง ดังนั้นการค้นพบยาปฏิชีวนะจึงนับได้ว่าเป็นอีกหนึ่งหมุดหมายสำคัญของวงการแพทย์ที่สามารถลดอัตราการเสียชีวิตของมนุษย์จากโรคติดเชื้อไปได้

https://tinyurl.com/4djmxfr6 - Full Article and Podcast Links

ป้าหมอขอเล่า EP7: The Gift of Anesthesia – พรจากการไร้ความรู้สึก

คนในยุคปัจจุบันได้รับการผ่าตัดแบบที่ไม่ต้องเจ็บปวดมาก เพราะเรามักจะได้ยาระงับปวด มีการฉีดยาชา หรือดมยาสลบในการผ่าตัดใหญ่ ๆ แต่ในอดีตก่อนที่จะมีการค้นพบวิธีการดมยาสลบนั้น การผ่าตัดถือเป็นสิ่งที่น่ากลัว คนที่ทำการผ่าตัดมักจะเป็นผู้ที่คุ้นเคยกับการใช้มีด ดังนั้นสมัยก่อนเขาจะเรียกหมอผ่าตัดว่า Barber surgeon ส่วนคนที่ถูกผ่าตัดนั้น โอกาสจะรอดหรือเสียชีวิตหลังผ่าตัดก็อาจจะพอ ๆ กัน เรียกได้ว่าเป็นวิธีการรักษาสุดท้ายที่จะเลือกใช้กัน ดังนั้นการค้นพบวิธีที่จะทำให้สามารถผ่าตัดได้โดยที่คนไข้ไม่ได้รู้สึกเจ็บปวด จึงนับว่าเป็นการค้นพบที่เปลี่ยนโฉมหน้าของการรักษาโรคที่สำคัญอย่างหนึ่ง

ป้าหมอขอเล่า EP6: วัคซีน – What can not kill you makes you stronger

Full Article and Podcast Link: https://tinyurl.com/ypoaq79s

ทุกวันนี้หากพูดถึงการฉีดวัคซีนคงไม่ใช่เรื่องแปลก ในช่วงที่มีโควิด 19 ระบาดเราสามารถผลิตวัคซีนได้ในเวลาไม่ถึง 1 ปี ซึ่งถือว่าเร็วมาก ๆ การฉีดวัคซีนได้เปลี่ยนชะตากรรมของมนุษย์ที่ต้องเสียชีวิตจากโรคระบาดครั้งละมาก ๆ ไปจนสิ้นเชิง แม้แต่ในสถานการณ์โควิด 19 เราก็ได้เห็นว่าวัคซีนมีบทบาทสำคัญในการยุติการระบาดของโรค เรื่องราวการต่อสู้ของมนุษย์กับโรคระบาดจนนำมาสู่การฉีดวัคซีนอย่างแพร่หลายในปัจจุบันนั้นผ่านการสะสมความรู้อย่างยาวนานมานับพันปีเลยทีเดียว และจุดเริ่มต้นของวัคซีนก็มาจากการระบาดของโรคติดต่อที่เราเรียกกันว่าโรคฝีดาษ หรือ smallpox นั่นเอง

ในสมัยก่อนศตวรรษที่ 19 ผู้คนต้องเสียชีวิตจากโรคระบาดบ้าง โรคติดเชื้อบ้าง โดยที่ไม่ทราบสาเหตุ ได้แต่กล่าวโทษอะไรบางอย่างว่าเป็นสาเหตุของโรคภัยไข้เจ็บของมนุษย์ การค้นพบว่าสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่ต่อมาเราเรียกกันว่า “เชื้อโรค” (germ) เป็นสาเหตุที่ทำให้มนุษย์เกิดอาการเจ็บป่วย นำมาสู่การค้นพบต่าง ๆ ที่สามารถช่วยชีวิตของผู้คนได้อย่างมากมายในเวลาต่อมา ไม่ว่าจะเป็นน้ำยาฆ่าเชื้อ ยารักษาโรค หรือวัคซีน เรื่องราวต่อไปนี้จะทำให้เห็นความเชื่อมโยงของการค้นพบหลาย ๆ อย่างตั้งแต่สิ่งประดิษฐ์ที่เรียกว่ากล้องจุลทรรศน์ไปจนถึงความเข้าใจที่มาของการเจ็บป่วยที่คร่าชีวิตของผู้คนมากมายในอดีต

Full Article: Here

อหิวาตกโรค หรือโรคอหิวาต์ อาจจะเป็นชื่อที่ค่อย ๆ ห่างหายไปจากความทรงจำของคนไทยและคนในหลาย ๆ ประเทศทั่วโลก แม้จะมีรายงานผู้ป่วยอยู่บ้างแต่ก็พบกันประปรายไม่รุนแรง ยกเว้นในสถานการณ์สงครามหรือภัยพิบัติใหญ่ ๆ ที่จะมีรายงานการระบาดรุนแรงของโรคนี้ เช่น ในเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่เฮติ เมื่อปีค.ศ.2010 หรือเหตุการณ์ภัยพิบัติที่เยเมนในปี 2017 แต่ในช่วงศตวรรษที่ 19 โรคอหิวาต์เป็นปัญหาสำคัญของหลาย ๆ เมืองในยุโรปและอังกฤษ โดยเฉพาะเมืองที่มีประชากรหนาแน่น และการระบาดใหญ่ครั้งหนึ่งในกรุงลอนดอนในช่วงปี 1854 นำมาสู่การเปลี่ยนแปลงกำจัดของเสียครั้งสำคัญของกรุงลอนดอน

ผู้คนในยุคปัจจุบันที่เพิ่งผ่านพ้นสถานการณ์การระบาดของโรคโควิด 19 มา คงคุ้นเคยกับคำแนะนำให้ล้างมือบ่อย ๆ เพื่อลดการแพร่กระจายของเชื้อโรค เพราะการล้างมือดูเป็นวิธีการง่าย ๆ ที่ทำได้ทุกคน ไม่ต้องลงทุนอะไรมากมาย แต่เชื่อหรือไม่ว่าในยุคศตวรรษที่ 19 นั้น การล้างมือแบบนี้เป็นเรื่องแปลกประหลาดที่ใครทำขึ้นมาอาจจะกลายเป็นเรื่องอื้อฉาวได้เลยทีเดียว แถมยังทำให้แพทย์คนหนึ่งเกือบจะหมดอนาคตไปเลย

เมื่อ 79 ปีก่อน เด็กที่เกิดมาพร้อมกับความผิดปกติของหัวใจแต่กำเนิดที่เรียกกันว่าโรค Tetralogy of Fallot นั้นจะมีอาการเขียวที่เรียกกันว่า blue baby เด็กเหล่านั้นต้องใช้ชีวิตด้วยความทุกข์ทรมานจากอาการของโรค และหลาย ๆ ครั้งก็เสียชีวิตในเวลาไม่นานนัก เรื่องราวการบุกเบิกการผ่าตัดแก้ไขเส้นเลือดที่แพทย์ทุกคนในปัจจุบันรู้จักกันในชื่อ Blalock-Taussig shunt มีความน่าสนใจไม่แพ้เทคนิคการผ่าตัด และใครคือชิ้นส่วนที่หายไปในเหตุการณ์ครั้งประวัติศาสตร์นี้บ้าง

โลกแห่งวิทยาศาสตร์ไม่ได้แตกต่างจากศาสตร์อื่น ๆ ที่หลายครั้งมักจะตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของความคิดเห็นคนส่วนใหญ่และอคติส่วนตัวของของผู้ทรงอิทธิพลบางคน ประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา เราก็มักจะพบกับบุคคลที่กล้าลุกขึ้นมาท้าทายความเชื่อเดิม ๆ สิ่งที่บุคคลเหล่านี้ทำได้เปลี่ยนความรู้ความเข้าใจของเราเกี่ยวกับโลกใบนี้ไปโดยสิ้นเชิง บุคคลดังกล่าวคนหนึ่งที่จะกล่าวถึงในบทความนี้คือ Andreas Vesalius ผู้ลุกขึ้นมาทำลายความเชื่อเกี่ยวกับกายวิภาคศาสตร์ของมนุษย์ที่ฝังรากลึกมายาวนานถึง 1200 ปี บทความนี้จะพาไปรู้จักความสำคัญและวิวัฒนาการของกายวิภาคศาสตร์ และการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นหลังการปฏิวัติการเรียนรู้ของ Vesalius