5 นิทานพรรณนา

“มีพราหมณ์ผู้นึง เขานั้นเอาศีรษะของตนถูไปถูมากับพื้นดิน ไถไปไถมาจนเลือดไหลนองเต็มศรีษะ”

ปัญญาอันเลิศล้ำย่อมทำคุณให้แก่บุคคล ยิ่งกว่าทรัพย์มหาสมบัติ ผู้ที่มีสติปัญญา คิดวางแผนไตร่ตรองอย่างรอบคอบ มีความไม่ประมาทในชีวิต ย่อมรักษาตนและคุ้มครองผู้อื่นได้ด้วยอนุภาพแห่งสติปัญญานั้น

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“นกแก้วแสนรู้ตัวหนึ่ง แฝงตัวจับอยู่ที่กิ่งต้นรังในอุทยานของพระราชา ณ ใต้ต้นรังนั้นมีแผ่นศิลาที่พระองค์ทรงประทับตั้งอยู่ เจ้านกแก้วเฝ้าแอบฟังบทสนทนาอย่างตั้งใจ”

การรู้เท่าทันถึงมหันตภัยที่จะมาถึงตนอย่างไม่ประมาท หาทางป้องกันภัยนั้นมิให้เกิดขึ้นกับตนได้ นั้นเป็นวิสัยของบัณฑิต เปรียบเหมือนบุคคลผู้เห็นสัตว์ร้ายมาแต่ไกล ย่อมหาหนทางที่จะขับไล่สัตว์ร้ายนั้นด้วยก้อนดินหรือท่อนไม้ ผู้ที่ฉลาดย่อมมองเห็นภัยนั้นแต่ไกล      

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“ถังข้าวสารใบใหญ่ใบนึง ตั้งอยู่ที่มุมห้องในท้องพระโรงของพระราชวัง มีชายหนุ่มผู้นึงแอบเข้าไปซ่อนตัวอยู่ในถังข้าวสารใบนั้น ทั้งอับ ทั้งร้อน แต่เพื่อที่เขาจะได้ทราบเบาะแสอะไรบางอย่าง ชายหนุ่มจึงแอบอยู่ข้างในนั้น”

การปกปิดความลับไว้นั่นแหละเป็นการดี การเปิดเผยความลับแก่ผู้อื่น โดยเฉพาะแก่บุคคลผู้ที่มิใช่มิตรนั้น บัณฑิตไม่สรรเสริญเลย บุคคลผู้มีปัญญา เมื่อประโยชน์ที่มุ่งหมายยังไม่สำเร็จตามที่ตนปรารถนา ก็พึงอดทนกลั้นไว้ไม่พึงเปิดเผยความลับนั้นเป็นอันขาด ต่อเมื่อประโยชน์ที่ตนมุ่งหมายสำเร็จเรียบร้อยแล้ว จึงพึงเปิดเผยแก่คนทั้งปวง นั้นเรียกว่า ผู้มีปัญญา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“นายช่างปั้นหม้อผู้นึง ตามเนื้อตัวของเขาเปรอะเปื้อนไปด้วยดินเหนียวแลดูมอมแมมนัก ครั้นเมื่อเสร็จภาระการงานแล้ว ก็กลับมานั่งบริโภคอาหารที่มีเพียงข้าวเหนียวไม่มีแกง ทำกิจการงานไปก็รอคอยราชทูตนำข่าวสารมาส่งให้”

อานุภาพแห่งปัญญานั้น ย่อมทำให้บุคคลผู้มีปัญญาไม่กระทำชั่ว เพื่อให้ได้ความสุข ย่อมไม่สละธัมม์ด้วยความรักหรือความชัง เปรียบดังบุคคลที่ได้รับการเกื้อหนุนอุปการะจากผู้ใด ย่อมไม่ทำให้ไมตรีนั้นเสียไปด้วย ความโง่เขลา หรือความหลงในยศอำนาจ อิสริยยศแม้จะวิเศษเพียงไร ก็ไม่อาจนำมาเปรียบกับแสงสว่างของปัญญาได้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

          เจ้าแพะตัวนึงเดินหลังแอ่น คอตกมาตามทาง ระะหว่างทางเจ้าแพะผู้โชคร้ายเจอเข้ากับสุนัขซึ่งก็เดินคอตก หลังแอ่น เพราะถูกเอาท่อนไม้ตีลงที่หลังมาเหมือนกันกับตน ทั้งสองจึงปรับทุกข์แก่กันและกัน

            อัญมณีทั้งปวงเป็นสิ่งที่มนุษย์ให้คุณค่ามาก บุคคลใดมีไว้ในครอบครองย่อมถือว่าเป็นศิริแก่ตน เหตุเพราะบุคคลที่มีอัญมณีไว้ในครอบครองนั้น ย่อมได้รับการสรรเสริญว่าเป็นผู้ที่มีฐานะ หากแต่บัณฑิตทั้งหลายนั้นสรรเสริญผู้มีปัญญาว่า มีทรัพย์อันประเสริฐล้ำเลิศกว่าอัญมณีใดๆ ในโลก เหตุเพราะปัญญาเป็นดั่งรัตนะของนรชน คือ ผู้มีปัญญาเป็นผู้มีแก้วประเสริฐสารพัดนึก ผู้มีปัญญาย่อมขวนขวายหาทรัพย์ได้ หากแม้ตกอยู่ในภัยพิบัติ ก็สามารถพลิกผันชีวิตให้ประสบความสุขสำเร็จได้ทุกเมื่อ ปัญญานั้นย่อมประเสริฐกว่ารัตนะทั้งปวง

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีฬาตัวหนึ่งเที่ยวเดินไปเดินมาอยู่ที่ริมคูในเมืองมิถิลา เด็กน้อยต่างช่วยกันผูกฬาตัวนั้นที่ปาก เพื่อไม่ให้มันร้องแล้วห่อด้วยเสื่อลำแพนป้องกันไม่ให้ใครเห็น เด็กน้อยกลุ่มนั้นก็พากันแบกเจ้าฬาไปทูลถวายแด่พระราชา เหตุจากพระราชาต้องการม้าอัสดร หากแต่ฬานั้นประเสริฐกว่าม้าอัสดร

ปัญญาเป็นแสงสว่างอันประเสริฐ แม้แสงอาทิตย์ส่องสว่างในเวลากลางวัน แสงจันทร์นั้นสว่างในเวลากลางคืน หากแต่แสงสว่างแห่งปัญญาเป็นแสงสว่างที่ไม่มีวันดับหรือหรี่ลงได้ เมื่อเกิดขึ้นแล้วสามารถนำไปใช้ได้ตลอดทั้งกลางวัน และกลางคืน กล่าวได้ว่า แสงสว่างเสมอด้วยปัญญา ไม่มี

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

       “สตรี 2 นาง กำลังยื้อแย้งทารกน้อยกันอยู่ คนนึงดึงเท้าอีกคนดึงส่วนหัวของทารกอย่างสุดกำลัง ครั้นทารกน้อยถูกชักเย่อไปมาเช่นนั้น ก็เหมือนดั่งตุ๊กตาที่ขาและลำตัวกำลังจะหลุดขาดออกจากกัน จึงส่งเสียงร้องไห้เพราะความเจ็บปวดทรมาน”

       ปัญญาเปรียบดั่งแสงสว่างอันประเสริฐ บุคคลผู้ดำรงชีวิตโดยใช้ปัญญานำทาง ย่อมไม่ต่างกับการเดินทางในตอนกลางคืนแต่มีคบไฟส่องสว่าง ย่อมมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ในทางตรงกันข้ามหากบุคคลดำเนินชีวิตไร้ซึ่งสติและปัญญาแล้ว ย่อมไม่ต่างกับการเดินทางบนถนนอันมืดมิด อันตรายย่อมเกิดแก่ชีวิตตน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ทารกน้อยกำเนิดมาพร้อมกับถือรากไม้ออกมาด้วย ผู้เป็นมารดาเห็นดังนั้นจึงรำพึงขึ้นว่า “ลูกเพิ่งคลอดออกจากครรภ์แม่ เจ้าถืออะไรมาด้วย” ทารกน้อยคนนั้นตอบผู้เป็นมารดาว่า “รากไม้นี้ คือ โอสถจ๊ะแม่” แท่งโอสถนั้นสามารถนำมารักษาโรคต่างๆ ได้ บิดาจึงตั้งชื่อให้ทารกว่า มโหสถกุมาร เมื่อมโหสถเติบโตขึ้นมีสติปัญญาเฉลียวฉลาดกว่าเด็กในวัยเดียวกัน ครั้งหนึ่งมโหสถเห็นว่าในเวลาฝนตก ตน และเพื่อนทั้งหลายต้องหลบฝนเล่นไม่สนุก จึงขอให้เพื่อนทุกคนนำเงินมารวมกันเพื่อสร้างสถานที่เล่น มโหสถจัดการออกแบบอาคารนั้นอย่างวิจิตรงดงาม นอกจากจะเป็นที่เล่น ที่กิน และที่พักสำหรับคนที่ผ่านไปมาแล้ว ยังจัดสร้างห้องวินิจฉัยคดีด้วยความที่มโหสถเป็นเด็กฉลาดเกินวัย จึงมักมีผู้คนมาขอให้ตัดสินปัญหาข้อพิพาทอยู่เสมอ ทำให้ชื่อเสียงของมโหสถเลื่องลือไปทั่วกรุงมิถิลา จนพระราชาแห่งมิถิลานครปรารถนาจะรับไปอยู่ในราชสำนัก เหตุเพราะเป็นผู้มีปัญญามาก

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีกาสามีภรรยาคู่หนึ่งที่มีความรักใคร่กลมเกลียวกันมาก สามีภรรยาต่างช่วยกันปกครองฝูงกาเป็นอย่างดี วันหนึ่งนางกาสุปัสสาภรรยาบินไปใกล้โรงครัว ได้กลิ่นอาหารหอมหวานชวนชิมเกิดอยากกินประกอบกับการที่ตนแพ้ท้องอยู่ จึงบอกสามีพญากาสุปัตต์ว่า หากตนไม่ได้กินอาหารวันนี้อาจตายก็เป็นได้ พญากาสุปัตต์จึงส่งเสนาบดีชื่อ กาสุมุขะ ไปยังโรงครัว เมื่อถึงเวลาพ่อครัวนำอาหารไปถวายพระราชา กาสุมุขะได้ให้สัญญาณกับเหล่ากาเพื่อบินลงไปทำร้าย จิกตี จมูกของพ่อครัวให้เป็นแผลเพื่อนำอาหารไปให้นางกาสุปัสสา พระราชาทรงเห็นเหตุการณ์จึงตรัสชื่นชมกาสุมุขะ และได้จัดให้เมืองพาราณสีเป็นเขตอภัยทานแก่สัตว์ทุกชนิด ส่วนพระองค์ดำรงตนรักษาศีลเป็นประจำ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระโพธิสัตว์ได้มาเกิดเป็นพระโอรสของพระราชาผู้ปกครองกรุงพาราณสี กุมารน้อยทรงมีนามว่าพระเตมีย์ เมื่อพระองค์เจริญวัยขึ้นเห็นพระบิดาสั่งลงโทษโจรอย่างทารุณ จึงทรงรำลึกชาติได้ว่าครั้งหนึ่งพระองค์ทรงเคยเป็นกษัตริย์ครองราชย์ ครั้นเมื่อตายแล้วต้องไปหมกไหม้อยู่ในนรก จึงรู้สึกหวาดกลัวที่จะต้องเป็นกษัตริย์ต่อจากพระบิดา และต้องสั่งลงโทษผู้คนจนตนต้องตกนรกอีก จึงได้ทรงทำการลวงแกล้งเป็นคนง่อยเปลี้ย หูหนวก และเป็นใบ้ ทำให้ถูกกล่าวหาว่าเป็นคนกาลกิณี เมื่อมีอายุได้ 16 ปี นายสุนันทสารถีนำขึ้นรถเพื่อไปฝังในป่า พระองค์จึงแสดงตนแก่นายสุนันทว่าไม่ได้เป็นคนง่อยเปลี้ย และได้บวชรักษาศีลอยู่ในป่า พระราชบิดา พระราชมารดา และราษฎรทราบข่าวต่างติดตามมา เมื่อได้ฟังธรรมแล้วก็เกิดจิตเลื่อมใสจึงขอออกบวชตามพระองค์

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เตมิยราชกุมาร พระราชโอรสของพระราชาผู้ครองนครพาราณสี เมื่อพระกุมารถือกำเนิดก็แสร้งทำเป็นคนง่อย เป็นคนหูหนวก และเป็นใบ้ แม้จะถูกทดสอบอย่างไรก็ไม่แสดงอาการให้ปรากฏ เหล่าพราหมณ์ต่างทูลทำนายว่าพระกุมารเป็นคนกาลกิณี หากให้อยู่ในพระราชวังจะมีภัยเกิดขึ้น พระราชาจึงตรัสสั่งให้นำพระกุมารไปฝังเสียที่ป่า โดยมอบให้นายสุนันทสารถีรถม้าบรรทุกพระกุมารไป ในขณะที่กำลังขุดหลุมเพื่อฝังพระกุมารในป่า พระองค์ทรงแสดงให้นายสารถีที่กำลังเร่งขุดหลุมฝังพระองค์เห็นว่า พระองค์ไม่ได้พิการแต่อย่างใดเลย และทรงกล่าวกับนายสุนันทว่า “หากท่านฝังเราเสียในป่า ท่านก็ทำสิ่งที่ไม่เป็นธรรม บุคคลนั่ง หรือนอนที่ร่มเงาของต้นไม้ใด ไม่พึงหักรานกิ่งของต้นไม้นั้น เพราะผู้ประทุษร้ายมิตร เป็นคนลามก พระราชาเป็นเหมือนต้นไม้ เราเป็นเหมือนกิ่งไม้ ตัวท่านเป็นเหมือนคนอาศัยร่มเงา ถ้าท่านฝังเราเสียในป่า ท่านก็ทำสิ่งที่ไม่เป็นธรรม”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

                  พระเจ้าพรหมทัตมีมเหสีที่ประพฤตินอกใจ แต่นางไม่ยอมรับจึงสาบานว่าหากนอกใจพระราชา ขอให้เกิดเป็นยักษิณีที่มีหน้าเหมือนม้า หลังจากสิ้นพระชนม์นางได้ไปเกิดเป็นยักษิณีที่มีหน้าเหมือนม้า อาศัยอยู่ที่เชิงเขาเพื่อคอยจับมนุษย์กินเป็นอาหาร วันหนึ่งมีพราหมณ์รูปงามพลัดหลงเข้ามาในเขตของนางยักษิณี เมื่อได้เห็นความงามของพราหมณ์หนุ่ม ก็เกิดความรักใคร่จึงนำตัวไปอยู่ด้วยในถ้ำ ต่อมาพระโพธิสัตว์ได้ถือกำเนิดในครรภ์ของนาง เมื่อเติบใหญ่เด็กน้อยสังเกตเห็นว่าใบหน้าของพ่อต่างกับแม่ เมื่อรู้ความจริงจึงพาบิดาหนี นางยักษิณีรีบตามหาและอ้อนวอนลูกน้อยให้กลับมา ก่อนนางจะสิ้นใจได้สอนมนต์ชื่อ จินดามณี ให้แก่ลูกน้อยเป็นวิชาสังเกตรอยเท้า เป็นความสามารถพิเศษที่ติดตัวไป

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

             มีพญาวานรตัวหนึ่งอาศัยอยู่ในป่าลึก มันเที่ยวหากินอยู่ในชายป่าใกล้กับแม่น้ำใหญ่ ซึ่งมีเกาะกลางน้ำที่อุดมสมบูรณ์ ในแม่น้ำนั้นมีจระเข้ผัวเมียอาศัยอยู่ วันหนึ่งนางเห็นพญาวานรกระโจนข้ามแม่น้ำไปหากินที่เกาะ นางปรารถนาอยากกินหัวใจวานรมาก รบเร้าสามีเพื่อให้นำวานรมาเป็นอาหาร หลังจากหาอาหารพญาวานรก็มุ่งหน้ากลับที่อยู่ของตน สังเกตเห็นแผ่นหินที่ผิดไปจากเดิม จึงวางอุบายแกล้งตะโกนเรียกแผ่นหิน เจ้าจระเข้หลงกลจึงขานรับ พญาวานรรู้ได้ว่าเป็นจระเข้นอนอยู่ จึงวางอุบายให้จระเข้อ้าปากรอเพื่อที่ตนจะโดดเข้าไปในปาก ทันทีที่อ้าปากพญาวานรก็รีบเหยียบหัวจระเข้ แล้วถีบตัวข้ามไปยังฝั่งในชั่วพริบตา พญาวานรรอดพ้นจากความตายมาได้เพราะสติปัญญาอันฉลาดหลักแหลม 

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในอดีตกาล มีมาณพน้อยนักฟ้อนชื่อ ปาฏลี อาศัยอยู่ริมฝั่งแม่น้ำไม่ไกลจากนครพาราณสีมากนัก วันหนึ่งมีมหรสพในเมือง เขา และภรรยาต่างขับร้องฟ้อนรำเป็นที่ถูกใจของผู้ชม จึงได้ทรัพย์มามากมาย เขานำเงินไปซื้อสุรา และอาหารเป็นจำนวนมาก เมื่อเดินมาถึงริมฝั่งแม่น้ำเห็นน้ำไหลเย็น เขาจึงนั่งกินอาหาร และดื่มสุราจนเมามาย เขาเอาพิณผูกคอแล้วลงน้ำเพื่อจะว่ายข้ามแม่น้ำ น้ำได้เข้าไปตามช่องพิณ และได้ถ่วงเขาจนจมลงใป ภรรยาของเขาจึงคิดว่า สามีของเราจักตายแล้ว เราควรขอเพลงไว้สักบทหนึ่ง เพื่อเอาไว้ขับร้องในการเลี้ยงชีพ ปาฏลีได้กล่าวกับภรรยาว่า “ชนทั้งหลายย่อมรดผู้ที่ได้รับความทุกข์ด้วยน้ำใด ชนทั้งหลายย่อมรดผู้ที่เร่าร้อนด้วยน้ำใด เราจักตายในท่ามกลางน้ำนั้น ภัยเกิดแต่ที่พึ่งอาศัยแล้ว”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

     พระเจ้าพรหมทัตผู้ครองนครพาราณสีทรงไม่มีโอรส และธิดาที่จะสืบราชสมบัติ วันหนึ่งพระราชาทรงพบไข่นก 3 ฟอง เป็นไข่ของนกฮูก นกสาลิกา และนกแขกเต้า จึงรับสั่งให้นำลงมาจากต้นไม้ แล้วมอบหมายให้อำมาตย์รับผิดชอบดูแลไข่นกทั้ง 3 ฟองนั้น เมื่อไข่นกฟักออกมาพระองค์ก็ได้ทรงรับลูกนกทั้งสามตัวเป็นโอรส และธิดา ทรงได้ตั้งชื่อนกตัวแรกที่ออกมาจากไข่เป็นตัวผู้ว่า เวสสันดร นกตัวที่สองที่ออกจากไข่เป็นตัวเมียว่า กุณฑลินี และนกตัวที่สามที่ออกจากไข่เป็นตัวผู้ว่า ชัมพุกะ นกทั้งสามได้รับการเลี้ยงดูจนเติบโตอยู่ในบ้านของอำมาตย์

      อยู่มาวันหนึ่ง พระราชาได้เรียกนกทั้งสามเพื่อไปแสดงวาทะข้อแนะนำในการปกครองแก่พระราชา หลังจากที่ได้ฟังแล้วพระราชาทรงตั้งตนอยู่ในโอวาทของมหาสัตว์ ทรงบำเพ็ญบุญกุศล ทานบารมี เป็นผู้มีสวรรค์เป็นที่ไปในเบื้องหน้า เหตุเพราะทรงตั้งมั่นอยู่ในศีล

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีพรานป่าชื่อ สุระ เที่ยวออกหาของป่าเพื่อนำไปขาย เขาพบต้นไม้ใหญ่ตรงกลางมีโพรงที่เต็มไปด้วยน้ำและลูกไม้ รวมทั้งข้าวสาลีที่นกทำหล่นไว้ เมื่อฝูงนกกระหายน้ำมักบินมากินน้ำที่โพรงไม้นี้ แล้วมีอาการมึนเมา พรานสุระเห็นก็เกิดสงสัยจึงลองดื่มกินน้ำนั้น เขานำน้ำนั้นไปถวายพระราชา เมื่อทรงเสวยก็เกิดติดใจในรส ราชา ข้าราชการและชาวเมือง ต่างพากันดื่มกินสุราจนมัวเมาไม่ใยดีในการงาน เมื่อเห็นว่าชาวเมืองไม่มีกำลังทรัพย์ที่จะซื้อสุราของตน พรานป่าจึงนำไปขายที่เมืองอื่น ไม่นานเมืองที่สุราไปถึงก็พังพินาศ

จนมาถึงเมืองสาวัตถี ท้าวสักกะเทวาราชจึงจำแลงกายเป็นพราหมณ์ ถือหม้อที่เต็มไปด้วยสุราและแสดงโทษของการดื่มสุรา เมื่อได้ยินดังนั้นราชาและประชาชนต่างสมาทานศีล บริจาคทาน เป็นผู้มีสวรรค์เป็นที่ไปในเบื้องหน้า เหตุจากรู้โทษของสุราเมรัยที่เป็นประตูสู่อบาย

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระโพธิสัตว์ได้เกิดในตระกูลพราหมณ์แห่งเมืองพาราณสี มีชื่อว่า “ธรรมปาลกุมาร” คนในตระกูลนี้ต่างรักษาศีลอุโบสถเป็นประจำ เมื่อเติบโตได้ไปเรียนศิลปวิทยากับอาจารย์ทิศาปาโมกข์ วันหนึ่งลูกชายของอาจารย์ได้เสียชีวิตลง อาจารย์และลูกศิษย์คนอื่นๆ ต่างร้องไห้คร่ำครวญ มีเพียงธรรมปาลกุมาร ผู้เดียวเท่านั้นที่ไม่ร้องไห้ เหล่าลูกศิษย์ต่างสนทนากันว่าเหตุใด ลูกชายของอาจารย์ต้องมาตายเมื่อยังหนุ่ม ธรรมปาลกุมารจึงเล่าว่าในหมู่บ้านของเขามีแต่คนตายในวัยแก่ ตายในวัยหนุ่มนั้นไม่มี เมื่ออาจารย์ได้ฟังจึงต้องการพิสูจน์ความจริง เขาได้นำกระดูกแพะมาเผาแล้วล้างอย่างดีถือติดตัวไปด้วย เมื่อถึงบ้านของธรรมปาลกุมาร ก็เข้าไปพูดคุยกับบิดาแล้วนำกระดูกแพะออกมาพร้อมแจ้งว่าธรรมปาลกุมารได้ตายเสียแล้ว เมื่อบิดาได้ฟังดังนั้นก็ตบมือหัวเราะลั่น กล่าวว่าพวกเราประพฤติธรรม งดเว้นกรรมชั่ว ฟังธรรมของสัตบุรุษ เพราะประพฤติธรรมอย่างนี้พวกเราจึงไม่ตายเมื่อยังหนุ่ม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีนางเปรตตนหนึ่ง เวลาเช้าคลอดบุตร 7 ตน เวลาเย็นคลอดอีก 7 ตน แล้วนางก็กลืนกินบุตรของตนเองทั้งหมด แต่ก็ไม่อาจบรรเทาความหิวของนางได้ หัวใจของนางมีแต่ความเร่าร้อนเพราะความโหยหิว เหมือนถูกเผาด้วยไฟอันร้อนหาความเย็นใจไม่มีเลย เหตุจากวิบากแห่งกรรมที่นางนั้นกระทำบาปไว้ ด้วยมีใจประทุษร้ายต่อผู้อื่น และกล่าวมุสาวาทอย่างแรง

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พรานป่าคนหนึ่งกำลังเคี้ยวกินเนื้อปิ้งอย่างอร่อย ด้วยความเค็มของเนื้อทำให้เขากระหายน้ำมาก จึงเดินไปสู่วิหารของพระเถระรูปหนึ่ง เมื่อเปิดหม้อน้ำดื่มกับไม่มีน้ำสักหยด ด้วยความโกรธจึงกล่าววาจาล่วงเกินภิกษุ พระเถระรูปนั้นนำสังข์ใส่น้ำดื่มจนเต็มให้เขาดื่มจนหมด เมื่อดื่มน้ำหมดแล้วเขาเกิดมีจิตสลดกล่าวขอบวช เมื่อบวชแล้วก็มีจิตเร่าร้อนถูกความไม่ยินดีบีบคั้นอยากลากลับไปครองเรือน พระเถระจึงให้ไปตัดไม้สดที่มียางเหนียวทำเป็นกอง และนำไฟจากนรกประมาณเท่าแสงหิ่งห้อยใส่เข้าในกองไม้นั้น ไม้ทั้งกองไหม้โดยฉับพลันเหมือนเผาใบไม้แห้ง พระเถระจึงกล่าวว่า หากสึกไป เธอจักไหม้เหมือนดังไม้นี้ ได้ยินดังนั้นมิลกสามเณรเร่งทำควรเพียรอย่างมาก เพียรพยายามทำสมณธรรมบำเพ็ญปฏิบัติ แม้เมื่อถูกความหลับบีบคั้น เขานำฟางที่ชุ่มน้ำวางไว้บนศีรษะ เพียรพยายามเพื่อให้พ้นจากภัยแห่งไฟนรก

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในอดีตมีหมู่บ้านช่างไม้ซึ่งมีผู้คนอาศัยอยู่พันครอบครัว พวกเขาพากันไปกู้เงินเพื่อลงทุนทำการค้าแต่ไม่สำเร็จ ทำให้เป็นหนี้มหาศาล ถูกเจ้าหนี้เร่งรัดหนักจึงคิดกันว่าจะพากันไปอยู่ที่อื่น เมื่อตกกลางคืนพากันมารับลูกเมียขึ้นเรือแล้วรีบแล่นสู่มหาสมุทร จนพากันมาถึงเกาะแห่งหนึ่ง บนเกาะนั้นอุดมไปด้วยผลไม้ต่างๆ และมีชายคนหนึ่งอาศัยอยู่ เขาได้เล่าเรื่องทั้งหมดแก่เหล่าช่างไม้ฟัง และบอกว่าภัยอย่างอื่นน่ะไม่มีในเกาะนี้ แต่ว่าเกาะนี้มีเทวดาครอบครอง หากเหล่าเทวดาเห็นอุจจาระ และปัสสาวะของพวกท่านจักพึงโกรธได้ เมื่อจะถ่ายอุจจาระปัสสาวะพึงขุดทรายแล้วก็กลบเสีย ภัยในเกาะนี้มีเพียงเท่านี้อย่างอื่นไม่มี ในวันหนึ่งเหล่าเทวดาโกรธช่างไม้ ได้บันดาลให้คลื่นซัดมาสู่เกาะ มีเหล่าช่างไม้ที่รอดชีวิต และเหล่าช่างไม้ที่ถึงซึ่งความพินาศ เหตุเพราะช่างไม้ผู้ฉลาดได้ทำกิจที่ควรทำก่อน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีกษัตริย์ทรงพระนามว่าพระเจ้ากาลิงคราช ครั้งนั้นพระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นปุโรหิตชื่อภารทวาชะ เมื่อพระราชาขึ้นครองราชย์พระองค์ทรงช้างเผือกเพื่อเหาะไปหาพระชนกและพระชนนีในป่า เมื่อไปถึงมณฑลต้นศรีมหาโพธิที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ ช้างพระที่นั่งไม่สามารถเหาะผ่านมณฑลนั้นได้ ปุโรหิตเห็นดังนั้นก็สงสัยว่าไม่มีสิ่งกีดขวางใดๆ ในอากาศ เหตุใดช้างจึงไม่สามารถผ่านไปได้ จึงลงไปสำรวจดูก็เห็นโพธิมณฑลอันเป็นที่ตรัสรู้ของพระพุทธองค์ จึงเข้าใจว่าชนทั้งหลายแม้แต่ท้าวสักกเทวราชก็ไม่สามารถเหาะเหนือโพธิมณฑลได้ พระราชามีประสงค์จะพิสูจน์ถ้อยคำของปุโรหิต พระองค์ทรงเสด็จลงจากอากาศและทอดพระเนตรเห็นโพธิมณฑล ทรงสรรเสริญปุโรหิตว่าเป็นผู้รู้ผู้เห็นเหตุทั้งปวง แต่ปุโรหิตทูลว่าตนเป็นผู้รู้เหตุทั้งปวงเพราะอาคม แต่พระพุทธองค์ตรัสรู้เหตุทั้งปวงด้วยพระสัพพัญญุตญาณ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีราชานามว่า พระเจ้ากาลิงคะ พระองค์ทรงมีกองทหารที่แข็งแกร่ง เป็นที่ยำเกรงของเหล่าราชาทั้งหลาย พระองค์มีประสงค์จะสู้รบ จึงให้พระราชธิดาทั้ง 4 ผู้มีรูปงาม ประทับในราชรถส่งไปตามเมืองต่างๆ และประกาศว่า หากราชาพระองค์ใดปรารถนาราชธิดาของตน ก็ขอให้ประกาศท้ารบ เมื่อมาถึงแคว้นอัสสกรัฐ มีอำมาตย์ผู้มีปัญญา ชื่อ นันทเสน นันทเสนคิดว่าสามารถเอาชนะราชากาลิงคะได้ จึงสั่งให้เปิดประตูรับพระธิดา และนำถวายแด่เจ้าเมือง โดยตนจะขอบัญชาการรบครั้งนี้เอง ฝ่ายราชากาลิงคะใคร่อยากรู้ว่าศึกครั้งนี้จะเป็นเช่นใด จึงปลอมพระองค์เพื่อเข้าไปถามดาบสผู้ทรงศีลว่า หากทำการศึกท่านดาบสคิดว่าผู้ใดจะเป็นผู้ชนะ เมื่อได้ยินคำทำนายก็เกิดความประมาทในใจ แต่เหตุใดกันแม้แต่เทวดายังไม่อาจกีดกันความพยายามของมนุษย์ ผู้มีความตั้งใจแน่วแน่ ให้ได้รับชัยชนะในศึกครั้งนี้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในกาลก่อน พระโพธิสัตว์ได้ถือกำเกิดเป็นโค ชื่อ นันทิวิสาล อาศัยอยู่กับพราหมณ์ผู้ที่รักและเอ็นดูโคนันทิวิสาลเหมือนลูก วันหนึ่งนันทิวิสาลต้องการตอบแทนพระคุณของพราหมณ์ โดยให้ไปท้าพนันกับท่านเศรษฐีในการลากเกวียณด้วยเงินเดิมพันหลายกหาปณะ แต่การลากเกวียณในครั้งนี้พราหมณ์เป็นผู้แพ้พนัน เพราะก่อนแข่งได้พูดกับนันทิวิสาลด้วยวาจาหยาบกระด้าง นันทิวิสาลได้ยินดังนั้นจึงไม่ยอมลากเกวียณ แต่เมื่อท้าพนันครั้งที่ 2 ได้มีการเพิ่มเงินเดิมพันเป็น 2 เท่า แต่ครั้งนี้พราหมณ์ได้พูดจาไพเราะกับนันทิวิสาล เมื่อนันทิวิสาลได้ยินดังนั้นจึงเกิดพลังในการลากเกวียณ และเป็นผู้ที่ชนะในการเดิมพัน เหตุจากวาจาอันปราณีของพราหมณ์

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในอดีตมีดาบสผู้หนึ่งอาศัยอยู่ในป่า เหล่าสัตว์ทั้งหลายต่างเข้ามาสู่บรรณศาลาเพื่อฟังธรรมตามโอกาส มีนกพิราบสามีภรรยาคู่หนึ่งบินออกหาอาหารในป่า ฝ่ายภรรยาถูกนกเหยี่ยวโฉบจับไปต่อหน้านกผู้เป็นสามี นกสามีนั้นโศกเศร้าอาลัยอย่างยิ่งเพราะไม่ปรารถนาจะพลัดพรากจากนางอันเป็นที่รัก แต่จำต้องพลัดพรากจากไป จึงคิดได้ว่าเพราะการพลัดพรากจากคนรัก ทำให้ได้เสวยเวทนาทางใจอย่างยิ่ง หากยังข่มความรักไม่ได้จะไม่ออกมาหากินอีก เจ้านกนั้นได้สมาทานอุโบสถศีล อดทนต่อความหิวกระหาย เพื่อรักษาศีลข่มราคะ เหตุเพราะเห็นโทษจากกาม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ครั้งอดีตกาล มีอาจารย์ช่างไม้คนหนึ่งชาวกรุงพาราณสีและลูกศิษย์ ได้เข้ายึดครองเมือง ทำการอภิเษกตนขึ้นเป็นราชาพระนามว่า พระเจ้ากัฏฐวาหนะ พระราชาทรงดำรงตนอยู่ในธรรมและสงเคราะห์เหล่าศิษย์ด้วยสังคหวัตถุ 4 จึงเป็นแคว้นที่มีความมั่งคั่งสมบูรณ์ อยู่มาวันหนึ่ง เหล่าพ่อค้าจากกรุงพาราณสีเดินทางมาค้าขาย เมื่อพระราชาทราบจึงพระราชทานเสบียงแก่พ่อค้าเหล่านั้น เหล่าพ่อค้ากลับไปยังกรุงพาราณสีได้กราบทูลให้พระราชาของตนทราบ ทั้งสองเมืองจึงเป็นมิตรที่ดีต่อกันเรื่อยมา

ในสมัยนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า “กัสสปะ” ประทับอยู่ ณ กรุงพาราณสี ครั้งนั้น พระราชาได้มีดำริว่า สิ่งอื่นจะสูงสุดยิ่งกว่าพระรัตนตรัยไม่มี เราจะส่งข่าวแก่สหายของเรา พระราชากัฏฐวาหนะได้ทรงทราบความว่า สหายของท่านทรงส่งรัตนบรรณาการ ซึ่งหาได้ยากยิ่งตลอดแสนกัป พุทฺโธ โลเก อุปปนฺโน พระพุทธเจ้าทรงอุบัติแล้วในโลกดังนี้ ทรงดำริว่าควรจะไปเฝ้าพระพุทธเจ้าและฟังพระธรรม พวกเขาออกเดินทางพักเพียงราตรีเดียว ก็ถึงนครพาราณสี เมื่อยังไปไม่ถึงที่หมาย พระผู้มีพระภาคเจ้าปรินิพพานเสียแล้ว ต่างพากันร้องไห้คร่ำครวญว่า เรามาไกล แต่ไม่ได้แม้เพียงเห็น พระโอวาทที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงประทานไว้ยังมีอยู่หรือไม่ พระสาวกกล่าวว่า มีอยู่อุบาสก “คือ พึงตั้งอยู่ในพระรัตนตรัย พึงสมาทานศีล 5 พึงเข้าอยู่จำอุโบสถประกอบด้วยองค์ 8 พึงให้ทานและพึงปฏิบัติธรรม”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระมหาโมคคัลลานะเดินลงจากเขาคิชฌกูฏ ท่านเห็นสัฏฐิกูฏเปรต มีค้อนเหล็กติดไฟลุกโพลงทุบลงบนหัวแตกกระจายแล้วกลับเป็นดังเดิมอีก เป็นอย่างนี้เรื่อยมา

เปรตผู้นี้เคยเป็นบุรุษผู้เรียนวิชาการดีดก้อนกรวดจากชายเปลี้ยผู้หนึ่ง ชายเปลี้ยนั้นสามารถดีดกรวดใส่ใบไม้บนต้นไม้ทะลุเป็นรูปสัตว์ต่างๆ ได้ เมื่อพระราชาทรงทราบจึงขอให้ไปแอบดีดขี้แพะใส่ปากอามาตที่ชอบพูดมาก ทำให้อามาตนั้นไม่กล้าพูดมากต่อหน้าพระราชาอีก ชายเปลี้ยได้รับของพระราชทานจำนวนมาก มีชายหนุ่มผู้หนึ่งรู้ถึงความสามารถของชายเปลี้ย จึงขอมาปรนนิบัติจนชายเปลี้ยยอมสอนศิลปะให้ เมื่อชายผู้นั้นชำนาญในศิลปะแล้ว เขาได้แอบดีดกรวดใส่พระปัจเจกพุทธเจ้าระหว่างเดินบิณฑบาต ก้อนกรวดได้เข้าช่องหูทำให้ช่องหูทะลุ พระปัจเจกทรงปรินิพพาน ชายหนุ่มขาดีผู้นั้นเกิดในนรก เศษอกุศลกรรมนั้นทำให้มาเกิดเป็น “สัฏฐิกูฏเปรต”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ชายผู้หนึ่งเมื่อบิดาตายไป ได้ทิ้งเรือกสวนไร่นาไว้ให้จำนวนมาก เขาทำกิจการงานอย่างขยัน และปฏิบัติต่อมารดาด้วยดี ต่อมามารดาคิดจะหาภรรยาให้เพื่อช่วยกิจการงาน มารดาจึงไปสู่ขอผู้หญิงมาให้ แต่ปรากฏว่าหญิงนั้นเป็นหมัน มารดาจึงรบเร้าให้เขามีภรรยาอีกคนหนึ่ง เมื่อหญิงสะใภ้ได้ยินจึงคิดว่าจะหาภรรยาให้เอง จึงไปนําหญิงที่คุ้นเคยกันผู้หนึ่งมาเป็นภรรยาอีกคน เมื่อนานวันเข้านางก็มีจิตริษยาจึงบอกภรรยาใหม่ว่า ถ้าตั้งครรภ์ขอให้บอกนาง เมื่อภรรยาใหม่ตั้งครรภ์ก็แจ้งข่าวแก่นาง นางจึงแอบใส่ยาในอาหาร เป็นผลให้ภรรยาใหม่แท้งลูกไปถึงสองครั้ง ก่อนสิ้นใจนางได้ผูกอาฆาตและปรารถนาว่า ขอให้ตนได้เกิดเป็นยักษิณีจะได้กินลูกนางคืน ด้วยอำนาจของเวรกรรมที่ผูกพันกันมา ภรรยาใหม่นั้นได้เกิดเป็นนางยักษิณี ส่วนภรรยาเก่าได้เกิดเป็นหญิงสาว ในเมืองสาวัตถี เมื่อนางมีบุตร นางยักษิณีต้องการจะกินบุตรนาง นางจึงรีบอุ้มบุตรน้อยวิ่งไปสู่วิหารเชตวันด้วยความกลัว นางขอเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า เมื่อพระองค์ทรงแสดงธรรม นางยักษิณีได้ส่งจิตไปตามกระแสพระธรรม ครั้นเมื่อพระธรรมเทศนาจบลง นางยักษิณีนั้นก็ได้บรรลุมรรคผล เหตุจากการเลิกจองเวร

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีชายคนหนึ่งถูกไล่ออกจากเรือน เพราะมีนิสัยเกียจคร้าน เขาจึงไปที่ท่าเรือเพื่อสมัครเป็นคนงาน และโดยสารเรือไป ครั้นเมื่อเรืออับปางกลางทะเล เขาอาศัยนอนบนแผ่นกระดานจนไปถึงเกาะแห่งหนึ่ง บนเกาะมีหมูนอนหลับอยู่ และมีแก้วมณีอยู่ข้างกาย เขาจึงย่องเข้าไปลักเอาแก้วมณีนั้น แล้วเหาะขึ้นไปบนอากาศด้วยอานุภาพของแก้วมณี เขาคิดขึ้นว่าเราควรฆ่าหมูตัวนี้เพื่อกินเสีย ชายผู้นี้ไม่เพียงแต่ฆ่าหมูเขาได้ฆ่าดาบสสามพี่น้องเพื่อชิงของวิเศษ เมื่อได้ของวิเศษสมใจ เขาส่งสาส์นถึงพระราชาเพื่อท้ารบ พระราชาออกไปสู้รบกับชายคนนั้น เขาสั่งพร้าโต้ของวิเศษที่มีไปตัดเศียรของพระราชามาวางไว้แทบเท้าของเขา เขาได้เป็นพระราชามีนามว่า “ทธิวาหนะ” ทรงครองราชย์โดยธรรมมาตลอดสมัย เหตุจากมะม่วงหวานเปลี่ยนเป็นเปรี้ยว และเปรี้ยวกลับเป็นหวาน ที่ทำให้ราชามีธรรม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ณ กรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์ออกบวชเป็นฤาษีได้มาบิณฑบาตที่บ้านของนายหัตถาจารย์คนเลี้ยงช้าง นายคนเลี้ยงช้างเห็นฤาษีมีความสงบสำรวมก็เกิดศรัทธาจึงอุปัฏฐากตลอดมา ในชายป่ามีชายผู้หนึ่งเข้าไปหาฟืนเเต่กลับเข้าเมืองไม่ทันจึงต้องไปอาศัยนอนที่ศาลา บนกิ่งไม้ที่ศาลามีไก่มาเกาะคอนนอนอยู่ เขานอนฟังมันคุยกันได้ความว่า ไก่ตัวบนปล่อยอึรดไก่ตัวล่าง ไก่ตัวล่างเลยอวดบารมีว่าใครเอาเนื้อฉันไปกินจะได้ทรัพย์ทุกวัน เจ้าไก่ตัวบนอวดตัวว่า ใครได้กินเนื้อของฉันคนนั้นจะได้เป็นพระราชา ส่วนใครที่กินเนื้อติดกระดูก ถ้าเป็นผู้ชายจะได้เป็นขุนคลัง ถ้าเป็นนักบวชจะได้เป็นพระประจำตระกูลของพระราชา

ชายตัดฝืนได้ยินดังนั้นจึงปีนขึ้นไปจับไก่ตัวบน เมื่อถึงบ้านให้ภรรยาปรุงเนื้อไก่เตรียมจะรับประทาน ด้วยเหตุใดกันสองสามีภรรยาผู้ปรุงอาหารกลับไม่ได้กินเนื้อไก่ ส่วนนายคนเลี้ยงช้าง และฤาษีนั้นไม่ได้แป็นคนปรุงแต่กลับได้กินเนื้อนั้น เหตุเกิดจากโภคะนั้นเกิดแก่ผู้มีบุญ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เมื่อสุวรรณสามทราบว่าพระราชาเป็นผู้ยิงลูกศรใส่ตน ก็ไม่ได้มีความโกรธเคืองยังคงมีจิตเมตตาต่อพระราชา ก่อนที่สุวรรณสามจะสิ้นสติไปพระราชาทรงรับปากจะดูแลบิดามารดาของสุวรรณสามเป็นอย่างดี

บิดาและมารดาของสุวรรณสามได้ทราบว่า พระราชาเป็นผู้ยิงลูกศรใส่บุตรของตนก็มิได้โกรธเคืองแต่กลับขอร้องให้พระราชานำพวกตนไปหาร่างของบุตร เมื่อไปถึงทั้งคู่ต่างร้องไห้คร่ำครวญอยู่กับร่างอันไร้สติของบุตรอย่างน่าเวทนา ทั้งสองได้ตั้งสัจอธิษฐานถึงคุณความดีแห่งการกตัญญูของสุวรรณสาม รวมกับแรงอธิษฐานของเทพธิดาพสุนธรี ผู้เป็นมารดาในอดีตชาติของสุวรรณสาม ด้วยแรงอธิษฐานทำให้สุวรรณสามฟื้นขึ้นมามีสติอีกครั้งและส่งผลให้ดวงตาของฤๅษีและฤๅษิณีกลับมามองเห็นได้ดังเดิม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ฤาษีสองสามีภรรยา อาศัยอยู่ริมฝั่งแม่น้ำมิคสัมมตา ทั้งสองเจริญเมตตาภาวนาเป็นประจำจึงเป็นที่รักของเหล่าสัตว์ทั้งหลาย เมื่อสุวรรณสามกุมารซึ่งเป็นพระโพธิสัตว์ได้เสด็จมาอุบัติ จึงกำเนิดอยู่ท่ามกลางฝูงสัตว์ที่รักใคร่ เหล่าสัตว์ต่างคอยติดตามสุวรรณสามไปทุกที่เป็นประจำ อยู่มาวันหนึ่งบิดาและมารดาของสุวรรณสาม ถูกพิษงูจึงทำให้ตาบอด นับตั้งแต่นั้นมาสุวรรณสามก็ได้เลี้ยงดูบิดาและมารดา มาตลอด 

มีราชาชื่อว่า ปิลยักขราช เป็นผู้ที่ชอบล่าสัตว์ป่ามาก เมื่อมาถึงท่าน้ำได้ทอดพระเนตรเห็นรอยเท้าของสัตว์ป่ามากมาย จึงทรงซ่อนพระองค์เพื่อดักยิงสัตว์เหล่านั้น ได้เห็นชายหนุ่มเดินถือหม้อดินมา และแวดล้อมไปด้วยหมู่กวางที่กำลังเดินมุ่งสู่ท่าน้ำ ชายหนุ่มคนนั้นตักน้ำจนเต็มหม้อแล้วเดินแบกน้ำเพื่อกลับบ้าน พระราชาทรงยิงชายผู้นั้นด้วยลูกศรอาบยาพิษ ชายผู้นั้นได้รับความเจ็บปวดทรมานมาก แต่กลับพยายามประคองหม้อน้ำและวางลงอย่างระมัดระวัง เหตุเพราะกลัวว่าบิดาและมารดาที่ตาบอด จะไม่มีน้ำไว้เพื่อดื่มกิน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในอดีตกาลเมื่อพระโพธิสัตว์กำเนิดเป็นหนู มีร่างกายอวบอ้วนเหมือนลูกสุกรและมีเหล่าหนูหลายร้อยตัวเป็นบริวาร เจ้าหมาจิ้งจอกผ่านมาหวังจะลวงกินหนูอ้วนเหล่านี้ จึงทำทีเป็นแหงนหน้าจ้องดวงอาทิตย์ อ้าปากกินลมและยืนเท้าเดียวเหมือนผู้ทรงศีล พระโพธิสัตว์เห็นก็เข้าใจไปว่าเป็นนักพรตผู้มีศีล อยู่มาวันหนึ่งพวกหนูเกิดความสงสัยเพราะเหตุใดจำนวนหนูถึงลดลงอย่างมาก จึงนำความมาเล่าให้พระโพธิสัตว์ฟัง เพราะเหตุใดหนอ บริวารหนูของตนจึงลดจำนวนลง หรือจะเป็นเหตุจากผู้ทรงศีลหมาจิ้งจอกแอบอ้างเอาธรรมเป็นธง เอาความดีบังหน้า เพื่อเบียดเบียนสัตว์อื่น

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระโพธิสัตว์ได้เกิดในตระกูลที่ร่ำรวยตระกูลหนึ่งในแคว้นกาสี เลี้ยงชีพด้วยการค้า

พระองค์เลี้ยงสุนัขไว้ตัวหนึ่งจนตัวอ้วนพี น่ารัก เจ้าสุนัขน้อยเป็นที่ชื่นชอบของผู้คนที่พบเห็น

วันหนึ่งมีพ่อค้าผ่านมาเห็นสุนัขตัวนี้แล้วชอบใจ จึงให้เงินเพื่อแลกกับสุนัขแสนน่ารักตัวนี้

เขาเอาเชือกหนังมาล่ามมันไว้แล้วเดินถือปลายเชือกจูงสุนัขไปยังศาลา และผูกสุนัขไว้

ตัวเขาก็เอนนอนเพื่อพักผ่อน สุนัขนี้คิดว่าความปรารถนาของตนนั้น คือ การหนี

ด้วยเหตุนี้ จึงอดทนรอเพื่อให้พ่อค้าหลับสนิท แล้วกัดเชือกที่ผูกมัดมันไว้ และรีบหนีไปยังเรือนของเจ้าของเดิม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ณ นิคมของชาวกาสี มีพราหมณ์คนหนึ่งเป็นผู้มั่งคั่งแต่ไม่มีบุตร พระโพธิสัตว์ได้มาบังเกิดเป็นบุตร จึงตั้งชื่อว่า “โพธิกุมาร” เมื่อเติบโตขึ้นเหล่าญาติก็จัดงานวิวาหมงคลให้ แต่ทั้งสองหนุ่มสาวนั้นไม่เคยมีความฟุ้งซ่านด้วยอำนาจแห่งราคะ เมื่อบิดามารดาเสียชีวิต เขาทั้งสองได้ให้ทานเป็นมหาทาน แล้วออกบวช

อยู่มาวันหนึ่ง พระราชาเสด็จไปยังอุทยาน ได้ทอดพระเนตรเห็นนางปริพาชิกา เกิดมีใจปฏิพัทธ์ พระองค์ทรงสะท้านด้วยอำนาจแห่งราคะ ไม่อาจจะห้ามใจของตนได้ จึงนำนางผู้ร้องไห้คร่ำครวญไปยังพระราชวัง นางเอาแต่พรรณนาโทษของยศและคุณของการบรรพชา จึงทรงดำริว่า นางผู้นี้มีศีล ไม่ปรารถนาในลาภยศ แม้แต่ดาบสนั้น เมื่อตนพานางมา ก็มิได้มีความโกรธชัง เหตุเพราะพระโพธิสัตว์ดาบส ทรงสละสิ่งที่ตนรัก เพื่อสิ่งที่ตนรักยิ่ง

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มีพราหมณ์ผู้หนึ่งได้สมาทานศีลเพื่อปรารถนาบุตร ไม่นานนักนางพราหมณีภรรยาของเขาได้ตั้งครรภ์ จึงตั้งชื่อบุตรว่า กัณหกุมาร เมื่อมารดาบิดาล่วงลับไปแล้ว เขาเป็นผู้ครองทรัพย์สมบัติทั้งหมด กัณหกุมารได้ตรวจเรือนคลังเมื่อเขาเห็นอักษรที่จารึกไว้ จึงคิดขึ้นว่าผู้ที่ทำทรัพย์นี้ให้เกิดขึ้นตายไปหมดแล้ว ปรากฏอยู่แต่ทรัพย์อย่างเดียว ผู้ที่จะถือเอาทรัพย์นี้ไปด้วยแม้คนเดียวก็ไม่มี ไม่มีใครขนเอาทรัพย์ติดตัวไปปรโลกได้ คิดได้ดังนี้ เขาจึงได้ออกบวชเป็นฤๅษี ได้เห็นโทษจากความโกรธ โลภ โทสะ และสิเนหา

เหตุจาก มีชายคนซื่อนำกระต่ายจากป่ามาวางไว้ที่ฝั่งแม่น้ำแล้วลงอาบน้ำ คนโกงผู้หนึ่งจึงจับเอากระต่ายตัวนั้นวางไว้บนศีรษะของเขาแล้วลงอาบน้ำ ชายคนซื่อขึ้นมาจากน้ำแล้วไม่เห็นกระต่าย คนโกงจึงรีบบอกว่า กระต่ายที่วางไว้ที่ฝั่งหนีไปแล้ว ตัวเขาเองยังต้องเอากระต่ายวางไว้บนศีรษะอาบน้ำด้วยเลย ชายคนซื่อเข้าใจว่าเป็นอย่างนั้น จึงหลีกไป

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พ่อค้าชาวเมืองพาราณสีคนหนึ่งบรรทุกสินค้านานาชนิดไปขายยังต่างเมืองเป็นประจำ วันหนึ่งพ่อค้าผู้นี้ต้องนำกองขบวนสินค้าข้ามทะเลทรายเพื่อนำสินค้าไปขาย ในการเดินทางครั้งนี้ต้องเดินทางผ่านผืนทรายอันร้อนจัด จึงต้องหยุดพักในเวลากลางวัน และออกเดินทางในเวลากลางคืน เขาจึงหยุดให้คนและโคได้พักผ่อนเช่นนี้เสมอๆ เมื่อเดินทางใกล้จะพ้นเขตทะเลทราย ทุกคนต่างชะล่าใจจึงดื่มน้ำ และกินอาหารจนหมดเกลี้ยง พ่อค้าผู้เป็นหัวหน้ากองจึงต้องออกสำรวจหาแหล่งน้ำกลางทะเลทราย ด้วยความดีใจที่พบแหล่งน้ำต่างระดมพลังกันขุดหาน้ำที่อยู่ใต้ผืนทรายนี้ ยิ่งออกแรงขุดมากยิ่งท้อแท้ เหตุเพราะลงแรงไปกลับเจอแต่แผ่นหินปกคลุม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในอดีตกาล พระโพธิสัตว์บังเกิดในตระกูลพราหมณ์ เมื่อเจริญวัยแล้วได้ออกบวชเป็นฤๅษี ที่เชิงจอมปลวกใกล้อาศรมมีนกกระทาตัวหนึ่งอาศัยอยู่ ในทุกๆ วันมันมักจะยืนอยู่บนยอดจอมปลวกแล้วส่งเสียงขันดังลั่น ไม่ไกลมากนักมีนายพรานคนหนึ่งเที่ยวล่าสัตว์อยู่ในป่า ได้ยินเสียงนกกระทาจึงต้องการนำมาเป็นนกต่อ เขาล้อมจับนกนั้นนำมาใส่กรงเลี้ยงไว้อย่างดี นายพรานนำนกกระทาตัวนี้เข้าไปในป่าแล้วล้อมจับเหล่านกกระทาได้อีกมากมาย เหตุเพราะเหล่านกพากันมาเพราะเสียงร้องของนกกระทาต่อตัวนั้น

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระเจ้ามหากัปปินะกษัตริย์แห่งพระนครกุกกุฏวดี ทรงมีรับสั่งให้เหล่าอำมาตย์เที่ยวสืบข่าวเกี่ยวกับการบังเกิดขึ้นของพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ อยู่มาวันหนึ่งพระองค์ และเหล่าบริวารได้พบพ่อค้าซึ่งเดินทางมาจากนครสาวัตถี ทรงตรัสถามจึงทราบความว่า พระพุทธเจ้า พระธรรมเจ้า พระสงฆ์เจ้า ได้บังเกิดขึ้นแล้วในโลก พระองค์ทรงบังเกิดความศรัทธาอย่างแรงกล้า จึงรีบเดินทางเข้าพบพระพุทธองค์ เมื่อได้สดับพระธรรมเทศนาแล้ว ท่านพระมหากัปปินะมักเที่ยวเปล่งอุทานว่า "สุขหนอ สุขหนอ" อยู่เสมอๆ เหล่าภิกษุต่างสำคัญว่าท่านเปล่งวาจาเช่นนั้น เหตุเพราะยังระลึกถึงความสุขในราชสมบัติของพระราชา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ทีฆาวุราชกุมารเจ้าชายผู้ผลัดจากถิ่นกำเนิด ทรงคิดจะแก้แค้นแทนพระบิดาพระมารดาที่ถูกประหารชีวิตโดยพระเจ้าพรหมทัตกาสีราช ด้วยความโศกเศร้า และอาลัยในพระบิดาพระมารดา ทีฆาวุราชกุมารทรงขับร้อง และดีดพิณคลอเสียงขับขานที่ทุกข์ระทมอยู่ที่โรงเลี้ยงช้างในยามค่ำคืน พระเจ้าพรหมทัตกาสีราชทรงสดับเสียงพิณนั้น จึงทรงให้นำตัวมาเข้าเฝ้าเพื่อให้อยู่รับใช้พระองค์ และทรงแต่งตั้งให้เป็นอำมาตย์คนสนิท ในที่สุดเจ้าชายทีฆาวุราชกุมารก็สบโอกาสที่จะลงมือสังหารศัตรู แต่ด้วยระลึกถึงคำพระบิดาจึงระงับความโกรธและอภัยให้ศัตรู ปราศจากการผูกเวรต่อกันและกัน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระโพธิสัตว์ได้ถือกำเนิดในตระกูลพ่อค้าในกรุงพาราณสี เมื่อถึงวัยทำงานได้นำสินค้าบรรทุกเกวียนไปขายยังต่างถิ่นเป็นประจำ มีบุตรพ่อค้าเกวียนอีกคนหนึ่ง ซึ่งเป็นคนหูเบาเขาจึงมักตัดสินใจผิดพลาดเป็นประจำ วันหนึ่งพ่อค้าเกวียนผู้หูเบาคิดว่าตนควรจะออกเดินทางไปก่อนพระโพธิสัตว์ ในขณะเดินทางได้พบกับยักษ์กลุ่มหนึ่งที่ได้จำแลงแปลงกายเป็นคนและเดินทางสวนมา ต่างพากันเคี้ยวกินเหง้าบัวอย่างเอร็ดอร่อย ทำทีว่าหนทางที่พวกตนผ่านมานั้นมีน้ำท่าอุดมสมบูรณ์ พ่อค้าผู้หูเบาไม่คิดหน้าคิดหลังให้รอบคอบ จึงสั่งบริวารให้เทน้ำในตุ่มทิ้งเสียหวังจะได้พบน้ำบ่อหน้าแต่เดินทางไปตลอดวันหาน้ำสักหยดก็ไม่มี จึงรู้ว่าถูกหลอกจากพวกยักษ์เสียแล้ว เพียงเพราะความเขลาของตน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

กลางป่าใหญ่ที่อุดมสมบูรณ์รายล้อมไปด้วยต้นไม้น้อยใหญ่ เจ้านกน้อยทำรังอยู่บนตันไม้ ในบึงที่กว้างขวางเป็นที่อาศัยของเต่า และป่าอันอุดมมีกวางอาศัยอยู่ สัตว์ทั้งสามต่างรักใคร่และดูแลกันตลอดมา จนวันหนึ่งเจ้ากวางโชคร้ายถูกบ่วงเชือกของนายพราน มันจึงร้องขอความช่วยเหลือจากเพื่อนรักทั้งสอง เมื่อนกและเต่าได้ยินต่างรีบรุดเข้าช่วย เจ้าเต่ารีบกัดเชือกอย่างสุดกำลังแม้ฟันทุกซี่ของมันจะโยกคลอนจนเลือดไหลเต็มปากแล้วก็ตาม เพียงเพื่ออยากช่วยเพื่อนรักให้พ้นภัย

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ชายผู้หนึ่งร่วมเดินทางไปกับคณะพ่อค้า กลุ่มเกวียนบรรทุกสินค้าเริ่มเคลื่อนออกจากเมืองมุ่งสู่อีกเมืองเพื่อค้าขาย เมื่อตะวันลับขอบฟ้า กลุ่มพ่อค้าต่างพากันหยุดพัก ส่วนชายหนุ่มผู้ร่วมเดินทางมาด้วยนั้นหยิบท่อนไม้มาจุดไฟ และเดินจงกรมไปรอบ ๆ เกวียน ในขณะนั้น มีโจรแอบซุ่มอยู่หลังพุ่มไม้เพื่อปล้นคณะพ่อค้า เหล่าโจรป่ายังคงเฝ้ารอคอยรอบแล้วรอบเล่า แต่ชายหนุ่มผู้นั้นไม่มีทีท่าว่าจะหยุดพักหรือเดินไปทางอื่นแม้แต่น้อย จนเวลาล่วงผ่านไปใกล้เช้าหัวหน้าโจรจึงตัดสินใจยุติการปล้น เหตุเพราะเห็นว่าบุรุษผู้นี้ คือ ผู้ที่ดำรงตนในความไม่ประมาท

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในอดีตกาล พระโพธิสัตว์ได้เกิดในตระกูลที่มีโภคะมาก ครั้นเจริญวัยแล้วได้ออกบวชเป็นฤาษีอาศัยอยู่ในบรรณศาลาที่ซอกเขาแห่งหนึ่ง เหล่าคนเลี้ยงแพะได้ปล่อยฝูงแพะเที่ยวหากินอยู่ในซอกเขาแห่งนี้เรื่อยมา วันหนึ่งมีเสือเหลืองผู้หิวโซได้เห็นแม่แพะออกไปหากินไกลฝูง เดินรั้งท้ายอยู่ตัวเดียว จึงคิดว่าจะจับแม่แพะนั้นกินเสียจึงยืนขวางแม่แพะอยู่ เมื่อแม่แพะเห็นดังนั้นก็มีน้ำใจปราศรัยด้วยวาจาอ่อนหวานกับเสือเหลืองตัวนี้ ด้วยอุบายเพื่อรักษาชีวิตของตนไว้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

            พระโพธิสัตว์ได้เกิดเป็นราชกุมารของพระราชาผู้ครองเมืองพาราณสี เมื่อมีอายุได้ 7 ขวบ พระบิดาก็สวรรคต เหล่าอำมาตย์ต่างเห็นว่าราชาองค์น้อยยังไม่สามารถปกครองเมืองได้ จึงพากันทดสอบภูมิปัญญาและได้ทราบถึงอัจฉริยะของพระกุมารจึงได้อภิเษกให้ขึ้นครองราชย์ตั้งแต่บัดนั้น

             ส่วนทาสผู้เคยรับใช้พระราชาองค์ก่อนเช่นนายคามณิจันท์ เมื่อสิ้นรัชกาลของพระองค์แล้ว เขาได้ปลีกตัวออกไปประกอบอาชีพกสิกรรมที่หมู่บ้านแห่งหนึ่ง เขานั้นไม่มีโคในการทำนาจึงได้ไปยืมโคจากเพื่อนบ้านเพื่อมาไถนา ตกเย็นจึงได้นำโคไปคืน เห็นเจ้าของโคกำลังนั่งกินข้าวอยู่ก็เกิดความเกรงใจจึงปล่อยโคเข้าคอกไป ตกดึกมีโจรมาลักโคเหล่านั้นไปหมด เจ้าของโคถึงแม้รู้อยู่ว่าโคถูกขโมยไปก็ไปทวงโคกับนายคามณีจันท์พร้อมกับปรับสินไหมและนำความไปแจ้งยังเมืองหลวง เหตุเพราะต้องการหาผู้รับผิดในครั้งนี้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พราหมณ์ตระกูลหนึ่งได้ให้กำเนิดลูกน้อยเป็นทายาท สองสามีภรรยาต่างเลี้ยงดูลูกน้อยอย่างมีความสุข จนกระทั่งวันหนึ่งนางพราหมณ์มณีผู้เป็นภรรยาได้มาจากไป พราหมณ์จึงอุ้มลูกน้อยเข้าสู่ป่าและบวชเป็นฤาษี ส่วนบุตรน้อยบวชเป็นดาบสกุมาร ครั้นเข้าสู่ฤดูฝน มีลิงตัวหนึ่งถูกความหนาวจากฝนเบียดเบียนเดินหนาวจนตัวสั่น ลิงนั้นได้นุ่งห่มผ้าของดาบสที่ตายไปแล้วปลอมตัวมายืนหลอกลวงอยู่ที่ประตูบรรณศาลาของดาบสสองพ่อลูก ดาบสกุมารเห็นลิงนั้น จึงกล่าวกับบิดาว่า “มีดาบสผู้หนึ่งยืนหนาวสั่นอยู่ พ่อเรียกดาบสนั้นเข้ามา ที่นี้เถิด” เหตุเพราะถูกเจ้าลิงลวงหลอกให้เข้าใจว่านั้นคือ ดาบส

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ฤๅษีตนหนึ่งได้ใช้บริการเรือจ้างของนายอาวาริยปิตาเพื่อข้ามฝาก เขารีบถามขึ้นทันทีว่าจะให้ค่าจ้างเรือเท่าไร ฤๅษีตนนั้นตอบกลับไปว่าจะให้ของดีที่ทำให้ร่ำรวยทรัพย์สิน เมื่อถึงที่หมายฤๅษีจึงให้คาถาความเจริญแห่งอรรถและธรรมแก่เขาพร้อมกล่าวกับคนแจวเรือว่านอกจากโอวาทนี้แล้วก็ไม่มีสิ่งใดจะให้ ทำให้คนแจวเรือโกรธมากและผลักฤๅษีให้ล้มลงแล้วนั่งทับอกตบปากฤาษีตนนั้นทันที

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระโพธิสัตว์ได้กำเนิดในตระกูลพ่อค้าพาณิชย์ในเมืองพาราณสี มีชื่อว่า สุชาตกุมาร วันหนึ่งปู่ของเขาได้เสียชีวิตลง ผู้เป็นบิดาตกอยู่ในอาการเศร้าโศกตลอดมา เทียวไปไหว้กระดูกนั้นแล้วนั่งร้องไห้คร่ำครวญเป็นประจำ สุชาตกุมารเห็นบิดาตกอยู่ในอาการเช่นนี้ทุกวันจึงคิดหาวิธีเตือนสติ วันหนึ่งเขาเดินไปนอกบ้านเห็นวัวตาย จึงนำหญ้าและน้ำมาวางไว้ข้างหน้าแล้วพูดว่ากับซากวัวว่า จงกินหญ้า จงดื่มน้ำ ผู้คนต่างกล่าวกันไปว่าสุชาตกุมารเป็นบ้าแล้ว นั่งป้อนอาหารวัวที่ตาย เพียงเพื่อต้องการเตือนสติบิดา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ณ กรุงพาราณสี ชาวเมืองมักจะแขวนกระเช้าหญ้าไว้ตามที่ต่างๆเพื่อเป็นที่อาศัยของนกทั้งหลาย มีนกพิราบตัวหนึ่งอาศัยอยู่ในกระเช้าหญ้าที่อยู่ในโรงครัว อยู่มาวันหนึ่งเจ้ากาบินผ่านโรงครัวได้กลิ่นหอมอบอวลของอาหารคาวหวาน จึงนึกอยากลิ้มลองรสชาติของอาหารนั้น มันจึงหาอุบายเพื่อมาอยู่ใกล้ชิดกับนกพิราบ ในโรงครัวพ่อครัวกำลังนำปลาและเนื้อมาวางไว้บนกระชอนส่งกลิ่นหอมอบอวลไปทั่ว เจ้ากาได้กลิ่นจึงคิดวางแผนเพื่อจะกินเนื้อนั้น จึงแกล้งทำเป็นปวดท้องบินไม่ไหว ในที่สุดเจ้ากาผู้โลเลกลับได้รับทุกข์ใหญ่หลวงเหตุจากความโลภของมัน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระโพธิสัตว์ถือกำเนิดในพระอัครมเหสีของพระเจ้าพรหมทัตราชาผู้ครองนครพาราณสี เมื่อพระโพธิสัตว์เจริญวัยขึ้นทรงศึกษาศิลปทุกชนิด ทรงเรียนมนต์รู้เสียงทุกอย่าง อยู่มาวันหนึ่งแม่สุนัขจิ้งจอกพาลูกน้อย 2 ตัวเข้ามาทางช่องระบายน้ำ เพื่อจะแอบเข้าไปอาศัยยังข้างห้องบรรทมของพระโพธิสัตว์ ในขณะนั้นที่ศาลามีชายเข็ญใจถอดรองเท้าวางไว้ที่พื้นและนอนอยู่ พระโพธิสัตว์ได้ยินสิ่งที่แม่จิ้งจอกพูดกับลูกน้อย พระองค์ทรงเสด็จออกไปเพื่อเตือนให้ชายเข็ญใจเก็บรองเท้านั้นเสีย สร้างความโกรธแค้นให้แก่แม่สุนัขจิ้งจอกเป็นอย่างมากร้องขู่พระโพธิสัตว์ว่า เมื่อพระเจ้าสมันตราชเสด็จมาล้อมพระนคร พระราชบิดาของท่านจักส่งท่านไปเพื่อต้องการให้พระเจ้าสมันตราชจตัดศีรษะของท่าน ณ ที่นั้น เมื่อเป็นเช่นนั้นเราจักดื่มเลือดในลำคอของท่านเสีย

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ณ คุ้งน้ำกรุงพาราณสีมีปลาหนุ่มตัวหนึ่งหลงใหลรักใคร่ในนางปลาสาวจึงพยายามว่ายวนเวียนอยู่ไม่ห่าง เจ้าปลาหนุ่มมีความรักมอบให้แก่ปลาสาวเพียงตัวเดียวเท่านั้น และแล้วคราวเคราะห์ร้ายก็มาเยือนเมื่อมีชาวบ้านพายเรือมาทอดแหในบริเวณที่ปลาสองตัวนี้ว่ายวนอยู่ ปลาหนุ่มผู้ตกอยู่ในความประมาทเพลิดเพลินยินดีไปกับการเกี้ยวพาราสีจึงติดแหชาวประมงไป แต่เจ้าปลาหนุ่มมิได้รู้สึกกลัวความตายที่อยู่ตรงหน้าเอาแต่คร่ำครวญถึงนางปลาสาวที่ตนจากมา เหตุเพราะความลุ่มหลงที่มีต่อนาง

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

หญิงสาวผู้นึงอาศัยอยู่ในหมู่บ้านชาวประมงได้เกิดตั้งครรภ์ขึ้น นับตั้งแต่นั้นมาชาวบ้านทั้งหมู่บ้านเกิดความอดอยากขัดสน จึงขับไล่นางและครอบครัวออกจากหมู่บ้าน เมื่อนางคลอดบุตรและเลี้ยงจนเดินได้ก็ทิ้งเด็กชายไว้หากินเพียงลำพัง เด็กชายร่อนเร่เที่ยวเก็บเศษอาหารกินเพื่อประทังชีวิต ต่อมาได้อุปสมบทฉายาว่า “โลสกติสสะ” เพราะเศษแห่งผลของกรรมที่เคยกระทำไว้ในอดีต ส่งผลให้ไม่เคยได้กินอาหารจนอิ่มเต็มท้องเลยตลอดชีวิต

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

          พระเจ้ากรุงพาราณสีมีอำมาตย์ 5 คนช่วยในการบริหารบ้านเมือง อำมาตย์คนที่ 1 เชื่อว่า สิ่งทั้งหลายเกิดขึ้นโดยไม่มีเหตุ ไม่มีปัจจัย บุญบาปไม่มี การฆ่าสัตว์ไม่ใช่บาปกรรม อำมาตย์คนที่ 2 เชื่อว่า ผู้เป็นใหญ่สร้างโลก สร้างชีวิต สร้างกรรมดีกรรมชั่ว อำมาตย์คนที่ 3 เชื่อว่า สุข ทุกข์เพราะกรรมเก่า อำมาตย์คนที่ 4 เชื่อว่า โลกหน้าไม่มี โลกนี้เป็นอันขาดสูญและอำมาตย์คนที่ 5 เชื่อว่า การฆ่าพ่อแม่พี่น้อง ถ้าเป็นประโยชน์ ก็ควรทำ

         ด้วยความเชื่อที่แตกต่างกันนั้น ทำให้เมื่อต้องตัดสินคดีต่างตัดสินไปตามอำเภอใจของตน ประชาชนจึงได้รับความเดือดร้อนและไม่เป็นธรรม ต่างเรียกร้องให้พระเจ้ากรุงพาราณสีนิมนต์โพธิกุมารช่วยในการตัดสินคดีความ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในหมู่บ้านจัณฑาลแห่งหนึ่ง มีเด็กชายจัณฑาลชื่อจิตตกุมาร และคนหนึ่งชื่อสัมภูตกุมาร ครั้นเมื่อทั้งสองเติบโตขึ้นได้เรียนศิลปศาสตร์ที่ชื่อว่า จัณฑาลวังสโธวนะ วันหนึ่งทั้งสองก็ชักชวนกันไปแสดงศิลปะใกล้กับประตูเมือง โดยคนหนึ่งแสดงศิลปะที่ประตูด้านทิศเหนือ อีกคนหนึ่งแสดงศิลปะที่ประตูด้านทิศใต้ ในขณะนั้น ธิดาของท่านเศรษฐี และธิดาของท่านปุโรหิตาจารย์มีความประสงค์จะเดินทางไปยังอุทยานเพื่อพักผ่อน เมื่อนางกุมารีพบเห็นจัณฑาลทั้งสองแสดงศิลปะอยู่ ก็เกิดความไม่พอใจอย่างมากสั่งเหล่าคนรับใช้โบยตีเด็กทั้งสองให้ถึงความบอบช้ำย่อยยับ เพียงเพราะชาติกำเนิดแห่งจัณฑาล

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าจะเสด็จไปรับภัตตาหารยังบ้านของอนาถบิณฑิกเศรษฐี เหล่าพระมหาสาวกผู้มีอภิญญาสามารถเหาะเหินเดินอากาศได้ต่างเหาะเหินบนอากาศเพื่อติดตามพระพุทธองค์

ขณะนั้นพญานาคชื่อนันโทปนันทะกำลังเสวยทิพยสมบัติด้วยความสำราญใจ ครั้นเห็นพระผู้มีพระภาคเจ้าและเหล่าพระมหาสาวกจำนวนมากเหาะมา ก็เกิดความโกรธขึ้นในใจตามประสาผู้มีมิจฉาทิฏฐิ จึงแปลงกายให้ตัวใหญ่ขึ้น เอาหางรัดเขาพระสุเนรุ ใช้พังพานปิดภพดาวดึงส์และบันดาลให้เกิดหมอกควันตลบไปทั่วพิภพเพื่อให้เหล่าสาวกไม่สามารถเดินทางต่อไปได้ เพียงเพราะทิฏฐิที่หลงผิด

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระเจ้ามันธาตุราชทรงเป็นพระเจ้าจักรพรรดิผู้ประกอบด้วยรัตนะ 7 และอิทธิฤทธิ์ 4 เมื่อใดก็ตามที่พระองค์ทรงคู้พระหัตถ์ซ้ายปรบด้วยพระหัตถ์ขวาฝนก็ตกลงมาดุจฝนทิพย์ในอากาศ และรัตนะ 7 ประการของพระองค์นั้นประกอบไปด้วย ช้างแก้ว ม้าแก้ว ขุนพลแก้ว ขุนคลังแก้ว กระทั่งจักรแก้ว หากพระองค์ต้องการสิ่งใดก็ได้ดังใจปรารถนา 

พระเจ้ามันธาตุราชทรงเป็นมนุษย์ที่อัศจรรย์ถึงปานนี้ แต่พระองค์ก็ทรงเบื่อหน่าย ปรารถนาที่จะอยากได้สมบัติในเทวโลกของเทวดา เหตุเพราะตัณหาที่ไม่มีวันเต็ม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พราหมณ์คนหนึ่งมีลูกสาวทั้งหมด 4 คน ลูกสาวของพราหมณ์นั้นล้วนสวยงามน่ารัก และเป็นที่หมายปองของหนุ่ม ๆ พราหมณ์นั้นไม่สามารถตัดสินใจได้ว่าจะยกลูกสาวให้แก่ชายใด ระหว่างคนที่มีรูปงาม คนที่มากด้วยปัญญา คนอุดมด้วยทรัพย์ และชาติตระกูล หรือคนที่สมบูรณ์ด้วยศีล

พราหมณ์คิดหนักว่าจะเลือกชายใดเป็นลูกเขยดี เพราะแต่ละคนก็มีความดีแตกต่างกันไป เขาจึงตัดสินใจเดินทางไปปรึกษาอาจารย์ทิศาปาโมกข์ เพื่อเลือกคู่ครองให้กับลูกสาว

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระเจ้าสีวิชราชทรงมีดำริในการทำทานที่ทำได้ยากยิ่ง โดยทรงดำริว่าเมื่อไหร่ก็ตามเมื่อมีใครมาเอ่ยปากขอหัวใจ จะควักให้ดุจเด็ดบัวขึ้นจากสระ หากใครมาขอเนื้อจะเฉือนเนื้อไม่ลังเล หรือผู้ใดขอเพียงโลหิต จะรีบวิ่งเข้าเครื่องบดเพื่อสละเลือดให้ แม้ขอให้ไปช่วยรับใช้ทำงานบ้าน ก็เต็มใจสละราชสมบัติทันที ทว่าหากขอดวงตา จะควักให้ทั้งหมดโดยไม่ลังเล

ครั้นเมื่อมีบุรุษชรามาขอดวงตาของพระองค์ ทรงรับสั่งให้หมอหลวงบดยาใส่เบ้าพระเนตรโดยไม่ลังเล ในพริบตาความเจ็บปวดแสนสาหัสเกิดแก่พระองค์ ทุกขเวทนารุมเร้าเหลือประมาณ หากแต่ในพระหฤทัยกลับปิติเบิกบานในทานนั้น เพราะในพระทัยของพระองค์มีแต่ความปรารถนาพระสัพพัญุตญาณเพียงเท่านั้น

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระโพธิสัตว์ได้ขึ้นครองราชสมบัติในนครอินทปัฏฏ์ แคว้นกุรุ ทรงประพฤติตนอยู่ในศีล 5 ชื่อว่ากุรุธรรม ทรงรักษาศีลให้มีความบริสุทธิ์ แม้แต่พระมารดา พระอัครมเหสี พระอุปราช พราหมณ์ปุโรหิต อำมาตย์ผู้รังวัดนา สารถีผู้ขับยาน เศรษฐี นายประตู นางวัณณทาสีผู้เป็นนครโสเภณี ล้วนรักษาศีล 5 ชนทั้งหลายนี้รักษาศีลเหมือนดังพระโพธิสัตว์

วันหนึ่งอำมาตย์ฝ่ายรังวัด ได้ออกไปวัดที่นาในชนบท เขาจึงเอาเชือกผูกที่ไม้ ให้เจ้าของนาจับปลายข้างหนึ่ง ตนเองจับปลายอีกข้างไว้ ไม้ที่ผูกปลายเชือกซึ่งอำมาตย์ถือไปจรดตรงกลางรูปูเข้าพอดี เขาได้ปักท่อนไม้นั้นลงในรูปู เจ้าปูตัวน้อยก็ส่งเสียงร้องกริ๊ก ๆ อำมาตย์ผู้นั้นจีงคิดว่า ท่อนไม้ปักลงบนหลังปู เจ้าปูก็จักตาย เพราะเหตุนั้นเองศีลของเขาคงจะแตกและถูกทำลายเสียแล้ว

“บัณฑิตทั้งหลาย แม้ครองเรือนอยู่ยังกระทำความรังเกียจในการผิดศีล แม้มีประมาณน้อย”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในหมู่บ้านแห่งหนึ่งได้เตรียมประกอบยัญญพิธี โดยเอาโคผู้ 700 ตัว ลูกโคผู้ 700 ตัว ลูกโคเมีย 700 ตัว แพะ และแกะ อย่างละ 700 ตัว นำผูกติดไว้กับเสาเพื่อเตรียมนำมาบูชายัญ กูฏทันตพราหมณ์ผู้ปกครองหมู่บ้านแห่งนี้ได้เกิดมีจิตเลื่อมใสในพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้า และประกาศตนเป็นอุบาสกถึงซึ่งพระรัตนตรัยเป็นสรณะตลอดชีวิต จึงปล่อยสัตว์ทั้งหลายให้เป็นอิสระ เว้นขาดจากการเบียดเบียนชีวิตของสรรพสัตว์ทั้งหลาย

การให้ทานนั้นเป็นบาทฐานเบื้องต้นของการบรรลุธรรม เหตุเพราะผู้ให้สิ่งประเสริฐ ย่อมถึงฐานะที่ประเสริฐ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พ่อค้าหนุ่มผู้เดินทางมาจากเมืองพาราณสี ทุกครั้งที่เขานั้นรับประทานอาหารอิ่มแล้ว มักจะให้อาหารที่เหลือแก่ปลาในแม่น้ำ แล้วอุทิศส่วนบุญกุศลให้สรรพสัตว์ รวมถึงเทวดาที่สถิต ณ แม่น้ำแห่งนั้น เหล่าเทวดาต่างร่วมอนุโมทนาในส่วนแห่งบุญที่เขาอุทิศให้ ส่วนเจ้าน้องชายตัวร้ายของเขา มักมีนิสัยขี้ขโมยมาตั้งแต่เด็ก น้องชายจอมขโมยกำลังคิดวางแผนจะฉกเอาทรัพย์ในห่อเงินมาเป็นของตนแต่เพียงผู้เดียว โดยวางอุบายทำทีเป็นเสียหลัก และโยนถุงเงินถุงหนึ่งลงน้ำไป เทวดาได้เห็นเหตุการณ์นั้นโดยตลอดจึงดลบันดาลให้ปลาปากกว้างตัวหนึ่งมากลืนกินถุงเงินนั้นเสีย

บุคคลทำกรรมชั่ว ล่อลวงเอาทรัพย์สมบัติของพี่น้อง และบิดามารดา ผู้นั้นจัดว่าเป็นผู้มีจิตชั่ว ย่อมไม่มีความเจริญ แม้เทวดาก็ไม่สรรเสริญ บุคคลผู้มีจิตไม่ประทุษร้าย แม้เทวดาก็สรรเสริญยกย่องบุคคลผู้นั้น

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในกรุงพาราณสีมีพราหมณ์ผู้หนึ่งเชี่ยวชาญในมนต์วิเศษ ชื่อ เวทัพพะ หากคราใดถึงคราวฤกษ์ดี คือ ดวงอาทิตย์ ดวงดาว และดวงจันทร์เรียงบรรจบในทิศทางที่เหมาะสม พราหมณ์ผู้นี้จะสามารถร่ายมนต์วิเศษเพื่อให้เพชรนิลจินดา และทรัพย์สินทั้งปวงไหลหลั่งลงมาจากท้องฟ้าราวกับสายฝนที่โปรยปราย หากแต่ทรัพย์นั้นเป็นทรัพย์ที่ต้องคำสาปนำมหาภัยมาสู่ผู้ครอบครอง

“ผู้ใดปรารถนาประโยชน์ โดยเหตุมิใช่อุบาย ผู้นั้นย่อมเดือดร้อน โจรชาวเจติรัฐฆ่าพราหมณ์เวทัพพะเสียแล้ว คนเหล่านั้นก็พลอยถึงความย่อยยับหมดสิ้น”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พราหมณ์ปุโรหิตประจำราชสำนักผู้ช่างเจรจา หากเมื่อใดที่เขาได้พูดแล้ว ผู้อื่นจะไม่มีโอกาสได้พูดเลย การกระทำนี้สร้างความรำคาญใจให้แก่ผู้คนเป็นอย่างมาก รวมทั้งพระราชา พระองค์จึงหาวิธีเพื่อไม่ให้ปุโรหิตนั้นได้อ้าปากพูดมากนัก เมื่อพระองค์เสด็จอุทยานได้ทอดพระเนตรเห็นเด็ก ๆ กำลังยืนมุงดูชายง่อยผู้หนึ่งแสดงการดีดก้อนกรวดซัดใส่ใบไม้ พระองค์จึงรับสั่งให้นำชายง่อยผู้นั้นเข้าวังด้วย เมื่อใดที่ปุโรหิตอ้าปากพูด บุรุษง่อยก็ดีดขี้แพะเข้าปากเขาในทันที

“ผู้มีภูมิปัญญา ย่อมไม่พูดพล่อย ๆ เพราะเหตุแห่งคนอื่นหรือตนเอง ผู้นั้นย่อมมีผู้บูชาในท่ามกลางชุมชน แม้ภายหลังเขาย่อมไปสู่สุคติ”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระราชาแห่งเมืองพาราณสีได้เสด็จประภาสอุทยาน ทรงรับสั่งให้เหล่าสตรีเปลื้องอาภรณ์ และเครื่องประดับฝากไว้กับหญิงรับใช้แล้วจึงลงเล่นน้ำในสระ ในขณะนั้นมีนางลิงตัวหนึ่งลงมาจากต้นไม้ และเห็นหญิงรับใช้กำลังหลับ นางลิงตัวนั้นได้ขโมยเอาสร้อยมุกดาแล้วกระโดดขึ้นต้นไม้ นำสร้อยไปซ่อนไว้ในโพรงไม้แห่งหนึ่ง เมื่อหญิงรับใช้ตื่นขึ้น เห็นเครื่องประดับหายไปก็ร้องโวยวาย พระราชาจึงมีพระราชดำรัสให้เร่งตามจับผู้ร้ายมาให้ได้ มหาอำมาตย์ผู้มีปัญญาสามารถตามจับคนร้ายมาได้ในที่สุด

กล่าวได้ว่า “คนทั้งหลายย่อมต้องการนักปราชญ์ ในเวลามีเหตุอันลึกซึ้งเกิดขึ้น”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

นักเลงสุรากลุ่มหนึ่ง นั่งตั้งวงดื่มจนสุรานั้นหมดลง พวกเขาต่างปรึกษากันว่าเงินซื้อสุราหมดแล้วจะทำเช่นไร เหล่าคนขี้เมาในวงเหล้านั้นจึงเสนอขึ้นว่า ให้หลอกมอมเหล้าที่ผสมยาพิษนี้ให้แก่ท่านเศรษฐี เพราะเมื่อท่านดื่มสุราแล้วพวกเขาจะปล้นทรัพย์เสีย แต่เศรษฐีผู้มีปัญญากลับรู้เท่าทันคำลวงของเหล่าคนขี้เมานั้น

“พึงเปล่งวาจางามเท่านั้น ไม่พึงเปล่งวาจาชั่วเลย การเปล่งวาจางามยังประโยชน์ให้สำเร็จ คนเปล่งวาจาชั่วย่อมเดือดร้อน”

ผลชาดก ปุณณปาติชาดก ภีมเสนชาดก

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พระราชาผู้พรั่งพร้อมไปด้วยราชบริวารได้เสด็จเลียบพระนคร เมื่อได้ทอดพระเนตรเห็นฤๅษีก็ทรงจำได้ จึงทรงพระดำริว่า “ฤๅษีตนนี้คงปรารถนาจะเข้ามาอยู่กับเรา เราจะตัดศีรษะเสียก่อนเพื่อไม่ให้ประกาศคุณที่ทำแก่เราให้ผู้คนได้ล่วงรู้” ครั้นทรงพระดำริอย่างนี้แล้ว จึงตรัสสั่งแก่เหล่าทหารเพื่อให้ไปจับฤๅษีนั้น โดยมัดมือไพล่หลังโบยในที่ ๔ แห่ง คือ ข้างหน้า ข้างหลัง ข้างซ้าย ข้างขวา แล้วนำไปตัดศีรษะเสีย เหล่าทหารต่างไปจับฤๅษีตนนั้นแล้วมัดโบยตีและนำไปสู่ตะแลงแกง เมื่อฤๅษีได้ถูกพระราชอาญาเช่นนั้น จึงได้กล่าวถ้อยคำ ดังนี้ “บางคนในโลกนี้กล่าวไว้ว่า ยกเอาท่อนไม้ขึ้นจากน้ำยังดีกว่ายกคนบางคนขึ้นจากน้ำ” ฤาษีตนนั้นได้กล่าววาจาเช่นนี้เรื่อยไป

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พญาช้างฉัททันต์ ได้สละงาให้กับพรานป่าผู้มีใจคอ และลักษณะแห่งความโหดร้าย ซึ่งลวงหลอกด้วยการนำผ้ากาสาวพัสตร์มาห่มพันกาย เพื่อให้เข้าใจว่าเป็นพระภิกษุ พญาช้างฉัททันต์เมื่อเห็นเช่นนั้นจึงตระหนักว่า "ผ้ากาสาวพัสตร์ นี้คือ ธงชัยแห่งพระอรหันต์ บัณฑิตไม่ควรทำลาย ควรทำการสักการะอย่างเคารพโดยแท้" หากแต่เมื่อได้ทราบความประสงค์ของนายพราน จึงได้มอบงาให้แก่พรานผู้นั้น แล้วตั้งจิตอธิษฐานให้ได้บรรลุพระสัพพัญญุตญาณ และล้มลงขาดใจ ณ.ที่ตรงนั้น

“ผู้ใดยังไม่หมดกิเลส ปราศจากทมะ และสัจจะ ผู้นั้นไม่ควรจะนุ่งห่มผ้ากาสาวะ ส่วนผู้ใดคลายกิเลสได้แล้ว ตั้งมั่นอยู่ในศีล ประกอบด้วยทมะ และสัจจะ ผู้นั้นแลควรนุ่งห่มผ้ากาสาวะ”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มารผู้มีใจบาป เมื่อได้ล่วงรู้พระวิตกของพระผู้มีพระภาคเจ้า เจ้ามารจึงคิดว่าหากพระองค์ทรงดำริว่า “เราอาจเพื่อครอบครองราชสมบัติหรือหนอ ?” และหากพระองค์นั้นเสด็จกลับไปเพื่อครอบครองราชสมบัติ ก็ย่อมได้ชื่อว่าราชสมบัติเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท เมื่อนั้นโอกาสย่อมเกิดแก่เราผู้เป็นมาร

บุคคลผู้เกิดมา ได้เห็นทุกข์ว่า มีกามใดเป็นเหตุ ไฉนผู้ที่เกิดมาคนนั้น จะพึงน้อมไปในกามนั้นได้เล่า?

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พราหมณ์ผู้หนึ่งถือหม้อดินไว้ในมือ แล้วเดินไปตามทางที่มืดมิด พระโพธิสัตว์ซึ่งเสวยพระชาติเป็นพระเจ้าชุณหะในขณะนั้น ได้ชนเข้ากับพราหมณ์ชราผู้นี้ จนทำให้หม้อดินที่พราหมณ์ถืออยู่นั้นหล่นแตกเสียหาย ในกาลต่อมาพระเจ้าชุณหะ ทรงทำการสงเคราะห์พราหมณ์ชราด้วยเหตุเพียงเล็กน้อย แต่พระองค์ทรงยึดมั่นในสัจจะวาจาที่เคยให้ไว้กับพราหมณ์

“นักปราชญ์ทั้งหลายย่อมไม่ทำคุณที่เขาทำไว้ในกาลก่อนให้เสื่อมสูญไป คุณที่ทำไว้ในนักปราชญ์ทั้งหลาย ถึงจะน้อยก็ย่อมไม่เสื่อมหายไป เพราะว่านักปราชญ์ทั้งหลายเป็นผู้มีความกตัญญู”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

โชติปาลกุมารนายขมังธนูผู้เชี่ยวชาญในศิลปะสามารถยิงธนูได้อย่างรวดเร็ว แม่นยำ ว่องไว แม้แผ่นไม้สะแกที่หนา หรือแผ่นทองแดง และเหล็กกล้าที่มีความหนามาก นายขมังธนูผู้นี้ก็สามารถยิงลูกศรให้ทะลุได้อย่างง่ายดาย ในกาลต่อมานายขมังธนูผู้นี้ได้ออกบวชโดยมีชื่อว่าสรภังคดาบส และมีศิษย์ชื่อสาลิสสระดาบส ผู้ชาญฉลาดรู้คุณอันวิเศษแห่งอาจารย์

“ ท่านผู้ฉลาดย่อมกล่าวว่า ปัญญานั่นแหละประเสริฐสุด ดุจพระจันทร์ประเสริฐกว่าดวงดาวทั้งหลาย ฉะนั้น ศีล ศิริ และธรรมของสัตบุรุษย่อมเป็นไปตามบุคคลผู้มีปัญญา ”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

นกกระไนตัวหนึ่ง ส่งเสียงร้องเจื้อยแจ้ว ฟังแล้วช่างไพเราะ แต่เสียงที่แสนไพเราะนี้กลับกลายเป็นเสียงแห่งมหันตภัย ที่นำอันตรายมาสู่ชีวิต เพียงเพราะความสำคัญผิด

"ปัญญา" ทำให้เข้าใจอะไรได้ถูกต้อง ความสำคัญที่ถูกต้องนำพาความสุข ความเกษมและความดีงามมาสู่ชีวิต

“เริ่มต้นปีใหม่ด้วยการนำธรรมะเข้าสู่จิตใจ ให้มีปัญญาเกิดขึ้น”

ติดตามรับฟังได้ในนิทานพรรณนา ตอน ความสำคัญผิด

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

สุปารกบัณฑิตผู้เป็นต้นหนแห่งเรือในขณะนั้น ได้นำเรือแล่นมาถึงท้องทะเลที่ชื่อว่า พลวามุข น้ำทะเลนั้นก็เดือดพล่าน พุ่งขึ้นปรากฏเป็นเหมือนเหวใหญ่ เมื่อคลื่นพุ่งทะยานขึ้น ท้องทะเลก็เป็นเหมือนเหวติดต่อกันไป ส่งเสียงดังน่าสะพรึงกลัวเป็นอย่างยิ่ง เหล่าลูกเรือต่างพากันกลัวต่อมรณภัยที่กำลังมาถึงตน พากันโอดครวญร่ำไห้หวาดหวั่นด้วยความกลัว ต้นหนแห่งเรือจึงได้กระทำสัจจกิริยาด้วยอำนาจแห่งศีล 5 ครั้นกระทำสัจจกิริยาแล้ว ก็รดน้ำในถาดที่เต็มลงที่แอกเรือนั้น

“ชาติกำเนิด พวกพ้อง นำสุขมาให้ในสัมปรายภพไม่ได้ ส่วนศีลของตนที่บริสุทธิ์ดีแล้ว จึงนำสุขมาให้ในสัมปรายภพได้”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ปุณณกยักษ์นำตัววิธุรบัณฑิตไป เหตุเพราะเป็นฝ่ายชนะสกา ระหว่างเดินทางเจ้ายักษ์นั้นพยายามลงมือฆ่าวิธุรบัณฑิตหลายครั้งเพื่อเอาหัวใจ ด้วยบุญบารมีของวิธุรบัณฑิตไม่ว่ายักษ์จะทำอย่างไรก็ไม่สามารถทำอันตรายท่านได้

วิธุรบัณฑิตได้โอกาสจึงแสดงธรรมแก่ปุณณกยักษ์ จนยักษ์นั้นเกิดความเลื่อมใส และพาไปยังนาคพิภพเพื่อแสดงธรรมแก่พญานาค และนางวิมลาเทวี ซึ่งในตอนนี้นางวิมลาทรงนอนป่วยไข้ ซูบผอม ไม่ยอมเสวยอาหารใด ๆ ครั้นเมื่อนางนาคเทวีได้ฟังธรรมจากวิธุรบัณฑิต ก็หายจากอาการป่วยไข้ มีกำลังในทันที

“ปัญญาเป็นดังหัวใจของบัณฑิตทั้งหลาย ผู้รู้ย่อมสรรเสริญคนมีปัญญา พูดจริง ตั้งมั่นในศีล ประกอบความสงบใจนั่นแล”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ปุณณกยักษ์ขอเข้าเฝ้าพระเจ้าธนัญชัยโกรพยราช เพื่อท้าแข่งสกา หากพระราชาชนะจะได้แก้วมณี และม้าวิเศษ แต่หากแพ้จะต้องให้วิธุรบัณฑิตแก่ตน ระหว่างทอดสกาพระเจ้าธนัญชัยโกรพยราชก็เริ่มท่องมนต์เพื่อขอให้มารดา ผู้ซึ่งเป็นอารักขเทวดาช่วยพลิกลูกสกาให้มีแต้มชนะ ปุณณกยักษ์เอะใจ จึงถลึงตาใส่นางเทพธิดา จนเกิดความกลัว เพราะอานุภาพของปุณณกยักษ์ นางจึงหลบหนีออกไปอย่างอกสั่นขวัญแขวน ทำให้พระเจ้าธนัญชัยโกรพยราชพ่ายแพ้ ปุณณกยักษ์จึงขอวิธุรบัณฑิต และพยายามฆ่าเพื่อเอาหัวใจ 

“การรักษาสัจจะ คือ การรักษาความสัตย์ซื่อจริงใจที่ตนเองมีแก่คนอื่น ดังเช่นวิธุรบัณฑิตได้ปฏิบัติตามคําพูดที่ได้รับปากกับปุณณกยักษ์ผู้มุ่งหวังที่จะฆ่าตนเองเพื่อจะเอาหัวใจ”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ปุณณกยักษ์ผู้เป็นหลานของท้าวเวสวัณมหาราชมาพบเข้ากับนางอิรันทตีผู้เป็นธิดาแห่งนาคราช จึงเกิดความเสน่หาขึ้น แล้วรับอาสาว่าจะไปนำหัวใจของวิธุรบัณฑิตมาให้นางผู้เป็นที่รัก จึงคิดว่าจะนำแก้วมณีอันมีค่ามาโลมล่อพระเจ้าธนัญชัยโกรพยราช หากแต่แก้วมณีนั้นมียักษ์กุมภัณฑ์รักษาอยู่ ปุณณกยักษ์เพียงแค่ทำท่าโกรธถลึงตาเท่านั้น เหล่ายักษ์ทั้งหลายก็สะดุ้งกลัวตัวสั่นและหนีไป ปุณณกยักษ์จึงถือเอาแก้วมณีแล้วเหาะไป

ศีลตั้งมั่นอยู่ในนรชนใด บัณฑิตเรียกนรชนผู้ประกอบพร้อมด้วยศีล นั้นแล ว่าเป็นผู้ปกติสุข

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

อุบาสกสิริคุตต์ผู้มีศรัทธาในพุทธศาสนาเข้าไปทูลนิมนต์พระศาสดา เพื่อเสวยภัตตาหารยังบ้านของครหทินน์ผู้เป็นสหายแห่งตน ครหทินน์ด้วยความโกรธที่มีต่อสิริคุตต์ จึงสั่งให้คนรับใช้ขุดหลุมลึก แล้วเอาถ่านไฟจากไม้ตะเคียนร้อน ๆ ใส่ไว้ แล้วปูทับด้วยเสื่อลำแพนเพื่อไม่ให้มองเห็น เมื่อพระพุทธองค์เสด็จมาถึงก็กราบทูลให้เข้าไป ทันทีที่พระบาทประทับลงบนเสื่อลำแพน ดอกบัวดอกใหญ่ก็ผุดขึ้นท่ามกลางเพลิงไม้ตะเคียน เพื่อรองรับพระบาททุกย่างก้าวที่เสด็จ

“ดอกบัวมีกลิ่นดี พึงเกิดในกองหยากเยื่อ อันบุคคลทิ้งแล้วใกล้หนทางใหญ่ ดอกบัวนั้น พึงเป็นที่ชอบใจ ฉันใด ในหมู่ปุถุชนผู้เกิดเป็นดังกองหยากเยื่อ สาวกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าย่อมไพโรจน์ ล่วงซึ่งปุถุชนผู้มืดทั้งหลาย ด้วยปัญญา ฉันนั้น” 

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

บุรุษชาวเมืองอาฬวีผู้เข็ญใจได้ยินข่าวว่าพระศาสดาเสด็จมา เขาได้ตั้งใจไว้ว่าจะไปฟังธรรมของพระศาสดา ในวันนั้นเอง โคตัวหนึ่งของเขาได้หายไป เขาจึงคิดว่า "เราจักค้นหาโค หรือจะฟังธรรม" บุรุษผู้นั้นจึงคิดว่าเขาจะเที่ยวตามหาโคก่อน และต้อนโคนั้นให้เข้าไปสู่ฝูง แล้วจึงจะไปฟังธรรมในภายหลัง

บุรุษผู้มีปัญญาย่อมเห็นว่า สังขารทั้งหลายเป็นทุกข์อย่างยิ่ง เมื่อทราบเนื้อความตามความเป็นจริงแล้ว พึงกระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน  เพราะนิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

สังขปาลนาคราชมีความเบื่อหน่ายต่อความเป็นนาค ปรารถนาความเป็นมนุษย์ จึงออกจากนาคพิภพมายังแดนมนุษย์ เพื่อรักษาอุโบสถศีล โดยอธิษฐานว่า “หากบุคคลใดต้องการหนัง เอ็น กระดูก เนื้อ และเลือดก็เชิญเถิด เราได้สละแล้ว แต่จะไม่ยอมประพฤติล่วงศีล แม้ต้องสละชีวิต” แล้วจึงลงนอนขดตัวที่จอมปลวก ครั้นเมื่อเหล่านายพรานถืออาวุธทั้งหอก และหลาวเข้าไปจับสังขปาลนาคราชเพื่อเป็นอาหาร หากแต่สังขปาลนาคราชยังคงรักษาอุโบสถศีลด้วยใจที่ตั้งมั่น จึงยอมรับเอาหอก และหลาวที่นายพรานทิ่มแทงตามร่างกายด้วยความอดทน 

การรักษาศีลในระดับ "ปรมัตถบารมี" นับว่ายากยิ่ง เพราะหมายถึงการยอมสละด้วยชีวิต คือ รักศีลยิ่งกว่าชีวิตของตน หากรักษาศีลได้บริบูรณ์แล้ว ศีลย่อมรักษาผู้นั้นอย่างดี เหมือนดั่ง พระโพธิสัตว์สังขปาลนาคราช ผู้รักษาศีลยิ่งกว่าชีวิตของตน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ครุฑกับนาคนั้นไม่ค่อยจะลงรอยกันนัก ด้วยเหตุนี้ ครุฑจึงจับนาคเป็นอาหาร ประกาศศึกล้างผลาญกันเรื่อยมา เหล่านาคเมื่อถูกครุฑนำไปเป็นอาหารอยู่เนือง ๆ จึงหาวิธีป้องกันตัวโดยกลืนกินก้อนหินใหญ่เข้าไปไว้ในท้อง เพื่อถ่วงตัวให้หนัก เมื่อครุฑโฉบมาก็ยื่นหน้าแยกเขี้ยวคอยขบกัดครุฑที่จ้องจะจับศีรษะของตน ครุฑนั้นพยายามฉุดนาคขึ้นให้พ้นน้ำ แต่เนื่องจากความหนักของก้อนหินที่ถ่วงไว้กว่าครุฑจะฉุดนาคขึ้นไปได้ก็ถูกคลื่นซัดจมน้ำเสียมาก

“การประกาศความลับที่ตนควรจะรักษาแก่คนชั่ว เพราะความหลง ภัยย่อมตามถึงนรชนนั้น ผู้แพร่งพรายความลับแล้ว เหมือนพญาครุฑผู้ล่วงรู้ความลับของนาคราช ฉะนั้น.”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

วันหนึ่ง นางเภรีปริพาชิกาได้ถามปัญหามโหสถด้วยเครื่องหมายแห่งมือ เพื่อทดสอบความเป็นบัณฑิต หรือไม่ใช่บัณฑิต ด้วยการแบมือออกบ้าง ยกมือขึ้นลูบศีรษะตนเองบ้าง มโหสถผู้เป็นนักปราชญ์สามารถทราบความแห่งปัญหานี้โดยแจ่มแจ้ง ปัญญามีประโยชน์ใหญ่หลวงยิ่ง เป็นสิ่งละเอียด เป็นเหตุให้บุคคลเกิดสัมมาทิฐิ ย่อมเกิดประโยชน์เกื้อกูลทั้งในปัจจุบัน และความสุขสงบในภายภาคหน้า

มโหสถชาดก ตอนที่ 13 ปัญหาผีเสื้อสมุทร

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มโหสถได้โยกสลักยนต์ เพื่อปิดประตูอุโมงค์ลับ ทันใดนั้นประตูทุกบานต่างถูกปิดลงพร้อม เหล่าพระราชาผู้ตามเสด็จต่าง ตระหนกตกใจกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น สะดุ้งหวาดกลัวต่อมรณภัยที่มาถึงด้วยกันทั้งสิ้น

ด้วยสติปัญญาอันชาญฉลาดของมโหสถบัณฑิต จึงสามารถแก้ไขวิกฤตการณ์จากร้ายให้กลายเป็นดี เปลี่ยนศัตรูผู้จ้องผลาญกลายเป็นมิตรแท้ผู้เกื้อกูลได้ นอกจากมีสติปัญญาเฉลียวฉลาดแล้ว ยังประกอบด้วยคุณธรรมอันประเสริฐ มิได้ลุ่มหลงในลาภยศสรรเสริญ จึงได้รับยกย่องสรรเสริญว่าเป็นบัณฑิตผู้มีปัญญา 

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เหล่าทหารของมโหสถนำเสด็จกษัตริย์ทั้งสี่พระองค์มาถึงเชิงบันได แล้วช่วยกันเปิดปากประตูอุโมงค์ลับ หลังจากนั้นจึงทูลเชิญให้เสด็จพระราชดำเนินไปตามทาง เพื่อนำไปเป็นตัวประกัน

ธรรมดาของมนุษย์ผู้ที่ยังหลงใหลติดอยู่ในกามคุณ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส เมื่อพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รัก ย่อมโศกเศร้า เสียใจ ทุกข์ทรมานแสนสาหัส เมื่อลุ่มหลงพันผูกอยู่กับความสุข ย่อมทุกข์ทรมานไม่แตกต่างกัน เปรียบเหมือนกับปลาติดแหของชาวประมง ที่เขาเอาเหยื่อมาหลอก มาล่อ ย่อมมีความทุกข์อยู่ตลอดเวลา วิสัยของบัณฑิตย่อมปลดเปลื้องความล่อลวงด้วยปัญญา

มโหสถชาดก ตอนที่ 11 ตัวประกัน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มโหสถเปิดเรือนจำถอดโซ่ตรวนให้กับเหล่านักโทษ เพื่อระดมไปสร้างอุโมงค์ลับ และรวบรวมเหล่าช่างแขนงต่าง ๆ ที่มีความสามารถเชี่ยวชาญในศิลปะนั้น ๆ ส่วนผู้ที่ชำนาญในการสู้รบก็คัดเลือกเข้าไว้ในกองทัพ  เมื่อเดินทางถึงแผ่นดินของศัตรู มโหสถได้วางแผนในการสร้างอุโมงค์ลับที่ใหญ่โตมโหฬาร เพียบพร้อมไปด้วยกลไกควบคุม

บัณฑิตย่อมตั้งอยู่ในความไม่ประมาทในการงาน มีสติเตือนตนอยู่เสมอ ไม่ท้อถอย ตระหนักถึงสิ่งที่ต้องกระทำ ใส่ใจอยู่ในหน้าที่ ไม่ปล่อยปละละเลย กระทำอย่างจริงจัง นั่นคือ วิสัยของผู้เป็นบัณฑิต

มโหสถชาดก ตอนที่ 10 กลอุโมงค์ลับ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

มโหสถส่งนกแก้วแสนรู้ไปสืบความลับจากนางนกสาริกา ด้วยเหตุว่า พระเจ้าจุลนีทรงมุ่งหมายจะปลงพระชนม์ชีพของพระเจ้าวิเทหราชเหมือนพรานผู้นำเหยื่อมาล่อลวง เปรียบดังปลาที่อยู่ในน้ำลึก อยากกินของสดซึ่งเขาทำเป็นเหยื่อติดไว้ที่เบ็ด มันย่อมไม่รู้จักความตายของมัน ฉันใด ความปรารถนาในกามไม่ทรงทราบว่าพระราชธิดาของพระเจ้าจุลนีเป็นเหมือนเหยื่อล่อปลา ปลาผู้หลงในกามปรารถนาเหยื่อย่อมไม่ระวังภัยที่จะมาถึงตน

มโหสถชาดก ตอนที่ 9 หลุมพลางแห่งกาม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“พราหมณ์ผู้นึงเอาศีรษะของเขาถูไปมากับพื้นดิน ไถไปไถมาจนเลือดไหลนองเต็มศรีษะ”

ปัญญาอันเลิศล้ำย่อมทำคุณให้แก่บุคคล ยิ่งกว่าทรัพย์มหาสมบัติ ผู้ที่มีสติปัญญา คิดวางแผนไตร่ตรองอย่างรอบคอบ มีความไม่ประมาทในชีวิต ย่อมรักษาตนและคุ้มครองผู้อื่นได้ด้วยอนุภาพแห่งสติปัญญา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“นกแก้วแสนรู้ตัวหนึ่ง แฝงตัวจับอยู่ที่กิ่งต้นรังในอุทยานของพระราชา ณ ใต้ต้นรังนั้นมีแผ่นศิลาที่พระองค์ทรงประทับตั้งอยู่ เจ้านกแก้วเฝ้าแอบฟังบทสนทนาอย่างตั้งใจ”

การรู้เท่าทันถึงมหันตภัยที่จะมาถึงตนอย่างไม่ประมาท หาทางป้องกันภัยนั้นมิให้เกิดขึ้นกับตนได้ นั้นเป็นวิสัยของบัณฑิต เปรียบเหมือนบุคคลผู้เห็นสัตว์ร้ายมาแต่ไกล ย่อมหาหนทางที่จะขับไล่สัตว์ร้ายนั้นด้วยก้อนดินหรือท่อนไม้ ผู้ที่ฉลาดย่อมมองเห็นภัยนั้นแต่ไกล

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“สุนัขฝูงนึงกัดกินแทะเล็มล้อรถที่ทำมาจากหนัง ฝูงสุนัขนั้นรุมกัดกินล้อรถทั้ง 4 ล้อของรถคันนั้นจนพังพินาศ แล้วพวกมันก็วิ่งหนีไป”

ความอดทนอดกลั้นต่อคำหยาบ คำส่อเสียด อดกลั้นต่อเวทนาทั้งหลาย เช่น ความทุกข์ ความไม่น่ายินดี ไม่น่าพอใจ ซึ่งเมื่อไม่อดกลั้นอยู่ อาสวะ และความเร่าร้อนบีบคั้นก็จะพึงเกิดขึ้น เมื่ออดกลั้นอยู่ อาสวะความเร่าร้อน และความบีบคั้นย่อมไม่มี กล่าวได้ว่า ขันติความอดทนอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“ถังข้าวสารใบใหญ่ใบนึง ตั้งอยู่ที่มุมห้องในท้องพระโรงของพระราชวัง มีชายหนุ่มผู้นึงแอบเข้าไปซ่อนตัวอยู่ในถังข้าวสารใบนั้น ทั้งอับ ทั้งร้อน แต่เพื่อที่เขาจะได้ทราบเบาะแสอะไรบางอย่าง ชายหนุ่มจึงแอบอยู่ข้างในนั้น”

การปกปิดความลับไว้นั่นแหละเป็นการดี การเปิดเผยความลับแก่ผู้อื่น โดยเฉพาะแก่บุคคลผู้ที่มิใช่มิตรนั้น บัณฑิตไม่สรรเสริญเลย บุคคลผู้มีปัญญา เมื่อประโยชน์ที่มุ่งหมายยังไม่สำเร็จตามที่ตนปรารถนา ก็พึงอดทนกลั้นไว้ไม่พึงเปิดเผยความลับนั้นเป็นอันขาด ต่อเมื่อประโยชน์ที่ตนมุ่งหมายสำเร็จเรียบร้อยแล้ว จึงพึงเปิดเผยแก่คนทั้งปวง นั้นเรียกว่า ผู้มีปัญญา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในตอนที่ 2 ของซีรีย์ "เรื่องของพระนางสามาวดี " นี้ ได้นำเรื่องราวความเป็นมาของ พระเจ้าอุเทน ผู้เป็นพระสวามี พร้อมทั้งเรื่องของอัครมเหสีองค์ที่ 2 คือ พระนางวาสุลทัตตา พระราชธิดาของพระเจ้าจัณฑปัชโชต ซึ่งเป็น 1 ใน 3 อัครมเหสีของพระเจ้าอุเทนมานำเสนอเพิ่มเติมขึ้นมาด้วย 

เจ้าชายอุเทน เป็นโอรสของพระเจ้าปลันตาปะแห่งกรุงโกสัมพี เมื่อยังอยู่ในพระครรภ์ นกหัสดีลิงค์ได้โฉบเอาพระราชมารดาไปด้วยคิดว่าเป็นชิ้นเนื้อนำไปยังป่าหิมวันต์ แล้วปล่อยเหยื่อไว้ที่ระหว่างค่าคบไม้ ณ ต้นไทรใหญ่ หลังจากพระมารดาไล่นกไปแล้ว และได้มีพระประสูติกาลเมื่อยามรุ่งอรุณ จึงตั้งพระนามกุมารนั้นว่า "อุเทน" แปลว่า รุ่งอรุณที่ปราศจากเมฆหมอก  

ต่อมา อัลลกัปปดาบส (ผู้ได้รับพิณและเรียนมนต์หัสดีกันต์จาก เวฏฐทีปกดาบส ผู้เป็นสหายที่ทำกาละแล้วเกิดเป็นเทพเทวดา ระลึกถึงสหายที่ได้รับความลำบากจากช้าง) ได้ช่วยเหลือสองแม่ลูกไว้ และได้มอบพิณพร้อมกับสอนมนต์หัสดีกันต์ให้แก่เจ้าชายอุเทน จนสามารถดีดพิณไปสาธยายมนต์ไป ทำให้ช้างหนีไปก็ได้จะจับเอาก็ได้ เมื่อทราบว่าพระราชบิดาสวรรคตแล้ว เจ้าชายอุเทน จึงได้ใช้วิชามนต์บังคับช้างนี้ สั่งให้ช้างทั้งป่ามาเป็นกองทัพบุกยึดกรุงโกสัมพี ได้แสดงผ้ากัมพลแดงและพระธำมรงค์แสดงความเป็นพระเจ้าแผ่นดินโดยสืบเชื้อสาย และได้รับอภิเษกขึ้นครองราชย์สมบัติตั้งแต่นั้นสืบต่อมา 

พระเจ้าจัณฑปัชโชต แห่งเมืองอุชเชนี มีความต้องการจะจับตัวพระเจ้าอุเทน แต่เมื่อทราบความว่า พระเจ้าอุเทนนั้นมีมนต์หัสดีกันต์ สามารถบังคับช้้างได้ จึงได้วางอุบายจับตัวมาเพื่อจะเรียนมนต์นั้นเสียเอง แต่ด้วยข้อแม้ที่พระเจ้าอุเทนตั้งเอาไว้ ทำให้ไม่สามารถเรียนได้ด้วยตัวเอง และด้วยความที่ไม่ไว้ใจใคร จึงส่งพระราชธิดาไปเรียนแทนโดยทำม่านกั้นไว้ โดยบอกพระธิดาว่าให้เรียนมนต์จากชายขี้เรื้อนที่อยู่หลังม่านนี้ และบอกพระเจ้าอุเทนว่าให้สอนมนต์แก่หญิงค่อมที่อยู่หลังม่านนี้เช่นกัน ไม่นานความจริงปรากฏ ชายขี้เรื้อนและหญิงค่อมกลับกลายเป็นหนุ่มรูปงามและหญิงสาวผู้เลอโฉม ทั้งสองจึงพากันวางแผนหนีกลับเมืองโกสัมพี เมื่อถึงเมืองพระเจ้าอุเทนก็ได้ทรงแต่งตั้ง พระนางวาสุลทัตตา ไว้ในตำแหน่งอัครมเหสี 

และยังมีเรื่องราวของอัครมเหสีอีก 2 พระองค์ของพระเจ้าอุเทน คือ พระนางมาคันทิยา และ พระนางสามาวดี ที่จะมานำเสนอ สามารถติดตามรับฟังอย่างต่อเนื่องได้ในตอนหน้า  

แนะนำรับฟังเพิ่มเติมได้ที่ Playlists: นิทานพรรณนา  Ep.33            

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“ผู้ประทุษร้ายในท่านผู้ไม่ประทุษร้าย หาอาชญามิได้ ด้วยอาชญา ย่อมพลันถึงฐานะ 10 อย่างใดอย่างหนึ่งทีเดียว คือ พึงถึงเวทนาอันหยาบ, ความเสื่อม, ความแตกแห่งสรีระ, ความเจ็บไข้อย่างหนัก, ความฟุ้งซ่านแห่งจิต, ความขัดข้องแต่พระราชา, ความกล่าวตู่อย่างทารุณ, ความเสื่อมรอบแห่งหมู่ญาติ, ความย่อยยับแห่งโภคะ, อีกประการหนึ่ง ไฟป่าย่อมไหม้เรือนของผู้นั้น, เพราะความแตกแห่งกาย เขาผู้มีปัญญาทราม ย่อมเข้าถึงนรก.”…เรื่องพระนางสามาวดี (ทำร้ายผู้ไม่ทำร้ายตอบย่อมถึงฐานะ 10)

สืบเนื่องจากจะได้นำเรื่อง “พระนางสามาวดี” มาให้ได้ฟัง เป็นเรื่องราวที่น่าสนใจมาก แต่ด้วยความที่มีเนื้อหาค่อนข้างยาว ยังต่อไปอีกในหลายตอน จึงได้นำเรื่องของ “โฆสกเศรษฐี” ผู้เป็นบิดาของพระนางสามาวดี ยกขึ้นมาให้ได้ฟังก่อนเป็นตอนแรก ซึ่งเป็นเรื่องราวของชะตาชีวิตที่ผลิกผันเพราะกรรมที่ตนได้สร้างไว้ในอดีตชาติ ตั้งแต่เกิดเป็น โกตุหลิกะผู้ทิ้งลูก, ด้วยมีจิตอกุศลก่อนตายได้อิจฉาความเป็นอยู่ของสุนัข จึงไปเกิดเป็นสุนัข, จากสุนัขได้ไปเกิดเป็นโฆสกเทพบุตร, เสวยสมบัติอยู่ในเทวโลกไม่นาน ด้วยมัวเพลิดเพลินบริโภคกามคุณ หมดบุญจึงได้จุติไปเกิดเป็นบุตรหญิงงามเมืองในกรุงโกสัมพี, ถูกรับเลี้ยงโดยเศรษฐีผู้คอยที่จะฆ่าทำร้ายตน, ได้แต่งงานกับธิดาเศรษฐีที่เมื่อครั้งอดีชาติคือนางกาลีผู้เป็นภรรยาของนายโกตุหลิกะ จนกระทั่งไปถึงเหตุการณ์ได้รับตำแหน่งเศรษฐี และเมื่อได้ทราบความที่ตนถูกทิ้งถูกฆ่าถึง 7 ครั้ง เพราะผลของกรรมเก่าที่เคยกระทำไว้ จึงเกิดความสังเวช ไม่ประมาท ได้ตั้งโรงทานขึ้นเพื่อคนกำพร้าและเพื่อคนเดินทางไกล จึงเป็นเหตุให้ได้รับพระนางสามาวดีมาเป็นบุตรบุญธรรมของตน

และในตอนหน้าจะได้ยกเอาเรื่อง "ความเป็นมาของพระนางสามาวดี" และ "พระเจ้าอุเทน" ขึ้นมาให้ได้ฟังกัน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เพื่อนที่ดีเปรียบดั่งกัลยาณมิตร ที่จะคอยชักนำเราให้ไปสู่ความเจริญ ซึ่งในการปฏิบัติธรรมเราก็จำเป็นที่จะต้องมีกัลยาณมิตร ที่คอยเตือน แนะนำแนวทางที่ถูกต้องในการปฏิบัติ เพื่อให้เราบรรลุซึ่งเป้าหมายที่วางไว้คือพระนิพพาน ดังเช่นเรื่องของสิริคุตต์และครหทินน์ ซึ่งเป็นเพื่อนกันแต่เลื่อมใสในศาสนาที่ต่างกัน สิริคุตต์เป็นอุบาสกเลื่อมใสในพระศาสนา ส่วนครหทินน์เป็นสาวกของนิครนถ์ (นักบวชนอกพระพุทธศาสนา) ภายหลังสิริคุตต์ ได้ชักนำให้ครหทินน์ ได้พบพระศาสดา หลังจากได้ฟังเทศนาจากพระศาสดา ทั้ง 2 คนจึงได้บรรลุโสดาปัตติผล

เรื่องที่ 2 เป็นเรื่องของนางยักษิณี ชื่อ กาลี ผู้บรรลุโสดาปัตติผลได้ด้วยการเลิกจองเวร ที่เมืองสาวัตถีมีครอบครัวหนึ่ง ภรรยาหลวงเป็นหมันไม่สามารถมีลูกได้จึงหาภรรยาน้อยให้สามี แต่ก็กลัวว่าเมื่อภรรยาน้อยมีลูกกับสามี แล้วนางจะตกต่ำไปเป็นคนรับใช้ จึงทำให้ภรรยาน้อยแท้งลูก ถึง 2 ครั้ง ภายหลังภรรยาน้อยทราบสาเหตุการแท้ง และตายเนื่องจากการคลอดลูก ส่วนภรรยาหลวงตายลงเนื่องจากถูกสามีทำโทษจากการทำให้ภรรยาน้อยแท้งลูก ซึ่งนี่เป็นต้นเหตุให้นางทั้ง 2 ผูกเวรกรรมข้ามพบข้ามชาติ ภายหลังภรรยาน้อยมาเกิดเป็นนางยักษิณี ตามไปกินลูกของภรรยาหลวงซึ่งมาเกิดเป็นหญิงชาวบ้าน สุดท้ายได้พบกับพระศาสดาและได้ฟังเทศนา นางยักษ์จึงได้บรรลุโสดาปัตติผล

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ตัณหาเป็นเรื่องที่ต้องระมัดระวัง ต้องคอยรักษาจิตด้วยองค์แห่งมรรค อีกทั้ง พึงตักเตือนตนด้วยตน เป็นสิ่งที่เราควรต้องทำอยู่เป็นประจำ พระพุทธเจ้าทรงตรัสไว้ว่า “ท่านทั้งหลายจงมีความเพียร มีความสลดใจ เหมือนม้าดีถูกเขาตีด้วยแส้แล้ว มีความบากบั่น ฉะนั้น. ท่านทั้งหลายเป็นผู้ประกอบด้วยศรัทธา ศีล วิริยะ สมาธิ และด้วยคุณเครื่องวินิจฉัยธรรม มีวิชชาและจรณะถึงพร้อม มีสติมั่นคง จักละทุกข์อันมีประมาณไม่น้อยนี้ได้”

ตัวอย่างที่มาในนิทานพรรณนานี้ ได้ยกเอาเรื่องของผู้ที่มีความเพียร คอยตักเตือนตนด้วยตน เพื่อละซึ่งตัณหาขึ้นมา  3 คน ได้แก่ เรื่องของมาคันทิยะพราหมณ์, พระปิโลติกเถระ และพระนังคลกูฏเถระ ซึ่งในเรื่องของภิกษุทั้ง  2 รูป มีความเหมือนกันตรงที่หลังจากบวชแล้ว ก็มีความต้องการที่อาจจะสึกเป็นอย่างมาก แต่ด้วยมีความเพียรที่จะปรับปรุงพัฒนาจิตใจด้วยการตักเตือนตนด้วยตน จึงได้บรรลุพระอรหัตผลในที่สุด 

ในตอนท้ายยังได้ยกตัวอย่างในคู่ตรงข้าม ให้เห็นถึงโทษของการเตือนตนด้วยตนไม่ได้ อย่างในเรื่องของ นายจุนทสูกริก (คนฆ่าหมู) ที่ได้รับความทุขเวทนาแม้ตอนที่ยังมีชีวิตอยู่ และหลังตายก็ได้ไปเกิดในอเวจีมหานรก รับผลกรรมตามก่อไว้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

สืบเนื่องมาจากในรายการ ช่วงใต้ร่มโพธิบท Ep.53 ที่ได้กล่าวในเรื่องเกี่ยวกับทาน  จึงได้ยกนิทานธรรมบท 2 เรื่องและนิทานชาดกที่มีความเกี่ยวเนื่องกัน มาเป็นตัวอย่างให้เห็นว่า ความตระหนี่เป็นเครื่องกางกั้นไม่ให้บรรลุธรรม 

ธรรมบทแปลเรื่อง "โกสิยเศรษฐี" โกสิยะเศรษฐี อยากกินขนมเบื้องแต่กลัวต้องเสียทรัพย์เพราะมีคนอื่นจะมาขอกินด้วย จึงแอบไปทอดขนมบนยอดปราสาท 7 ชั้น พระพุทธเจ้าทรงให้พระโมคคัลลานะไปทรมานเศรษฐีเพื่อให้มีดวงตาเห็นธรรม สุดท้ายเศรษฐีและภรรยา ก็ละซึ่งความตระหนี่เสียได้ และบรรลุโสดาปัตติผล

นิทานชาดกเรื่อง "อิลลีสชาดก" ว่าคนมีรูปร่างเหมือนกัน อิลลีสเศรษฐี ทำบาปด้วยการเผาโรงทาน ขับไล่พวกยาจก เอาแต่สั่งสมทรัพย์ ไม่ทำบุญให้ทาน แต่บิดาของเศรษฐีนั้นได้เกิดเป็นท้าวสักกะในเทวโลก เพราะทำบุญให้ทานเป็นอันมาก ท้าวสักกะต้องการจะสั่งสอนอิลลีสะให้รู้ผลแห่งกรรม จึงเนรมิตกายเป็นอิลลีสะอีกคนหนึ่งนำทรัพย์สมบัติออกแจกจ่ายเป็นทานให้กับชาวบ้านเป็นอันมาก หลังจากอิลลีสเศรษฐีได้ฟังคำสั่งสอนของท้าวสักกะ จึงละซึ่งความตระหนี่ได้ เและป็นผู้มีสวรรค์เป็นที่ไปในภายหน้า  

และสุดท้ายเป็นธรรมบทแปลเรื่อง "เศรษฐีชื่อพิฬาลปทกะ"หรือ เศรษฐีตีนแมว พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงธรรมแก่พิฬาลปทกะเศรษฐี ในเรื่องของทาน  (ให้ทานเองและชักชวนคนอื่นด้วย)  ตรัสไว้ว่า "บุคคลไม่ควรดูหมิ่นบุญว่า ‘บุญมีประมาณน้อยจักไม่มาถึง’ แม้หม้อน้ำยังเต็มด้วยหยาดน้ำที่ตกลงมา ทีละหยาดๆ ได้ฉันใด, ธีรชน ผู้มีปัญญา สั่งสมบุญแม้ทีละน้อย ๆ ย่อมเต็มด้วยบุญได้ฉันนั้น" และเมื่อฟังธรรมจบเศรษฐีได้บรรลุโสดาปัตติผล

แนะนำรับฟังเพิ่มเติมได้ที่ Playlists:ใต้ร่มโพธิบท Ep.53   

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

"อาสวะทั้งหลายของบุคคลใด สิ้นแล้ว, บุคคลใดไม่ถูกตัณหา ทิฎฐิ นิสัย ในอาหารแอบอิงแล้ว, และสุญญตวิโมกข์ อนิมิตตวิโมกข์ เป็นโคจรของบุคคลใด, ร่องรอยของบุคคลนั้น ๆ รู้ได้ยาก เหมือนรอยของนกทั้งหลายในอากาศฉะนั้น."… ธรรมบทแปลเรื่อง พระอนุรุทธเถระ  

"บุคคลไม่ชื่อว่าเป็นเถระ เพียงเพราะมีผมหงอกบนศีรษะ ผู้แก่ง่อมตามวัยนั้น เราเรียกว่า ‘คนแก่เปล่า’ ส่วนผู้ใดมีสัจจะ อหิงสา ธรรมะ สัญญมะ และทมะ, ผู้นั้นแลคายมลทินได้ ผู้มีปัญญา, เรากล่าวว่า ‘เถระ’ "… ธรรมบทแปลเรื่อง พระลกุณฏกภัททิยเถระ 

"…เพราะอย่างนี้แล เราจึงกล่าวข้อปฏิบัติอันเปรียบด้วยพระจันทร์และข้อปฏิบัติแห่งวงศ์ของพระอริยะ อ้างเอากัสสปบุตรของเรา เป็นต้น. ชื่อว่าความข้องในปัจจัยก็ดี ตระกูลก็ดี วิหารก็ดี บริเวณก็ดี ย่อมไม่มีแก่บุตรของเรา. บุตรของเราไม่ข้องในอะไร ๆ เลย เหมือนพระยาหงส์ ร่อนลงในเปือกตม เที่ยวไปในเปือกตมนั้นแล้ว ก็บินไป ฉะนั้น"… ธรรมบทแปลเรื่อง พระมหากัสสปะเถระ 

เพื่อเป็นความรู้ประกอบการศึกษาในช่วงขุดเพชรจากพระไตรปิฎกที่กำลังไล่เรียงเนื้อหากันไปตามละข้อ ๆ  ในอังคุตตรนิกาย หมวดเอตทัคควรรค ซึ่งจะเป็นเรื่องราวของเหล่าพระภิกษุเถระ 41 รูป ได้รับการยกย่องจากพระพุทธเจ้าในเป็นเอตทัคคะ ให้เป็นผู้เลิศในด้าน ๆ ต่าง จึงได้ยกเรื่องราวที่มาในนิทานธรรม เป็นประวัติความเป็นมา บุพกรรมในอดีต การตั้งความปรารถนา การบรรลุธรรม และการแสดงธรรม เป็นต้น มาเสริมเพิ่มเติมเพื่อให้การศึกษาข้อมูลมีแง่มุมที่กว้างขวางมากขึ้นไป ในที่นี้จึงได้นำเรื่องราวของพระอนุรุทธะ (ผู้เลิศในด้านมีทิพยจักษุ), พระลกุณฏกภัททิยะ (ผู้เลิศในด้านเสียงอันไพเราะ) และพระมหากัสสปะ (ผู้เลิศในการสมาทานธุดงควัตร) จากที่เคยได้นำเสนอเนื้อหามาแล้ว  

แนะนำรับฟังเพิ่มเติมได้ที่ Playlists:ขุดเพชรจากพระไตรปิฎก Ep.11 ,  Ep.12 , Ep.13

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“เธออย่าได้กล่าวคำหยาบกับใคร ๆ, ชนเหล่าอื่นถูกเธอว่าแล้ว จะพึงว่าตอบเธอ, เพราะว่าถ้อยคำแข่งดีเป็นเหตุให้เกิดทุกข์ การทำร้ายตอบพึงถูกต้องเธอ, ถ้าเธอไม่ยังตนให้หวั่นไหวดุจกังสดาลถูกตัดขอบปากแล้ว เธอนี้จะเป็นผู้ถึงพระนิพพาน, ความแข่งดีย่อมไม่มีแก่เธอ”…พระคาถาจากนิทานธรรมบทเรื่อง พระโกณฑธานเถระ  (ผู้มีรูปสตรีติดตามไปทุกแห่ง)

“ผู้ใดรู้จุติและอุบัติของสัตว์ทั้งหลายโดยประการทั้งปวง เราเรียกผู้นั้น ซึ่งไม่ติดข้อง เป็นผู้ไปดี เป็นผู้รู้แล้วว่าเป็นพราหมณ์ เทวดา คนธรรพ์ และหมู่มนุษย์ไม่รู้คติของผู้ใด เราเรียกผู้นั้น ซึ่งมีอาสวะสิ้นแล้ว ผู้ไกลกิเลสว่า เป็นพราหมณ์”…พระคาถาจากนิทานธรรมบทเรื่อง พระวังคีสะเถระ (ผู้บวชเพื่อเรียนพุทธมนต์)

เพิ่มเติมส่วนความรู้ประกอบในเรื่องของ การออกบวชของพระนันทะและพระราหุล ที่มาในนิทานธรรมบทเรื่อง พระนันทเถระ (ผู้มีอัตภาพเป็นเช่นเรือนที่เขามุงดีแล้ว)

จากนิทานธรรมบททั้ง 3 เรื่องนี้ ได้ยกประวัติความเป็นมา บุพกรรมในอดีต และการบรรลุธรรมของภิกษุ 3 รูปที่ได้รับยกย่องจากพระพุทธเจ้าว่าเป็นเลิศในคุณนั้น ๆ ซึ่งเรื่องราวเหล่านี้จะนำไปเป็นความรู้ประกอบการศึกษาในช่วงขุดเพชรจากพระไตรปิฎกที่กำลังไล่เรียงเนื้อหาไปตามข้อ ในอังคุตตรนิกาย เอตทัคควรรค

ประเด็นในที่นี้คือ เรื่องราวนิทานธรรมบทแบบนี้ เป็นเรื่องราวประกอบ เมื่อฟังแล้วให้นำมาเปรียบเทียบส่วนเหมือนส่วนต่าง ทำความเข้าใจ นำมาเชื่อมโยงประกอบกันเข้าตรงจุดนั้นจุดนี้ ความรู้ของเราจะมีความกว้างขวางออกไป ความเข้าใจก็จะมีมากขึ้นลึกซึ้งลงไป สามารถที่จะเข้าใจถึงบริบทหรือในสถานการณ์ต่าง ๆ ได้มากขึ้น

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เป็นเรื่องราวของสามเณรที่มีความสามารถ 2 รูป ถึงแม้จะมีอายุเพียง 7 ปี ก็สามารถบรรลุพระอรหันต์ได้ด้วยความที่เป็นผู้สอนง่าย มีความเพียรในการฝึกฝนตนอย่างยิ่งยวด และบุพกรรมในชาติก่อน ๆ นั้นได้มีการบำเพ็ญบุญบารมีมาเป็นอย่างมาก ส่งผลให้มีปาฏิหาริย์เกิดขึ้นสุขสามเณร เป็นผู้สอนง่าย ในวันที่เห็นคนไขน้ำเข้าเหมือง ช่างศรดัดศรให้ตรง ได้พากเพียรฝึกตนจนบรรลุพระอรหัต และด้วยเดชแห่งบุญในเวลาทำสมณธรรมย่อมมีเทพเทวดามาอารักขาอยู่สุมนสามเณร เป็นผู้ที่มีฤทธิ์มาก ปราบพญานาคเพื่อนำน้ำในสระอโนดาตมารักษาพระอุปัชฌาย์  และเมื่อตอนบวชเพียงเวลาโกนผมเสร็จก็ได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ทันที

"บุคคลแม้เป็นเด็ก เมื่อปฏิบัติดีปฏิบัติชอบด้วยความเพียรแล้ว ย่อมถึงซึ่งอรหัตผลได้เหมือนกัน"

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

"คนตระหนี่จะไปสู่เทวโลกไม่ได้เลย คนพาลแลย่อมไม่สรรเสริญทาน ส่วนนักปราชญ์อนุโมทนาทาน ด้วยเหตุนั้นนักปราชญ์จึงเป็นผู้มีสุขในโลกหน้า" 

นิทานพรรณนาที่ยกมาในคราวนี้ 2 เรื่อง เป็นเรื่องของทาน โดยเรื่องแรกเป็นเรื่อง “อสทิสทาน” เป็นทานชนิดที่ไม่มีใครเหมือนไม่มีใครเปรียบได้ อานิสงส์ของการทำทานทำให้เลิศด้วยลาภ ครั้งเมื่อในอดีตกาลพระนางมัลลิกาได้เป็นผู้จัดแจงอสทิสทานนี้ อันประกอบด้วย ทรัพย์ 14 โกฏิ ซึ่งพระราชาทรงบริจาคภายในวันเดียว พร้อมด้วยของ 4 อย่างคือ เศตรฉัตร บัลลังค์สำหรับนั่ง เชิงบาตร ตั่งสำหรับพระศาสดา ซึ่งเป็นของที่หาค่าไม่ได้ถวายทานแด่พระพุทธเจ้า อสทิสทานนี้จะมีได้แด่พระพุทธเจ้าทุก ๆ พระองค์เพียงครั้งเดียวเท่านั้น โดยสตรีเท่านั้นเป็นผู้จัดแจงทาน 

ส่วนเรื่องที่ 2 เป็นเรื่อง "พระสุธรรมเถระ"…จิตตคฤหบดี เป็นอุบาสกผู้มีศรัทธา เลื่อมใส มีศีลสมบูรณ์ ได้ถวายสวนเป็นสังฆาราม บรรลุอนาคามี และได้บำเพ็ญบุญกุศลอย่างมาก จึงมีลาภสักการะมากมายเกิดขึ้นแก่ท่าน ไม่ว่าจะไปในที่แห่งใด

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

นิทานพรรณนาที่ยกมาในคราวนี้กล่าวถึงตอนที่พระพุทธเจ้าประทับอยู่ที่พระเชตวัน ได้ปรารภเรื่องสามเณรน้อย 4 รูป ประกอบด้วยสังกิจจสามเณร , บัณฑิตสามเณร , โสปากสามเณร และเรวตสามเณร ที่ทั้งหมดอายุเพียง 7 ขวบเท่านั้น แต่บรรลุเป็นพระอรหันต์ขีณาสพ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

พึงชนะคนโกรธ ด้วยความไม่โกรธ พึงชนะคนไม่ดี ด้วยความดี พึงชนะคนตระหนี่ ด้วยการให้ พึงชนะคนพูดเหลวไหล ด้วยคำจริง – จากนิทานธรรมบท “เรื่องนางอุตตรา”

พระศาสดาจึงตรัสว่า “ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงดูมาตุคามซึ่งเป็นที่รักของมหาชน ในกาลก่อน ชนทั้งหลายในพระนครนี้แล ให้ทรัพย์พันหนึ่งแล้ว ได้ (อภิรมย์) วันหนึ่ง บัดนี้ แม้ผู้ที่จะรับเอาเปล่าๆ ก็ไม่มี, รูปเห็นปานนี้ ถึงความสิ้นและความเสื่อมแล้ว ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงดูอัตภาพอันอาดูร” – จากนิทานธรรมบท “เรื่องนางสิริมา”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เรวตกุมารน้องชายของพระสารีบุตรผู้มีอายุ 7 ขวบ ได้หนีจากการแต่งงานไปบวชเป็นสามเณร แต่เกรงว่าญาติจะมาตามตัวกลับไป จึงเรียนกัมมัฏฐานจนบรรลุพระอรหันต์ แล้วถือบาตรแลจีวร เที่ยวจาริกไปถึงป่าไม้สะแก… ที่อยู่ของพระเรวตเถระ เป็นป่ารกด้วยไม้สะแก บางพวกกล่าวว่า เป็นสถานที่รื่นรมย์ ซึ่งพระพุทธเจ้าตรัสว่า พระอรหันต์ทั้งหลายอยู่ในที่ใด เป็นบ้านก็ตาม เป็นป่าก็ตาม ที่ลุ่มก็ตาม ที่ดอนก็ตาม, ที่นั้นเป็นภูมิสถานน่ารื่นรมย์ในสุภูติสูตร ปรารภท่านพระสุภูติซึ่งเป็นน้องชายท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ซึ่งเต็มเปี่ยมไปด้วยศรัทธา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.